Search results

1

Recycling Tadeusza Różewicza jako poemat satyryczny

100%

Sidoruk E., Uniwersytet w Białymstoku I. F. P., Elżbieta Sidoruk d.

Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze

|

2013

|

vol. 02

PL

W artykule zanalizowane zostały sposoby przejawiania się satyryczności w poemacie recycling Tadeusza Różewicza. Wskazując na ścisły związek między dążeniem Różewicza do poszerzania granic poezji a postawą satyryka, autorka dowodzi, że poeta ten jest mistrzem satyry sarkastycznej, poważnej i zaangażowanej, a najlepsze efekty artystyczne jako satyryk osiąga wówczas, gdy przejawiająca się w jego utworach satyryczność znajduje kontrapunkt w liryczności. Zdaniem autorki różnorodność tonacji i środków, za pośrednictwem których manifestuje się w recyclingu satyryczność, a także ostentacyjne balansowanie na granic poezji, pozwala uznać ten poemat za przełomowy w procesie przemian, jakim ulegała satyra w poezji Różewicza.

2

"Gazeciarz" Stefan Łuskina w satyrze i paszkwilu XVIII w.

100%

Opoka B.

Rocznik Historii Prasy Polskiej

|

2015

|

vol. 18

|

issue 3(39)

5-20

PL

W artykule omawia się postać znanego redaktora XVIII-wiecznej „Gazety Warszawskiej” Stefana Łuskiny, przedstawianego w wierszach satyrycznych w dobie oświecenia, jako konserwatysta, zaciekle broniący swoich poglądów, zakonnik tęskniący za dawnym porządkiem i pragnący powrotu tego, co wówczas było nieodwracalne, a więc przywrócenia zakonu jezuitów.

EN

This is a biographical sketch of Stefan Łuskina, the editor of the 18th-century Gazeta Warszawska and a favourite target of contemporary satire. Hewas presented as a pugnacious conservative and a diehard Jesuit who longed for the return of the good old days and the restoration of the Jesuit Order.

3

Czy satyra jest formą komizmu?

86%

Sidoruk E.

Białostockie Studia Literaturoznawcze

|

2011

|

issue 2

147-154

EN

The article undertakes the issue of relation between the comic and satire. Reviewing the recently reprinted book 'O komizmie. Od Arystotelesa do dzisiaj' by Bohdan Dziemidok, the author applies critical analysis to the researcher's proposed understanding of satire as a form of the comic which is equivalent and simultaneously opposite to humour.

4

Hodża Nasreddin – antybohater w służbie kultury

72%

Ayşen-Kaim A.

Zeszyty Naukowe Uczelni Vistula

|

2015

|

issue 39/2015 Filologia IV

36-47

PL

Niniejszy artykuł ma charakter badawczy, jego celem jest przedstawienie ustnej tradycji anegdotycznej, żywej zarówno w Azji, jak i na Bliskim Wschodzie, która skupia się wokół postaci mądrego głupca. Występuje on w różnych trawestacjach o imieniu Hodża Nasreddin i łączy ludowe poczucie humoru z autoironiczną krytyką społeczną. Po rozpoznaniu specyficznych warunków społeczno-kulturowych, zmiany trybu życia z koczowniczego na osiadły i trudności adaptacyjnych tego procesu, przedstawiono zasięg ich oddziaływania i specyfikę w zależności od lokalnych tendencji. Następnie, po zarysowaniu studium postaci bliskowschodniego żartownisia pod kątem antropologicznym i turkologicznym, przywołane zostały analogiczne postacie bohaterów plebejskich i antybohaterów z kultury anatolijskiej. Jako przedstawiciel tradycji zachodnioeuropejskiej dla celów porównawczych przedstawiony został Dyl Sowizdrzał (niem. Till Eulenspiegel, ang. Owlglass). W pracy wykorzystano przykłady anegdot Hodży Nasreddina, towarzyszące po dziś dzień codziennemu życiu na Bliskim Wschodzie. W studium przypadku wykorzystano prace tureckich folklorystów i antropologów jak Ilhan Başgöz i Mary Douglas.

EN

The article is of the research nature; its aim is to present the spoken anecdotal tradition, vivid both in Asia and in the Middle East, which focuses around the figure of a wise fool. He appears in various travesties under the name of Hodja Nasreddin and combines the folk sense of humour with a selfironic social criticism. Having recognised the specific sociocultural conditions, the change of the lifestyle from the nomadic to the settled one, and the adaptive difficulties of this process, the author presented the scope of their impact and the specificity depending on the local tendencies. Next, having outlined the study of the figure of the Middle East joker from the anthropological and turkological angle, she the referred to similar figures of plebeian heroes and anti-heroes from the Anatolian culture. As the representative of the West European tradition, for the comparative purposes, there is presented Dyl Sowizdrzał (Germ. Till Eulenspiegel, Eng. Owlglass). In her study, the author used examples of the Hodja Nasreddin’s anecdotes, accompanying to this day the everyday life in the Middle East. In the case study, there were used works of Turkish folklorists and anthropologists such as Ilhan Başgöz and Mary Douglas.

5

Niejednoznaczny status tekstu parodiowanego w dyskursie satyrycznym

72%

Sidoruk E.

Zagadnienia Rodzajów Literackich

|

2014

|

vol. 57/114 z. 2

53-63

PL

Przedmiotem analizy w artykule jest relacja między parodią i satyrą. Odwołując się do, zaproponowanej przez Paula Simpsona w On the Discourse of Satire, koncepcji satyry jako praktyki dyskursywnej, autorka wskazuje na przyczyny nieporozumień interpretacyjnych wynikających z zastosowania parodii w tekście satyrycznym. Jej zdaniem parodia utrudnia identyfikację intencji satyrycznej, zwłaszcza wtedy, gdy obiektem parodii jest tekst literacki o wysokich walorach artystycznych. W niektórych przypadkach niemożliwe okazuje się jednoznaczne rozstrzygnięcie, czy parodiowany tekst służy jedynie satyrycznemu ukazaniu pewnych aspektów rzeczywistości pozaliterackiej, czy jest również obiektem krytyki.

EN

The subject of analysis in this article is a relation between parody and satire. With reference to the concept of satire as a discursive practice proposed by Paul Simpson in his work On the Discourse of Satire, the author points out the reasons for interpretative misunderstandings caused by the application of parody in a satirical text. She claims that parody makes it difficult to identify a satirical intention, especially when the object of parody is a literary text of great significance. In certain cases it seems impossible to decide unambiguously whether a parodied text is only used to satirize some aspects of non-literary reality or is also a satirical target itself.

6

Śmierć grzesznika. Kilka uwag o Anatomii Martynusa Lutra i Relacyi a oraz suplice […] za predykantem Burchardym

72%

Gruntkowska D.

Meluzyna. Dawna Literatura i Kultura

|

2014

|

vol. 1

65-80

EN

The article discusses the theme of death, flesh and body of sinners, heretics and the damned, according to Church. It analyses selected works by Jacobus de Voragine, Klemens Boleslawiusz (1625–1689), Józef Baka (1707–1780), Jan Chądzyński (17th century) and Jan Zrzenczycki (16/17th century). In particular, the analysis focuses on the differences between these texts in depicting flesh and the moment of death of the main characters. As a result, it is possible to point out the fixed motifs and the styles of describing on the damned flesh. The analysis is based on the historical and literary research on flesh and corporeality.

7

Ochrona czci człowieka a satyra i karykatura jako element wolności sztuki – rozważania na gruncie polskiego i niemieckiego prawa karnego

72%

Grabarz P.

Zeszyt Studencki Kół Naukowych Wydziału Prawa i Administracji UAM

|

2016

|

issue 6

PL

Cześć człowieka jako dobro szczególnie często naruszane bez wątpienia zasługuje na ochronę w świetle prawa karnego. Z drugiej strony, każdemu człowiekowi przysługuje wolność swobody wypowiedzi, w tym artystycznej, która może się przejawić w formie satyry i karykatury. Rodzi się zatem pytanie, gdzie należałoby postawić granicę, ażeby wolność ta mogła być realizowana bez uszczerbku dla czci człowieka. W niemieckim kodeksie karnym tę kwestię reguluje § 193 StGB, który stanowi o ,,zachowaniu uprawnionych interesów”. Przepis ten jest swoistym rodzajem kontratypu, który pozwala przy spełnieniu szeregu warunków, na nieponiesienie odpowiedzialności karnej przez osobę która wygłasza wypowiedzi, mogące naruszyć cześć człowieka. Do warunków tych doktryna niemiecka zalicza także działanie w ramach wolności artystycznej.

EN

Human dignity as a personal interest particularly threatened with the infringement deserves the protection under the criminal law. Nevertheless, each person is given a freedom of speech, including the artistic one, which may have a form of a satire or a caricature. The question arises where the boundary should be set so that such freedom is executed without damage to human dignity. German criminal law – § 193 of StGB – stipulates “the preservation of legal interests”. When complying with several conditions, this regulation provides for a justification which allows for not bearing the criminal liability by a person voicing a statement that may breach human dignity. The above – according to the German doctrine – also concerns the actions within the artistic sphere.

8

Gatunek dziennikarski a cywilnoprawna odpowiedzialność dziennikarza za naruszenie czci

72%

Łoszewska-Ołowska M., Szylko-Kwas J.

Studia Medioznawcze

|

2013

|

issue 3 (54)

39-57

EN

Journalistic responsibility for words is one of the most important issues concerning the functioning of modern media. It gains a significant meaning in the context of responsibility for infringing one’s reputation, which happens as a result of formulating accusations in press material. It remains unresolved if a media genre chosen by a journalist increases the risk of violating the reputation. From the analyzed statements it seems there is no confirmation in jurisdiction that genre is one of the criteria taken directly into account when judging infringement. However, there are such genres which somehow “impose” greater care in terms of verifying facts, an example of which is the reportage. Other genres, for which opinion and judgment are more constitutive and characteristic, have a greater risk of violating the reputation. It requires mentioning that the satire convention, present in jurisdiction, as a judgmental genre and infringing reputation, can be an argument for removing the unlawfulness of the infringement.

PL

Odpowiedzialności dziennikarza za słowo to jedno z istotniejszych zagadnień dotyczących funkcjonowania współczesnych mediów. Nabiera ono szczególnego znaczenia w kontekście odpowiedzialności za naruszenie dobrego imienia, do czego dochodzi na skutek formułowania krytycznych zarzutów w treści materiału prasowego. Nierozstrzygnięta jak dotąd pozostaje kwestia, czy wybrany przez dziennikarza gatunek wypowiedzi medialnej zwiększa ryzyko naruszenia dobrego imienia. Z analizowanych orzeczeń wynika, że w orzecznictwie brak potwierdzenia, że gatunek jest jednym z kryteriów branych wprost pod uwagę przy ocenie naruszenia czci. Niemniej istnieją takie gatunki, które niejako „wymuszają” większą staranność w zakresie weryfikacji faktów, czego przykładem jest reportaż. Istnieją także gatunki, dla których opinia i ocena jest bardziej konstytutywna i charakterystyczna, co zwiększa ryzyko naruszenia dobrego imienia. Na wyraźne zaznaczenie zasługuje fakt, że dostrzegana w orzecznictwie konwencja satyryczna przy gatunkach oceniających i naruszeniu dobrego imienia może stanowić argument o wyłączeniu bezprawności naruszenia.

9

Satyra w poezji Jana Raka. Rekonesans

72%

Patryło A.

Tematy i Konteksty

|

2015

|

issue 5(10)

273-280

EN

Jan Rak was born in Husów within Łańcut County to serf parents – Szymon and Jadwiga. He is the author of about 120 poems dedicated to his own life, the life of country dwellers and the situation they found themselves in. Satire, especially political, is one of the four genres he was writing in, and Zapust w roku 1864 is a prominent example of such writing. Rak paid special attention to abstract satire, which aimed at deriding negative features of human nature. Moreover, Jakieś czasy is a satire on Galician magazines, whereas Wiek XX describes social and historical realities. Rak’s satires are supposed to ridicule human vices and misdeeds and, at the same time, call for betterment; which is why truth and aspiration to education were put on a pedestal in Rak’s deliberations.

10

Czy istnieją granice dozwolonej krytyki. O relacji kontratypu określonego w art. 41 ustawy – prawo prasowe z kontratypem zapisanym w art. 213 k.k.

72%

Kwiatkowska-Serafin P.

Themis Polska Nova

|

2016

|

issue 2(11)

152-163

EN

Form of an artistic expression, satire has been present in human’s life for ages. It has many varieties and forms. From the very beginning its practitioners have been subjected to the public authorities restrictions and have been getting into trouble with the ones who became objects of the artist projections. In Polish regulation – law, there is a justification of admissible satire, covered by the article 41 of the press law, witch is an extension to the justification of admissible criticism, covered by the article 213 of the polish penal code. However, there is no such thing as justification of art. due to this fact, the artist may be fully liable both for violation of personal rights and the offence of defamation.

11

„Niechaj nam w Jasełkach nikt nie przedstawia, że Jezus urodził się w Palestynie” – „Betlejem polskie” Lucjana Rydla jako szopka literacka

72%

Moroz A.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria

|

2019

|

vol. 19

58-65

RU

The article is focused on Lucjan Rydel as the author of Polish Bethlehem – a nativity play in which its author saw the most perfect form of folk theatre, a concept he himself keenly propagated. The central issue here is an attempt to observe how Rydel, drawing upon the history of nativity plays as well as their traditional text and character, created a sublime patriotic spectacle which later became a template for all subsequent literary nativity plays inspiriting Polish history and at the same time commenting on current affairs. Furthermore, the text presents Polish Bethlehem through the prism of modernist artists’ interest in the nativity scene as a literary genre and juxtaposes Rydel’s work with the nativity plays written by the Green Balloon Cabaret in order to show two significant directions in which this cultural phenomenon was evolving at the turn of the 20th century.

12

Nieliteracki temat w literaturze potrzebny. O ratunkowej funkcji antologii

72%

Kocela W.

Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej

|

2021

|

vol. 27: IZOLACJA I KOMUNIKACJA – ROZWAŻANIA NAD FORMAMI KOMUNIKACJI LITERACKIEJ I KULTUROWEJ

313-326

EN

The article presents epigrams and satires devoted to medical issues, which in fact are a commentary to the more or less dynamically changing state of the health care system in former Poland. Thus, the issues of the ethics of the medical profession, the way of dealing with the patient and the approach itself are at the center of attention and reflection to the subject of the disease and the accompanying experiences and emotions. The key point of considerations, however, is the issue of the salvage function of the anthology, which collects and preserves forgotten and omitted texts due to the “non-literary nature” of the topic discussed in them or their permanent affiliation to a topic bordering on culture, applied literature and history of medicine.

13

The future-war fiction and the problem of two camps in “The Battle of Dorking” and P.G. Wodehouse’s The Swoop!

72%

Jajszczok J.

Świat i Słowo

|

2020

|

vol. 34

|

issue 1

147-157

EN

The aim of the article is to compare and contrast two examples of the short-lived conservative literary genre of future-war fiction (also known as invasion literature) popular in Britain between the Franco-Prussian War of 1870-71 and the outbreak of the First World War in 1914. The analysed texts, “The Battle of Dorking” of 1871 and The Swoop! of 1909, are examined as manifestations of two camps with which commentators of projected future seem to identify: the camp comprising of people expressing genuine fears and future anxieties, and the camp of people mocking and dismissing these apprehensions. The article explores their social and political impacts and their potential legacy.

14

„I śmiech niekiedy może być nauką”. Polska polityka międzywojenna w czasopiśmie satyrycznym „Mucha”

72%

Szałek J.

Media Biznes Kultura

|

2018

|

issue 1(4)

111-126

EN

From the very beginning of its literary form, satire was strongly associated with politics. In a stormy interwar period the genre became extraordinarily popular in Poland, and the most popular way to propagate it were humour and satire magazines. The one most recognizable in the eyes of the public was the Warsaw periodical ‘Mucha’ that eagerly commented the reality with unparalleled wit and literary zeal.

PL

Satyra była związana z polityką od początku funkcjonowania w literackiej postaci. W burzliwym okresie międzywojennym gatunek ten stał się niezwykle popularny w Polsce, a jej głównym nośnikiem były czasopisma humorystyczno-satyryczne. Wśród nich najpoczytniejsza i najbardziej ugruntowana w świadomości czytelników była warszawska „Mucha”, komentująca rzeczywistość z niezwykłą przenikliwością i literackim zacięciem.

15

Strój modnej damy w zwierciadle polskiej satyry oświeceniowej (na wybranych przykładach)

72%

Kowal J.

Perspektywy Kultury

|

2023

|

vol. 43

|

issue 4/2

119-136

EN

The foreign outfit of a fashionable Enlightenment lady, just like a man’s tailcoat, was synonymous with thoughtless imitation of moral patterns foreign to Polish culture. This phenomenon was often criticized in journalistic and literary texts of the time, including satires. In this article, the title problem is presented through the example of three satirical works by Elżbieta Drużbacka, Ignacy Krasicki, and Jan Gorczyczewski. Their different time periods (the prelude, the mature and decline of the Polish Enlightenment) show that the fascination with the culture of the Seine, manifested in the dress of fashionable ladies, was reflected in literature from the end of the Saxon period to the post-Stanislaus era. It is important to not that, as can be seen from the above-mentioned works, the elite ladies also wanted to imitate artistocrats in their dress, behavior and interests, and it was thanks to them that the new culture spread from Warsaw to the provinces. In the opinion of many intellectuals of the time, including writers, the new fashion was a dangerous and socially harmful phenomenon that should be counteracted. Indulgence in luxury, egoism, vanity, laziness, stupidity, thoughtlessness, sometimes recklessness and lack of experience, and more often calculation and excessive ambition is the catalogue of faults most often attributed to fashionable ladies. A scholarly review of these texts confirms that Enlightenment satire was instrumental in perpetuating the stereotypical image of the fashionable lady who places excessive importance on her elegant appearance. From the satirical pen of the authors, a critical reflection always emerges that this snobbish, uncritical pursuit of the French took place without regard to the consequences, not only financial but also cultural.

PL

Cudzoziemski strój oświeceniowej damy modnej, podobnie jak męski frak, był synonimem bezrefleksyjnego naśladownictwa obcych polskiej kulturze wzorów obyczajowych. Zjawisko to wielokrotnie krytykowano w ówczesnych tekstach publicystycznych i literackich, w tym również w satyrze. Tytułowy problem zaprezentowany został w niniejszym artykule na przykładzie trzech utworów satyrycznych autorstwa Elżbiety Drużbackiej, Ignacego Krasickiego i Jana Gorczyczewskiego. Ich zróżnicowana przynależność czasowa (faza prekursorska, dojrzała i schyłkowa epoki polskiego oświecenia) pokazuje, iż manifestująca się w stroju modnych dam fascynacja kulturą znad Sekwany była zjawiskiem eksponowanym w literaturze już od schyłku czasów saskich aż po epokę postanisławowską. Co przy tym znamienne i co poświadcza lektura wskazanych utworów, damy z elit – w ubiorach, zachowaniu, zainteresowaniach – chciały również naśladować szlachcianki i tak nowa kultura rozpowszechniona w Warszawie przenikała za ich sprawą na prowincję. W ocenie wielu ówczesnych intelektualistów, w tym także literatów, nowa moda była zjawiskiem groźnym, szkodliwym społecznie, któremu należało przeciwdziałać. Lubowanie się w zbytkach, egoizm, próżność, lenistwo, głupota, bezrefleksyjność, czasem lekkomyślność i brak doświadczenia, a częściej wyrachowanie i nadmierne ambicje to katalog wad najczęściej przypisywanych modnym damom. Badawczy ogląd wymienionych tekstów potwierdza fakt, że oświeceniowa satyra w znaczącym stopniu przyczyniła się do utrwalenia stereotypowego wizerunku modnej damy, przywiązującej nadmierną wagę do swojego strojnego wyglądu. Spod satyrycznego pióra autorów wyłania się również każdorazowo krytyczna refleksja, iż ta snobistyczna, bezkrytyczna pogoń za francuszczyzną odbywała się bez oglądania się na konsekwencje nie tylko finansowe, ale i kulturowe.

16

O obrazowaniu idei sprawiedliwości w Rzeczypospolitej połowy XVIII wieku – wokół konfliktu o ordynację ostrogską

71%

Gombin K.

Roczniki Humanistyczne

|

2021

|

vol. 69

|

issue 4

185-198

EN

This article aims to show the interrelation between the visual arts, ceremonials and journalistic opinion pieces in the political propaganda of the Polish-Lithuanian Republic during the reign of King Augustus III, using an example which was of vital importance for the public life of that time – the dispute over the entail of the Ostrogski estate. In the satirical Tragic-Comic Scene, the conclusion of the so-called Kolbuszowa Transaction, sanctioning the division of the estate’s entail, was presented as a parody of the courts then operating in the Republic. The illustrations for Piotr Hadziewicz’s dissertation Prawda obiaśniona… conveyed the message that the unity and order of the state must be based upon the observance of its laws, with the King being the guarantor of the legal order. The king established a special commission, known as the Dubno Commission, which was to assess the legal and factual status related to the division of the Ostrogski estate. The committee members strongly emphasised the legality of their actions. They adopted a ceremonial which was modelled on the ceremonies of the Crown Tribunal, an institution deeply rooted in the Polish legal system of that time. The main actors of the “new Tribunal in Dubno”, as Primate Adam Ignacy Komorowski described the Commission, made sure that a uniform message was sent out to the public: that of the harmonious work by the Commission to restore the legal order in the Republic. This message perfectly corresponded with the content of the illustrations and satire of that period.

PL

Celem artykułu jest ukazanie wzajemnych relacji sztuk plastycznych, ceremoniału oraz publicystyki w propagandzie politycznej Rzeczypospolitej czasów Augusta III, na kluczowym dla ówczesnego życia publicznego przykładzie – sporze o ordynację ostrogską. W satyrycznej Scenie tragiczno-komicznej zawarcie tzw. transakcji kolbuszowskiej, sankcjonującej podział ordynacji, przedstawione zostało jako akt bezprawia – parodia sądów Rzeczypospolitej. Z przekazu zawartego w rycinach rozprawy Piotra Hadziewicza, Prawda obiaśniona… wynikało, że jedność i ład w państwie muszą być oparte na przestrzeganiu praw, czego gwarantem jest król. August III utworzył obradującą w Dubnie komisję, mającą ocenić zasadność podziału ordynacji. Jej członkowie, akcentując legalność działań, przyjęli porządek obrad wzorowany na ceremoniale Trybunału Koronnego, instytucji silnie zakorzenionej w ówczesnym polskim systemie prawnym. Główni aktorzy „Nowego w Dubnie Trybunału”, jak określił komisję prymas Adam Komorowski, dbali o jednolity dla opinii publicznej przekaz: zgodnej pracy dla odtworzenia ładu prawnego w Rzeczypospolitej, co doskonale korespondowało z treściami ówczesnej grafiki i satyry.

17

Kim był Bonawentura Pleciuch, autor wiersza Prośba do Aniołów Stróżów, aby nas zachowali od gotycyzmu (1822)?

58%

Pluta P.

Tematy i Konteksty

|

2021

|

vol. 16

|

issue 11

390-399

EN

The purpose of this paper is an attempt to determine the authorship of a poem entitled “A Plea to Guardian Angels to save us from gothicism” published in 1822 under the pseudonym of Bonawentura Pleciuch. In my analysis I propose a hypothesis that the poem’s satirical tone and the place of its publication, local periodical Krakus, allow us to link it with the name of Konstanty Majeranowski. I discuss Majeranowski’s literary activity, paying special attention to his feature columns entitled A Philospohical Scrap, all of which in high probability suggests his authorship of “A Plea to Guardian Angels…”.

PL

Przedmiotem artykułu jest próba ustalenia autorstwa opublikowanego w 1822 roku pod pseudonimem Bonawentura Pleciuch wiersza Prośba do Aniołów Stróżów, aby nas zachowali od gotycyzmu. Przeprowadzona w rozprawie interpretacja utworu zwraca uwagę na jego satyryczny charakter, natomiast miejsce publikacji wiersza – czasopismo „Krakus” – pozwala łączyć utwór z Konstantym Majeranowskim. Omówienie działalności pisarskiej Majeranowskiego, a zwłaszcza jego felietonów ukazujących się pod tytułem Świstek Filozoficzny pozwala z dużym prawdopodobieństwem stwierdzić, że autorem Prośby do Aniołów Stróżów… był właśnie Konstanty Majeranowski.

18

Riflessioni sul diritto di satira e i suoi limiti

58%

Dammacco G.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2020

|

vol. 23

101-121

PL

Satyra jest skrajnym wyrazem wolności wyrażania opinii. Zarówno jej ujęcie konceptualne, jak i relewantny reżim prawny, nie są wolne od kontrowersji. Jedną z konsekwencji rozwoju komunikacji międzyludzkiej jest wypracowanie licznych rodzajów literackich, które przejawiają pewne podobieństwa. Do takich należą m.in. kronika (bezosobowy i pozbawiony interpretacji zapis zaistniałych zdarzeń), krytyka (subiektywna analiza i ocena odnosząca się do zaistniałych zdarzeń) i satyra (sarkastyczna krytyka osób lub indywidualnych zachowań czy sposobów postępowania, mająca na celu ich społeczne zdemaskowanie). Ukształtowane w ciągu wieków elementy charakteryzujące satyrę są zasadniczo dwa: skoncentrowanie na wewnętrznych sprzecznościach (polityki, społeczeństwa, religii, kultury) oraz intencja moralizatorska, mająca na celu pobudzenie przemian społecznych. Satyra religijna bierze na cel władze religijne i ich niekonsekwencję, odnosi się jednak również do symboli religijnych i religijnych wierzeń. Wiążą się z tym różne konsekwencje prawne. Satyra, która skierowana jest na dziedzictwo wiary, musi być uznana za nieakceptowalną. Każda satyra religijna wiąże się natomiast z konfliktem pomiędzy różnymi wartościami konstytucyjnymi, to jest pomiędzy prawem do wyrażania opinii oraz prawem do dobrego imienia i do ochrony uczuć religijnych. Generalnie rzecz ujmując, prawo do satyry jest uznawane przez systemy prawne (zarówno na poziomie międzynarodowym, jak i na poziomie krajowym) jako prawo podmiotowe o znaczeniu konstytucyjnym, które wynika z wolności wyrażania opinii i wolności myśli. Myśl, sumienie i religia – zgodnie z ujęciem przyjętym na przykład w Karcie Praw Podstawowych Unii Europejskiej – są wartościami homologicznymi (jako dobra prawne czy wartości o charakterze etycznym). Nie mogą więc być między sobą w sprzeczności. Istotne wątpliwości dotyczą natomiast przepisów odnoszących się do prawa do satyry, która nie może naruszać podstawowych praw osoby, jej godności czy jej dobrego imienia. Karta Praw Podstawowych przyczyniła się do ugruntowania tendencji polegającej na ujmowaniu prawa do wyrażania opinii w jego najszerszej, ekspansywnej formie. Konsekwentnie potwierdzane jest jednak również znaczenie praw człowieka, które nie mogą być naruszane w konsekwencji realizowania prawa do satyry. W krajowych porządkach prawnych znaczenie prawa do satyry wiąże się z uznaniem jego konstytucyjnej rangi, ale także z ograniczeniami, którym ono musi podlegać. W orzecznictwie wypracowano relewantne kryteria formalne, wśród których najważniejsze znaczenie posiadają: powściągliwość i funkcjonalność.

EN

Satire is an extreme paradigm of freedom of expression, but uncertainties exist about its conceptual definition and related legal regime. The development of communication has produced numerous literary figures similar to each other such as the chronicle (an impersonal and non-interpretive recording of events that have occurred), criticism (subjective analysis and judgment relating to events that have occurred) and satire (sarcastic criticism of characters, behaviors and actions of individuals for the purpose of social denunciation). The elements that characterize the satire, developed over the centuries, are essentially twofold: attention to contradictions (of politics, society, religion, culture) and moralistic intent to promote social change. Religious satire affects ecclesiastical power and its contradictions, but it also affects religious symbols and the contents of religions. Different legal consequences follow. When it affects the patrimony of faith of believers it is not acceptable. Religious satire generates a kind of conflict between different constitutional values, that is, between the right to the free expression of thought and the right to the reputation and protection of religious feelings. The right to satire in general is recognized by legal systems (both international and national) as a subjective right of constitutional relevance, which derives from the freedom of expression and thought. In the Charter of Fundamental Rights of the European Union, thought, conscience and religion are homologous (as legal goods or as ethical values). Therefore, thought, conscience and religion cannot be in opposition to each other. Considerable uncertainties exist about the legal discipline of the right to satire, which can never offend the fundamental rights of the person, his dignity and his reputation. The Nice Charter has favored an orientation which considers the right of free expression in its broadest and most expansive form. However, the prevailing value of fundamental human rights has always been affirmed, which cannot be offended by the exercise of the right to satire. The strength of the right to satire consists in the recognition of its constitutional rank, but also in the limits it must have. The jurisprudence has elaborated the “formal” obligations, among which the most important are: continence and functionality.

IT

La satira è un paradigma estremo della libertà di espressione, ma esistono incertezze sulla sua definizione concettuale e sulla relativa disciplina giuridica. Lo sviluppo della comunicazione ha prodotto numerose figure letterarie simili tra loro come la cronaca (una registrazione impersonale e non interpretativa di fatti accaduti), la critica (analisi soggettiva e giudizio relativi a fatti accaduti) e la satira (critica sarcastica di personaggi, comportamenti, modi di fare individuali con scopo di denuncia sociale). Gli elementi che caratterizzano la satira, sviluppatisi nel corso dei secoli, sono sostanzialmente due: attenzione alle contraddizioni (della politica, della società, della religione, della cultura) e intento moralistico per promuovere un cambiamento sociale. La satira religiosa colpisce il potere ecclesiastico e le sue contraddizioni, ma colpisce anche i simboli religiosi e i contenuti delle religioni. Ne conseguono differenti conseguenze giuridiche. Quando colpisce il patrimonio di fede dei credenti essa non è accettabile. La satira religiosa genera una specie di conflitto tra differenti valori costituzionali, e cioè tra il diritto alla libera espressione del pensiero e il diritto alla reputazione e alla tutela del sentimento religioso. Il diritto di satira in generale è riconosciuto dagli ordinamenti giuridici (sia internazionali, sia nazionali) come diritto soggettivo di rilevanza costituzionale, che deriva dalla libertà di espressione e di pensiero. Pensiero, coscienza e religione – per esempio nella Carta dei diritti fondamentali dell’Unione europea – sono omologhi (come beni giuridici o valori etici). Pertanto pensiero, coscienza e religione non possono essere in contrapposizione tra loro. Notevoli incertezze esistono sulla disciplina giuridica del diritto di satira, che non può mai offendere i diritti fondamentali della persona, la sua dignità, la sua reputazione. La Carta di Nizza ha favorito un orientamento, che considera il diritto di libera espressione nella sua forma più ampia ed espansiva. È tuttavia sempre stato affermato il valore prevalente dei diritti umani fondamentali, che non possono essere offesi dall’esercizio del diritto di satira. Negli ordinamenti giuridici nazionali, la forza del diritto di satira consiste nel riconoscimento del suo rango costituzionale, ma anche nei limiti che deve avere. La giurisprudenza ha elaborato i vincoli “formali”, tra i quali i più importanti sono il limite della continenza e della funzionalità.

19

Przestępstwa z ustawy prawo prasowe

58%

Sobczak J.

Themis Polska Nova

|

2015

|

issue 2(9)

57-91

EN

This article analyzes the penal provisions of the press law when considering the issue of responsibility for the publication of press material. It presents the cases of the notification of the violation of press law, joint and several responsibility of the press, contratyp of press criticism, satire, cartoons and press reports, the limitation of liability of the press, the question of exerting pressure on journalists and on press criticism, press publishing without registration, avoiding the publication of official announcements and arrest warrants, distribute materials of the case, a crime of an admission to the publication, as well as some questions relating to the proceedings for violation of press law.

20

Udany schemat teorii komizmu

58%

Tokarczyk R. A.

ΣΟΦΙΑ. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich

|

2014

|

issue 14

201-209

RU

Автор статьи рассматривает книжку проф. Богдана Дземидока «Комизм». Он обращает внимание на философскую и научную компетенцию профессора, а также на литературные заслуги самой книги. Он подчеркивает, что философ объединил в ней исключительное историческое знание с высоким уровнем теоретических размышлений о комизме и тонким анализом. Эти заслуги автор связывает со свойственным профессору Дземидоку личным чувством иронии и автоиронии. Представленная книга выдающаяся и обогащающая не только польскую, но и европейскую литературу предмета.

EN

The author of the article discusses prof. Bohdan Dziemidok’s book titled ‘Comedy’. He indicates professor’s philosophical and scientific competences, as well as the advantages of literary and cognitive work itself. He stresses that the philosopher combines the unique historical knowledge with high level of theoretical considerations on the comedy and subtle analysis. These advantages the author combines with the inherent prof. B. Dziemidok’s personal sense of irony and self-irony. This work is presented as outstanding, significantly enriching not only Polish but also European literature.

Refine search results

Recycling Tadeusza Różewicza jako poemat satyryczny

"Gazeciarz" Stefan Łuskina w satyrze i paszkwilu XVIII w.

Czy satyra jest formą komizmu?

Hodża Nasreddin – antybohater w służbie kultury

Niejednoznaczny status tekstu parodiowanego w dyskursie satyrycznym

Śmierć grzesznika. Kilka uwag o Anatomii Martynusa Lutra i Relacyi a oraz suplice […] za predykantem Burchardym

Ochrona czci człowieka a satyra i karykatura jako element wolności sztuki – rozważania na gruncie polskiego i niemieckiego prawa karnego

Gatunek dziennikarski a cywilnoprawna odpowiedzialność dziennikarza za naruszenie czci

Satyra w poezji Jana Raka. Rekonesans

Czy istnieją granice dozwolonej krytyki. O relacji kontratypu określonego w art. 41 ustawy – prawo prasowe z kontratypem zapisanym w art. 213 k.k.

„Niechaj nam w Jasełkach nikt nie przedstawia, że Jezus urodził się w Palestynie” – „Betlejem polskie” Lucjana Rydla jako szopka literacka

Nieliteracki temat w literaturze potrzebny. O ratunkowej funkcji antologii

The future-war fiction and the problem of two camps in “The Battle of Dorking” and P.G. Wodehouse’s The Swoop!

„I śmiech niekiedy może być nauką”. Polska polityka międzywojenna w czasopiśmie satyrycznym „Mucha”

Strój modnej damy w zwierciadle polskiej satyry oświeceniowej (na wybranych przykładach)

O obrazowaniu idei sprawiedliwości w Rzeczypospolitej połowy XVIII wieku – wokół konfliktu o ordynację ostrogską

Kim był Bonawentura Pleciuch, autor wiersza Prośba do Aniołów Stróżów, aby nas zachowali od gotycyzmu (1822)?

Riflessioni sul diritto di satira e i suoi limiti

Przestępstwa z ustawy prawo prasowe

Udany schemat teorii komizmu