Aksjologiczne podstawy funkcjonowania samorządu terytorialnego w Polsce

• Authors: Zaradny Ryszard

Title variants

EN

Axiological foundations of the functioning of territorial self-government in Poland.

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Polacy w ramach przemian ustrojowych po 1989 roku opowiedzieli się za zasadami aksjologicznymi demokracji liberalnej mającej stwarzać pozytywne warunki rozwoju społecznego, a także sankcjonować podstawowe prawa podmiotowe każdego obywatela. Stanowiło też urzeczywistnienie idei suwerenności narodu. Najpełniejszy strukturalny wyraz idea ta znalazła w ustanowieniu i rozwoju samorządu terytorialnego zgodnie z zasadą subsydiarności i decentralizacji władzy. Jednocześnie było wyrazem realizacji idei pluralizmu i dobra wspólnego. Rozstrzygnięcia prawne znalazły miejsce w Konstytucji RP z 1997 roku oraz w ustawach. Są one zgodne z założeniami zawartymi w Europejskiej Karcie Samorządu Lokalnego uchwalonej w Strasburgu 15 października 1985 roku ratyfikowanej przez Polskę 26 kwietnia 1993 roku.

EN

During the system transformations after 1989 the Poles voted for the axiological rules of liberal democracy which was to create favourable conditions for social development and to sanction the basic human rights of each citizen. This made the sovereignty a reality. The idea has found its complete structural expression in the establishment and development of the local governments based on the principle of subsidiarity and power decentralisation. Simultaneously it was the demonstration of the enactment of the idea of pluralism and the common good. The legal solutions found their place in The Constitution of the Republic of Poland approved in 1997 and in the acts of law. They are in line with the assumptions included in the European Charter of Local Self-Government adopted on October 15, 1985 in Strasburg and ratified by Poland on April 26, 1993.

Keywords

PL

demokracja liberalna; dobro wspólne; suwerenność narodu; subsydiarność; pluralizm

EN

liberal democracy; common good; sovereignty of the people; subsidiarity; pluralism

• Publisher: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego
• Journal: Relacje. Studia z nauk społecznych
• Year: 2018
• Issue: 5
• Pages: 9-21

Contributors

author

Zaradny Ryszard

• Uniwersytet Zielonogórski

References

• Althusius J. (1603), Politica methodice digesta, Herbornae Nassoviorum.
• Bandarzewski K., Chmielnicki P., Dobosz P., Kisiel W., Kryczko P., Mączyński M., Płażek S. (2004), Komentarz do ustawy o samorządzie gminnym, Lexis Nevis, Warszawa.
• Bandarzewski K., Chmielnicki P., Kisiel W. (2006), Prawo samorządu terytorialnego w Polsce, Lexis Nevis, Warszawa.
• Bobbio N. (1998), Liberalizm i demokracja, Znak, Kraków.
• Bondyra K., Szczepański M.S., Śliwa P. (red.) (2005), Państwo, samorząd i społeczności lokalne. Piotr Buczkowski in memoriam, Poznań.
• Borski M. (2013), Zasada pomocniczości jako konstytucyjna zasada funkcjonowania samorządu terytorialnego, [w:] B.M. Ćwiertniak (red.), Prawne problemy samorządu terytorialnego, Sosnowiec.
• Ciapala J. (1998), Zasada subsydiarności w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i w Unii Europejskiej (zagadnienia podstawowe), [w:] A. Bałaban, B. Sitek (red.), Region europejski a polskie województwo, Wydawnictwo Wit-Graf, Toruń.
• Colozzi I. (1998), Zasada pomocniczości a trzeci sektor, „Społeczeństwo”, 1.
• Ćwiertniak B.M. (red.) (2013), Prawne problemy samorządu terytorialnego, Sosnowiec.
• Dahl R.A. (1995), Demokracja i jej krytycy, Znak, Kraków.
• Dobek A. (2008), Zasada pomocniczości w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, http://www.bibliotekacyfrowa.pl/Content/24604/012.pdf.
• Dolnicki B. (2016), Sposoby realizacji zadań publicznych, Warszawa.
• Europejska Karta Samorządu Terytorialnego, sporządzona w Strasburgu dnia 15 października 1985 roku, Dz. U. z 1994 r., nr 124, poz. 607, dostęp: 10.02.2018.
• Gulczyński M., Zaradny R. (2000), System polityczny Rzeczypospolitej Polskiej, Wyższa Szkoła Zarządzania i Finansów we Wrocławiu, Wrocław.
• Izdebski H. (2014), Samorząd terytorialny. Podstawy ustroju i działalności, Lexis Nevis, Warszawa.
• Kisiel W. (2003), Ustrój samorządu terytorialnego w Polsce, Lexis Nevis, Warszawa.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 roku, Dz. U. z 1997 r., nr 78, poz. 483.
• Korczak J. (2017), Decentralizacja i recentralizacja w administracji publicznej na przykładzie zadań własnych i zleconych jednostek samorządu terytorialnego, [w:] E. Ura, E. Feret, S. Pieprzny (red.), Aktualne problemy funkcjonowania samorządu terytorialnego, Sandomierz–Rzeszów.
• Król M. (1991), Słownik demokracji, Znak, Warszawa.
• Kuciński J., Wołpiuk W.J. (red.) (2012), Zasady ustroju politycznego państwa w Konstytucji z 2 kwietnia 1997 roku, Warszawa.
• Leś E. (1998), Zasada subsydiarności i jej użyteczność w reformowaniu instytucji pomocy społecznej w Polsce, [w:] G. Skąpska (red.), Opiekuńczość czy solidarność? Fundacja Międzynarodowe Centrum Rozwoju Demokracji, Kraków.
• Lipowicz I. (2017), Dobro wspólne, „Casus”, 79, 3.
• Lisowski P. (2013), Relacje strukturalne w polskim samorządzie terytorialnym, Wrocław.
• Locke J. (1992), Dwa traktaty o rządzie, PWN, Warszawa.
• Lutrzykowski A. (red.) (2014), Polski samorząd terytorialny, europejskie standardy i krajowa specyfika, Toruń.
• Mill J.S. (1959), Utylitaryzm. O wolności, PWN, Warszawa.
• Millon-Delsol Ch. (1995), Zasada pomocniczości, Znak, Kraków.
• Millon-Delsol Ch. (1998), Zasada subsydiarności – założenia, geneza, problemy współczesne, [w:] D. Milczarek (red.), Subsydiarność, Elipsa, Warszawa.
• Niewiadomski Z. (2001), Konstytucyjne podstawy samorządu terytorialnego, [w:] Z. Niewiadomski, Samorząd terytorialny – ustrój i gospodarka, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz–Warszawa.
• Nowacka E. (2010), Samorząd terytorialny jako forma decentralizacji administracji publicznej, Warszawa.
• Osiński J., Popławska J.Z. (red.) (2014), Oblicza społeczeństwa obywatelskiego. Państwo. Gospodarka. Świat, Warszawa.
• Pius XI (1982), Quadragesimo anno, „Znak”, nr 7-8.
• Popławska E. (1997), Symposium on the Constitution of the Republic of Poland – Part I: The Principle of Subsidiarity under the 1997 Constitution of Poland, “Saint Louis-Warsaw Transatlantic Law Journal”, 107.
• Popławska E. (1998a), Wpływ zasady subsydiarności na przemiany ustrojowe w Polsce, [w:] D. Milczarek (red.), Subsydiarność, Elipsa, Warszawa.
• Popławska E. (1998b), Zasada pomocniczości (subsydiarności), [w:] W. Sokolewicz (red.), Zasady podstawowe polskiej Konstytucji, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa.
• Popławska E. (2000), Zasada subsydiarności w traktatach z Maastricht i Amsterdamu, Scholar, Warszawa.
• Rawls J. (1994), Teoria sprawiedliwości, PWN, Warszawa.
• Regulski J. (1995), Kilka refleksji o integracji europejskiej i samorządzie terytorialnym, „Samorząd Terytorialny”, 5.
• Sartori G. (1994), Teoria demokracji, PWN, Warszawa.
• Shils E. (1994), Co to jest społeczeństwo obywatelskie?, [w:] K. Michalski (red.), Europa i społeczeństwo obywatelskie. Rozmowy w Castel Gandolfo, Znak, Kraków.
• Skoczylas A., Piątek W. (2016), Komentarz do art. 15 Konstytucji RP, [w:] L. Bosek, M. Safjan (red.), Konstytucja RP, t. I: Komentarz do art. 1-86, Warszawa.
• Stahl M. (2009), Dobro wspólne w prawie administracyjnym, [w:] J. Boć, A. Chajbowicz (red.), Nowe problemy badawcze w teorii prawa administracyjnego, Wrocław.
• Stewart J.D., Greenwood R. (1997), Cel i charakter samorządu lokalnego, cyt. za: P. Swaniewicz (red.), Wartości podstawowe samorządu terytorialnego i demokracji lokalnej, Warszawa.
• Subsydiarność – hasło w internetowej encyklopedii PWN: http://encyklopedia.pwn.pl/haslo/subsydiarnosc;4836984.html, dostęp: 10.02.2018.
• Swianiewicz P. (1997), Wartości podstawowe samorządu terytorialnego i demokracji lokalnej, Warszawa.
• Tocqueville A. de (2005), O demokracji w Ameryce, Warszawa.
• Ustawa z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym, Dz. U. z 2001 r., nr 142, poz. 1591.
• Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, Dz. U. z 2003 r., nr 96, poz. 873.Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie powiatowym, Dz. U. z 1998 r., nr 91, poz. 578.
• Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie województwa, Dz. U. z 1998 r., nr 91, poz. 576.
• Wnuk-Lipiński E. (2005), Socjologia życia publicznego, Scholar, Warszawa.
• Wojtaszczyk K.A. (1996), Współczesne systemy polityczne, WSiP, Warszawa.
• Załęski P.S. (2012), Neoliberalizm i społeczeństwo obywatelskie, Toruń.
• Ziembiński Z. (1993), Wartości konstytucyjne, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa.