Dyskusje o podziale na województwa w Drugiej Rzeczypospolitej

• Authors: Leszczyńska Cecylia

Title variants

EN

Discussion on the division into voivodeships in the Second Polish Republic

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Celem artykułu jest odtworzenie debaty dotyczącej podziału na województwa w Drugiej Rzeczypospolitej, który został wprowadzony w latach 1919–1922. Kształt województw stał się przedmiotem licznych dyskusji, jej uczestnicy zazwyczaj oceniali go krytycznie podkreślając jego nieadekwatność do potrzeb administracji państwowej i wyzwań gospodarczych. Najwięcej projektów przedstawiono w latach 20. XX w. w związku z działalnością trzech komisji rządowo-parlamentarnych pracujących nad koncepcją podziału terytorialnego. Proponowane zmiany miały na celu zatarcie granic byłych zaborów oraz uwzględnienie w nowym podziale na województwa kryteriów demograficznych, ekonomicznych i komunikacyjnych. Projekty te zostały zrealizowane częściowo dopiero w latach 1937–1939, kiedy dokonano przesunięć przede wszystkim granic województw centralnych i zachodnich.

EN

The aim of this article is to reconstruct the debate on the division into voivodeships in the Second Polish Republic, which was implemented in the years 1919–1922. The shape of the voivodeships became the subject of numerous discussions, which participants usually evaluated it critically, stressing its inadequacy to the needs of state administration and economic challenges. The highest number of projects was presented in the 1920s in connection with the activities of three governmental and parliamentary commissions working on the concept of territorial division. The proposed changes were aimed at blurring the borders of the former partitions and taking into account demographic, economic and communication criteria in the new division into voivodeships. These projects were only partially implemented in the years 1937–1939, when mainly the borders of the central and western voivodeships were shifted.

Keywords

PL

Druga Rzeczpospolita; podziały terytorialne; polskie województwa

EN

Second Polish Republic; territorial divisions; polish voivodeships

• Publisher: Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie
• Journal: MAZOWSZE Studia Regionalne
• Year: 2021
• Issue: 38
• Pages: 11-27

Dates

published

2021

Contributors

author

Leszczyńska Cecylia

• Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego

References

• Bardach J., Leśnodorski B., Pietrzak M., 1985, Historia państwa i prawa polskiego, Wolters Kluwer, Warszawa.
• Berezowski S., 1964, Wstęp do regionalizacji gospodarczej, Warszawa.
• Bujak F., 1925, Stan gospodarczy Polski, Skł. gł. „Samorząd”, Warszawa.
• Bujak F., 1931, Uwagi o projekcie nowego podziału państwa na województwa, Warszawa.
• Dziennik Praw Państwa Polskiego z roku 1919.
• Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej z lat 1919–1938.
• Hubert J., 1922, Sprawa nowego podziału Rzeczypospolitej Polskiej na województwa, Biblioteka „Przeglądu Administracyjnego”, Poznań.
• Kokot J., 1939, Zakres działania województwa śląskiego jako jednostki samorządu terytorialnego, Wydawnictwa Instytutu Śląskiego, Katowice.
• Kumaniecki K.W., 1920, Ustrój państwowych władz administracyjnych na ziemiach Polski, Wydawca Leon Frommer, Kraków.
• Kumaniecki K.W., 1924, Odbudowa państwowości polskiej. Najważniejsze dokumenty, Nakład Księgarni J. Czarneckiego, Warszawa.
• Langrod J.S., 1930, Ze studiów nad podziałem administracyjnym państwa [w:] Kraków stolica kresów południowo-zachodnich. Studia nad nowym podziałem administracyjnym państwa, Izba Przemysłowo-Handlowa, Kraków.
• Langrod J.S., 1931, Ze studiów nad podziałem administracyjnym państwa, Gebethner i Wolf, Kraków.
• Łubiarz T., 2008, Koncepcje województwa w Materiałach Komisji dla Usprawnienia Administracji Publicznej przy Prezesie Rady Ministrów w II Rzeczypospolitej (1928–1933), „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego”, t. XI.
• Mały Rocznik Statystyczny, 1935, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa.
• Mały Rocznik Statystyczny, 1939, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa.
• Materiały Komisji dla Usprawnienia Administracji Publicznej przy Prezesie Rady Ministrów: tom I, Podział administracyjny państwa, Warszawa 1929; tom IV: Podział administracyjny państwa, Warszawa 1930; tom V: Podział administracyjny państwa, Warszawa 1931. Wnioski Komisji, Warszawa 1931.
• Piekalkiewicz J., Rutkowski S., 1927, Okręgi gospodarcze Polski, „Kwartalnik Statystyczny”, t. IV, z. 3.
• Piskozub A., 1987, Dziedzictwo polskiej przestrzeni, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Warszawa.
• Przygodzki J., 2010, Kilka uwag na temat końcowych wniosków Komisji dla Usprawnienia Administracji Publicznej z 1928 roku o podziale administracyjnym państwa na województwa, Acta Universitatis Wratislaviensis, 3270.
• Rocznik Statystyki Rzeczypospolitej Polskiej 1925/1926, 1927, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa.
• Srokowski S., 1930, Podział administracyjny państwa, „Przegląd Geograficzny”, 1-2, (t. 10).
• Starzyński R., 1928, Projekt podziału terytorialnego Rzeczypospolitej, Warszawa.
• Wakar W., 1925, Zagadnienie samorządu w Rzeczypospolitej Odzyskanej, Warszawa.
• Wakar W., 1928, Podział Polski na okręgi gospodarcze, „Ekonomista”, R. III.
• Województwo bydgoskie, 1967, Krajobraz, dzieje, kultura, gospodarka, Poznań.
• Województwo śląskie: 1918–1928: rozwój administracji samorządowej województwa śląskiego w zarysie, 1929, L. Regorowicz, M. Dworzański, M.W. Tułacz (red.), nakładem Śląskiej Rady Wojewódzkiej, Katowice.
• Województwo tarnopolskie, 1931, nakładem Komitetu Wojewódzkiej Wystawy Rolniczej i Regionalnej, Tarnopol.
• Ziomek L., 1930, Podział administracyjny państwa dla celów administracji ogólnej z punktu widzenia potrzeb życia gospodarczego [w:] Kraków stolicą kresów południowo-wschodnich, Wydawnictwo Izby Przemysłowo-Handlowej, Kraków.

Identifiers

DOI

10.21858/msr.38.01