Społeczno-ekonomiczne i przestrzenne uwarunkowania popytu na nowe samochody w Polsce

• Authors: Robert Kudłak , Wojciech Kisiała , Jędrzej Gadziński , Wojciech Dyba , Bartłomiej Kołsut , Tadeusz Stryjakiewicz

Title variants

EN

Socio-economic and spatial determinants of the demand for new cars in Poland

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Celem artykułu jest identyfikacja oraz analiza przestrzennego zróżnicowania uwarunkowań społeczno-ekonomicznych kształtujących popyt na rynku samochodowym wśród klientów indywidualnych. W postępowaniu badawczym zmierzającym do realizacji założonego celu wykorzystano metody i modele ekonometrii przestrzennej. Zakresem przestrzennym objęto Polskę w układzie powiatów, a zakres czasowy wyznaczają lata 2010–2015. Wyniki badania dowiodły, że do pozacenowych czynników kształtujących popyt na nowe samochody w Polsce należy zaliczyć przede wszystkim poziom zamożności potencjalnych konsumentów. Uzupełniającą rolę odgrywały: sytuacja demograficzna, poziom rozwoju lokalnego oraz poziom zaspokojenia potrzeb motoryzacyjnych. Pogłębiona analiza w postaci geograficznie ważonej regresji (GWR) wykazała, że zidentyfikowane uwarunkowania wykazują zmienność przestrzenną, co może uzasadniać duże zróżnicowanie poziomu motoryzacji w Polsce.

EN

The article seeks to identify socio-economic conditions that affect the demand of individual consumers for cars and to analyze spatial differences in these conditions. To achieve this objective, econometric modelling is conducted. The analysis was conducted in all poviats in Poland and covered the years 2010-2015. The findings show that the demand for new cars is stimulated by incomes of potential consumers and by a net in-migration, while the level of unemployment together with prices of complementary goods (especially petrol prices) negatively affect the demand for cars. Moreover, geographically weighted regression shows that the identified conditions differ across the country, which may explain the noticeable differences in the level of motorization between poviats.

Keywords

PL

rynek samochodowy; społeczno-ekonomiczne uwarunkowania popytu; modelowanie ekonometryczne; GWR; Polska

EN

car market; socio-economic conditions; econometric analysis; geographically weighted regression; Poland

• Publisher: University of Warsaw - Centre for European Regional and Local Studies (EUROREG) and Regional Studies Association - Polish Section
• Journal: Studia Regionalne i Lokalne
• Year: 2017
• Issue: 2(68)
• Pages: 119-139

Contributors

author

Robert Kudłak

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej,

author

Wojciech Kisiała

• Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Katedra Ekonomiki Przestrzennej i Środowiskowej

author

Jędrzej Gadziński

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej,

author

Wojciech Dyba

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej,

author

Bartłomiej Kołsut

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej,

author

Tadeusz Stryjakiewicz

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej,

References

• Anderson S.T. i in., 2015, „The intergenerational transmission of automobile brand preferences”, Journal of Industrial Economics, t. LXIII, nr 4, s. 763–793.
• Bartosiewicz S., 1974, Prosta metoda wyboru zmiennych objaśniających w modelu ekonometrycznym, Wrocław: Prace Naukowe Wyższej Szkoły Ekonomicznej we Wrocławiu, z. 43.
• Berry S., Levinsohn J., Pakes A., 1998, Differentiated Products Demand Systems from a Combination of Micro and Macro Data: The New Car Market, Washington, DC: National Bureau of Economic Research.
• Brotchie F. i in. (red.), 1995, Cities in Competition, Melbourne: Longman.
• Bul R., 2014, Migracje wahadłowe mieszkańców aglomeracji poznańskiej, Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
• Button K.J., Pearman A.D., Fowkes A.S., 1982, Car Ownership Modelling and Forecasting, Gower: Aldershot.
• Carlsson-Kanyama A., Lindén A.-L., 1999, „Travel patterns and environmental effects now and in the future: Implications of differences in energy consumption among socio--economic groups”, Ecological Economics, t. 30, nr 3, s. 405–417.
• Charlton M., Fotheringham A.S., 2009, „Geographically weighted regression: White Paper”, Maynooth, http://ncg.nuim.ie/ncg/GWR/GWR_WhitePaper.pdf (dostęp: 15.06.2016).
• Daganzo C., 2014, Multinomial Probit: The Theory and Its Application to Demand Forecasting, Amsterdam: Elsevier.
• Dahl C.A., Sterner T., 1991, „Analysing gasoline demand elasticities: A survey”, Energy Economics, t. 13, nr 3, s. 203–210.
• Dargay J.M., 2001, „The effect of income on car ownership: Evidence of asymmetry”, Transportation Research Part A: Policy and Practice, t. 35, nr 9, s. 807–821.
• Dargay J., Gately D., 1999, „Income’s effect on car and vehicle ownership, worldwide: 1960–2015”, Transportation Research Part A: Policy and Practice, t. 33, nr 2, s. 101–138.
• Domański B., 2001, Kapitał zagraniczny w przemyśle Polski. Prawidłowości rozmieszczenia, uwarunkowania i skutki, Kraków: Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Domański B., Guzik R., Gwosdz K., 2005, „The new spatial organization of automotive industry in Poland in the context of its changing role in Europe”, Studia Regionalia, t. 15, s. 153–171.
• Domański B. i in., 2013, „The crisis and beyond: The dynamics and restructuring of automotive industry in Poland”, International Journal of Automotive Technology and Management, t. 13, nr 2, s. 151–166.
• Fotheringham A.S., Brunsdon C., Charlton M., 2002, Geographically Weighted Regression – The Analysis of Spatially Varying Relationships, Chichester: John Wiley & Sons.
• Glaeser E.L., Kahn M.E., 2004, „Sprawl and urban growth”, Handbook of Regional and Urban Economics, t. 4, s. 2481–2527.
• Gordon P., Richardson H.W., 1995, Sustainable Congestion, Los Angeles: School of Urban and Regional Planning, University of Southern California.
• Grabiński T., Wydymus S., Zeliaś A., 1982, Metody doboru zmiennych w modelach ekonometrycznych, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• GUS, 1991, Warunki życia ludności w latach 1986–1990, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
• GUS, 2013, Informacja o rozmiarach i kierunkach emigracji z Polski w latach 2004–2012, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
• GUS, 2016, Sytuacja gospodarstw domowych w 2015 roku w świetle wyników badania budżetów gospodarstw domowych, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
• Gwosdz K., Micek G., 2010, „Spatial agglomerations in the Polish automotive industry”, Przegląd Geograficzny, t. 82, nr 2, s. 159–190.
• Ingram, G.K., Zhi Liu, 1999, Vehicles, Roads, and Road Use. Alternative Empirical Specifications, Policy Research Working Paper nr 2036, The World Bank.
• Jürgens U., Krzywdzinski M., 2009, „Changing East-West division of labour in the European automotive industry”, European Urban and Regional Studies, t. 16, nr 1, s. 27–42.
• Komornicki T., 2003, „Factors of development of car ownership in Poland”, Transport Reviews, t. 23, nr 4, s. 413–431.
• Komornicki T., 2011, Przemiany mobilności codziennej Polaków na tle rozwoju motoryzacji, Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN.
• Kossowski T., 2010, „Teoretyczne aspekty modelowania przestrzennego w badaniach regionalnych”, Biuletyn Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, t. 12, s. 9–26.
• Lescaroux F., 2010, „Car ownership in relation to income distribution and consumers’ spending decisions”, Journal of Transport Economics and Policy, t. 44, nr 2, s. 207–230.
• Lin L.-H., Lu I.-Y., 2006, „Product quality as a determinant of product innovation: An empirical analysis of the global automotive industry”, Total Quality Management & Business Excellence, t. 17, nr 2, s. 141–147.
• Lizak P., 2011, „Przemiany w przemyśle samochodów osobowych w Polsce w latach zmian systemu gospodarowania”, Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, t. 17, s. 164–176.
• Longley P. i in., 2008, GIS. Teoria i praktyka, tłum. M. Lenartowicz i in., Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Mannering F., Winston C., 1991, „Brand loyalty and the decline of American automobile firms”, Brookings Papers on Economic Activity. Microeconomics, t. 1991, s. 67–114.
• Matas A., Raymond J.L., 2008, „Changes in the structure of car ownership in Spain”, Transportation Research Part A: Policy and Practice, t. 42, nr 1, s. 187–202.
• Medlock III K.B., Soligo R., 2001, „Economic development and end-use energy demand”, Energy Journal, t. 22, nr 2, s. 77–105.
• Medlock III K.B., Soligo R., 2002, „Car ownership and economic development with forecasts to the year 2015”, Journal of Transport Economics and Policy, t. 36, nr 2, s. 163–188.
• Menes E., 1998, Dylematy rozwoju motoryzacji indywidualnej w Polsce, Warszawa: Instytut Transportu Samochodowego, z. 87.
• Merkisz J., 2009, „The automotive market in the time of global economic crisis”, Combustion Engines, r. 48, nr 3, s. 3–13.
• Motte-Baumvol B., Massot M.H., Byrd A.M., 2010, „Escaping car dependence in the outer suburbs of Paris”, Urban Studies, t. 47, nr 3, s. 604–619.
• Mutrynowski T., 2015, „Rynek samochodów osobowych w Polsce”, Kwartalnik Nauk o Przedsiębiorstwie, nr 1, s. 91–101.
• Nayum A., Klöckner Ch.A., 2014, „A comprehensive socio-psychological approach to car type choice”, Journal of Environmental Psychology, t. 40, s. 401–411.
• Nolan A., 2010, „A dynamic analysis of household car ownership”, Transportation Research part A: Policy and Practice, t. 44, nr 6, s. 446–455.
• OICA, 2009, „World ranking of manufacturers – year 2008”, http://oica.net/wp-content/uploads/world-ranking-2008.pdf (dostęp: 8.12.2016).
• O’Neill B.C., Chen B.S., 2002, „Demographic determinants of household energy use in the United States”, Population and Development Review, t. 28, s. 53–88.
• Prskawetz A., Leiwen J., O’Neill B.C., 2004, „Demographic composition and projections of car use in Austria”, Vienna Yearbook of Population Research, s. 175–201.
• Pucher J., 1995, „The road to ruin: impacts of economic shock therapy on public transport in Poland”, Transport Policy, t. 2, nr 1, s. 5–13.
• Pucher J., Evans T., Wenger J., 1998, „Socioeconomics of urban travel: Evidence from the 1995 NPTS”, Transportation Quarterly, t. 52, nr 3, s. 15–33.
• PZPM, 2015a, Import używanych samochodów osobowych do Polski w latach 2003–2015, Warszawa: Polski Związek Przemysłu Motoryzacyjnego.
• PZPM, 2015b, Raport branży motoryzacyjnej 2015, Warszawa: Polski Związek Przemysłu Motoryzacyjnego.
• Rogerson P., 2001, Statistical Methods for Geography, London: SAGE Publications.
• Rosik P., 2012, Dostępność lądowa przestrzeni Polski w wymiarze europejskim, seria „Prace Geograficzne”, z. 233, Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN.
• Rosik P., Szuster M., 2008, Rozbudowa infrastruktury transportowej a gospodarka regionów, Poznań: Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej.
• Sambandam R., Lord K.R., 1995, „Switching behavior in automobile markets: A consideration-sets model”, Journal of the Academy of Marketing Science, t. 23, nr 1, s. 57–65.
• Samuelson,P.A., Nordhaus W.D., 2014, Ekonomia, tłum. A. Bukowski, J. Środa, Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
• Sheller M., Urry J., 2000, „The city and the car”, International Journal of Urban and Regional Research, t. 24, nr 4, s. 737–757.
• Stryjakiewicz T., 1999, Adaptacja przestrzenna przemysłu w Polsce w warunkach transformacji, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Stryjakiewicz T., 2007a, „Bezpośrednie inwestycje zagraniczne”, w: H. Rogacki (red.), Geografia społeczno-gospodarcza Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 376–384.
• Stryjakiewicz T., 2007b, „Transformacja gospodarki w ujęciu strukturalnym i przestrzennym”, w: H. Rogacki (red.), Geografia społeczno-gospodarcza Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 165–185.
• Suchecki B., 2010, „Modele regresji przestrzennej”, w: B. Suchecki (red.), Ekonometria przestrzenna. Metody i modele analizy danych przestrzennych, Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, s. 237–266.
• Suchecki B., Olejnik A., 2010, „Miary i testy statystycznej w eksploracyjnej analizie danych przestrzennych”, w: B. Suchecki (red.), Ekonometria przestrzenna. Metody i modele analizy danych przestrzennych, Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, s. 100–128.
• Sung M.J., 2014, „Estimation of passenger car demand under the censored Tobit model with latent floating thresholds”, Journal of Economic Research, t. 19, nr 3, s. 283–307.
• Śleszyński P., 2014, „Dostępność czasowa i jej zastosowania”, Przegląd Geograficzny, t. 86, nr 2, s. 171–215.
• Train K.E., Winston C., 2007, „Vehicle choice behavior and the declining market share of U.S. automakers”, International Economic Review, t. 48, nr 4, s. 1469–1496.
• Triebswetter U., Wackerbauer J., 2008, „Integrated environmental product innovation and impacts on company competitiveness: a case study of the automotive industry in the region of Munich”, European Environment, t. 18, nr 1, s. 30–44.
• Tseng C.-Y., Wu L.-Y., 2007, „Innovation quality in the automobile industry: Measurement indicators and performance implications”, International Journal of Technology Management, t. 37, nr 1/20, s. 162–177.
• Volpato G., Stochetti A., 2008, „Managing product life cycle in the auto industry: Evaluating carmakers effectiveness”, International Journal of Automotive Technology and Management, t. 8, nr 1, s. 22–41.
• Wilk J., Pietrzak M.B., Matusik S., 2013, Sytuacja społeczno-gospodarcza jako determinanta migracji wewnętrznych w Polsce, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, t. 20, nr 278, s. 330–342.
• Willander M., 2007, „Absorptive capacity and interpretation system’s impact when going green: an empirical study of Ford, Volvo Cars and Toyota”, Business Strategy and the Environment, t. 16, s. 202–213.
• Winiarczyk-Raźniak A., Raźniak P., 2012, Migracje wewnętrzne ludności w polskich obszarach metropolitalnych u progu XXI wieku, Kraków: Wydawnictwo Instytutu Geografii Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie.
• Wójtowicz M., Rachwał T., 2014, „Globalization and new centers of automotive manufacturing – the case of Brazil, Mexico, and Central Europe”, Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, t. 25, s. 81–107.
• Yagi M., Managi S., 2016, „Demographic determinants of car ownership in Japan”, Transport Policy, t. 50, s. 37–53.

Identifiers

DOI

10.7366/150949956806