Mowa Polaków na Zaolziu (w kontekście języków ogólnonarodowych i ich odmian)

• Authors: Bogoczová Irena

Title variants

EN

The speech of Poles in the Zaolzie region (in the context of ethnic languages and their varieties

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Artykuł dotyczy sytuacji językowej na Śląsku Cieszyńskim w Republice Czeskiej, który zamieszkuje m.in. polska mniejszość narodowa. W pierwszej kolejności zostały podane i wyjaśnione podstawowe pojęcia odnoszące się do omawianego regionu i opisane wydarzenia historyczne, które doprowadziły do obecnej sytuacji językowej. Następnie przytoczono cechy typowego członka polskiej mniejszości na Śląsku w Republice Czeskiej. W dalszej kolejności poświęcono uwagę językom i ich odmianom, które kształtowały lokalną mowę potoczną, szczególnie zaś samej mowie „po naszymu”, przedstawionej we fragmentach autentycznych tekstów. W artykule zawarto również informacje o tym, jak przebiegały spory o afiliację gwary zachodniocieszyńskiej do czeskiego lub polskiego języka etnicznego.

EN

This article deals with the language situation in the Czech part of Cieszyn in Silesia, where, among others, members of a Polish national minority live. First, the author introduces and explains basic notions concerning the region and offers a brief description of the historical development that has led to its present state. She presents the basic properties of a typical member of the Polish minority in the Czech part of Silesia. Subsequently, the author devotes attention to the languages and their varieties which have shaped the local common language, especially the speech itself, which is presented in the form of extracts from authentic texts. The third part of the article contains information about how disputes about the affiliation of the West Cieszyn dialect to the Czech or Polish ethnic language took place.

Keywords

PL

czeski Śląsk Cieszyński; język polski; język czeski; gwara; język mieszany

EN

Czech part of Cieszyn in Silesia; Polish language; Czech language; dialect; mixed language

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
• Year: 2019
• Volume: LXVII
• Pages: 7-18

Contributors

author

Bogoczová Irena

• Uniwersytet Ostrawski, Wydział Filozoficzny, Katedra Slawistyki

References

• Bělič Jaromír, 1955, Sedm kapitol o češtině (Příspěvky k problematice národního jazyka), Státní pedagogickí nakladatelství, Praha.
• Bělič Jaromír, 1972, Nástin české dialektologie, Státní pedagogické nakladatelství, Praha.
• Bogocz Irena, 2017a, Zachodniocieszyńskie słownictwo gwarowe – próba ujęcia tematu, „Poradnik Językowy”, z. 4, s. 21–36.
• Bogocz Irena, 2017b, Východolašská nářečí versus gwara zachodniocieszyńska, czyli dialektologiczna wojna o Zaolzie, „LingVaria”, R. XII, t. 2(24), s. 227–244.
• Bogoczová Irena, 2015, Nový slovanský pidžin na česko-polské hranici? Několik příkladů mluvy na českém Těšínsku, „Slavia”, R. 84, nr 4, s. 441–455.
• Bogoczová Irena, 2017, Szkice z dialektologii języka czeskiego. 3. Czeska dialektologia od połowy XX w. i jej aktualne zadania, „Bohemistyka”, nr 2, s. 144–162.
• Bogoczová Irena, Bortliczek Małgorzata, 2014, 2017, Jazyk příhraničního mikrosvěta (běžná mluva Těšíňanů v ČR) // Język przygranicznego mikroświata (mowa potoczna mieszkańców Zaolzia), Ostravská univerzita, Ostrava.
• Bogoczová Irena, Bortliczek Małgorzata, 2016, Potoczny język Polaków na Zaolziu dziś, w: K. Czajkowski, A. Zářický, red., Śladami Polaków na czeskim/austriackim Śląsku // Stopami Poláků v českém/rakouském Slezsku, Fundacja „Silva Rerum Polonarum”, Częstochowa, s. 287–305.
• Burszta Wojciech Józef, Jaskułowski Krzysztof, Nowak Joanna, red., 2005, Naród – Tożsamość – Kultura. Między koniecznością a wyborem, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa.
• Damrosz Jerzy, 1999, Wyznaczniki lokalno-regionalne i etniczne w badaniach zróżnicowania kultury nowoczesnych społeczeństw. Próba systematyki pojęć i problemów, w: I. Bukowska-Floreńska, red., Studia etnologiczne i antropologiczne II: Kultury regionalne i pogranicza kulturowe a świadomość etniczna, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 23–32.
• Havránek Bohuslav, 1934, Nářečí česká, w: Československá vlastivěda III (Jazyk), Sfinx, Praha, s. 84–219.
• Kadłubiec Daniel Karol, 1994, Cieszyńsko-zaolziańska polszczyzna, Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Katowicach, Katowice.
• Kellner Adolf, 1946, 1947, Východolašská nářečí I, II, Dialektologická komise při Matici moravské, Brno.
• Labocha Janina, 1997, Polsko-czeskie pogranicze na Śląsku Cieszyńskim. Zagadnienia językowe, Księgarnia Akademicka, Kraków.
• Lipińska Ewa, 2015, Dwujęzyczność kognitywna, „LingVaria” R. X, t. 2, s. 55–68.
• Misztal Bronisław, 2005, Tożsamość jako pojęcie i zjawisko społeczne w zderzeniu z procesami globalizacji, w: E. Budakowska, red., Tożsamość bez granic. Współczesne wyzwania, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 21–32.
• Nowowiejski Bronisław, 2010, O przyszłości polskich gwar ludowych, w: A. Skudrzyk, Rudnicka-Fira, red., Dialektologia. Materiały pomocnicze. Konteksty socjolingwistyczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 120–125.