Problemy oświaty, edukacji i wychowania na łamach warszawskiego „Izraelity” w latach 1905-1915

• Authors: Agnieszka Wałęga

Abstracts

PL

Artykuł przedstawia problemy oświaty, edukacji i wychowania podejmowane na łamach warszawskiego pisma „Izraelita”, organu popierającego procesy asymilacji Żydów, w ostatnim 10- leciu jego istnienia, przypadającym na lata 1905-1915. Był to czas dynamicznych zmian politycznych, społecznych i kulturowych, które w znacznym stopniu wpłynęły także na zakres i formę podejmowania przez Redakcję problematyki pedagogicznej. W artykule poza ogólnymi kierunkami zainteresowań pedagogicznych „Izraelity” zwrócono uwagę na kilka kluczowych dla analizowanego okresu zagadnień takich jak: narastające przejawy antysemityzmu w szkołach i formy reagowania na to zjawisko, dyskusje o języku nauczania, początki zróżnicowanych dyskusji na temat wychowania i wykształcenia kobiet oraz konieczność uwzględnienia problemów wychowania i wykształcenia dzieci o specjalnych potrzebach.

Keywords

PL

Oświata; wychowanie; edukacja; czasopiśmiennictwo; asymilacja; antysemityzm; Królestwo Polskie

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie
• Journal: Studia z Teorii Wychowania
• Year: 2023
• Volume: XIV(1(42))
• Pages: 9-31

Dates

published

2023

Contributors

author

Agnieszka Wałęga

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

References

• Akst, M. (1913). Szkoła. Izraelita, 36, 1-2.
• Arjel (1908). Dzieci upośledzone. Izraelita, 17, 165.
• B. Ec. (1908). Przeciw pornografji. Izraelita, 22, 215-216.
• Bołdyrew, A., Wałęga, A. (2022). Edukacja zawodowa młodzieży a wyzwania modernizacji w dyskursie prasowym w Królestwie Polskim w latach 1905-1918. Kwartalnik Pedagogiczny, 1(262), 35-54.
• Centerszwerowa, R. (1910c). Żydowskie instytucje filantropijno-społeczne w Polsce, III. Warszawskie żydowskie towarzystwo ochrony kobiet. Izraelita, 16, 3-6.
• Centnerszwerowa, R. (1907). Ponowna fala. Izraelita, 23, 263-264.
• Centnerszwerowa, R. (1910 a). Od słów do czynu. Izraelita, 1, 2-3.
• Centnerszwerowa, R. (1910 b). Instytucje oświatowo-wychowawcze Warszawskiej Gminy Żydowskiej. Izraelita, 28, 7, 29, 7-8, 30, 9.
• Centnerszwerowa, R. (1911). Nagląca sprawa. Izraelita, 3, 2-3.
• Centnerszwerowa, R. (1912a). Reforma wychowania młodzieży żydowskiej. Izraelita, 34, 2-4.
• Centnerszwerowa, R. (1912b). Ruch bojkotowy w świetle pedagogiki. Izraelita, 50, 1-2.
• Centnerszwerowa, R. (1913a). Dom sierot Towarzystwa „Pomoc dla Sierot”, Izraelita, 2, 2-3.
• Centnerszwerowa, R. (1913b). Nowe elementarne żeńskie szkoły gminy. Izraelita, 5, 6-8.
• Chudy, J. (1907 a). W sprawach szkolnictwa, I. Nieco o żydowskich szkołach początkowych. Izraelita, 42, 455-456.
• Chudy, J. (1907 b). W sprawach szkolnictwa II, Uczniowie żydzi w szkołach różnowierczych. Izraelita, 45, 486, 46, 494-496.
• Chudy, J. (1907c). W sprawach szkolnictwa III, Kilka uwag o języku wykładowym w szkołach początkowych dla żydów. Izraelita, 51, 544-546.
• Chudy, J. (1908 a). W sprawach szkolnictwa: IV Byt materjalny szkół początkowych dla żydów i uposażenie nauczycieli. Izraelita, 12, 113-114, 13, 123-124.
• Chudy, J. (1908 b). W sprawach szkolnictwa: O istocie nauczania w szkole początkowej dla żydów. Izraelita, 28, 272-273, 29, 283-284.
• Chudy, J. (1908 c). U źródeł zastoju. Izraelita, 33, 321-323, 34, 331-333.
• Civis (1907). Parę słów w kwestii narodowości żydów. Izraelita, 10, 109-111.
• Cohn, A. J. (1905h). Z zagadnień społecznych. Izraelita, 20, 225-227.
• Cohn, A. J. (1905 a). Nasze stanowisko. Izraelita, 5, 49.
• Cohn, A. J. (1905 b). Ludzie i sprawy. Izraelita, 6, 61-62.
• Cohn, A. J. (1905 c). Jeden jedyny Izrael. Izraelita, 7, 73-74.
• Cohn, A. J. (1905 d). Z chwili. Izraelita, 8, 85-86.
• Cohn, A. J. (1905 g). Na jedną kartę. Izraelita, 13, 145-146.
• Cohn, A. J. (1905 i). Niebezpieczne aforyzmy, Izraelita, 21, 237-239.
• Cohn, A. J. (1905 k). Ze stosunków szkolnych. Izraelita, 29, 333-334.
• Cohn, A. J. (1905 l). W imię przyszłości. Izraelita, 32, 369-370.
• Cohn, A. J. (1905e), O krok dalej. Izraelita, 9, 98-99.
• Cohn, A. J. (1905f). O czem się nie mówi. Izraelita, 12, 133-134.
• Cohn, A. J. (1905j), Trochę teorji. Izraelita, 22, 249-250.
• Cohn, A. J. (1906a). Żydzi nie-żydzi. Izraelita, 4, 37-38.
• Cohn, A. J. (1906b). O niedolach dziecięcych. Izraelita, 15, 173-174.
• Cohn, A. J. (1906c). Ku światłu. Izraelita, 20, 233-234.
• Czerniaków, A. (1915). Jedyna droga. Izraelita,10/11, 10-11.
• Czterdzieści trzy lata naszej pracy (1866-1908) (1908). Izraelita, 51, 495-502.
• Dickstein, S. (1915). Pilna sprawa. Izraelita, 1, 4.
• Fetzki, T. (2021). Mniej znane oblicze „Starego Doktora”; Wkład Janusza Korczaka w powstanie polskiej pedagogiki osób z niepełnosprawnością intelektualną. Biografistyka Pedagogiczna, 1, 91-115.
• Frenkiel, J. (1905). Jeszcze w sprawie żargonu. Izraelita, 47, 544-545.
• Fuks, M. (1979). Prasa żydowska w Warszawie 1823-1939. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• I.W-y (1907). Żargon w polskiej instytucji oświatowej. Izraelita, 19, 219-221.
• Ih (1908). Szkoły żydowskie. Izraelita,47, 459-460.
• Jagodzińska, A. (2012). „Izraelita” (1866-1915). W: J. Nalewajko-Kulikow (red.), Studia z dziejów trójjęzycznej prasy żydowskiej na ziemiach polskich (XIX-XX w.) (45-60). Warszawa: Wydawnictwo Neriton, Instytut Historii PAN.
• Jagodzińska, A. (2015). Spory o język. W: A. Jagodzińska, M. Wodziński (opr.) „Izraelita” 1866-1915. Wybór źródeł (203-209). Kraków-Budapeszt: Wydawnictwo Austeria
• Jurgis, W. (1913). Szkoła. Izraelita, 12, 2.
• Kirszrot, J. (1905a). Zapowiedź lepszej przyszłości. Izraelita, 5, 50-52.
• Kirszrot, J. (1905b). Związek Polaków wyznania mojżeszowego. Izraelita, 45, 517-518.
• Kirszrot, J. (1905c). „Niech się stanie światło”. Izraelita, 46, 530-532.
• Kohn, H. (1905b). W obronie studentek. Izraelita, 27, 310-312, 28, 323-324, 29, 334-336.
• Kohn, H. (1905a). Młodzież żydowska (Głos pozapartyjny). Izraelita, 10, 109-110, 11, 123-124.
• Kohn, H. (1905c). O studentkach zagranicą. Ostatnich słów kilka. Izraelita, 34, 396-397.
• Kohn, H. (1906a). Macierz Szkolna. Izraelita, 29, 345-347.
• Kohn, H. (1906b). Ohyda wieku. Izraelita, 31, 369-371.
• Kohn, H. (1906c). Półanalfabeci. Izraelita, 33, 393-395.
• Kolonie letnie w Łodzi (1907). Izraelita, 21, 247.
• Kołodziejska, Z. (2012). Środowisko „Izraelity” wobec antysemityzmu. W: J. Nalewajko-Kulikow (red.), Studia z dziejów trójjęzycznej prasy żydowskiej na ziemiach polskich (XIX-XX w.) (299-316). Warszawa: Wydawnictwo Neriton, Instytut Historii PAN.
• Kołodziejska, Z. (2014). „Izraelita” (1866-1915). Znaczenie kulturowe i literackie czasopisma. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Kołodziejska, Z. (2015). Wobec antysemityzmu. W: A. Jagodzińska, M. Wodziński (opr.) „Izraelita” 1866-1915. Wybór źródeł (277-283). Kraków-Budapeszt: Wydawnictwo Austeria.
• Krzywiec, G. (2017), Polska bez Żydów. Studia z dziejów idei, wyobrażeń i praktyk antysemickich na ziemiach polskich początku XX wieku (1905-1914, Warszawa: Instytut Historii PAN.
• L. L. (1910). „Hygiena praktyczna”. Izraelita, 13, 9.
• L. L.(1911). Hygjena praktyczna. Izraelita, 13, 5-6.
• Lande-Grynfeldowa, B. (1906a). W naglącej sprawie. Izraelita, 40, 477-478.
• Lande-Grynfeldowa, B. (1906b). Jeszcze w naglącej sprawie, Izraelita, 42, 502-503.
• Lektor (1908). Z prasy żydowskiej. Izraelita, 40, 392-394.
• Lewin, S. (1996). Żydowska młodzież w strajku szkolnym 1905 r., Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny.
• Lichtenbaum, H. (1907a). Polityka i oświata. Izraelita, 9, 97-98.
• Lichtenbaum, H. ( 1907c). Język wykładowy w chederach. Izraelita, 37, 403-405.
• Lichtenbaum, H. (1907b). Chedery. Izraelita, 34, 373-375, 35, 383-384.
• Lichtenbaum, H. (1907d). Żargon. Izraelita, 20, 229-231,21, 241-242, 22, 251-252.
• Lichtenbaum, H. (1907e). Niech stanie się światło. Izraelita, 43, 463-465.
• Lichtenbaum, H. (1908). Do natury!..., Izraelita, 15, 141-142.
• Lichtenbaum, H. (1911). Znamienny paroksyzm. Izraelita, 46, 2-3.
• Lichtenbaum, L. (1910). Siostry miłosierdzia. Izraelita,18, 6-7.
• Ln Lm. (1908a). Precz z pornografją!. Izraelita, 7, 66-67.
• Ln. Lm (1908b). Wycieczki po kraju. Izraelita, 20, 196.
• M. B. (1908a). Domy poprawczo-wychowawcze dla małoletnich. Izraelita,18, 175-176.
• M. B. (1908b). Społeczna służba kobiet. Izraelita, 33, 326.
• Markiewicz, H. (2016). Rzecz o Polskiej Macierzy Szkolnej. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogii Specjalnej.
• Marzec, W. (2016). Rebelia i reakcja. Rewolucja 1905 roku i plebejskie doświadczenie polityczne, Łódź-Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Młodzież żydowska w świetle ankiety „Frajnda” (1911). Izraelita, 44, 1-3, 45, 5-6.
• Moszyński, M. (2017). Antysemityzm w Królestwie Polskim. Narodziny nowoczesnej ideologii (1864-1914). Poznań: Instytut Historii UAM.
• Przyjaciółka. (1912). Skrzynka do listów, Wieczory Rodzinne, tygodnik ilustrowany dla młodzieży, 47, 564, 48, 576.
• R. C. (1907). Instytut wychowawczo-naukowy dla dzieci niedorozwiniętych. Izraelita, 50, 537.
• R. C. (1911). Drugi wiec asymilatorów. Izraelita, 4, 1-4.
• R. W. (1905). Jeszcze o studentkach zagranicą. Izraelita, 31, 360-361.
• Szkoły a kwestia żydowska (1913). Izraelita, 2, 3-4.
• Szugiero, M. (2015). Kwestia kobieca. W: A. Jagodzińska, M. Wodziński (opr.) „Izraelita”1866-1915. Wybór źródeł (249-256). Kraków- Budapeszt: Wydawnictwo Austeria.
• Świadomy (1908). Prawda o żargonie. Izraelita, 1, 3-4, 2, 13-14, 3, 22-23, 4, 32-34.
• Uchwały Zjazdu rabinów Królestwa Polskiego w styczniu 1909-go roku (1910). Izraelita, 7, 3-4.
• Wasercug, J. (1910). Odpowiedź. Izraelita, 2, 6.
• Wertensteinowa, S. (1911). Z życia wyzwolonych. Izraelita, 1, 8-9, 2, 7-8.
• Wizel, A. (1906). O pomoc dla obłąkanych. Izraelita, 23, 269-271, 25, 294-296.
• Wizel, A. (1910a). Asymilacja czy polonizacja. Izraelita, 1, 2.
• Wizel, A. (1910b). Niebezpieczne faryzeuszostwo. Izraelita, 2, 6-7.
• Wizel, A. (1912). W sprawie kolonji, dla umysłowo chorych żydów. Izraelita, 39, 6-7, 40, 4-5.
• Wodziński, M. (2003), Oświecenie żydowskie w Królestwie Polskim wobec chasydyzmu. Dzieje pewnej idei. Warszawa: Wydawnictwo Cyklady.
• Z ruchu oświatowego w naszym kraju (1907). Izraelita, 47, 503-505.
• Zor, O. (1911). Obcowanie z naturą, Izraelita, 14, 5-6.

Identifiers

DOI

10.5604/01.3001.0016.3421

Biblioteka Nauki

36400171