What does the silent planet tell us? The analysis of selected philosophical themes found in Stanisław Lem’s Solaris

• Authors: Paweł Grabarczyk

Title variants

PL

O czym nam mówi milcząca planeta? Analiza wybranych wątków filozoficznych w Solaris Stanisława Lema

Abstracts

PL

Artykuł bada wybrane filozoficzne aspekty powieści Solaris Stanisława Lema. Twierdzę, że zachodzi interesujące podobieństwo pomiędzy historią „solarystyki” – fikcyjnej dyscypliny naukowej opisywanej przez Lema a historią kognitywistyki. Pokazuję, że obie dyscypliny przechodziły przez podobne etapy, starając się opisać swój przedmiot (odpowiednio, planetę Solaris oraz świadomość ludzką). W dalszej części artykułu skupiam się na dwóch problemach zidentyfikowanych w kognitywistyce, które można bezpośrednio odnieść do wątków obecnych w Solaris: problemie wykrywania istot myślących oraz problemie reprezentacji umysłowych. Kończę artykuł przyglądając się tajemniczym gościom, którzy prześladują bohaterów powieści i pokazuję, że mogą oni być zinterpretowani jako modele heurystyczne rozważane w teoriach uploadu.

EN

The paper analyses selected philosophical aspects of Stanisław Lem’s Solaris. I argue that there is an interesting similarity between the history of “Solarist studies” –the fictional scientific discipline depicted by Lem and cognitive science. I show that both disciplines go through similar stages as they try to describe their main subject (the planet Solaris and human consciousness respectively). In the further part of the paper, I focus on two problems identified in cognitive science that can be directly related to the themes found in Solaris: the problem of the detection of intelligence and the problem of the notion of mental representations. I finish the paper by looking at the mysterious guests that stalk the main protagonists and show that they can be understood as heuristic models that are taken into account in the theories of mind uploading.

Keywords

PL

Stanisław Lem; Solaris; reprezentacje; komputacjonizm; upload

EN

Stanisław Lem; Solaris; representations; computationalism; upload

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
• Year: 2020
• Volume: 59
• Issue: 4

Dates

published

2020

Contributors

author

Paweł Grabarczyk

• IT University of Copenhagen, Digital Design Department, Denmark

• https://orcid.org/0000000212687474

References

• Boden Margaret A., Mind as Machine: A History of Cognitive Science, Clarendon Press, Oxford 2008.
• Chalmers David J., Does a Rock Implement Every Finite-State Automaton?, “Synthese” 1996, no. 108(3), pp. 309–333.
• Chalmers David J., Uploading: A philosophical analysis, [in:] Intelligence Unbound: The Future of Uploaded and Machine Minds, edited by Russel Blackford, Damien Broderick, Wiley Blackwell, Chichester 2014, pp. 102–118.
• Chesney Robert, Citron Danielle, Deep Fakes: A looming challenge for privacy, democracy, and national security, “California Law Review” 2019, vol. 107, pp. 1753–1820.
• Chrisley Ron, Why Everything Doesn’t Realize Every Computation?, “Minds and Machines” 1995, no. 4, pp. 403–420.
• Churchland Paul M., Reduction, Qualia, and Direct Introspection of Brain States, “The Journal of Philosophy” 1985, vol. 82, no. 1, pp. 8–28.
• Copeland Jack B., What is Computation?, “Synthese” 1996, no. 108(3), pp. 335–359.
• Crane Tim, The Mechanical Mind. A Philosophical Introduction to Minds, Machines, and Mental Representation, Routledge, London–New York 2016.
• Cummins Robert, The role of representation in connectionist explanations of cognitive capacities, [in:] Philosophy and Connectionist Theory, edited by William Ramsey, Stephen P. Stich, David E. Rumelhart, Routledge, London, pp. 91–114.
• Cummins Robert, The World in the Head, Oxford University Press, Oxford–New York 2010.
• Fodor Jerry A., The Language of Thought, Harvard University Press, Cambridge (MA) 1975.
• Grabarczyk Paweł, O niearbitralnym kryterium posiadania struktury obliczeniowej, “Filozofia Nauki” 2013, no. 4, pp. 31–50.
• Grush Rick, The Emulation Theory of Representation: Motor control, imagery, and perception, “Behavioral and Brain Sciences” 2004, vol. 27, issue 3, pp. 377–396.
• Kobiela Filip, Grzęznąc w Solaris, “Forum: Biuletyn Mensy Polskiej” 2016, no. 4, pp. 29–33.
• Lem Stanisław, Tajemnica chińskiego pokoju, Universitas, Krakow 1996.
• Miłkowski Marcin, Explaining the Computational Mind, MIT Press, Cambridge (MA) 2013.
• Putnam Hilary, Representation and Reality, MIT Press, Cambridge (MA) 1988.
• Searle John R., Minds, Brains, and Programs, “Behavioral and Brain Sciences” 1980, vol. 3, issue 3, pp. 417–424.
• Searle John R., Umysł na nowo odkryty, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warsaw 1999.
• Velmans Max, Understanding consciousness, Routledge, London 2009.
• Wittgenstein Ludwig, Tractatus logico-philosophicus, trans. by Bogusław Wolniewicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warsaw 2004.
• Yablo Stephen, Aboutness, Princeton University Press, Princeton 2014.

Identifiers

DOI

10.18778/1505-9057.59.04

Biblioteka Nauki

1042245