Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 14

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Język a kultura w programie etnolingwistyki kognitywnej Jerzego Bartmińskiego. Między Sapirem a Malinowskim

100%
Łozowski P.
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
|
2014
|
vol. 26
EN
W artykule stawiamy pytanie o charakter i kierunek relacji między języ­kiem a kulturą w etnolingwistyce kognitywnej Jerzego Bartmińskiego. Naszą argumentację osadzamy w kontekście trzech pozytywnych sposobów wiązania języka i kultury: (i) wpływ obustronny (symetria), (ii) jednostronny wpływ języka na kulturę (dominacja językowa) oraz (iii) jednostronny wpływ kultury na język (dominacja kulturowa). Stwierdzamy, że z tych trzech idealizacji do metodologii Jerzego Bartmińskiego odnoszą się głównie dwie ostatnie możliwo­ści, z których pierwszą identyfikujemy z Sapirem (kultura jest komponentem języka), a drugi z Malinowskim (język jest aspektem kultury). Bartmiński rela­cję język–kultura nazwał „paradoksem wzajemnego uzależnienia”. Ostatecznie uważamy, że problem kierunku związków językowo-kulturowych upraszcza się wprawdzie w momencie przyjęcia koncepcji homo loquens, niemniej widzimy konieczność dalszych pogłębionych badań tego problemu.
2
Publication available in full text mode
Content available

W poszukiwaniu zapomnianych symboli i wartości w lesie, na polu i łące: Donald Charles Watts, Elsevier’s Dictionary of Plant Lore, Amsterdam Elsevier, 2007, ix + 471 s.

100%
Łozowski P.
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
|
2017
|
vol. 29
3
Publication available in full text mode
Content available

W poszukiwaniu terminologii językoznawczej: system w czasach symbolu czy symbol na potrzeby systemu?

100%
Łozowski P.
Półrocznik Językoznawczy Tertium
|
2016
|
vol. 1
|
issue 1&2
PL
Zakładamy, że terminologia naukowa powinna odzwierciedlać „ducha czasu”, tj. panującą aurę intelektualną. Tę obecną określamy jako postmodernistyczną i identyfikujemy z poszukiwaniami subiektywności osadzonych w i motywowanych przez kontekst doświadczeniowy człowieka. Stwierdzamy, że terminologia autonomicznych koncepcji języka rozmija się z obecnym „duchem czasu”, a terminologia propozycji integracyjnych nie jest dostatecznie konsekwentna i przejrzysta.Słowa kluczowe: terminologia, definicja, metafora, symbol, system
4

Towards a lexicographic account of GIRL: forms, meanings and values

100%
Łozowski P.
Journal of Language and Cultural Education
|
2015
|
vol. 3
|
issue 3
16-29
EN
Lexicography is basically concerned with the meaning and use of words. In recent times, lexicographers have investigated not only the meanings of words in their mutual systemic relations (e.g., synonymy, antonymy, hoponymy etc.), but modern lexicographic research has extended its interest into the area of studying the way words are used and, in particular, how lexical associations are used and how various meanings linked to individual lexical items are reflected in the areas of their word-formation; phraseological and paremiological productivity of lexicography is, therefore, directly connected to phraseology because the target of both disciplines is to investigate sets of fixed expressions (idioms, phrasal verbs, etc.) and other types of multi-word lexical units. This paper makes an attempt to make an in-depth lexicographic account of the lexical item girl and its productivity, as evidenced in lexicographic sources. Our sample data may provide a starting point for producing an alternative reference work for non-native learners of English.
5
Publication available in full text mode
Content available

In Search of Linguistic Terminology. System in Times of Symbol or Symbol for the Sake of System?

100%
Łozowski P.
Półrocznik Językoznawczy Tertium
|
2020
|
vol. 5
|
issue 2
20-30
PL
Zakładamy, że terminologia naukowa powinna odzwierciedlać „ducha czasu”, tj. panującą aurę intelektualną. Tę obecną określamy jako postmodernistyczną i identyfikujemy z poszukiwaniami subiektywności osadzonych w i motywowanych przez kontekst doświadczeniowy człowieka. Stwierdzamy, że terminologia autonomicznych koncepcji języka rozmija się z obecnym „duchem czasu”, a terminologia propozycji integracyjnych nie jest dostatecznie konsekwentna i przejrzysta.
EN
In the article we claim that scientific terminology should keep abreast of the times it serves. We identify the current intellectual climate as post-modernistic in the sense that general principles cannot be evaluated out of the spatiotemporal context in which they were initially proposed. Against that background the terminology of autonomous linguistics must be said to be no match for the present spirit of the times, while the terminology of non-autonomous linguistics lacks at times precision and common sense.
6
Publication available in full text mode
Content available

Some Notes on Wulfstan’s Preference for “dryhten” to hӕlend”

100%
Łozowski P.
Lublin Studies in Modern Languages and Literature
|
1987
|
issue 15
183-190
7
Publication available in full text mode
Content available

W poszukiwaniu terminologii językoznawczej: system w czasach symbolu czy symbol na potrzeby systemu?

100%
Łozowski P.
Półrocznik Językoznawczy Tertium
|
2016
|
vol. 1
|
issue 1&2
EN
In the article, we claim that scientific terminology should keep abreast of the times it serves. We identify the current intellectual climate as post-modernistic in the sense that general principles cannot be evaluated out of the spatiotemporal context in which they were initially proposed. Against that background, the terminology of autonomous linguistics must be said to be no match for the present spirit of the times, while the terminology of non-autonomous linguistics lacks at times precision and common sense.
PL
Zakładamy, że terminologia naukowa powinna odzwierciedlać „ducha czasu”, tj. panującą aurę intelektualną. Tę obecną określamy jako postmodernistyczną i identyfikujemy z poszukiwaniami subiektywności osadzonych w i motywowanych przez kontekst doświadczeniowy człowieka. Stwierdzamy, że terminologia autonomicznych koncepcji języka rozmija się z obecnym „duchem czasu”, a terminologia propozycji integracyjnych nie jest dostatecznie konsekwentna i przejrzysta.
8
Publication available in full text mode
Content available

Unlocking the nature of the linguistic sign: in-between motivation and arbitrariness

100%
Łozowski P.
Językoznawstwo
|
2016
|
vol. 10
155-167
EN
It is assumed that the radical changes that have taken place in theoretical linguistics over the last 3 decades or so has led to a rejection of the conception of language seen exclusively as an independent and autonomous system of signs. Having set this conception against the background of the major 19th century approaches to language, we claim that the autonomy postulate seems to have been giving way to the idea that language is a symbol of human experience. The article presents, then, a brief, yet systematic, historical survey of the from-motivation-via-arbitrariness-to-motivation projection of linguistics since the 19th century, and identifies some of the practical implications of this projection.
9
Publication available in full text mode
Content available

Śladami Yakova Malkiela: etymologia z tekstem, tekst z kontekstem

100%
Łozowski P.
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
|
2020
|
vol. 32
35-49
PL
W artykule dokonujemy krytycznej oceny wybranych tez, jakie powszechnie stawia się w odniesieniu do badań etymologicznych. Te tezy odnajdujemy w dominującym modelu etnolingwistyki i nazywamy go strukturalistycznym. Poddajemy go redefinicji w duchu etnolingwistyki kognitywnej, przede wszystkim zaś pytamy o rzekomo diachroniczny wymiar etymologii. Inspirację znajdujemy w pracach Yakova Malkiela, które następnie odnosimy do praktyki badawczej szeregu lubelskich etnolingwistów. W naszej argumentacji (i) uznajemy zasadność etymologicznego programu etnolingwistyki kognitywnej, jak i (ii) uzasadniamy potrzebę rozstania się z etymologią strukturalistyczną (także: sensu stricto, porównawczohistoryczną, formalną, systemową).
EN
A critical appraisal is attempted of the three structurally-designated theses that are typically voiced  in relation to what etymology is and what it consists in: (i) etymology is diachronic in scope, (ii) etymology involves the reconstruction of proto-forms and proto-senses, and (iii) etymology is based on the earliest possible attestations. The examination is guided and motivated by Yakov Malkiel's etymological research as well as by selected studies of the Lublin-based cognitive ethnolinguists. It is, then, concluded that etymological investigations are more likely to be productive and successful if (i) the temporal perspective employed is that of panchrony, not of the diachrony-synchrony distinction, (ii) the reconstruction aims at identifying ways of cross-generational conceptualisation (mentalities), rather than original forms, and (iii) the examination includes the whole of the historical spectrum of attestations, not just earliest records. This all leads to a full appreciation of the kind of etymology that feeds on texts, not words or lexemes, and on cognitive and experiential contexts, not on purely linguistic abstractions.
10
Publication available in full text mode
Content available

Gatunek mowy: zamknięty system cech, tekst otwarty, czy kategoria poznawcza?

63%
Wójcicka M., Łozowski P.
Półrocznik Językoznawczy Tertium
|
2018
|
vol. 3
|
issue 1
EN
The article revolves around the title question, starting with a brief overview of the major accounts of what the speech genre can possibly be in structurally, functionally-, and, finally, cognitively-oriented accounts. The latter are identified specifically with Ronald Langacker’s understanding of the prototype, and are here related/compared to the conceptions in selected Polish genre studies. The material basis and the source of exemplification are found in two modern versions of the Cinderella story. The main bulk of argumentation has to do with the research question of why, how, and to what extent these two modern versions can still be considered a Cinderella tale in the light of the respective accounts, and what new perspectives Langacker’s conception of the prototype can bring if applied to speech genre studies. 
PL
Artykuł stanowi próbę odpowiedzi na postawione w tytule pytanie. Puntem wyjścia jest przegląd językoznawczych koncepcji gatunku mowy o nachyleniu strukturalnym, funkcjonalnym, wreszcie kognitywnym oraz próba odniesienia kognitywnej koncepcji prototypu Ronalda Langackera do wyżej wymienionych ujęć wyrosłych na gruncie polskiej tekstologii. Jako egzemplifikacja analizowanych koncepcji gatunku służą dwie współczesne wersje o Kopciuszku. Na ich przykładzie autorzy starają się odpowiedzieć na pytanie, dlaczego należą do gatunku bajki w świetle przywoływanych koncepcji oraz co nowego, w zakresie genologii, przynieść może aplikacja koncepcji Ronalda Langackera.
11
Publication available in full text mode
Content available

O konieczności uwzględniania danych tekstowych w rekonstrukcji językowych obrazów kategorii pojęciowych

63%
Łozowski P., Włodarczyk-Stachurska A.
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
|
2015
|
vol. 27
EN
The study responds to Jerzy Bartminski’s call for using various kinds of data in doing ethnolinguistic research. The authors, thus, champion (i) the necessity of including textual data in reconstructing a linguistic worldview as well as (ii) a culturally-oriented non-systemic lexical semantics. That ethnolinguistic reconstruction cannot be based merely on dictionary-like information is shown by a critical assessment of purely systemic analyses of hussy, pheasant, and maid. It is concluded that textual evidence should be extensively explored and systematically used in cognitive ethnolinguistics as primary, rather than as supplementary data.
PL
Autorzy dowodzą konieczności uwzględnienia danych tekstowych przy rekonstrukcji JOS-u w myśl koncepcji etnolingwistyki kognitywnej Jerzego Bartmińskiego. Na przykładzie trzech kategorii konceptualnych oznaczonych angielskimi leksemami hussy ‘latawica’, pheasant ‘bazant’, i maid ‘pokojówka’, ‘panna’, pokazują na ile i o ile zmienia się językowy obraz świata po uzupełnieniu danych systemowych w postaci definicji słownikowych o znaczenia kontekstowe obecne w wybranych tekstach. Swoje rozważania i analizy umieszczają w szerszym kontekście metodologicznym, tj. sporu o sposób rozumienia i uprawiania semantyki leksykalnej. W tym względzie kontrastują metodologie JOS-u, otwarta na wiele typów danych, w tym danych tekstowych, z taką praktyką badawcza, która programowo zorientowana jest wyłącznie na dane słownikowo-encyklopedyczne.
12
Publication available in full text mode
Content available

Gatunek mowy: zamknięty system cech, tekst otwarty, czy kategoria poznawcza?

63%
Wójcicka M., Łozowski P.
Półrocznik Językoznawczy Tertium
|
2018
|
vol. 3
|
issue 1
EN
The article revolves around the title question, starting with a brief overview of the major accounts of what the speech genre can possibly be in structurally, functionally-, and, finally, cognitively-oriented accounts. The latter are identified specifically with Ronald Langacker’s understanding of the prototype, and are here related/compared to the conceptions in selected Polish genre studies. The material basis and the source of exemplification are found in two modern versions of the Cinderella story. The main bulk of argumentation has to do with the research question of why, how, and to what extent these two modern versions can still be considered a Cinderella tale in the light of the respective accounts, and what new perspectives Langacker’s conception of the prototype can bring if applied to speech genre studies. 
PL
Artykuł stanowi próbę odpowiedzi na postawione w tytule pytanie. Puntem wyjścia jest przegląd językoznawczych koncepcji gatunku mowy o nachyleniu strukturalnym, funkcjonalnym, wreszcie kognitywnym oraz próba odniesienia kognitywnej koncepcji prototypu Ronalda Langackera do wyżej wymienionych ujęć wyrosłych na gruncie polskiej tekstologii. Jako egzemplifikacja analizowanych koncepcji gatunku służą dwie współczesne wersje o Kopciuszku. Na ich przykładzie autorzy starają się odpowiedzieć na pytanie, dlaczego należą do gatunku bajki w świetle przywoływanych koncepcji oraz co nowego, w zakresie genologii, przynieść może aplikacja koncepcji Ronalda Langackera.
13
Publication available in full text mode
Content available

W poszukiwaniu kulturowej i jednostkowej motywacji w użyciu leksemu woman przez Jamesa Joyce’a w Dublińczykach

63%
Łozowski P., Jarosz I.
Artes Humanae
|
2016
|
vol. 1
EN
In the article, we exemplify an individualized approach to lexical semantics, where an individual’s use of words is given priority over abstracted and all-embracing dictionary-like definitions. Thus, as identified in Dubliners, the senses of woman are presented as reflections of Joyce’s conceptualizations derived from his own life experience, both personal and cultural. These conceptualizatons may resemble some of the dictionary models/definitions of woman of the relevant (Victorian) period, but, on the whole, they are highly individualized and contextspecific. In our analysis, Joyce’s woman shows in Dubliners six main broad senses, all of which share the element ‘a female person of a status lower than that of a male person.’
PL
W artykule zaprezentowano metodologiczną zasadność i konieczność zastosowania takiej analizy leksykalno-semantycznej, w której za podstawę przyjmuje się nie wyabstrahowane ponad- i pozakontekstowe definicje słownikowe, ale sposób, w jaki znaczenia kreuje dany (jednostkowy) użytkownik języka w faktycznych zdarzeniach mownych. Na podstawie opowiadań Jamesa Joyce’a ze zbioru Dublińczycy prześledzono niuanse semantyczne słowa woman ‘kobieta’, przyjmując, że w każdym wypadku są to wyrazy doświadczeniowych konceptualizacji samego Joyce’a, tych o podłożu wspólnotowym i tych jednostkowych. Chociaż niektóre ze stwierdzonych konceptualizacji przypominają wyidealizowane definicje, jakie leksemowi woman przypisują dla angielszczyzny okresu wiktoriańskiego słowniki, to dla pełnego zrozumienia woman w Dublińczykach należy uwzględnić wiele epizodów z życia Joyce’a oraz charakterystykę społeczno-kulturową jego czasów.
14
Publication available in full text mode
Content available

Gramatykalizacja i leksykalizacja pojęć a językowy obraz świata. Szkic o ekwiwalencji kognitywnej

63%
Filar D. E., Łozowski P.
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
|
2018
|
vol. 30
EN
The aim of the study is to highlight the role and place of those language elements that, in the overall scheme of the linguistic worldview, are traditionally referred to as grammatical. We, thus, side with those linguistic conceptions that assume that grammar and lexicon constitute a continuum of symbolic structures. The key operational tool/notion is that of cognitive equivalence, with grammatical conceptualization (grammaticalization) and lexical conceptualization (lexicalization) being the two equivalent ways, or two complementary cognitive tasks, of expressing conceptualizations in language. In the analytical part of the article, the paradigm of the linguistic worldview comes to the fore, and it is within its premises that the research question of how futurity happens to be conceptualized in selected languages is attempted. The examples come from English, Polish, and several other European languages.
PL
Celem artykułu jest ukazanie roli elementów tradycyjnie określanych jako gramatyczne w badaniach nad językowym obrazem świata. Nawiązujemy przy tym do koncepcji lingwistycznych, które uznają gramatykę i leksykę języka za kontinuum struktur symbolicznych. Co istotne, przyjmujemy założenie o kluczowej roli ekwiwalencji kognitywnej, a w konsekwencji uznajemy konceptualizację gramatyczną (gramatykalizację) i konceptualizację leksykalną (leksykalizację) za dwa ekwiwalentne sposoby konceptualizacji językowej, czy też – dwa uzupełniające się zadania poznawcze. W części analitycznej artykułu próbujemy odnieść powyższe założenia bezpośrednio do paradygmatu JOS i zapytać o ten fragment językowego obrazu świata, który wyłania się z analizy różnych sposobów wyrażania zdarzeń przyszłych w języku angielskim, polskim oraz w kilku innych językach używanych na terenie Europy.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.