Search results

1

Jak nie postępować z dziećmi, czyli błędy w opiece i wychowaniu ukazane w literaturze poradnikowej dla rodziców z okresu Drugiej Rzeczypospolitej

100%

Małek A.

Biuletyn Historii Wychowania

|

2012

|

issue 28

103-120

EN

The interwar period (1918–1939) on the Polish publishing market, was the time of mingling of the advice books presenting a conservative and progressive attitude to upbringing. Both in the publications recommending traditional educational methods, based mainly on strict discipline, and in the guide books promoting upbringing which takes into account the individuality and distinct character of child’s psyche – apart from guidelines, advice and information – one could find numerous words of criticism pointed at parents. Around a hundred of educational handbooks were published in the period of the Second Republic of Poland. A part of them were translations of books originating from foreign, mainly German pedagogical literature. Their authors were most often educationists and doctors; quite many books were written by clergymen. Advice literature for parents from the interwar period represented very different types. The majority of books were written in the form of advice or warnings directed straight to parents; large group were publications in the form of short stories, in which various problems and the means of solving them were offered; still others had a form of letters or memories, or they were collections of loose remarks concerning care and upbringing. There were also publications in which several of the mentioned forms appeared simultaneously. A frequently used technique was drawing upon personal experience or one’s own pedagogical or medical practice. That was presumably supposed to lend credibility towards the author and establish trust towards the methods of conduct he/she recommended. The scope of issues touched upon by the then advice books was incredibly broad. The advice was related to the matters connected with everyday hygiene and nourishment of children as well as moral, religious and patriotic upbringing. Some of the books were devoted completely to the selected aspects of care and upbringing, other, in turn, formed a collection of advice from many fields. A simple, understandable language of the majority of publications may attest to a broad audiences whom the authors of advice books from the interwar period tried to reach with their remarks and counsel. The far greater part of books was meant for both parents, and only few indicated mothers as their exclusive addressee. Those were primarily the publications devoted to hygiene and nourishment of children as well as formation of their religious attitudes. What is interesting, the reproaches concerning committed mistakes were always pointed at mothers as the persons who were directly involved in and responsible for the upbringing process.

2

Organizacja Ogólnych Syjonistów w Polsce (1934–1939)

100%

Jaworski W.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica

|

2020

|

issue 106

105-123

EN

In 1923, within the framework of the Zionist Organization in Poland (the party was active in former Russian partition and the Pomeranian and Poznań voivodeship) were formed factions, radical Al Hamiszmar and moderate Et Liwnot. The second faction postulated the emigration of Jews from Poland to Palestine based mostly on private funds. Its gathered Zionists belonging the middle and high social classes, well-educated, mostly assimilated culturally pro-Polish. Due to the deterioration of the material situation of Jews and the great economic crisis, its social influence was rapidly decreasing. In 1934, the activists factions formed new party – Organization of General Zionists in Poland. Her leader until 1939 was an attorney Leon Lewite. The party did not have much social influence. It concentrated its efforts on attempts to unite general Zionist party in Poland and in the world. It also tried to define the interests of Jews in city councils and the parliament.

PL

W 1923 r. w ramach Organizacji Syjonistycznej w Polsce (partia działała w byłym zaborze rosyjskim oraz województwach pomorskim i poznańskim) powstały dwie frakcje: radykalna Al Hamiszmar i umiarkowana Et Liwnot. Druga frakcja postulowała emigrację Żydów z Polski do Palestyny finansowaną z funduszy prywatnych. Skupiała ona syjonistów należących do warstw średnich i wyższych, dobrze wykształconych, w znacznej części zasymilowanych kulturowo propolsko. Wobec pogarszania się położenia materialnego i wielkiego kryzysu gospodarczego jej wpływy społeczne szybko malały. W 1934 r. działacze Et Liwnot utworzyli nową partię – Organizację Ogólnych Syjonistów w Polsce. Jej przywódcą do 1939 r. był adwokat Leon Lewite. Partia nie miała większych wpływów społecznych. Koncentrowała swe wysiłki na próbach zjednoczenia partii ogólnosyjonistycznych w Polsce i na świecie. Próbowała bronić interesów Żydów w radach miejskich i sejmie.

3

Polish popular science journals since the 18th century until the year 1939 (assumptions of a research project)

92%

Wrona G., Cieślikowa A. J., Wójcik E., Zając R., Kamisińska D.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia

|

2017

|

vol. 15

322-332

EN

The aim of the project is to monographically describe the history of popular science periodicals that were published on Polish lands until the year 1939. A collection of approx. 200 titles published in the Polish language, addressed to both adult readers as well as children and adolescents, published individually or as part of a publication will be analysed. It is planned to prepare a bibliography of periodicals, which will be the basis for conducting a multifaceted analysis of the studied phenomenon, in the designated time intervals and to detect the differences as well as the similarities that occur during these time periods. A hypothesis has been formed that these journals, that are an important element of permanent learning accompanying the recipient throughout his/her life, have been subject to transformation, both in terms of form and contents. By conducting the analyses, we aim to seek the general regularities that have shaped the popular science magazine market during the studied period, to indicate its determinants, trends, relations with the institutional and social environment and to demonstrate that their setting up was supported by patriotic, educational, practical and cultural making reasons. The starting point for the research will be to redefine the term "popular science journal", in order to eliminate terminology confusion. The next step will bet to create a database of bibliographic titles, which will be discussed in the context of press studies (quantitative development, publishing centres, frequency, publishers, durability, profile, circulation, pictorialness, internal structure) having in mind the political and pedagogical context, as well as the context of cultural studies and the study of science. The picked out typological groups and their main representatives will be described in detail. Studies concerning the evolution of the internal structure, the language and form of expression, the origins of the texts, layout, and the evolution of design as an important element affecting the reception of the presented contents as well as its typology, shall also be included. The phenomenon, namely the evolution of a popular science magazine’s shape, that is the transition from imitating foreign templates to creating one’s own model based on national material and collaboration with Polish scholars, will also be presented. The following methods will be used in the study: the bibliographic method (collection and verification of data), written and formal contents analysis (description of the individual titles and their categorization), methods used for the systemizing and interpretation of press photographs, compositional interpretation, a iconographic and iconological method of analysing a work of art, statistical techniques (comparative analysis). The aim of the project is to prepare a comprehensive analysis of the popular science periodicals of the chosen time intervals. The research results will determine not only the their quantitative development, their transformation in terms of form and contents, but also their functions and tasks in the changing political and social conditions on Polish lands. Acknowledgement of the popular science magazine as an information medium, will allow to acquire knowledge about the scope and coverage of the presented contents, the changes in understanding the essence of popularization and its functions and the level of program tasks implementation. The results of the conducted studies will interest media experts, bibliologists, cultural history scholars, historians of science and literary scholars. The conducted research will fill in a missing gap in the history of Polish press, it may contribute to undertake monographic studies of individual titles, since they have not so far been presented in a monography. This group of magazines is also ignored in comprehensive summaries on the history of Polish press. The faint interest of the researchers, and consequently a little progress being made, was primarily caused by the lack of basic research in the areas of registration and documentation, as well as the lack of a quantitative and qualitative analysis of the studied phenomenon.

4

Możliwości edukacyjne Żydów w międzywojennym Płocku

82%

Sokolnicki M.

Notatki Płockie. Kwartalnik Towarzystwa Naukowego Płockiego

|

2023

|

issue 2(275)

37-64

EN

The article describes the capabilities of primary and secondary school education for Jewish children and youth in Płock during the years 1918 and 1939. They did not differ from the opportunities given to the rest of the population of Płock. Separate public comprehensive schools were established for Jewish children for religious reasons. There were private common schools for parents who wanted to raise their children in a traditional-religious spirit. The vast majority of Jewish children were educated in public schools. Jewish youths attended Plock public middle schools, or a Jewish private middle school (closed in 1935) and vocational schools. The collected source material does not give grounds to suspect discrimination against Jews in education.

PL

Artykuł omawia możliwości edukacji szkolnej stopnia podstawowego i średniego dzieci i młodzieży żydowskiej w Płocku w latach 1918–1939. Nie odbiegały one od możliwości reszty mieszkańców Płocka. Z powodów związanych z religijnymi zwyczajami utworzone zostały odrębne publiczne szkoły powszechne dla dzieci żydowskich. Dla rodziców, którzy chcieli wychowywać swe potomstwo w duchu tradycyjno-religijnym istniały prywatne szkoły powszechne. Zdecydowana większość dzieci żydowskich uczyła się w szkołach publicznych. Młodzież żydowska uczęszczała do płockich gimnazjów publicznych bądź do żydowskiego gimnazjum prywatnego (w 1935 r. zlikwidowane) oraz szkół zawodowych. Zebrany materiał źródłowy nie daje podstaw do podejrzeń o dyskryminację Żydów na polu edukacji.

5

Wybory do rady miejskiej w Płocku w latach 1919–1939 (zarys problematyki)

82%

Sokolnicki M.

Notatki Płockie. Kwartalnik Towarzystwa Naukowego Płockiego

|

2023

|

issue 1(274)

52-82

EN

The article organises the knowledge of successive elections to the city council in Plock from 1919 to 1939, which were held in 1919, 1923, 1924, 1927, 1929, 1930, 1934 and in 1939. It presents the participating electoral committees, the results they obtained, the distribution of councilor seats and the issues of city council elections.

PL

Artykuł porządkuje wiedzę na temat kolejnych wyborów do rady miejskiej w Płocku w latach 1919–1939, które odbyły się w 1919, 1923, 1924, 1927, 1929, 1930, 1934 i 1939 roku. Przedstawia biorące udział w wyborach komitety wyborcze, uzyskane przez nie wyniki, podział mandatów radnych oraz kwestie wyborów władz miasta.

6

Obraz życia codziennego w Chełmie w 1928 roku na podstawie rubryki Fun Chełm un umgegent (Z Chełma i okolicy) publikowanej na łamach tygodnika „Chełmer Sztyme” (Głos Chełma)

82%

Radecka-Mikulicz K.

Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych

|

2018

|

vol. 79

EN

W artykule szkicuję obraz życia codziennego żydowskich mieszkańców Chełma w 1928 r., wykorzystując informacje zawarte w stałej rubryce Fun Chełm un umgegent (Z Chełma i okolicy), publikowanej na łamach tygodnika „Chełmer Sztyme” (Głos Chełma). Czasopismo ukazywało się w latach 1924–1939, w artykule koncentruję się jednak na jednym roczniku – 1928. Ograniczenie się do wybranej rubryki jednego rocznika pozwoliło mi na wstępne rozpoznanie języka gazety i jej perspektywy w opisywaniu wycinka miejskiej rzeczywistości. Tekst ma charakter przyczynkarski i jego głównym celem jest rekonesans możliwości wykorzystania prasy w tworzeniu monografii chełmskiej społeczności żydowskiej. The aim of this article is to outline everyday life of Jewish inhabitants of Chełm in 1928, on the basis of the column “Fun Chełm un umgegent” (From Chełm and Its Neighbourhood) published in the Khelemer Shtime (The Voice of Chełm) weekly. The newspaper was issued between 1924 and 1939, but for the purpose of this paper I have decided to focus on issues from one year exclusively – 1928. This restraint enables to examine magazine’s language and its perspective in the town’s depiction. Additional goal of this paper is to identify the possibility of the use of Yiddish press in developing a monograph, devoted to Jewish inhabitants of Chełm in the inter-war period, in the field of social history.

7

Żydowska gmina wyznaniowa oraz rabinat w międzywojennym Płocku

82%

SOKOLNICKI M.

Notatki Płockie. Kwartalnik Towarzystwa Naukowego Płockiego

|

2021

|

issue 3(268)

13-30

EN

The article presents the history of the Jewish „religious community” in Płock and the profile of rabbis in the years 1918-1939. The religious community should be understood as part of the Jewish local government, responsible for religious, social and educational activities. Members of the commune authorities were chosen in elections. All Jewish political factions competed for the greatest influence in the community (Orthodox Jews, Zionists, various factions of socialists, Jewish assimilationists). Until 1932, the kehilla was led by the assimilationist majority, then in 1932-1938 the Orthodox had the greatest influence, and in the late 1930s the Left won the elections. In the interwar period, Jehuda Lejb Złotnik (until 1922) and from 1928 Mordechaj Dawid Ejdelberg were the rabbi in Płock.

PL

Artykuł prezentuje zarys dziejów płockiej żydowskiej gminy wyznaniowej oraz sylwetki rabinów w okresie 1918–1939 r. Gmina wyznaniowa była organem żydowskiego samorządu posiadającym uprawnienia w zakresie działalności religijnej, społecznej i oświatowej. Członkowie organów gminy wybierani byli w wyborach. O największy wpływ na jej działalność rywalizowały wszystkie żydowskiej nurty polityczne: ortodoksi, syjoniści, socjaliści różnych odcieni i asymilatorzy. Do 1932 r. gminą kierowała większość asymilatorska, następnie w okresie 1932–1938 największe wpływy posiadali ortodoksi, pod koniec lat trzydziestych w wyborach zwyciężyła lewica. W okresie międzywojennym płockim rabinem byli: Jehuda Lejb Złotnik (do 1922 r.) oraz od 1928 r. Mordechaj Dawid Ejdelberg.

8

Dom rodzinny dziecka robotniczego w Łodzi w okresie międzywojennym w świetle materiałów etnograficznych

82%

Sosnowska J.

Wychowanie w Rodzinie

|

2018

|

vol. XVIII

|

issue (2/2018)

101-135

EN

Aim: I In 1918–1939, adults and children from a typical working class family were employed in a factory, often in the same one. In the everyday rhythm of a working life, work was the supreme value. It was at its core, as people “worked to live”. In Łódź, where the basis of the economy and the main city-forming factor was the textile industry, the interwar period turned out to be particularly complex. What was characteristic of the Łódź economy was distinctive phases of boom and prosperity but also stagnation, which, in the years of the economic crisis, resulted in temporary stoppages of production or, in the worst cases, in bankruptcy of factories, and for the families – in no source of income. The aim of the research was to reconstruct the conditions of living for a typical child from a working class background in Łódź in the period 1918–1939. Methods: The research was based on the ethnographic materials collected in the Łódź Archiwum Zbiorów Etnograficznych (Ethnographic Archive), gathered during the research on the culture of the working class in Łódź in the interwar period conducted since the middle of the 1970s and managed by Prof. Bronisława Kopczyńska-Jaworska. Narrative interviews (which were recorded and catalogued) given by former workers of textile factories include many references to childhoods lived between the wars. Results:By reaching to the interwar past preserved in the memories of working women and men from Łódź, the author tried to focus on the following aspects: living conditions of the family (furniture, food, clothes), housework and house chores (different for girls and boys and for the older generation), childcare (feeding, cleanliness, and hygiene), and education (games, school education, learning social rules). Conclusions: In interwar Łódź the material situation of a working class family was defined by the degree of satisfying the basic needs, i.e. conditions of accommodation, food, access to culture, or spending free time. The work of the parents (or having no work) determined the situation of children, their everyday life, relationships with their parents, brothers, and sisters, household chores, and school duties.

PL

Cel: Typowa łódzka rodzina robotnicza lat 1918–1939 to taka, w której dorośli i młodociani członkowie byli zatrudnieni w fabryce, nierzadko w jednym zakładzie. W codziennym rytmie robotniczego życia wartość nadrzędną stanowiła praca. Była (w) jego centrum, bowiem „pracowano po to, aby żyć”. W Łodzi, gdzie podstawą gospodarki i głównym czynnikiem miastotwórczym był przemysł włókienniczy, okres międzywojenny okazał się szczególnie skomplikowany. Znamienną cechą łódzkiej gospodarki były wyraźne fazy ożywienia i rozkwitu, ale także zastój, powodujący, w latach kryzysów ekonomicznych, czasowe zaprzestanie produkcji, w najgorszym przypadku, upadłość przedsiębiorstwa, a dla rodziny – brak źródeł utrzymania. Celem badań była próba rekonstrukcji warunków życia dziecka robotniczego w Łodzi lat 1918–1939. Metody: W badaniach wykorzystano materiał etnograficzny zgromadzony w łódzkim Archiwum Zbiorów Etnograficznych, pochodzący z badań nad kulturą ludności robotniczej Łodzi okresu międzywojennego, prowadzonych od połowy lat 70. XX wieku, pod kierunkiem prof. Bronisławy Kopczyńskiej-Jaworskiej. W wywiadach narracyjnych (zapisanych i skatalogowanych), których udzielali dawni robotnicy fabryk włókienniczych znajduje się wiele odniesień do dzieciństwa przeżywanego między wojnami. Wyniki: Sięgając do międzywojennej przeszłości zatrzymanej w pamięci dzieciństwa łódzkich robotnic i robotników, uwzględniono następujące aspekty: warunki bytowe rodziny (wyposażenie mieszkania, żywność, odzież), prace i obowiązki domowe (różne dla dziewcząt i chłopców oraz dla starszego rodzeństwa), opieka nad dzieckiem (karmienie, czystość i higiena), wychowanie (zabawy, edukacja szkolna, nauka norm społecznych). Wnioski: W okresie międzywojennym poziom materialny łódzkiej rodziny robotniczej wyznaczał stopień zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, a więc warunków mieszkaniowych, żywieniowych, dostępu do dóbr kultury czy spędzania wolnego czasu. Aktywność zawodowa rodziców (albo jej brak) implikowała sytuację życiową dziecka, jego codzienność, relacje z rodzicami i rodzeństwem, obowiązki domowe i szkolne.

9

Duszpasterstwo wojskowe w dwudziestoleciu międzywojennym w misjonarskim kościele garnizonowym w Tarnowie

81%

Glugla P.

Krakowskie Studia Małopolskie

|

2022

|

vol. 2(34)

78-98

EN

In the years 1918-1939 the Church of Missionaries in Tarnów served as a garrison church. Two military units were stationed in the city permanently: the 16th Infantry Regiment of the Tarnów region, and the 5th Regiment of Mounted Riflemen. In fact this church, as a parish church, was an auxiliary church for the military ministry. A separate issue was the practice of religious life, and especially the cultivation of Catholic traditions by Tarnów’s military. The army was permanently inscribed in the history of the town and the parish. Some of the Missionaries from Tarnów were military chaplains. The plaque placed and consecrated in 2008 on the front of the church, at the entrance to the temple, attests that the Church of the Missionary Priests served the garrison in the years 1918-1939.

10

Kierunki badań nad historią prasy polskiej 1918–1939, Cz. 1. Tendencje rozwojowe, typologia

70%

Kolasa W. M.

Rocznik Historii Prasy Polskiej

|

2011

|

vol. 14

|

issue 1-2(27-28)

5-55

EN

This is a survey of studies published in 1945-2009 on the history of the Polish press in the interwar period. The article is based on a databank of citations (7,338 references). The total number of studies focused on that period amounts to 2195 items, among them 243 books, 1375 articles from periodicals, 411 theses (from books), 141 sections of monographs and 24 booklets

11

Kierunki badań nad historią prasy polskiej 1918–1939. Cz. 2. Prasa polska za granicą

70%

Kolasa W. M.

Rocznik Historii Prasy Polskiej

|

2012

|

vol. 15

|

issue 1(29)

61-86

EN

This is a survey of post-war critical studies of Polish press published abroad in 1918-1939. The article presents the results of a bibliometric analysis of publications dated 1945-2009. The theme that attracted most attention was the Polish press in Germany (40% of publications and 57% of references). It was followed by the Polish press in the Free City of Gdańsk (11% and 10% respectively), the United States (11% and 7%), France (6% and 5%), the USSR (4% and 6%) and Czechoslovakia (5% and 4%); other countries between them account for 22% of publications and 12% of reference

12

Polityka edukacyjna na poziomie podstawowym w Polsce w latach 1918–1939

70%

Miłkowska E.

Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego

|

2018

|

vol. Zeszyt

|

issue XXXII

149-160

PL

W międzywojennej Polsce (1918–1939) istniały bardzo trudne warunki funkcjonowania szkół, zwłaszcza powszechnych. Tuż po odzyskaniu niepodległości społeczeństwo polskie, wcześniej podzielone pomiędzy państwa zaborcze, starało się ujednolicić prawo, na nowo wprowadzić język polski do urzędów i szkolnictwa oraz unormować obowiązującą walutę. W zakresie kształcenia dzieci i młodzieży w omawianym okresie poczyniono duże postępy. Od podstaw opracowano ustawodawstwo dotyczące oświaty, stworzono warunki do podjęcia nauki przez dziecI poprzez organizację placówek szkolnych oraz wykwalifikowanie kadry nauczycielskiej. Co jednak najbardziej istotne wprowadzono obowiązek szkolny, który do tej pory nie istniał na terenie Rzeczypospolitej. W ten sposób stworzono bardzo nowoczesny system szkolnictwa, który obowiązywał przez całe dwudziestolecie międzywojenne na terytorium II Rzeczypospolitej.

EN

In the inter-war years (1918–1939), schools in Poland, especially the primary schools (then called the szkoły powszechne – “general schools”) operated under very difficult conditions. Shortly after regaining independence, the Polish society, previously divided between the states that had taken part in the partitions, took efforts to consolidate the laws, re-introduce the Polish language into public offices and schools, and to regulate the currency in use. As far as the education of children and youth is concerned, the discussed period brought significant improvements. The legislation regarding the education system was developed from scratch. Establishing school facilities and training teachers led to the creation of appropriate conditions for children to start learning. However the most important change was the introduction of compulsory school attendance, which had not existed in Poland before that time. The education system developed through those initiatives was a very modern one, and it remained in operation across the entire territory of the Second Polish Republic throughout the inter-war period.

13

„Walka z lekturą zakazaną”. Bibliologiczne spojrzenie na dyskusje wokół książki „zakazanej” i jej wpływu na dzieci i młodzież w końcu XIX w. i na pocz. XX w.

66%

Nieć G., Wrona G.

Toruńskie Studia Bibliologiczne

|

2013

|

vol. 6

|

issue 2(11)

135-152

PL

Rozwijającej się w dwudziestoleciu międzywojennym polskiej nauce o książce, badaniom czytelniczym towarzyszyła refleksja nad wpływem literatury na wychowanie i postawy młodzieży. Bibliolodzy, literaturoznawcy, socjolodzy i teolodzy, a także publicyści i moraliści zabierali głos w tej sprawie, krytykowali repertuar wydawniczy, system edukacji, rodzinę za zaniedbania. Domagano się większej kontroli, nawet cenzury, sporządzano listy szkodliwych tytułów; proponowano alternatywne, zalecane. Dyskusja ta odbywała się na tle politycznych sporów i zachodzących przemian obyczajowych. Za każdym razem pojawiały się konkretne nazwiska i tytuły, przynależne wszystkim funkcjonującym wówczas obiegom literackim. Obok dzieł klasyki polskiej i obcej stawiano powieści brukowe, podrzędne kryminały i romanse – dokonywano nieraz przemyślanych manipulacji, ferowano kategoryczne i uproszczone sądy, w efekcie których do wybitnych pisarzy i poetów na dziesięciolecia przylgnęły etykiety pornografów, gorszycieli i demoralizatorów. W naszym wystąpieniu pragniemy uporządkować pojawiającą się terminologię, nie zawsze spójną i konsekwentną, oraz dokonać przeglądu repertuaru „książek zakazanych” w pracach naukowych i publicystyce polskiej lat 1918–1939 – zaproponować ich typologię, uwzględniającą z jednej strony ich miejsce w kulturze literackiej, z drugiej zaś rodzaj i stopień „szkodliwości”. Teksty te nie zostały wszak „zakazane” w sensie prawnym, a ową szkodliwość należy rozumieć w innym znaczeniu. Mamy tu bowiem do czynienia – przede wszystkim – z autocenzurą stosowaną przez nauczycieli, bibliotekarzy i księży, kierujących się określonym systemem wartości. Wiele wystąpień było incydentalnych, odnoszących się do jednego bądź kilkunastu tytułów; bywały też obszerniejsze i rozbudowane przewodniki po „podejrzanych” obszarach piśmiennictwa, wokół których rozgorzała dyskusja. Książki poddawano ocenie pod kątem obyczajowym, religijnym i politycznym. Przejawy tego rodzaju cenzury były i są akceptowane przez niektóre elity i, bywa, sporą część społeczeństwa. Dyskusje i spory, zdawać by się mogło, przynależne do dawno minionych epok powracają, nieraz ze zdwojoną siłą.

EN

Polish librarian studies and readership studies, which were developing in the interwar period, were accompanied by the reflection upon the influence of literature on the upbringing and attitudes of young people. Bibliologists, literature experts, sociologists and theologists, as well as publicists and moral authorities were adding their voices to the discussion, criticising the publishing assortment, education system, and the families for neglect. They were demanding a stronger control or even censorship, preparing lists of harmful titles and suggesting alternative, recommended ones. This discussion was taking place in the background of political disputes and social transformations. Every time real names and titles would be mentioned, belonging to all literary genres of that period. Besides the Polish and foreign literary classics there were mediocre crime and romance novels – often the choice was a subject of premeditated manipulation and a harsh and simplified judgement, in effect of which talented writers and poets of all literary periods were branded as pornographers, depravers and scandalisers. The authors would like to organise the terminology used, which is present, but not always consistent and consequent, and review the list of ”forbidden books” in the scientific works and Polish journalism of the end of the 19th century and the period 1918–1939; to suggest a typology which would take into account a book’s place in the literary culture as well as the type and level of its ”harmlessness”. These texts were not, after all, ”forbidden” in the legal sense and the harmlessness should be understood differently. We are dealing here mainly with the self-censorship of the teachers, librarians and priests, acting in accordance with a definite set of values. Many speeches were incidental, referring to a single or about a dozen titles; others were broader and detailed guides to the ”suspicious” spheres of literature, regarding which the dispute was brought up. The books were judged regarding their social, religious and political context. Examples of this type of censorship have been accepted by some elites and sometimes also a big part of the society. Discussions and arguments which would seem to belong to the past, return and are often twice as strong as before.

14

Prasa krakowska w setną rocznicę powstania listopadowego (1930)

58%

Wrona G.

Rocznik Historii Prasy Polskiej

|

2013

|

vol. 16

|

issue 2(32)

PL

Celem artykułu jest nie tylko informacja o odnotowaniu lub nie przez krakowskie periodyki przebiegu uroczystości rocznicowych w 1930 roku lub opublikowaniu artykułu okolicznościowego, ale szukanie odpowiedzi na zasadnicze pytania: czy tematyka powstania listopadowego i obchodów rocznicowych z nim związanych służyła aktualnej polityce i sprowadzona została do tych właśnie wymiarów, czy też tekstowi dziennikarskiemu nadano jeszcze inną funkcję? Czy i w jakim stopniu prasa krakowska spełniała w tym względzie rolę popularyzatora w zakresie społecznej edukacji historycznej?

EN

The article seeks to establish whether the November Rising was — or was not — duly acknowledged in the Centenary Year 1930 in the Cracow press. But the point is not merely to take note of the coverage of the anniversary celebrations and the commemorative articles, but rather to fi nd out if these texts were infused with current political concerns. We ask further to what extent the latter came to dominate the ostensible historical theme and what other functions may have been served by the Centenary journalism of 1930. Of course, the article also considers the manner in which the Cracow press took up the role of a popular historical educator.

15

Migawki z życia miasta. Murowana Goślina na fotografiach z lat 20. i 30. XX wieku

47%

Baszko A.

Biblioteka

|

2022

|

issue 26 (35)

205-284

EN

In 2021, the iconographic collection of the University Library was enriched with a sumptuous 144-page photographic album that included over 650 photographs depicting the town and local events. The photographs, mainly from the 1920s and 1930s, present the visual history of Murowana goślina in general views of the town, its architecture, monuments and the like, and document the activity of a number of various societies and associations (e.g. the Marksmen’s Society – the Brotherhood of the Rooster, Industrial Association, Association of War Invalids, Catholic Association of Polish Workers, “Concordia” Sports Club, Catholic Women Association, Associa-tion of Young Polish Women, Church Choir Association, “Harmonia” Musical Asso-ciation) and the town’s institutions (e.g. the municipal office, elementary school, and the post office) as well as the local events, such as celebrations of civic and public ceremonies and a variety of religious ceremonies.The present article discusses the content of this photo album, and presents a se-lected number of photographs that document and show the life of the communities of the town during the inter-war period. The time frame of the article is the 1920s and 1930s, while the discussion focuses on the Polish inhabitants of the town (the same time frame and the same community is presented in the photographs). In addition, the article discusses a dozen or so picture postcards from the turn of the 19th and 20th centuries, and a small number of photographs, also included in the photo album, depicting the german and Jewish population of the town.

PL

Zbiory ikonograficzne Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu w 2021 roku wzbogaciły się o okazały album fotograficzny zawierający na 144 stronach ponad 650 fotografii dotyczących Murowanej Gośliny. Fotografie, głównie z lat 20. i 30. XX wieku, przedstawiają m.in. widoki ogólne miasta, architekturę, pomniki, dokumentują działalność różnych towarzystw (np. Bractwa Strzelców Kurkowych, Towarzystwa Przemysłowego, Związku Inwalidów Wojennych, Katolickiego Towarzystwa Robotników Polskich, Klubu Sportowego „Concordia”, Katolickiego Stowarzyszenia Kobiet, Stowarzyszenia Młodych Polek, Towarzystwa Chóru Kościelnego, Stowarzyszenia Muzycznego „Harmonia”) i instytucji (np. magistratu, szkoły powszechnej, urzędu pocztowego) oraz wydarzenia z życia miasta (np. obchody świąt państwowych i religijnych). Celem artykułu jest omówienie albumu, prezentacja wybranych fotografii i ukazanie na ich podstawie życia społeczności Murowanej Gośliny w dwudziestoleciu międzywojennym. Artykuł skupia się na latach 20. i 30. XX wieku i mieszkańcach narodowości polskiej (przede wszystkim tego okresu i tej społeczności dotyczą fotografie). Omówionych zostało również kilkanaście pocztówek z przełomu XIX i XX wieku oraz kilka fotografii związanych z ludnością niemiecką i żydowską.

16

„Polska Flota Napowietrzna” (1919–1921) – charakterystyka zawartości oraz formy edytorskiej czasopisma

47%

Jazdon G.

Biblioteka

|

2022

|

issue 26 (35)

285-325

EN

It is a lesser known fact that during the Greater Poland Uprising there were three journals published by different agencies of the Greater Poland Army. This article presents an analysis of the aviation journal “Polska Flota Napowietrzna” [Polish Aerial Fleet], focusing in particular on its illustrative artwork and graphical solutions. Prior to 1919, the whole history of Polish periodicals on aeronautics included only one title of the Warsaw-published “Lotnik i Automobilista” (1911–1914). Likewise, the list of military periodicals published in the Wielkopolska region during the fights for independence is rather short and includes, beside the mentioned periodical, the following journals: “Druh” (1918–1919), “Ku Chwale Ojczyzny” (1919–1920) and “Wiedza Techniczna” (1919–1920) only. “Polska Flota Napowietrzna” was published from July 1919 to June 1921. This article discusses the following issues: frequency of the publication, changes in the title and sub-title of the journal, its price, volume, location of the editor’s office, printing offices, and places of distribution. The periodical was aimed not only at members of the military, but also all interested in modern technology and inventiveness. The most important authors writing for the title are presented as well as the structure and subject area of the periodical. The analysis of the graphic aspects: paper, basic layout, fonts used, journal’s covers, photos and illustrations, as well as typographic ornaments and elements, complements the article.

PL

Mało znanym faktem związanym z powstaniem wielkopolskim jest istnienie trzech czasopism wydawanych przez agendy Wojsk Wielkopolskich. W niniejszym artykule możliwie szeroko została przedstawiona analiza lotniczego pisma „Polska Flota Napowietrzna”, ze szczególnym uwzględnieniem tematyki związanej z jego szatą ilustracyjną i zastosowanymi rozwiązaniami graficznymi. Przed 1919 rokiem cała historia polskiego czasopiśmiennictwa poświęconego aeronautyce obejmuje jedynie warszawskiego „Lotnika i Automobilistę” (1911–1914). Również lista wielkopolskich pism wojskowych w okresie walk o niepodległość nie jest zbyt rozbudowana, oprócz omawianego periodyku wydawane były jedynie: „Druh” (1918–1919), „Ku Chwale Ojczyzny” (1919–1920) i „Wiedza Techniczna” (1919–1920). „Polska Flota Napowietrzna” była wydawana od sierpnia 1919 do czerwca 1921 roku. Czasopismo było kierowane nie tylko do wojskowych, ale też do wszystkich zainteresowanych tematyką nowoczesności i wynalazczości. W artykule zostaną omówione: częstotliwość wydawania pisma, przemiany tytułu i podtytułu, cena, objętość, lokalizacja redakcji, drukarnie i miejsca dystrybucji. Następnie zostaną przedstawieni najważniejsi autorzy „Polskiej Floty Napowietrznej” oraz struktura i tematyka czasopisma. Całość zamyka analiza aspektów graficznych: papieru, podstawowej makiety pisma, używanych czcionek, okładek periodyku, zdjęć i ilustracji oraz ozdobników i szlaków drukarskich.

Refine search results

Jak nie postępować z dziećmi, czyli błędy w opiece i wychowaniu ukazane w literaturze poradnikowej dla rodziców z okresu Drugiej Rzeczypospolitej

Organizacja Ogólnych Syjonistów w Polsce (1934–1939)

Polish popular science journals since the 18th century until the year 1939 (assumptions of a research project)

Możliwości edukacyjne Żydów w międzywojennym Płocku

Wybory do rady miejskiej w Płocku w latach 1919–1939 (zarys problematyki)

Obraz życia codziennego w Chełmie w 1928 roku na podstawie rubryki Fun Chełm un umgegent (Z Chełma i okolicy) publikowanej na łamach tygodnika „Chełmer Sztyme” (Głos Chełma)

Żydowska gmina wyznaniowa oraz rabinat w międzywojennym Płocku

Dom rodzinny dziecka robotniczego w Łodzi w okresie międzywojennym w świetle materiałów etnograficznych

Duszpasterstwo wojskowe w dwudziestoleciu międzywojennym w misjonarskim kościele garnizonowym w Tarnowie

Kierunki badań nad historią prasy polskiej 1918–1939, Cz. 1. Tendencje rozwojowe, typologia

Kierunki badań nad historią prasy polskiej 1918–1939. Cz. 2. Prasa polska za granicą

Polityka edukacyjna na poziomie podstawowym w Polsce w latach 1918–1939

„Walka z lekturą zakazaną”. Bibliologiczne spojrzenie na dyskusje wokół książki „zakazanej” i jej wpływu na dzieci i młodzież w końcu XIX w. i na pocz. XX w.

Prasa krakowska w setną rocznicę powstania listopadowego (1930)

Migawki z życia miasta. Murowana Goślina na fotografiach z lat 20. i 30. XX wieku

„Polska Flota Napowietrzna” (1919–1921) – charakterystyka zawartości oraz formy edytorskiej czasopisma