Search results

1

The Yamurluk of the sons of Hagar and the Sultan´s velvet coat. Borderlands between civilization : the Bulgarian perspective

100%

Szwat-Gyłybowa G.

Český lid: etnologický časopis (Český lid: Ethnological journal)

|

2015

|

vol. 102

|

issue 1

55-73

EN

The article attempts to reconstruct the patterns of perception documented in Bulgarian cultural texts which conseptualised the Bulgarian land as borderlands of civilisation. The author presents the historical and cultural conditions for the deliberate purification of the image of Balgarian culture as resistant to Ottoman influences which took place in 19th and 20th century. Futhremore, the article demonstrates the ways in which Bulgarian artists and thinkers conseptualised the observations and intuitions inconsistent with this understanding of the national idea.

2

Contemporarity of history: Ottoman cultural heritage and its Bulgarian perception (from the Balkan perspective)

100%

Bibina Y.

Slavia Meridionalis

|

2011

|

vol. 11

EN

Contemporarity of history: Ottoman cultural heritage and its Bulgarian perception (from the Balkan perspective)The article offers an analysis of subsequent phases of Bulgarian historiography and the way in which they have portrayed the nation’s Ottoman past and the impact it had on the history of Bulgarians. The author seeks to address the question of the influence historical stereotypes have on modern perceptions of the Ottoman heritage.At the dawn of Bulgarian historiography, the Ottoman past was seen through the prism of the new science’s nation-forming tasks and thus interpreted as a “historical misfortune,” a discontinuity, a rupture in the natural process of Bulgarians’ national development, a traumatising element in historical memory. The period itself was in turn referred to as the “Turkish slavery” or “Ottoman yoke.” Narratives of the deeds of the national heroes who gave their lives for freedom thus became the foundation of national pride. This trend prevailed until after World War II.It was only in the 1960s, with the development of Ottoman studies as a scholarly discipline and the emergence of professional researchers willing to draw on the immense Ottoman archives, that these stereotypes began to be questioned. So much so that in the 1970s the term “Turkish slavery” was even abandoned. At the beginning of 21st century, the tension between so-called “traditional historiography” of “older” generations of historians and postmodern approach of “younger” innovators fuelled the “backstage” dispute on the present situation and perspectives in further roads of history as a science. Współczesność historii. Bułgarskie obrazy osmańskiego dziedzictwa kulturowego (z perspektywy bałkańskiej)Artykuł poświęcony jest analizie poszczególnych etapów bułgarskiej historiografii, w której uobecnia się przeszłość osmańska i jej wpływ na dzieje Bułgarów. Autorka szuka odpowiedzi na pytanie, w jakim stopniu stereotypy historyczne wpływają na współczesny odbiór dziedzictwa osmańskiego. W okresie narodzin bułgarskich nauk historycznych przeszłość osmańska była postrzegana w świetle zadań narodowotwórczych i analizowana jako „zły los historyczny”, naruszenie ciągłości, przerwanie naturalnego rozwoju historycznego Bułgarów, naznaczające traumą pamięć historyczną. Sam okres określano za pomocą terminów „niewola turecka”, „jarzmo osmańskie”.W związku z tym narracje na temat czynów bohaterów narodowych, którzy poświęcili życie za wyzwolenie, stawały się podłożem narodowej dumy. Ta tendencja utrzymywała się również po drugiej wojnie światowej. Dopiero w latach siedemdziesiątych XX wieku, wraz z rozwojem osmanistyki jako dyscypliny naukowej i wykształceniem profesjonalnych badaczy sięgających do ogromnych zasobów archiwów osmańskich, zaczęto podważać stereotypy na temat przeszłości, do tego stopnia, że w latach dziewięćdziesiątych XX wieku doszło wręcz do odrzucenia terminu „niewola turecka”. W początkach XXI wieku napięcie między tak zwaną „historiografią tradycyjną”, uprawianą przez „stare” pokolenia historyków, a postmodernistycznym podejściem „młodych” historyków nowatorów stało się podłożem niejawnego sporu na temat obecnej sytuacji i dalszych perspektyw nauk historycznych.

3

Чий е този град? Завладяването на Константинопол и проблематичното османско наследство в българската култура

100%

Аретов [Aretov] Н. N.

Slavia Meridionalis

|

2011

|

vol. 11

EN

Whose is this city? The conquest of Constantinople and the problematic Ottoman legacy in Bulgarian cultureOttoman legacy is curious topic in Bulgarian cultural studies. Despite the overall quest for prestigious legacies and heritages (Antique, Thracian, even Byzantine, not to mention Slav and Proto-Bulgarian), it is still neglected and even rejected. Mass-consciousness admits some traces and influences in the field of material culture, in cuisine, rarely in traditional costumes and even more rarely in customs. Ottoman legacy is often seen as ‘legacy of shame’ from witch modern Bulgarians should deliberate themselves.The paper deals with one particular Bulgarian image of the key event in the interrelations between Balkan peoples and Ottomans – the conquest of Constantinople (1453). Starting from the problematic differentiations between the “own” and “alien” the paper presents one odd dramatic work on that topic, written in verses by Svetoslav Milarov in 1871–1873 and published in full text in 1883. The analysis puts this work in the context of other mythical plots such as the Fall of Bulgarian Kingdom and different perspectives toward it. Czyje jest to miasto? Podbój Konstantynopola i problematyczne osmańskie dziedzictwo w kulturze bułgarskiej Dziedzictwo osmańskie stawia interesujące wyzwania przed bułgarskimi badaczami kultury. W nurcie powszechnych dążeń do wskazywania korzeni nobilitujących Bułgarów (antyk, Tracja, Bizancjum, nie wspominając o Słowianach i Protobułgarach) dziedzictwo osmańskie jest systematycznie pomijane czy wręcz kwestionowane. Potoczna świadomość zbiorowa uznaje obecność osmańskich wpływów i śladów w kulturze materialnej, w kuchni, rzadziej w obyczajach. Dziedzictwo osmańskie uznawane jest zwykle za „wstydliwe”, a zatem za takie, od którego Bułgarzy winni się uwolnić.Autor analizuje różne teksty dotyczące kluczowego wydarzenia w stosunkach między Bułgarami i innymi narodami bałkańskimi a Otomanami – zdobycia Konstantynopola (1453). Punktem wyjścia jest refleksja na temat zmienności kategorii „swoje” i „obce”, zwłaszcza w odniesieniu do najważniejszego miasta Półwyspu Bałkańskiego. Podobną dynamikę można dostrzec w greckich pieśniach ludowych na temat wspomnianego wydarzenia, ciekawy jest też sposób jego przedstawienia w bułgarskim folklorze (pieśni i podania ludowe). Szczególną uwagę poświęcono osobliwym, mało znanym dramatom i wierszom Swetosława Miłarowa z lat 1871–1873, w całości opublikowanym w 1883 roku. Autor artykułu sytuuje te utwory w kontekście innych mitologii (zwłaszcza dotyczących upadku pierwszego państwa bułgarskiego) z różnych perspektyw, zestawia je też z analogicznymi konstrukcjami narodowych mitologii Serbów oraz innych bałkańskich narodów chrześcijańskich.

4

Book Review: Lubańska Magdalena, Muslims and Christians in the Bulgarian Rhodopes. Studies on Religious (Anti)Syncretism

100%

Bielenin-Lenczowska K.

Colloquia Humanistica

|

2015

|

issue 4

EN

Book Review: Lubańska Magdalena, Muslims and Christians in the Bulgarian Rhodopes. Studies on Religious (Anti)Syncretism"Muslims and Christians in the Bulgarian Rhodopes. Studies on Religious (Anti)Syncretism", a book by Magdalena Lubańska is a summary of her research carried out for many years among the Christian Orthodox and Muslim Pomaks in Rhodope mountains of Bulgaria. There Lubańska conducted in-depth interviews and carried out ethnographic observation about the knowledge regarding neighbours of different religion, their beliefs and religious practices. Recenzja książki: Lubańska Magdalena, Muslims and Christians in the Bulgarian Rhodopes. Studies on Religious (Anti)SyncretismKsiążka Magdaleny Lubańskiej jest podsumowaniem jej badań prowadzonych od wielu lat wśród prawosławnych oraz muzułmanów w Rodopach, w Bułgarii. Lubańska przeprowadziła pogłębione wywiady i obserwację etnograficzną, dotyczącą sąsiadowania mieszkańców różnych religii, ich wierzeń i praktyk religijnych.

5

Kalin Yanakiev as a Writer of Apocrypha? Remarks on the Essay "Дебат върху теодицеята" ("A Debate on Theodicy")

100%

Szwat-Gyłybowa G., Szymczak P.

Studia Ceranea

|

2014

|

vol. 4

219-231

EN

The article engages with the philosophical and theological notion of theodicy as formulated by Kalin Yanakiev in Дебат върху теодицеята (A Debate on Theodicy), an essay which appeared in Yanakiev’s book Философски опити върху самотата и надеждата (Philosophical Essays on Solitude and Hope,2008). The article uses the category of apocryphalness to analyse the ideas sparked off in Yanakiev’s work by a passage from Dostoevsky’s The Brothers Karamazov, along with a series of Yanakiev’ s philosophical and poetic images which are interpreted in the biblical and philosophical context. The article also touches on the relationships between Yanakiev’s ideas and Orthodox Christian theodicy.

6

Bibliografia adnotowana naukowych prac bułgarystycznych wydanych w Polsce w latach 1947–2012

88%

Siedlecka S.

Slavia Meridionalis

|

2014

|

vol. 14

EN

An annotated bibliography of academic works in the field of Bulgarian studies published in Poland between 1947 and 2012The bibliography of Bulgarian studies includes publications by Polish and foreign authors published in Poland in the period 1947–2012. The main language of the works cited in the bibliography is Polish, a small portion (approx. 5%) is written in Bulgarian. The following bibliography is of a subject selective nature. It takes into account monographs – excluding continuous publications the inclusion of which would involve the planning of work over several years at least. The scope of the bibliography is limited to scientific publications which include studies on Bulgarian literature, Bulgarian cultural studies and research on Bulgarian history and society. Bibliografia adnotowana naukowych prac bułgarystycznych wydanych w Polsce w latach 1947–2012Bibliografia bułgarystyczna obejmuje publikacje autorów polskich i zagranicznych, wydane na terenie Polski w latach 1947–2012. Podstawowym językiem przywołanych w bibliografii prac jest polski, niewielka część (ok. 5%) została napisana w języku bułgarskim. Poniższa bibliografia ma charakter przedmiotowy selektywny. Uwzględnia wydawnictwa zwarte – z pominięciem wydawnictw ciągłych, których umieszczenie wiązałoby się z pracą zaplanowaną na co najmniej kilka lat. Zakres bibliografii ograniczono do publikacji naukowych, które obejmują literaturoznawstwo bułgarskie, kulturoznawstwo bułgarskie, badania nad historią i społeczeństwem bułgarskim.

7

“Playing catch up”. The notion of needing to accelerate a country’s progress towards a civilised paradise – the Bulgarian version (a proposed entry for a dictionary of peregrinating ideas)

88%

Szwat-Gyłybowa G.

Slavia Meridionalis

|

2014

|

vol. 14

EN

“Playing catch up”. The notion of needing to accelerate a country’s progress towards a civilised paradise – the Bulgarian version (a proposed entry for a dictionary of peregrinating ideas)This paper outlines the main stages in the process through which the notion of “needing to catch up” (a belief that the country was in need of accelerated development) became incorporated into the idea of Bulgarian national identity. Since the mid-19th century, Bulgarians have tended to rely on the notion of “needing to catch up” as a way of conceptualising their place among “the civilised nations,” a concept they regard with varying degrees of desirability. I use the concept of “needing to catch up” in the sense of a culturally and politically functional standard or template, which nonetheless cannot function as an independent concept since it belongs to different systems of ideas with their various economic, geopolitical, religious, psychological and cultural aspects. Inseparably wedded to the idea of “needing to catch up” is the idea of “retardation”, which was floated in discussions on the Bulgarian condition even before the Bulgarian state emerged as a political reality. As the national movement grew in strength, these inferiority complexes morphed into their mirror image: a belief that Bulgarians were capable of catching up with Europe in terms of cultural advancement. From the early fascination with the cultural achievements of the “enlightened nation” felt by the so-called “Orthodox Enlightenment” thinkers, through a replication of the Russian discourse, this line of reasoning culminated in Marxist ideology (including propaganda between 1945 and 1989) and the post-1989 politics of persuasion. The bell may be tolling for the time-bound idea of “needing to catch up”, a notion which has exhausted its potential to excite intellectual conflict or struggle, and has very possibly resulted is a self-poisoning of the cultures which indulged in it, only to become doomed to dull, infantile repetition. "Doganianie". Idea przyspieszonego rozwoju w drodze do cywilizacyjnego raju. Wersja bułgarskaArtykuł poświęcony jest prezentacji głównych etapów procesu inkorporowania w tkankę bułgarskiej idei narodowej pojęcia doganiania (przyspieszonego rozwoju), które od połowy XIX wieku pozostaje narzędziem konceptualizacji przez Bułgarów ich (różnie wartościowanego) miejsca wśród „narodów cywilizowanych”. „Doganianie” rozumiem jako kulturowo i politycznie funkcjonalny wzór rzeczy, który jest konceptem niesamodzielnym, należącym do różnych systemów idei, mającym swój aspekt ekonomiczny, geopolityczny, religijny, psychologiczny, kulturowy. Formuła opóźnienia, zintegrowana z ideą doganiania zagościła w dyskusjach nad statusem Bułgarów jeszcze przed zaistnieniem narodu politycznego. Wraz z rozwojem ruchu narodowego kompleksy otrzymały swój rewers w postaci wiary w możliwość zrównania poziomu cywilizacyjnego z europejskim. Ta linia rozumowania prowadziła od pierwszych fascynacji dorobkiem „oświeconych narodów” w ramach tzw. oświecenia prawosławnego, przez odwzorowywanie dyskursu rosyjskiego po myśl marksistowską (z jej propagandową dominantą w latach 1945–89) i polityki perswazyjne po 1989 roku. Wydaje się, że współcześnie mamy do czynienia z podzwonnym dla związanej z czasowością idei doganiania, która wyczerpała swój potencjał agoniczny a może nawet przyczyniła się do „samozatrucia” absorbujących ją kultur, skazujących się na infantylizację i nudę powtórzeń.

8

The Continuity and Discontinuity. The Question of Territorialism and Double Identity from the Perspective of 20th Century Macedonia

88%

Sujecka J.

Colloquia Humanistica

|

2012

|

issue 1

EN

The Contuinity and Discontinuity. The Question of Territorialism and Double Identity from the Perspective of 20th Century MacedoniaThe sense of territorial identity gains force whenever political means of solving the Macedonian Question, a repugnant legacy of the Eastern issue, become scarce. This attitude is reflected in the articles published by the representatives of the Macedonian diaspora in journals of its different centres. Due to space constraints I decided to present only (and at least) the views of Krste Misirkov, a very complex figure indeed, who in contemporary Macedonia belongs to the undisputable national pantheon. His opinions on the Macedonian Question were far from explicit and his statements delivered at different stages of his life do not fit into a cohesive whole as the national purists would want it. However, it is difficult to imagine a better mirror for “Macedonian matters” in the 20th century and a more comprehensive picture of the twisted paths that the Macedonian Slavs took to reach the concept of ‘Macedonian’ understood as an ethnos, not only in its territorial aspect.A bond with the territory has never disappeared from Macedonian self-perception. Only the constant presence of territorial identity explains the assimilation of the ancient heritage, which is in fact heritage of a territory, into the Macedonian national canon. It is further confirmed by the most recent Macedonian history textbooks for high school students where the ancient tradition is treated as a part of their own heritage. While the bond with the territory is still an integral part of the Macedonian elite’s consciousness, the question of double identity remains less obvious. In Misirkov’s time double identity, expressed through various ethnic configurations, on the one hand shaped Macedonian self-identity and on the other proved the distinctiveness of a ‘Macedonian’ at that time (i.e. in the first half of the 20th century) from a ‘Serb’ in Serbia proper and a ‘Bulgarian’ in Bulgaria proper, thus creating favourable conditions for the emergence of separatist understanding of Macedonianness, allowing even non-Slavs to be Macedonians. Macedonianness began to be founded on Slavicness relatively late and this dependence was propagated quite naturally mainly by Slavophile circles (the circle of Nace Dimov) and by the communists in the 1920’s and 1930’s. However, in the first half of the 20th century there still existed alternatives, such as, for instance, the above-described project of Krste Misirkov. The most evident connection between the term ‘Macedonian’ and Slavicness crystallised in Tito’s post-war Macedonia, de facto undermining the notion of double identity in the sense in which it had functioned in the first half of the 20th century.Ciągłość i jej brak. Kwestia terytorializmu i podwójnej tożsamości z perspektywy macedońskiejPoczucie tożsamości terytorialnej odzywa się ze szczególną siłą w sytuacjach, kiedy wyczerpują się polityczne możliwości rozwiązania problemu macedońskiego, jako niedobrego spadku po kwestii wschodniej. Potwierdzają to wypowiedzi przedstawicieli macedońskiej diaspory publikowane na łamach czasopism, wychodzących w różnych miejscach jej skupisk. Zdecydowałam się na przedstawienie jedynie (i aż) poglądów Krste Misirkova, należącego w dzisiejszej Macedonii do niekwestionowanego panteonu narodowego, w istocie postaci wielce skomplikowanej. Jego poglądy w kwestii macedońskiej były dalekie od jednoznaczności, a wypowiedzi wygłaszane na różnych etapach życia nie układają się w całość, jakiej chcieliby narodowi puryści, natomiast trudno sobie wyobrazić lepsze zwierciadło „spraw macedońskich” w XX wieku i pełniejszy obraz krętych dróg, jakimi macedońscy Słowianie dochodzili do pojęcia „Macedończyk” rozumianego jako éthnie, a nie tylko terytorialnie.Więź z terytorium nigdy nie zniknęła z macedońskiego myślenia o sobie samych. Jedynie stałą obecnością tożsamości terytorialnej można wytłumaczyć asymilację dziedzictwa antycznego, czyli faktycznie dziedzictwa terytorium, do macedońskiego kanonu narodowego. Potwierdzają to najnowsze macedońskie podręczniki do nauki historii dla szkół średnich, w których tradycja antyczna jest traktowana jako część tradycji własnej. O ile jednak więź z terytorium jest nadal integralną częścią świadomości macedońskich elit, to zupełnie inaczej wygląda kwestia podwójnej tożsamości. W czasach Misirkova podwójna tożsamość, wyrażająca się poprzez różne etniczne konfiguracje, z jednej strony kształtowała macedońską tożsamość własną, z drugiej zaś to dzięki niej pojęcie „Macedończyk” w tym czasie (tzn. w pierwszej połowie wieku XX) potwierdzało swoją odrębność od Serba z Serbii właściwej i od Bułgara z Bułgarii właściwej i tym samym sprzyjało kształtowaniu się separatystycznego rozumienia macedońskości. Ten sposób widzenia umożliwiał bycie Macedończykiem także nie-Słowianom. Oparcie pojęcia macedońskości o słowiańskość nastąpiło stosunkowo późno i było propagowane w sposób naturalny głównie przez środowiska słowianofilskie (petersburski krąg Nace Dimova), ale w latach dwudziestych i trzydziestych XX w. także przez środowiska komunistyczne. Jednak w pierwszej połowie XX wieku miało wciąż alternatywne propozycje, jak chociażby omówiony przeze mnie projekt K. Misirkova. Najwyrazistsze powiązanie pojęcia „Macedończyk” ze słowiańskością nastąpiło w powojennej Macedonii czasów Josipa Broz Tity i w istocie podważyło pojęcie podwójnej tożsamości, w tym sensie w jakim funkcjonowała ona w okresie wcześniejszym, tzn. w pierwszej połowie wieku XX.

9

On (Quasi-)Gnostic Strategies for Overcoming Cognitive Dissonance. The Bulgarian Case

88%

Szwat-Gyłybowa G., Gucio K.

Studia Ceranea

|

2019

|

vol. 9

89-105

EN

The article poses a research question, important not only in the studies on (neo-)gnosticism, concerning the relationship between the gnostic strategies of interpreting the world (and especially its typical rules of classifying people, based on the externalization of evil) and the tendency to construct a figure of “hylic” as a person embodying evil, and thus “unworthy of life”. In this context, the author is interested in the dynamics of the relationship between the religious worldview declared by the authors, the one they actually profess, and their attitude towards the so-called Jewish question. Bulgarian material, which is a case of a particular kind of aporia, cognitive dissonances emerging due to tension between the pressure of cultural stereotypes, pragmatic (economic), religious, parareligious and humanistic thinking, has been analyzed on the basis of post-secular thought. The investigator posits that Bulgarian culture, despite the “economic” anti-Semitism that exists within it, did not produce a figure of a Jew the hylic that absorbs all evil and that could be inscribed (as is the case in popular Polish culture, among others) in every troublesome local political and symbolic context.

10

“Slavic Enlightenment”: Functioning of Cyrilo-Methodian tradition in modern Bulgarian culture

87%

Джевиецка Е.

Poznańskie Studia Slawistyczne

|

2018

|

issue 15

PL

The article raises the question of functioning of Cyrilo-Methodian tradition in the Bulgarian culture in the conditions of modernity. The subject of analysis is the traditional and originally religious notion of the “Slavic / Bulgarian enlighteners”. It is argued that Cyril and Methodius are presented as patrons of enlightenment, first understood as education, and then as an historical epoch, and that is why they become absolute role models of a citizen, a Bulgarian, an Orthodox, a communist. The conclusion is that the starting point for understanding the modern narrative about the creators of Slavic alphabet should be the idea of enlightenment, which in the course of time has been secularized and concretized.

11

Aleksandra Kiosewa koncepcja samokolonizacji i efekt symmorfozy

76%

Szwat-Gyłybowa G.

Poznańskie Studia Slawistyczne

|

2017

|

issue 13

EN

Stemming from the general postcolonial theoretical tradition, the concept of self-colonisation proposed by the Bulgarian scholar Alexander Kiosev has proved inspiring to Polish scholars. This article attempts to examine more closely Kiosev’s meandering self-reflective musings on what he called his “metaphor” of self-colonization, an idea he ultimately rejected in view of the undesirable ressentiment it tends to produce. By illustrating the historical and cultural background underpinning the concept of self-colonisation I seek to identify the roots of potential intercultural misunderstanding. Above all, I focus on the consequences of the teleological approach inherent in Kiosev’s concept. Those are expressed in identifying manufactured (sic!) origins with an account which can be couched in the language of a politically and therapeutically conditioned method of research. This leads to a symmorphic deformation of those origins, aligned to the requirements of the modern world.

12

Сопоставительный анализ употребления невербальных средств общения в русской и болгарской культурах

75%

Kapinova E.

Acta Polono-Ruthenica

|

2013

|

vol. Tom 1 Nr XVIII

57-65

EN

This article investigates the problem of the comparative analysis of the non-verbal means thatboth Bulgarian and Russian native speakers use in business communication in the sphere of international tourism ("server" - customer intercourse). The problem has not been solved to the fulland requires careful, serious and detailed study. It’s the first time such an analysis has been carriedout by the author. The study aimed at finding the differences and similarities between Russian and Bulgarian non-verbal means of communication for educational purposes. The analysis gives grounds for selective and gradual introduction of non-verbal communication techniques into classactivities.

13

Krzątactwo i droga pielgrzyma we wspomnieniach Michaiła Madżarowa

75%

Szwat-Gyłybowa G.

Slavia Meridionalis

|

2020

|

vol. 20

EN

Bustling About and the Pilgrim’s Way in Mihail Madjarov’s MemoirThis article is devoted to reflection on Mihail Madjarov’s memoir prose, На Божи Гроб преди шестдесет години и днес (спомени, пътни бележки и впечатления) (To the tomb of Jesus sixty years ago and today (memoirs, travel notes and impressions), 1929), which is primarily dedicated to the author’s childhood pilgrimage to Jerusalem. In the article, I use the philosophical category of ‘bustling about’ (in Polish: krzątactwo), which was proposed by Jolanta Brach-Czaina, as a category that supports analysis of the strategies, described by Madjarov, of pilgrims experiencing everyday life in the three phases of their peregrination (according to Victor Turner’s classification). The analysis of the material takes into consideration the Ottoman historical context in connection with research on the testimonies of nineteenth-century Bulgarian hadjis. Krzątactwo i droga pielgrzyma we wspomnieniach Michaiła MadżarowaArtykuł poświęcony jest refleksji nad prozą wspomnieniową Michaiła Madżarowa На Божи Гроб преди шестдесет години и днес (спомени, пътни бележки и впечатления) (Do Grobu Jezusa przed sześćdziesięcioma laty i dziś (wspomnienia, notatki z podróży i wrażenia), 1929), poświęconą głównie odbytej przez autora w dzieciństwie pielgrzymce do Jerozolimy. W artykule posługuję się zaproponowaną przez Jolantę Brach-Czainę filozoficzną kategorią krzątactwa jako kategorią wspomagającą analizę opisanych przez autora strategii doświadczania codzienności przez pielgrzymów w trzech fazach ich peregrynacji (według klasyfikacji Turnera). Materiał analizowany jest z uwzględnieniem osmańskiego kontekstu historycznego, w powiązaniu z badaniami nad świadectwami bułgarskich dziewiętnastowiecznych hadżijów.

14

Българската реформация? За хибридизацията на идеите в процеса на модернизацията на културата

75%

Drzewiecka E.

Slavia Meridionalis

|

2017

|

vol. 17

EN

Bulgarian Reformation? On hybridization of ideas in the process of modernization of cultureThe paper raises the question of the Bulgarian notion of Reformation both as a particular historical event and its local reinterpretations and adaptations. The focus is on the history of the concepts of “Reformation” and “Protestant propaganda” in Bulgarian culture as well as on the cultural influences of the protestant thought in nineteenth-century Bulgaria. Particular interest is given to the Bulgarian scientific discourse, especially the Marxist one, as a dominant in the Bulgarian historiography. The paper studies in depth the case of Todor Ikonomov (1835–1892), a Bulgarian enlightener involved in religious and Church matters during the National Revival, perceived as an example of meaningful hybridization of ideas of Protestant and Enlightenment origins. The main question is about the relation between secular and religious power, and thus between religion and nation, as a sign of the Modern thinking. Bułgarska reformacja? O hybrydyzacji idei w procesie modernizacji kultury W artykule podjęto problem bułgarskiego rozumienia reformacji zarówno w sensie wydarzenia historycznego, jak i jego lokalnych reprezentacji i adaptacji. Przedmiotem uwagi jest historia pojęć „reformacja” i „propaganda protestancka” w kulturze bułgarskiej, jak również wpływy myśli protestanckiej w Bułgarii w XIX wieku. Szczególne miejsce poświęcono bułgarskiemu dyskursowi naukowemu, zwłaszcza marksistowskiemu jako dominującemu w bułgarskiej historiografii. Szczegółowo przeanalizowano przypadek Todora Ikonomowa (1835–1892), bułgarskiego działacza na rzecz oświecenia narodu, który w okresie odrodzenia zaangażowany był w sprawy religijne i kościelne. Jego poglądy zostają uznane za przykład znaczącej hybrydyzacji idei o protestanckiej i oświeceniowej proweniencji. Stawiane w konkluzji pytanie dotyczy relacji między władzą świecką i religijną, a także – między religią a narodem – jako wyrazem myślenia nowoczesnego.

15

O świecie zanurzonym w modalności

63%

Szwat-Gyłybowa G.

Zeszyty Cyrylo-Metodiańskie

|

2020

|

vol. 9

EN

A review of: Siedlecka, Sylwia. Złote piachy [Golden Dusts]. Wołowiec: Czarne, 2019. The author presents an overview of the separate texts in Siedlecka’s book on post-communist Bulgaria. While stating that the texts belong to nonfiction, the review questions the critical definitions of those texts as reports, suggesting further discussions on their genre.

PL

Recenzja książki: Siedlecka, Sylwia. Złote piachy. Wołowiec: Czarne, 2019.

16

Mitologiczna opozycja »prawy« i »lewy« w bułgarskich dialektach

63%

Dukova U., Borowiec H.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

1992

|

vol. 5

45–52

PL

Opozycja prawy – lewy jest, od najdawniejszych czasów, wyrażana zarówno przez sztukę, jak i mitologię i rytualne systemy, zajmując ważne miejsce w światopoglądzie wszystkich narodów. W języku bułgarskim oraz w innych językach południowosłowiańskich istnieje opozycja desen – ljav (*desnъ – *lěvъ), w niektórych zaś regionach opozycja *prāvъ – *krivъ. Zwroty zawierające dèsen ‘prawy’, prav ‘prawy’, ‘sprawiedliwy, słuszny’, a szczególnie ljav ‘lewy’, kriv ‘krzywy’ z dzisiejszego punktu widzenia pozbawione są motywacji. Celem artykułu jest objaśnienie mitologicznych podstaw współczesnych użyć tych słów. Autorka rozpatruje trzy typy wyrażeń: (1) zawierające element lewy paralelnie do użyć krzywy; (2) wyrażenia, w których element ljav (lewy) odnosi się do strony mającej pierwszeństwo w praktykach magicznych i implikuje wieź z „drugim światem”; (3) wyrażenia z kriv (krzywy) o przypuszczalnym znaczeniu ljav (lewy), m.in.: krìvija vjàtyr ‘rodzaj zachodniego wiatru’ i krìva dùpka (krzywa dziurka) ‘tchawica’ – w przeciwstawieniu do przełyku.

EN

The opposition right – left is, since ancient times, expressed through art as well as mythology and ritual systems that occupy an important place in the worldview of all the nations. In the Bulgarian language and in other South Slavic languages there is an opposition desen – ljav (*desnъ – *lěvъ), whereas in other regions the opposition *prāvъ – *krivъ. Expressions which contain the words dèsen ‘prawy’ [right], prav ‘prawy’, ‘sprawiedliwy, słuszny’ [right, righteous, correct], and especially ljav ‘lewy’ [left], kriv ‘krzywy’[crooked/ skew] from the present day point of view seem to lack any motivation. The aim of this article is to delineate the mythical basis of current day use of these words. The author considers three types of expressions: (1) the ones containing the element lewy [left] parallel to the uses of krzywy [crooked/ curved]; (2) the ones in which the element ljav (lewy) [left] refers to the party that has priority in magical practices and implies the connection with the ‘other world’; (3) the ones containing kriv (krzywy) [crooked] with a presumed meaning of ljav (lewy) [left], e.g. krìvija vjàtyr ‘a kind of West wind’ and krìva dùpka [crooked hole] ‘tchawica’ [trachea] – as opposed to ‘przełyk’ [oesophagus].

17

„Rzeka krwi” i pewien możliwy dialog międzykulturowy

51%

Szwat-Gyłybowa G.

Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo

|

2015

|

issue 5(8)

271-290

EN

The article represents an attempt to reflect on the possible causes of a positive reception in Bulgaria for the painting entitled The Batak Massacre (1892) by a Polish artist, Antoni Piotrowski. This work is considered one of the most eloquent visualizations of the traumatic events of significance to Bulgarians that took place during the so-called anti-Turkish April uprising in 1876. Due to the entanglement of circumstances the massacre in Batak has grown to the status of a national myth. The artist, well acquainted with the current situation in the Balkans (which is documented in his autobiography), could not have, however, been fully aware of the semantic potential of the associations invoked by his painting. The topos of the “river of blood”, placed at the centre of attention, interpreted by Piotrowski in a manner differing from that in Southern Slavic folklore or Bulgarian literature, becomes the starting point for the author’s reflections on the repertoire of associations that this work could invoke in the recipient “initiated” into the meanders of their own culture, as was Ivan Vazov, the writer and apologist for the painting. The suggested research approach can be put in the realm of a particular imagology based on the reconstruction of possible strategies to negotiate meanings in intercultural relations.

18

Accuracy and Reception: On Theological and Aesthetic Novelty in Two Novels by Teodora Dimova

51%

Drzewiecka E.

Colloquia Humanistica

|

2021

|

issue 10

1-27

PL

W artykule została poruszona kwestia funkcjonowania narracji biblijnej w literaturze nowoczesnej w kontekście lokalnego i indywidualnego doświadczenia wiary oraz epistemologicznego i egzystencjalnego pytania o prawdę. Autorka koncentruje się na dwóch powieściach bułgarskiej pisarki Teodory Dimowej (ur. 1960): Марма Мариам [Marma, Mariam, 2010] i Първият рожден ден [Pierwsze urodziny, 2016]. Przypadek ten jest szczególnie interesujący, ponieważ biblijna opowieść o Jezusie nie została tu wykorzystana w celu stworzenia parodii lub bluźnierstwa, czego można by oczekiwać w kontekście ponowoczesnych dekontekstualizacji i przewartościowań, ale aby zaproponować wizję chrześcijańskiego Boga, która jest zarówno estetycznie oryginalna, jak i teologicznie prawowierna. Jak więc sparafrazować historię biblijną i pozostać ortodoksyjnym Jak urzeczywistnić egzystencjalny potencjał Biblii i stworzyć oryginalne dzieło? W analizie autorka odwołuje się do hermeneutyki egzystencjalnej i fenomenologii pamięci Paula Ricoeura, zwłaszcza jego koncepcji świadectwa oraz mimesis, w odniesieniu do kwestii recepcji parafraz biblijnych w (bułgarskiej) kulturze nowoczesnej.

EN

This article raises the question of functioning of the Biblical narrative in modern literature in the context of the local/individual experience of faith and the epistemological and existential question of truth. The focus is on two novels by the Bulgarian writer Teodora Dimova (born in 1960): Марма Мариам [Marma, Mariam, 2010] and Първият рожден ден [The First Birthday, 2016]. This case is particularly interesting because the Biblical story about Jesus has not been used here in order to create a parody or blasphemy, which could be expected as far as the postmodern de-contextualisation and re-evaluation of tradition are concerned, but to offer both an aesthetically original and theologically orthodox vision of the Christian God. So how to paraphrase the Biblical story and remain orthodox? How to actualize the existential potential of the Bible and achieve novelty? The analysis is conducted in the perspective of Paul Ricoeur’s existential hermeneutics and phenomenology of memory, especially his concepts of testimony and mimesis, with regard to the question of the reception of Biblical paraphrases in (Bulgarian) modern culture.

Refine search results

The Yamurluk of the sons of Hagar and the Sultan´s velvet coat. Borderlands between civilization : the Bulgarian perspective

Contemporarity of history: Ottoman cultural heritage and its Bulgarian perception (from the Balkan perspective)

Чий е този град? Завладяването на Константинопол и проблематичното османско наследство в българската култура

Book Review: Lubańska Magdalena, Muslims and Christians in the Bulgarian Rhodopes. Studies on Religious (Anti)Syncretism

Kalin Yanakiev as a Writer of Apocrypha? Remarks on the Essay "Дебат върху теодицеята" ("A Debate on Theodicy")

Bibliografia adnotowana naukowych prac bułgarystycznych wydanych w Polsce w latach 1947–2012

“Playing catch up”. The notion of needing to accelerate a country’s progress towards a civilised paradise – the Bulgarian version (a proposed entry for a dictionary of peregrinating ideas)

The Continuity and Discontinuity. The Question of Territorialism and Double Identity from the Perspective of 20th Century Macedonia

On (Quasi-)Gnostic Strategies for Overcoming Cognitive Dissonance. The Bulgarian Case

“Slavic Enlightenment”: Functioning of Cyrilo-Methodian tradition in modern Bulgarian culture

Aleksandra Kiosewa koncepcja samokolonizacji i efekt symmorfozy

Сопоставительный анализ употребления невербальных средств общения в русской и болгарской культурах

Krzątactwo i droga pielgrzyma we wspomnieniach Michaiła Madżarowa

Българската реформация? За хибридизацията на идеите в процеса на модернизацията на културата

O świecie zanurzonym w modalności

Mitologiczna opozycja »prawy« i »lewy« w bułgarskich dialektach

„Rzeka krwi” i pewien możliwy dialog międzykulturowy

Accuracy and Reception: On Theological and Aesthetic Novelty in Two Novels by Teodora Dimova