Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 11

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  Cyrillic
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Content available remote

Litera jako nośnik kultury (o trudnościach z tłumaczeniem cyrylicy)

100%
Ochniak M.
Między Oryginałem a Przekładem
|
2015
|
vol. 27
9-24
EN
It may seem that a letter, being a graphic sign, should not be an element causing difficulties in the process of translation. For every graphic sign appearing in a given alphabet, there are long-established patterns of transliteration, and for every sound, there are patterns of transcription allowing one to render its form in another language. However, it seems that this elementary unit of the alphabet begins to cause problems in translation from Russian into Polish, when words are combined to form collocations; it disappears from the alphabet at different stages of the historical development of a language, being retained, however, in older editions of texts that are still present and translated within a culture; it becomes an element of language games; the graphic form is of crucial importance for a given work and it is the key to understanding it. In situations of this kind, a translator’s task does not consist in a mechanical process of finding the graphic equivalents of letters among the set of letters (formal translation) but in providing a translation which adapts the original text to the target culture (functional translation). This article presents methods of translation which attempt to adapt the original text to the linguistic standards and to the culture of the target language, as exemplified by Russian authors of the nineteenth and twentieth centuries such as Leskov, Gorki, Tsvetaeva, Bulgakov and others.
2
Publication available in full text mode
Content available

Typological Classification of the Cyrillic Manuscripts and Early Printed Books with the Gospel Texts

88%
Ostapczuk J.
Studia Ceranea
|
2016
|
vol. 6
129-141
EN
The paper presents the rules for typological classification of Slavonic manuscripts and early printed books with the Gospel text. It enumerates different types of the books with the Gospel and sometimes also with other parts of the Holy Scripture. Information about the Greek tradition of the Gospel is also included in the article and serves as the basis of comparison.
3
Publication available in full text mode
Content available

Stanowisko ks. Josyfa Łewyćkiego (1801-1860) w sporze o alfabet języka ruskiego (ukraińskiego) w Galicji w latach 30. i 40. XIX wieku*

88%
Dwornik K.
Acta Polono-Ruthenica
|
2016
|
issue 21
17-26
EN
In the 30s of 19th century the Ruthenian (Ukrainian) national movement in the Austrian Galicia was dominated by the dilemma of so called azbuchna vijna (Ukrainian „alphabet war”). The dispute among the national activists was about the change the Cyrillic script to the Latin alphabet adopted from Polish language. This paper presents the arguments of Greek-Catholic father Josyph Levytskyi, who was the most influential critic of the idea of latinization. He published his ideas in a small booklet that was distributed together with the Polish weekly „Rozmaitości” . Levytskyi stressed on long history of the Cyrillic alphabet and its uniqueness. Moreover, he claimed that new alphabet will not make Ruthenian literature more European and will only give the Poles another reason to call Ruthenian language a variety of Polish. On the other hand, Levytskyi did not appraised very much the usage of grazhdanka by the „Rus Trinity” and criticised the new orthography, which was based on phonetic principle. Key words: Latin, Cyrillic, Ukrainian, alphabet war, Levytskyi.
4
Publication available in full text mode
Content available

Scottish Gaelic in Peter Simon Pallas’s Сравнительные Словари

88%
Mark Ó. F.
Anglica. An International Journal of English Studies
|
2020
|
issue 29/3
113-123
EN
In the 1780s a multilingual dictionary was issued in Saint Petersburg, edited by the Ger- man Peter Simon Pallas (1741–1811). It was a comparative dictionary, containing almost 300 words in Russian and their equivalents in 200 languages and dialects from all over the world. Amongst those to be found within is Scottish Gaelic. This dictionary thus offers a brief snapshot of Scottish Gaelic from the 1700s seen through the prism of Cyrillic and this article aims to present some background history of the dictionary itself, and to show how Scottish Gaelic is presented in the text.
5
Publication available in full text mode
Content available

Relacja z konferencji „Mniejszości narodowe w Chorwacji – problem (nie)rozwiązany?”

88%
Zanki A.
Adeptus
|
2014
|
issue 3
EN
“National minorities in Croatia - the (un)solved problem?” – Conference ReportThe conference “National minorities in Croatia – the (un)solved problem?”, that took place in Warsaw, 23.01.2014, was organized by the Association of Young Diplomats (student research circle) at the University of Warsaw. Invitations to participate in the discussion were accepted by Ivana Škaričić, Dr. Maciej Falski Dr. Marko Babić. The guests focused on the cause-effect relationship of historical events and the contemporary situation in Croatia, as well as on relations between Croats and representatives of national minorities in the country. Introduction - presentation of the legal regulations, figures and description of the situation in the Croatian War of Independence - became the basis for discussion of the most controversial issues, concerning the Serb minority. The guest speakers discussed the appropriateness of introducing bilingualism (problem of Vukovar and the wider perspective) and the purpose and possibility of organizing a referendum on the issue. Experts analyzed the possible implications of such an action on the rise of nationalism. Attention was also concentrated on other minorities in Croatia and their status. An important subject was the influence of the situation in the country on the region, as well as the reactions of the international community, including the European Union. Relacja z konferencji „Mniejszości narodowe w Chorwacji – problem (nie)rozwiązany?”Konferencja „Mniejszości narodowe w Chorwacji – problem (nie)rozwiązany?”, która odbyła się 23.01.2014 roku w Warszawie, zorganizowana została przez Koło Młodych Dyplomatów Uniwersytetu Warszawskiego. Zaproszeni goście -  Ivana Škaričić, Maciej Falski i Marko Babić - skoncentrowali się na wpływie wydarzeń historycznych i współczesnych na sytuację w Chorwacji oraz relacje Chorwatów z przedstawicielami mniejszości narodowych tego kraju. Wprowadzenie do tematu - przedstawienie obowiązujących regulacji prawnych, danych liczbowych oraz opis sytuacji po wojnie ojczyźnianej - stało się podstawą do dyskusji na temat najbardziej kontrowersyjny, dotyczący kwestii mniejszości serbskiej. Dyskutowano zasadność wprowadzenia  dwujęzyczności (problem Vukovaru) oraz cel i możliwość organizacji referendum w tej sprawie. Poruszono temat możliwych implikacji takich działań jak pobudzanie nacjonalizmu. Uwaga gości została poświęcona również mniejszościom w Chorwacji i ich statusowi. Przedyskutowano zarówno wpływ sytuacji w tym kraju na państwa regionu, jak i reakcje międzynarodowej opinii publicznej, w tym Unii Europejskiej.
6
Publication available in full text mode
Content available

Relacja z konferencji „Mniejszości narodowe w Chorwacji – problem (nie)rozwiązany?”

88%
Zanki A.
Adeptus
|
2014
|
issue 3
113-118
EN
The conference “National minorities in Croatia – the (un)solved problem?”, that took place in Warsaw, 23.01.2014, was organized by the Association of Young Diplomats (student research circle) at the University of Warsaw. Invitations to participate in the discussion were accepted by Ivana Škaričić, Dr. Maciej Falski Dr. Marko Babić. The guests focused on the cause-effect relationship of historical events and the contemporary situation in Croatia, as well as on relations between Croats and representatives of national minorities in the country. Introduction - presentation of the legal regulations, figures and description of the situation in the Croatian War of Independence - became the basis for discussion of the most controversial issues, concerning the Serb minority. The guest speakers discussed the appropriateness of introducing bilingualism (problem of Vukovar and the wider perspective) and the purpose and possibility of organizing a referendum on the issue. Experts analyzed the possible implications of such an action on the rise of nationalism. Attention was also concentrated on other minorities in Croatia and their status. An important subject was the influence of the situation in the country on the region, as well as the reactions of the international community, including the European Union.
PL
Konferencja „Mniejszości narodowe w Chorwacji – problem (nie)rozwiązany?”, która odbyła się 23.01.2014 roku w Warszawie, zorganizowana została przez Koło Młodych Dyplomatów Uniwersytetu Warszawskiego. Zaproszeni goście - Ivana Škaričić, Maciej Falski i Marko Babić - skoncentrowali się na wpływie wydarzeń historycznych i współczesnych na sytuację w Chorwacji oraz relacje Chorwatów z przedstawicielami mniejszości narodowych tego kraju. Wprowadzenie do tematu - przedstawienie obowiązujących regulacji prawnych, danych liczbowych oraz opis sytuacji po wojnie ojczyźnianej - stało się podstawą do dyskusji na temat najbardziej kontrowersyjny, dotyczący kwestii mniejszości serbskiej. Dyskutowano zasadność wprowadzenia dwujęzyczności (problem Vukovaru) oraz cel i możliwość organizacji referendum w tej sprawie. Poruszono temat możliwych implikacji takich działań jak pobudzanie nacjonalizmu. Uwaga gości została poświęcona również mniejszościom w Chorwacji i ich statusowi. Przedyskutowano zarówno wpływ sytuacji w tym kraju na państwa regionu, jak i reakcje międzynarodowej opinii publicznej, w tym Unii Europejskiej.
7
Publication available in full text mode
Content available

Stare druki cyrylickie XVII - XVIII wieku z czernihowskiej drukarni Cyryla Trankwiliona Stawrowieckiego i Drukarni Klasztoru św. Trójcy w zbiorach Biblioteki Narodowej

63%
Tsekh N.
Saeculum Christianum. Pismo Historyczne
|
2021
|
vol. 28
|
issue 2
157-169
EN
The largest collection of Cyrillic prints in Poland is held in the National Library. Works originating from Chernihiv typography constitute an important part of this collection. The first printing house in this region was founded by Cyril Tranquilion Stavrovetsky. He printed his own religious works. His activity was continued by Lazarus Baranovich, who also established a printing house to print his own works. He founded it at the Holy Trinity Monastery in Chernihiv, and after his death, typography thus continued to function at the monastery and contributed to the dissemination of secular and religious literature.
PL
Największa w Polsce kolekcja druków cyrylickiej znajduje się w Bibliotece Narodowej. Ważną część tego zbioru stanowią dzieła, pochodzące z typografii czernihowskich. Pierwszą drukarnię w tym regionie założył Cyryl Trankwillion Stawrowiecki. Drukował on własne dzieła o charakterze religijnym. Kontynuatorem jego działalności był Łazarz Baranowicz, który również założył drukarnię w celu drukowania dzieł własnych. Swoja oficynę ufundował przy klasztorze p.w. św. Trójcy w Czernihowie, dzięki czemu po jego śmierci typografia nadal działała przy klasztorze i przyczyniła się do rozpowszechniania literatury świeckiej i religijnej.
8
Publication available in full text mode
Content available

The New Polish Cyrillic in Independent Belarus

63%
Kamusella T.
Colloquia Humanistica
|
2019
|
issue 8
EN
The New Polish Cyrillic in Independent BelarusAfter the fall of communism and the breakup of the Soviet Union, the religious life of the Roman Catholic community revived in independent Belarus. The country’s Catholics are concentrated in western Belarus, which prior to World War II was part of Poland. In 1991 in Hrodna (Horadnia, Grodno) Region, the Diocese of Hrodna was established. Slightly over half of the region’s population are Catholics and many identify as ethnic Poles. Following the ban on the official use of Polish in postwar Soviet Belarus, the aforementioned region’s population gained an education in Belarusian and Russian, as channeled through the Cyrillic alphabet. Hence, following the 1991 independence of Belarus, the population’s knowledge of the Latin alphabet was none, or minimal. For the sake of providing the faithful with Polish-language religious material that would be of some practical use, the diocesan authorities decided to publish some Polish-language prayer books, but printed in the Russian-style Cyrillic. This currently widespread use of Cyrillic-based Polish-language publications in Belarus remains unknown outside the country, either in Poland or elsewhere in Europe. Nowa polska cyrylica w niepodległej Białorusi Po upadku komunizmu i rozpadzie Związku Sowieckiego życie religijne wspólnoty rzymskokatolickiej przeżyło odrodzenie w niepodległej Białorusi. Katolicy tego kraju koncentrują się w zachodniej Białorusi, która przed II wojną światową była włączona w skład Polski. W 1991 r. w obwodzie hrodzieńskim (horadnieńskim/grodzieńskim) powstała Diecezja Hrodzieńska. Nieco ponad połowa ludności obwodu to katolicy, a wielu identyfikuje się jako etniczni Polacy. Zgodnie z zakazem oficjalnego używania języka polskiego w powojennej Białorusi sowieckiej ludność wspomnianego regionu zdobywała wykształcenie w językach białoruskim i rosyjskim, oczywiście zapisywanych cyrylicą. Stąd po odzyskaniu niepodległości przez Białoruś w 1991 r. znajomość alfabetu łacińskiego wśród tej ludności była nikła. W trosce o zapewnienie wiernym polskojęzycznych wydawnictw religijnych, które potrafiliby czytać i z nich korzystać w kościele i podczas osobistej modlitwy, władze diecezjalne postanowiły opublikować kilka książek w języku polskim, ale wydrukować je rosyjską cyrylicą. To zjawisko powszechnegokorzystania z książek religijnych w języku polskim drukowanych cyrylicą na zachodzie dzisiejszej Białorusi pozostaje nieznane poza granicami tego kraju, w tym w Polsce.
9
Publication available in full text mode
Content available

Rozważania o genezie cyrylickiego kijowskiego ewangeliarza pełnego z 1707 roku

51%
Ostapczuk J.
Rocznik Teologiczny
|
2017
|
vol. 03
425-468
PL
Wśród wielu cyrylickich starych druków znany jest tylko jeden Ewangeliarz pełny. Został on wydrukowany w Kijowie w 1707 roku. Jego geneza związana jest ze świętą Górą Atos. Z zawartych we Wstępie informacji wiadomo tylko, że jakiś archimandryta ze św. Góry Atos podarował hetmanowi I. Mazepie Ewangelię, którą ten nakazał wydrukować. Nic więcej nie wiadomo o okolicznościach przekazania prezentu atoskiego, jego pochodzeniu i późniejszej historii. Artykuł jest próbą powiązania faktów historycznych z okolicznościami powstania jedynego cyrylickiego starego druku ewangeliarza pełnego i analizy późniejszej historii prezentu atoskiego.
EN
Among many Cyrillic early printed books there is only one full Gospel lectionary. It was printed in Kiev in 1707. Its origins draw back to the Holy Mount Athos. The only information can be read in the book’s preface, stating that one of the archimandrites from Holy Mount Athos donated the manuscript Gospel to hetman Mazepa, who decided to print it. Nothing more is known about the circumstances of donation of the book from Athos, its origins nor later history. Th e article is an attempt to link historical facts with possible origins of the unique early printed full Gospel lectionary as well as an eff ort to analyze its further fate.
10
Publication available in full text mode
Content available

Raz jeszcze o edycji tekstu i erratach Ewangeliarza Archangielskiego (1092 r.)

45%
Ostapczuk J.
Rocznik Teologiczny
|
2014
|
vol. 56
|
issue 1
41-48
PL
Ewangeliarz archangielski z 1092 roku jest jednym z najważniejszych źródeł w badaniach wschodniosłowiańskiej tradycji rękopiśmiennej. Był publikowany dwukrotnie: w 1912 (faksymile) i 1997 roku. Drugie wydanie (edycja tekstu) nie było wierne oryginałowi. Jej pierwsza trudno dostępna errata została opublikowana w roku 1998 (po japońsku), druga w 2012 (i 2013) roku. Niestety, w tych dwóch publikacjach nie zostały wymienione wszystkie niedokładności między edycją tekstu Ewangeliarza archangielskiego i jego oryginałem. Niniejszy artykuł zawiera tylko nieścisłości opuszczone w drugiej erracie z 2012 (i 2013) roku.
EN
The Archangelsk Gospel from the year 1092 is one of the most important sources for research of the east Slavonic manuscript tradition. It was published twice: in the year 1912 (facsimile) and 1997. The second edition (with edited text) wasn’t faithful to its original. Its first errata, hardly accessible, was published in 1998 (in Japanese) and second in 2012 (and 2013).Unfortunately these two publications didn’t enumerate all discrepancies between the edition of Archangelsk Gospel in 1997 and its original. This article mentions only the inaccuracies that weren’t published at errata form 2012 (and 2013).
11
Publication available in full text mode
Content available

Cyrylickie pergaminy MS Fragm. 244 ze zbiorów Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie

38%
Wołoszczenko S.
Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi
|
2022
|
vol. 16
|
issue 4
439-478
EN
This article is devoted to the recently attributed eight parchment strips stored in the Сollection of the Archdiocese Archives in Gniezno (MS Fragm. 244). These fragments have not previously appeared in the scientific literature, so the main purpose of this publication is to inform the scientific community about the new sources and their introduction into circulation. All the bits are written with the Ustav script. These fragments were separated from two different Church Slavonic codices as the analysis of handwriting and the content has shown. Six strips belong to the one manuscript with the text from the New Testament. These are two incomplete passages from Eph 3,14–21 and Eph 4,14–16, that allow identifying the original codex as Apostol Aprakos. Two other strips from the liturgical codex. They contain excerpts from prayers, which were read at the evening service on the eve of the feast of the Trinity. The attribution of the content of these two strips has allowed us to consider them an additional part of the Liturgiсon. Those fragments may be dated to the 12th – 13th centuries according to the studies of the material side of the pieces, palaeography of scripts, graphic and orthographic identification, and linguistic features.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.