Search results

1

SĄDOWNICTWO WOJSKOWE W II RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

100%

Brzostek A.

Przegląd Policyjny

|

2016

|

vol. 1(121)

81-87

PL

Artykuł dotyczy sądownictwa wojskowego w Rzeczypospolitej w latach 1918–1939. Autorki w artykule ukazują proces kształtowania się sądownictwa wojskowego po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. W pracy analizie poddana została struktura sądów wojskowych i ich właściwość na podstawie norm konstytucyjnych oraz ustawowych tamtego okresu.

2

Kresy Wschodnie w białoruskiej szkolnej narracji

86%

Boridczenko S.

Athenaeum. Polskie Studia Politologiczne

|

2018

|

vol. 57

141-157

EN

The article considers the issues of teaching history in the school of Belarus thematically related to the Western Belarus in 1921-1939, when that territory was a part of the Second Polish Republic. The main relevance of this article is connected with the importance of the knowledge obtained by the people in school education, which becomes the fundaments of knowledge of the population masses. This work is based on the original results of the study of the school textbooks. All analysed books have a certificate of the Ministry of Education of the Republic of Belarus, which means that they are used in the teaching process in schools. The article presents information about the text of the Belarusian school textbooks and creates theoretical basis related to that theme. The main focus of the article is focused on the study of school texts’ intentions and understanding of the terms in which they create an image of the Polish nation and an image of the Polish Republic. The result of the work is presented as detailed characteristic of ways in which Belarusian school precipitates time period between 1921-1939. Also, it has characteristics of the description of the processes accompanying the Western Belarus lands under the Second Polish Republic rule.

PL

Problemem podjętym w artykule jest sposób przekazu przez system edukacji szkolnej Republiki Białoruś wiedzy dotyczącej znajdowania się części ziem Białorusi w granicach II Rzeczypospolitej Polskiej. Głównym uzasadnieniem wyboru tematu jest to, iż odpowiednio sformułowany program nauczania może wpływać na kształtowanie świadomości narodowej. Praca oparta jest na oryginalnych wynikach badań materiałów szkolnych używanych w systemie szkolnictwa Republiki Białoruś. W ramach rozprawy został opracowany model teoretyczny przedstawienia kresów w okresie międzywojennym w literaturze szkolnej Białorusi. Znaczącym elementem w badaniu jest uwzględnienie autorskich intencji zawartych w tekście oraz celowo stworzonego przez białoruskich historyków wizerunku Polaków oraz Rzeczpospolitej Polskiej. W wyniku przeprowadzonego opracowania został wyszczególniony charakterystyczny sposób postrzegania przez system białoruskiej edukacji II Rzeczypospolitej Polskiej, a także procesów odbywających się w tym okresie na ziemiach Zachodniej Białorusi. W rozprawie przyjęto tezę, zgodnie z którą Republika Białoruś w podręcznikach dla uczniów stwarza obraz wroga zewnętrznego, którego rolę w jej przypadku pełni Polska oraz Polacy.

3

Profesor Wacław Komarnicki, poseł na sejm RP, jeniec obozu w Kozielsku, ocalony

86%

Góras M. T.

Dzieje Najnowsze

|

2019

|

vol. 51

|

issue 2

PL

Artykuł ukazuje sylwetkę prof. Wacława Komarnickiego, posła na sejm II RP, jednego z najwybitniejszych polskich prawników. Przedstawiono jego młodość, pracę naukową i dydaktyczną w Wilnie i Warszawie oraz zaangażowanie polityczne przed wybuchem II wojny światowej. Okres niewoli sowieckiej został scharakteryzowany i wzbogacony relacją z pobytu w obozach jenieckich w Kozielsku i Griazowcu. Przedstawiono działalność publiczną w Wielkiej Brytanii, gdzie był ministrem sprawiedliwości w dwóch rządach RP na uchodźstwie w latach 1942–1944. The article presents the biography of Wacław Komarnicki, MP of the Second Polish Republic, one of the most outstanding Polish lawyers. The article discusses his youth, the period of scientific and didactic work in Vilnius and Warsaw and his political engagement before the outbreak of World War II. Particular emphasis is put on the period of captivity in the Soviet POW camps from September 1939 to August 1941; this period is characterised and enriched by Wacław Komarnicki’s report of the time he spent in POW camps at Kozelsk and Gryazovets. His public activity in Great Britain is presented as Minister of Justice in two Polish governments-in-exile in 1942–1944.

4

Kodeks Makarewicza w ocenie środowiska tzw. młodych prawników w II Rzeczypospolitej Polskiej

86%

Łysko M.

Czasopismo Prawno-Historyczne

|

2023

|

vol. 75

|

issue 2

37-53

EN

During the period of the Second Polish Republic (1918-1939), the movement of the so-called young lawyers sought to create a system of law based on tradition and the Polish national spirit. In accordance with these criteria, they evaluated the Criminal Code of 1932, which was an original creation of Polish legal thought. In their opinion, the code as “basically raw” could, after the introduction of the changes they were suggesting, serve to pursue a repressive criminal policy. Particularly Article 54 of the Criminal Code, which stipulated that judges had to take individual qualities of perpetrators into consideration, was perceived by the young lawyers as an obstacle to meting out severe punishments which would act as a deterrent to committing crimes. The young lawyers advocated the imposition of punishments that serve not to improve the offender but to protect society from crime. However, the concept of applying the criminal code in the spirit of social protection met with a sharp retort from its creator, Juliusz Makarewicz. Influenced by it, the young lawyers abandoned their criticism of the code's solutions in favour of undertaking work to change the consciousness of Polish judges.

PL

W okresie II Rzeczypospolitej Polskiej (1918–1939) środowisko tzw. młodych prawników dążyło do stworzenia systemu prawa opartego na tradycji i polskim duchu narodowym. Według tych kryteriów poddali oni ocenie kodeks karny z 1932 r., który był oryginalnym tworem polskiej myśli prawniczej. Ich zdaniem kodeks jako „w zasadzie surowy” mógł po wprowadzeniu sugerowanych przez nich zmian służyć prowadzeniu represyjnej polityki karnej. Jako przeszkodę w wymierzaniu surowych kar mających celu odstraszanie od popełniania przestępstw młodzi prawnicy postrzegali art. 54 kodeksu karnego, nakazujący uwzględniać sędziemu cechy indywidualne sprawcy. Młodzi prawnicy opowiadali się za wymierzaniem kar służących nie tyle poprawie sprawcy, ile ochronie społeczeństwa przed przestępczością. Koncepcja stosowania kodeksu karnego w duchu ochrony społecznej spotkała się jednak z ostrą ripostą jego twórcy Juliusza Makarewicza. Pod jej wpływem młodzi prawnicy odstąpili od krytyki rozwiązań kodeksu na rzecz podjęcia prac nad zmianą świadomości polskich sędziów.

5

Ochrona praw mniejszości w II Rzeczypospolitej Polskiej w świetle postanowień tzw. małego traktatu wersalskiego z 1919 r.

72%

Łysko M.

Miscellanea Historico-Iuridica

|

2019

|

vol. 18

|

issue 1

109-132

PL

Wersalski system ochrony praw mniejszości narodowych opierał się na umowach międzynarodowych narzuconych przez zwycięskie mocarstwa Entanty byłym państwom centralnym /oprócz Niemiec/ oraz państwom powstałym po I wojnie światowej. Przestrzeganie postanowień traktatów mniejszościowych zostało objęte gwarancjami o charakterze politycznym i sądowym ze strony Ligi Narodów. Pierwszym z serii traktatów mniejszościowych był traktat podpisany przez Polskę 28 czerwca 1919 r. jednocześnie z traktatem pokojowym z Niemcami. Tak zwany mały traktat wersalki zobowiązywał państwo polskie do wprowadzenia zasady równości wobec prawa wszystkich obywateli niezależnie od narodowości, zapewnienia swobody wykonywania praktyk religijnych oraz przyznania mniejszościom określonych uprawnień językowych w szkolnictwie i sądownictwie. Ludność żydowska uzyskała prawo świętowania przypadającego w sobotę szabasu oraz prowadzenia finansowanych przez państwo szkół z jidysz jako językiem nauczania. Zobowiązaniom traktatowym dotyczącym wszystkich mniejszości nadano rangę praw zasadniczych przez zamieszczenie ich w konstytucji marcowej z 1921 r. Państwo polskie prowadziło nieprzychylną mniejszościom politykę narodowościową, więc występowały liczne przypadki łamania postanowień traktatu przez jego organy, które były przedmiotem petycji kierowanych do Rady Ligi Narodów. Wykształcona w drodze praktyki procedura petycyjna umożliwiała wnoszenie skarg przedstawicielom mniejszości, chociaż traktat przyznawał prawo interwencji w celu ochrony praw mniejszości wyłącznie państwom członkowskim Rady. Z inicjatywy Niemiec sprawy o naruszanie przez państwo polskie praw mniejszości niemieckiej były rozpatrywane przez Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej w Hadze, który z reguły wydawał niekorzystne dla Polski orzeczenia. Pozostałe mniejszości zamieszkujące Polskę nie zyskały poparcia ze strony państw członkowskim Rady, stąd wnoszone przez nie petycje były załatwiane po myśli rządu polskiego i nie trafiały na drogę sadową. Fakt nadużywania gwarancji traktatowych przez Niemcy w celu stworzenia obrazu Polski jako kraju prześladującego mniejszości, posłużył za pretekst do złożenia przez państwo polskie deklaracji o zaprzestaniu wykonywania zobowiązań traktatowych. Deklaracja z września 1934 r. była jedną z przyczyn załamania się wersalskiego systemu ochrony praw mniejszości, który w praktyce stanowił instrument ingerencji politycznej mocarstw europejskich w sprawy wewnętrzne pozostałych państw.

EN

The Versailles system of the protection of national minorities’ rights was based on international agreements which had been imposed by the victorious powers of Entanta onto the former central states (except Germany), and on to the states formed after World War I. Compliance with the provisions of the minority treaties was covered by political and judicial guarantees from the League of Nations. The first of the series of minority treaties was the treaty signed by Poland on June 28, 1919, simultaneously with the peace treaty with Germany. The so-called ‘small treaty of Versailles’ obliged the Polish state to introduce the principle of equality before the law of all citizens regardless of nationality, to ensure freedom of religious practice, and to grant minorities specific language rights in education and the judiciary. The Jewish population obtained the right to celebrate the Sabbath on Saturday, and to run state-funded schools in Yiddish as a language of instruction. Treaty obligations for all minorities had been given the status of fundamental rights by including them in the March Constitution of 1921. Because the Polish state pursued an ethnic policy unfavourable to minorities, numerous violations of the treaty by its organs were the subject of petitions addressed o the League of Nations Council. The practice-oriented petition procedure allowed representatives of minorities to submit complaints, although the treaty granted the right to intervene to protect minority rights only to member states of the Council. On the initiative of Germany, cases concerning the violation of the rights of the German minority by the Polish state were examined by the International Court of Justice in Hague, which usually issued rulings unfavourable for Poland. Other minorities living in Poland did not gain such support from the Council member states, hence their petitions were dealt with as intended by the Polish government and did not end up in court. The fact that Germany was abusing the treaty guarantees to create an image of Poland as a country persecuting minorities served as an excuse for the Polish state to declare its cessation of applying the treaty obligations. The Declaration on September 1934 was one of the reasons why the Versailles system of the protection of minority rights, which in practice was an instrument of political interference of European powers in the internal affairs of other states, collapsed.

6

Narodowy Chrześcijański Klub Robotniczy – działalność i myśl polityczna w Sejmie Ustawodawczym

72%

Rabiński J.

Pamięć i Sprawiedliwość

|

2021

|

issue 2

252-273

PL

W tekście ukazano działalność reprezentacji nurtu chrześcijańsko-demokratycznego w Sejmie Ustawodawczym II RP. Przedstawiono skład osobowy Chrześcijańskiego Narodowego Klubu Robotniczego, jego władze oraz dynamikę zmian liczebności jego członków. Dokonano analizy chadeckiej myśli politycznej, zrekonstruowanej na podstawie pierwszego programu Chrześcijańsko-Narodowego Stronnictwa Pracy z 1920 r. zestawionego z analizą aktywności posłów chadeckich na forum plenarnym Sejmu Ustawodawczego (tu zasadniczą podstawą źródłową były stenogramy posiedzeń Sejmu Ustawodawczego). Ukazano dorobek chadeckiej myśli politycznej przez pryzmat zagadnień: usytuowania religii w życiu publicznym, roli oświaty i wychowania, kwestii społecznej (zwłaszcza robotniczej), ustroju (zwłaszcza wkładu chadeków w prace nad Konstytucją marcową 1921) i polityki. W wyniku przeprowadzonej analizy udało się zrekonstruować zasadnicze elementy chadeckiej myśli politycznej, przede wszystkim ich oparcie na konkretnym systemie aksjologicznym, oraz wykazać spójność założeń programowych z inicjatywami ustawodawczymi podejmowanymi na forum parlamentu.

7

Opodatkowanie wiernych na rzecz prac remontowo-budowlanych w diecezji lubelskiej, na podstawie uchwał zgromadzeń parafialnych z lat 1919-1923

72%

Kumor-Mielnik J.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2023

|

vol. 26

245-280

EN

The present paper presents and exemplifies the legal basis of taxation of the faithful for renovation and construction purposes in the parishes of the Lublin diocese in the first years of the Second Polish Republic, and discusses the types of burdens incurred by the faithful as well as the ways of enforcing obligations established by parish assemblies. The analysis is based on the materials from the Archives of Modern Records in Warsaw (the collection of the Ministry of Religious Denominations and Public Education) and Lublin Archdiocesan Archives. Investments undertaken in the parishes required the involvement of all the faithful in the reconstruction of churches, rectories, church servants’ quarters and farm buildings destroyed during the war. In accordance with the applicable legal provisions, decisions to start renovation and construction works were made by parish assemblies held under the chairmanship of the mayor or village administrator and the church supervision. Parish assemblies also passed a tax for these purposes. It was imposed on all inhabitants and paid in currency or in grain in proportion to the acreage of land owned. Tax resolutions in question came into force after approval from regional and ministerial authorities. Under the decisions of parish assemblies, inhabitants were obliged to contribute financially or in person to undertaken works, and the taxes they paid were the main component of parishes’ construction budgets.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie na konkretnych przykładach podstaw prawnych opodatkowania wiernych na cele remontowo-budowlane w parafiach diecezji lubelskiej w pierwszych latach II Rzeczypospolitej, rodzaju ponoszonych przez nich obciążeń oraz trybu egzekwowania obowiązkowych powinności ustanowionych przez zgromadzenia parafialne. Analiza problemu badawczego przeprowadzona została w oparciu o materiał archiwalny znajdujący się w zasobie Archiwum Akt Nowych w Warszawie (w zespole Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego) oraz w Archiwum Archidiecezjalnym Lubelskim. Inwestycje podejmowane w parafiach wymagały zaangażowania wszystkich wiernych do odbudowy zniszczonych działaniami wojennymi kościołów, plebanii, budynków dla służby kościelnej i obiektów gospodarczych. W oparciu o obowiązujące przepisy prawne, decyzję o przystąpieniu do prac remontowo-budowlanych podejmowało zgromadzenie parafialne zwoływane pod przewodnictwem wójta lub sołtysa oraz dozoru kościelnego, które uchwalało na powyższe cele określony podatek. Był on rozkładany na wszystkich mieszkańców i uiszczany w walucie lub w zbożu, w wysokości proporcjonalnej do liczby posiadanych morgów ziemi. Podstawą wejścia w życie podjętej uchwały było jej zatwierdzenie przez władze wojewódzkie i ministerialne. Postanowienia zgromadzeń parafialnych obligowały mieszkańców do świadczenia pomocy materialnej i fizycznej na rzecz podejmowanych inwestycji, a podatki płacone na ten cel stanowiły podstawowy fundusz budowlany parafii.

8

Stefan Starzyński. Polityka gospodarcza w świetle etosu niepodległościowego: niezależna gospodarka, silne państwo i rządy pracy

72%

Szulczewski G.

Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy

|

2019

|

vol. 57

243-258

PL

W artykule przedstawiono losy życiowe Stefana Starzyńskiego w kontekście wypracowanej przezeń koncepcji polityki gospodarczej. Starzyński był wielkim patriotą, w czasie zaborów zaangażowanym w działalność konspiracyjną, najpierw samokształceniową, a potem – wojskową. W trakcie obrony niepodległości i kształtowania granic państwa pracował w administracji wojskowej, a od 1920 roku jako oficer uczestniczył również w walkach z Armią Czerwoną. Następnie zajmował wysokie stanowiska w rządzie II RP, w tym w Ministerstwie Skarbu. Ten okres życia Stefana Starzyńskiego wpłynął na skrystalizowanie się jego poglądów na politykę gospodarczą, które określa się mianem etatyzmu. W artykule przedstawiony został program tej koncepcji, opracowany pod kierownictwem Starzyńskiego przez liczną grupę polityków, ekonomistów i działaczy społecznych, zwaną Pierwszą Brygadą Gospodarczą. Istota etatyzmu odnosiła się do silnej roli państwa w gospodarce w wymiarze regulacyjnym, inwestycyjnym, walutowym, podatkowym, celnym i kredytowym. W artykule wskazano również, że same poglądy Starzyńskiego na gospodarkę i rolę państwa kształtowały się nie tylko pod wpływem pracy w Ministerstwie Skarbu, lecz także w ramach polemik z liberałami i reprezentantami przemysłu i handlu. W podsumowaniu zwrócono uwagę na aktualność wielu elementów programu polityki gospodarczej Starzyńskiego w czasie dekompozycji światowego porządku gospodarczego. Wskazano też, że powierzone zadania wykonywał zawsze w sposób sumienny i nie brak mu było inwencji. W ostatecznej konkluzji przedstawionej w artykule autor dochodzi do wniosku, że była to postać wielkiego formatu, potrafiąca szlachetnie, sprawnie i efektywnie działać dla dobra RP. Dowodzi tego oryginalna koncepcja polityki gospodarczej, jaką po sobie pozostawił.

EN

The article presents the life story of Stefan Starzyński. He was a great patriot during the partitions engaged in underground activity, first self-education and then military. During the defense of Independence and shaping the borders, he worked in the military administration and in 1920 he also participated in battles with the Red Army as an officer. Then he held high positions in the government of the Second Polish Republic, including the Ministry of Treasury. This period of Stefan Starzyński’s life influenced the crystallization of his concept of economic policy, which was classified as the etatism. The article presents the program of etatism, developed under the direction of Starzyński by a large group of politicians, economists and social activists called the First Economic Brigade. The essence of the etatism included the strong role of the state in the economy in the form of regulation, investment, tax, customs and credit. The article also indicates that Starzyński’s views on the economy and the role of the state were shaped not only on the basis of the work at the Ministry of Treasury, but also a polemic with liberals and representatives of industry and trade. The summary highlights the relevance of many elements of Starzyński’s economic policy program during the decomposition of the global economic order. It is also pointed out that Stefan Starzyński always performed the entrusted tasks in a reliable manner and there was no lack of involutions. In the final conclusion presented in the article, the author concludes that it was a great format figure capable of nobly, efficiently and effectively acting for the good of the Republic of Poland. He left behind the original concept of economic policy.

9

Organizacja i działalność policji kryminalnej w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Wybrane aspekty

72%

Żurek K.

Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego

|

2022

|

vol. 15

|

issue 28

145-160

EN

The interwar period was a difficult one for the Polish state authorities. In parallel with the reconstruction of the Polish state and national identity, the foundations of Polish law were being laid. In a short interval, many significant organisational changes were taking place, which also included the State Police. During this period, the administrative apparatus in Poland was considerably streamlined, and efforts were also made to build its own model of internal organisation of the state. Between 1919 and 1939, the structures of the State Police were reorganised several times. Social, religious and nationality problems or cultural differences in the newly established statehood were among the indirect causes of crime. Accordingly, among other things, a criminal police force was established to combat it. The purpose of this article is to discuss its organisation and activities in the interwar period and to give the most important legal changes that took place for this formation. The author formulated the following research hypothesis: the reorganisation of the structures of the State Police was fundamental in terms of the organisation and activities of the criminal police. In the analysis, the dogmatic-legal method was used and, due to the time scope, also the historical-legal method.

PL

Okres dwudziestolecia międzywojennego był trudny dla polskich władz państwowych. Równolegle z odbudową państwa polskiego i tożsamości narodowej tworzono fundamenty polskiego prawa. W krótkich odstępach czasu dokonywano wielu istotnych zmian organizacyjnych, które objęły również Policję Państwową. W tym okresie znacznie usprawniono aparat administracyjny w Polsce, dążono także do budowy własnego modelu organizacji wewnętrznej państwa. W latach 1919-1939 kilkakrotnie przeprowadzano reorganizację struktur Policji Państwowej. Problemy społeczne, wyznaniowe, narodowościowe czy różnice kulturowe w nowo powstałej państwowości stały się pośrednimi przyczynami przestępczości. Do walki z nią powołano między innymi policję kryminalną. Celem niniejszego artykułu jest omówienie jej organizacji i działalności w okresie dwudziestolecia międzywojennego i podanie najważniejszych zmian prawnych, których dokonano dla tej formacji. Autor sformułował następującą hipotezę badawczą: reorganizacja struktur Policji Państwowej miała zasadnicze znaczenie w zakresie organizacji i działalności policji kryminalnej. W analizie posłużono się metodą dogmatyczno-prawną, a ze względu na zakres czasowy również metodą historyczno-prawną. Policja Państwowa, policja kryminalna, przestępczość, II Rzeczpospolita Polska.

10

Tworzenie systemu władzy terytorialnej w Drugiej i w Trzeciej Rzeczypospolitej. Analiza porównawcza

72%

Jakubiak M.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

|

2022

|

vol. 57

|

issue 2

145-162

EN

The article raises the issues of building a local government system in the Second and the Third Republic of Poland. In the introduction, the author presents the development of local government as a form of public administration in Europe at the end of the nineteenth and in the early twentieth centuries. Against this background, he briefly discusses the situation in this respect in the Polish territories before Poland regained independence. In the following parts, the legislative process leading to the constitution of the local government administration of the Second and Third Republic of Poland is described, taking into account the political and social conditions of both periods. Finally, the course of creating the system of territorial authority is summarised in both cases from a comparative perspective.

PL

Artykuł dotyczy problematyki budowy systemu samorządu terytorialnego w II i III RP. Przedstawiono zarys rozwoju władzy lokalnej jako formy administracji publicznej w Europie końca XIX w. i początku XX w. Na tym tle omówiono pokrótce sytuację w tym zakresie na ziemiach polskich pod zaborami przed odzyskaniem niepodległości. Następnie opisano proces legislacyjny prowadzący do ukonstytuowania administracji samorządowej II i III RP, z uwzględnieniem uwarunkowań politycznych i społecznych obydwu okresów. Na koniec podsumowano przebieg tworzenia systemu władzy terytorialnej w obu przypadkach w ujęciu komparatywnym.

11

Organisation and activities of the criminal police in the interwar period. Selected aspects

72%

Żurek K.

Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego

|

2023

|

vol. 15

|

issue 28

369-385

PL

Okres dwudziestolecia międzywojennego był trudny dla polskich władz państwowych. Równolegle z odbudową państwa polskiego i tożsamości narodowej tworzono fundamenty polskiego prawa. W krótkich odstępach czasu dokonywano wielu istotnych zmian organizacyjnych, które objęły również Policję Państwową. W tym okresie znacznie usprawniono aparat administracyjny w Polsce, dążono także do budowy własnego modelu organizacji wewnętrznej państwa. W latach 1919–1939 kilkakrotnie przeprowadzano reorganizację struktur Policji Państwowej. Problemy społeczne, wyznaniowe, narodowościowe czy różnice kulturowe w nowo powstałej państwowości stały się pośrednimi przyczynami przestępczości. Do walki z nią powołano między innymi policję kryminalną. Celem niniejszego artykułu jest omówienie jej organizacji i działalności w okresie dwudziestolecia międzywojennego i podanie najważniejszych zmian prawnych, których dokonano dla tej formacji. Autor sformułował następującą hipotezę badawczą: reorganizacja struktur Policji Państwowej miała zasadnicze znaczenie w zakresie organizacji i działalności policji kryminalnej. W analizie posłużono się metodą dogmatyczno-prawną, a ze względu na zakres czasowy – również metodą historyczno-prawną.

EN

The interwar period was a difficult one for the Polish state authorities. In parallel with the reconstruction of the Polish state and national identity, the foundations of Polish law were being laid. In a short interval, many significant organisational changes were taking place, which also included the State Police. During this period, the administrative apparatus in Poland was considerably streamlined, and efforts were also made to build its own model of internal organisation of the state. Between 1919 and 1939, the structures of the State Police were reorganised several times. Social, religious and nationality problems or cultural differences in the newly established statehood were among the indirect causes of crime. Accordingly, among other things, a criminal police force was established to combat it. The purpose of this article is to discuss its organisation and activities in the interwar period and to give the most important legal changes that took place for this formation. The author formulated the following research hypothesis: the reorganisation of the structures of the State Police was fundamental in terms of the organisation and activities of the criminal police. In the analysis, the dogmatic-legal method was used and, due to the time scope, also the historical-legal method.

12

POLITYKA TURYSTYCZNA II RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ – PRÓBA PERIODYZACJI

72%

Zeszyty Naukowe. Turystyka i Rekreacja

|

2019

|

vol. 2(24)

126-146

PL

Dotąd nie ukazało się żadne opracowanie naukowe w całości poświęcone problematyce polityki turystycznej okresu międzywojnia. O turystyce II Rzeczypospolitej Polskiej pisze się zazwyczaj „przy okazji” odnoszenia się do szeroko pojętej historii działalności turystycznej. Najlepiej opracowanym okresem historycznym są lata 1945–1989, ze wszelkimi ich konotacjami polityczno- -propagandowymi. W niniejszym artykule podjęto próbę periodyzacji polityki turystycznej okresu międzywojennego, uwzględniając przede wszystkim zakładane cele pracy turystycznej i podejmowane przez Rząd Polski działania. W takich okolicznościach wyodrębniono okresy: a) organizacyjno-strukturalny (pionierski) w latach 1918–1924, b) krajoznawczo-oświatowy (1924–1927), c) wychowawczy (1927–1932), d) ideowo-propagandowy (1932–1939).

EN

To this days, no study has been published on the subject of tourism policy of the inter-war period. About the tourism of the Second Republic of Poland is usually written “by the way” referring to the broadly understood history of tourism activity. The best developed historical period is 1945–1989, with all their political and propaganda connotations. In this article an attempt was made to periodify the tourism policy of the interwar period – taking into account the assumed objectives of tourism works and the actions taken by the Polish Government. In such circumstances, the following periods were distinguished: a) organizational and structural period (pioneering) concluded between 1918–1924, b) period of touring-educational (1924–1927), c) educational period (1927–1932), d) ideological-propaganda period (1932–1939)

13

Żydzi o Cyganach w II Rzeczypospolitej. Tematyka romska na łamach „Nowego Dziennika” (1918-1939)

72%

Gontarek A.

Studia Żydowskie. Almanach

|

2021

|

vol. 11

|

issue 11

57-79

EN

The article presents the problem of Gypsy-Jewish relations in the Second Polish Republic. It is of a contributory nature – it focuses on one press title ("Nowy Dziennik"), which is the oldest Zionist periodical in Poland, published in Polish language since 1918. The analysis of its content allowed several conclusions to be drawn. Direct relations between the two minorities – Gypsies and Jews – were almost non-existent, and the Jewish side, if it occasionally wrote about Gypsy community, saw only the negative consequences of such contacts. As far as the perception of the Gypsies by the Zionist elite was concerned, the Zionist elite upheld all the negative stereotypes and myths about them that were characteristic of the majority society. It was also silent about the stateforming aspirations of the Gypsies.

PL

Artykuł przedstawia problem stosunków cygańsko-żydowskich w II RP. Ma charakter przyczynkowy – skupia się na jednym tytule prasowym („Nowy Dziennik”), który jest najstarszym w Polsce pismem syjonistycznym, ukazującym się w języku polskim od 1918 roku. Analiza jego treści pozwoliła na wyciągnięcie kilku wniosków. Bezpośrednie relacje między dwiema mniejszościami – Cyganami i Żydami – prawie nie istniały, a strona żydowska, jeśli sporadycznie pisała o społeczności cygańskiej, dostrzegała jedynie negatywne konsekwencje takich kontaktów. Jeśli chodzi o postrzeganie Cyganów przez elity syjonistyczne, podtrzymywała ona wszystkie negatywne stereotypy i mity na ich temat, charakterystyczne dla społeczeństwa większościowego. Milczały też o państwotwórczych dążeniach Cyganów.

14

Działalność Zgromadzenia Misjonarzy Świętej Rodziny w Wieluniu

72%

Widera M.

Poznańskie Studia Teologiczne

|

2021

|

issue 39

99-126

EN

In the new reality, after Poland regained its independence, the authorities of the Congregation of the Missionaries of the Holy Family under took some steps in order to establish a monastery in Wieluń. It happener after the approval expressed by bishop Stanisław Zdzitowiecki in 1920. In the following year, the monastery of the former Post-Augustinian Conventin Wieluń was taken over by the above-mentioned Congregation. Soon, the pastoral work developed and the rep air work of the mediewal convent started. Missionaries placed particular emphasis on Catechesis, preaching missions and services. A novitiate was established simultaneously to a missionary school – an eight-year secondary school for men, which was attended by students from the en tire territoryof the district of Wieluń. However, the outbreak of the Second World War disrupted an intensive development of the activity of the Congregation of the Missionaries of the Holy Family and the convent suffered material damage then. In 1946, the convent was handel over to the Diocese of Częstochowa.

PL

W nowej rzeczywistości po odzyskaniu przez Polskę niepodległości zostały podjęte przez władze Zgromadzenia Misjonarzy Świętej Rodziny działania mające na celu utworzenie domu zakonnego w Wieluniu. Nastąpiło to po aprobacie bpa Stanisława Zdzitowieckiego w 1920 r. W kolejnym roku doszło do przejęcia przez zakon dawnego klasztoru poaugustiańskiego w Wieluniu. Wkrótce nastąpił rozwój duszpasterstwa i rozpoczęły się prace remontowe średniowiecznego klasztoru. Szczególny nacisk misjonarze położyli na katechizację, głoszenie misji i odprawianie nabożeństw. Równolegle doszło do powołania nowicjatu zakonnego i szkoły misyjnej – ośmioletniego gimnazjum męskiego, do którego uczęszczali uczniowie pochodzący z całego powiatu wieluńskiego. Intensywny rozwój działalności został zahamowany przez wybuch II wojny światowej, w czasie której klasztor doznał ogromnych strat materialnych. W 1946 r. doszło do jego przekazania na rzecz diecezji częstochowskiej.

15

Działalność Eugeniusza Kwiatkowskiego na stanowisku ministra przemysłu i handlu w latach 1926–1930

72%

Machaliński Z.

Studia Gdańskie. Wizje i rzeczywistość

|

2017

|

vol. Tom 14

31-48

EN

Eugeniusz Kwiatkowski held the position of minister of industry and trade from 8 June 1926 to 2 August 1930. The greatest success of Kwiatkowski as the minister of trade was the unusually efficient and courageous implementation of the maritime economy development program with particular emphasis on the construction of the Gdynia port.

16

Uwagi na temat kształcenia pracowników samorządowych w okresie II Rzeczypospolitej

72%

Czech-Jezierska B.

|

2018

|

vol. 13

|

issue 15 (1)

49-74

EN

The interwar period in Poland saw the rebirth of local government and formation of the foundations for public administration. The main legislative problem was creating a common legal framework for local governments that could be applied throughout the Second Polish Republic, which included the Polish lands that had been ruled by the three partitioners until 1918. It was the time of formulating national reform programs concerning the shape of administrative structure in Poland. Public administration could not function properly without adequately trained personnel. Only competent and professional workers could ensure the maximum effectiveness and efficiency of local government. The Committee on Improvement of Public Administration, which functioned in the period of 1928-1932, was analyzing inter alia the administrators’ educating standards. Many solutions were proposed in order to improve the skills of administrators at all levels of government, starting with the local authorities. There were attempts to implement some new legislation concerning educational requirements for local government employees, but they were not as successful as with regard to civil service workers. However, all these initiatives led to upgrading of the skills and qualifications of local government workers. As a result, by late 1930s most of the administrative personnel, including local government employees, had been appropriately and comprehensively educated in the Second Polish Republic.

PL

Administracja publiczna w Polsce po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. znajdowała się w trudnej sytuacji, wynikającej z różnych ram prawnych, w których musiała funkcjonować przez ponad wiek. Należało ujednolicić organizację struktur samorządowych na wszystkich szczeblach, a także poziom przygotowania ich pracowników. Opracowywano w tym celu różne propozycje kierunków reform, szczególną rolę odegrały specjalne komisje tworzone dla potrzeb opracowania i ujednolicenia tych zmian. Największe znaczenie miały prace Komisji dla Usprawnienia Administracji Publicznej, która działała przy Prezesie Rady Ministrów w latach 1928-1933. W ramach jej prac przeanalizowano m.in. poziom wykształcenia pracowników administracji, zaproponowano wiele zmian w zakresie jego ujednolicenia, a także w zakresie różnych form dokształcających. Z inicjatywami odpowiadającymi na potrzeby doszkalające wychodziły także szkoły wyższe. Poziom przygotowania pracowników administracji na różnych stanowiskach w administracji rządowej i samorządowej próbowano również ujednolicać poprzez wprowadzanie nowych aktów normatywnych regulujących m.in. wymogi w tym zakresie. Statusu pracowników samorządowych nie udało się co prawda uregulować tak kompleksowo, jak pracowników służby cywilnej, jednakże wszystkie inicjatywy prowadziły do podniesienia poziomu ich kwalifikacji. Dzięki temu pod koniec lat trzydziestych większość pracowników administracji, w tym pracowników samorządowych, stanowiły już kadry kompleksowo wykształcone w II Rzeczypospolitej.

17

Konkordat z 1925 roku w aktualnym orzecznictwie sądowym – wybrane zagadnienia

58%

Kucybała-Kreft P.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2021

|

vol. 24

537-557

EN

This article presents the latest and most important judgments concerning the provisions of the 1925 Concordat. The Concordat of 1925 was of great importance in the relations between the State and the Catholic Church at the time of the Second Polish Republic, because it regulated uniformly the situation of the Church on the territory of the whole country. Despite the fact that the Concordat of 1925 was signed almost a century ago, some interesting and innovative judgments regarding its provisions have been issued in recent years. Although cases which require reference to this agreement are not very frequent, it should be noted that with regard to some issues, especially those pertaining to the property of the Catholic Church, its provisions are still relevant. Therefore, presenting their current interpretation adopted by the Supreme Court and common courts not only makes it possible to predict ways of resolving legal disputes in future adjudications, but it also helps to address some pertinent theoretical questions.

PL

W niniejszym artykule omówiono najnowsze i najważniejsze orzeczenia dotyczące postanowień Konkordatu z 1925 r. W relacjach między państwem polskim a Kościołem Katolickim w okresie II Rzeczypospolitej umowa ta miała bardzo istotne znaczenie, ponieważ uregulowała ona jednolicie sytuację Kościoła na całym obszarze kraju. Pomimo upływu prawie stulecia od podpisania Konkordatu z 1925 r., w ostatnich latach pojawiły się interesujące i nowatorskie orzeczenia, które dotyczą jego postanowień. Sprawy, w których konieczne jest odwołanie się do tej umowy, nie są zbyt częste. Jednak w niektórych zakresach, a zwłaszcza w odniesieniu do kwestii związanych z majątkiem Kościoła Katolickiego, jej postanowienia wciąż posiadają istotne znaczenie. Prezentacja aktualnej ich wykładni przyjmowanej w orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów powszechnych nie tylko umożliwia przewidzenie sposobu rozstrzygnięcia spornych kwestii prawnych w przyszłości, ale też stanowi przyczynek do dyskusji nad niektórymi utrzymującymi się wątpliwościami o charakterze teoretycznym.

18

Wywiad na Niemcy oczami kierownika Referatu „Zachód” Oddziału II Sztabu Głównego Wojska Polskiego 1932–1939

58%

Dubicki T., Majzner R.

Przegląd Historyczno-Wojskowy

|

2022

|

vol. XXIII (LXXIV)

|

issue 3(281)

211-241

EN

The article is a critical analysis of major Adam Świtkowski’s opinion concerning the functioning of military intelligence against the Third Reich, which was documented in 1943 as an expression of protest against the falsifying of history and the depreciation of the achievements of „Western” intelligence before 1939. The biggest asset of the document in question is the fact that it was written by the longest serving head of the „West” Department, who was also in charge during its most important period, i.e. between 1932–1939. Świtkowski’s opinion was drafted to complement an interrogation commissioned by a Navy Court Martial in London, within the framework of an investigation into captain Jerzy Niezbrzycki and major Tadeusz Nowiński, who were accused of defaming the then head of the Information-Intelligence Department of the Commander in Chief’s Staff . The document focuses on two matters, i.e. the consequences of the „In.3” affair with regards to intelligence gathering against Germany, and the department’s role in preparing the country against any aggression from its western neighbor. At the same time, it provides the reader with a lot of supplementary information concerning the structure and modus operandi of the military intelligence service and the effects of its operational activity.

DE

Dieser Aufsatz stellt eine kritische Analyse des Gutachtens von Major Adam Świtkowski über die Funktionsweise des militärischen Geheimdienstes gegen das Dritte Reich dar, das 1943 als Protest gegen die Geschichtsfälschung und die Abwertung der Leistungen des „West” Geheimdienstes vor 1939 verfasst wurde. Das größte Verdienst des hier vorgelegten Dokuments besteht darin, dass es von dem Offi zier verfasst wurde, der von allen am längsten für die Dienststelle „West” zuständig war, und zwar in der für diese Dienststelle entscheidenden Zeit, d. h. 1932– 1939. Er wurde als Ergänzung zu dem vom Kriegsgericht in London in Auft rag gegebenen Verhör im Rahmen der Ermittlungen gegen Hauptmann Jerzy Niezbrzycki und Major Tadeusz Nowiński verfasst, die beschuldigt wurden, die damalige Führung der Informations- und Nachrichtendienstabteilung des Obersten Befehlshabers verleumdet zu haben. Das Dokument konzentriert sich daher auf zwei Themen, nämlich die Folgen der „In.3”-Affäre für die nachrichtendienstliche Arbeit über Deutschland und ihre Rolle bei der Vorbereitung des Landes auf den Überfall auf Polen durch das Dritte Reich. Gleichzeitig liefert es aber auch viele zusätzliche Informationen über die Strukturen der Dienststelle, ihren modus operandi und ihre operativen Auswirkungen.

PL

Artykuł jest krytyczną analizą opinii mjr. Adama Świtkowskiego na temat funkcjonowania wywiadu wojskowego przeciwko III Rzeszy, przygotowanej w 1943 r. jako wyraz protestu przeciwko fałszowaniu historii oraz deprecjonowaniu osiągnięć wywiadu „zachodniego” przed 1939 r. Największą zaletą zaprezentowanego dokumentu jest to, iż został on sporządzony przez oficera, który najdłużej spośród wszystkich kierował Referatem „Zachód”, na dodatek w kluczowym dla tej służby okresie, tj. w latach 1932–1939. W związku z tym, że powstał jako uzupełnienie przesłuchania przeprowadzonego na zlecenie Morskiego Sądu Wojennego w Londynie, w ramach śledztwa przeciwko kpt. Jerzemu Niezbrzyckiemu i mjr. Tadeuszowi Nowińskiemu – oskarżonym o zniesławienie ówczesnego kierownictwa Oddziału Informacyjno-Wywiadowczego Sztabu Naczelnego Wodza, koncentruje się na dwóch kwestiach tj. konsekwencjach afery „In.3” dla pracy wywiadu na Niemcy oraz jego roli w przygotowaniu kraju na agresję ze strony III Rzeszy. Równocześnie dostarcza jednak wielu dodatkowych informacji dotyczących jego struktur, modus opperandi i efektów działalności operacyjnej.

19

Zagadnienia wychowawcze i szkolne na łamach „Miesięcznika Diecezjalnego Łuckiego” (1926-1039). Krótkie rozważania wokół problematyki źródeł do dziejów oświaty II Rzeczypospolitej

58%

Gołdyn P.

Seminare. Poszukiwania naukowe

|

2018

|

vol. 39

|

issue 1

91-103

PL

W latach 1926-1939 z inicjatywy ks. biskupa Adolfa Szelążka ukazywać zaczął się „Miesięcznik Diecezjalny Łucki”. Oprócz spraw typowo kościelnych i religijnych, w swej treści poruszał także zagadnienia związane z oświatą i szkolnictwem. Szczególnie istotny tu jest głos hierarchii kościelnej w kwestiach nauczania i wychowania. Z powodu braku innych źródeł zniszczonych w okresie II wojny światowej i po jej zakończeniu, periodyk ten staje się interesującym źródłem do dziejów oświaty na Wołyniu w dwudziestoleciu międzywojennym.

EN

The Roman Catholic diocese of Lutsk Monthly was published in the years of 1926-1939 upon an initiative of bishop Adolf Szelążek. Besides typically church-related and religious subjects, it also addressed such issues as education and teaching. More specifically, it became a forum for the higher members of the clergy on which they expressed their opinions on teaching and education. Due to scarcity of other historical sources, as the majority of them were damaged during the Second World War, the Roman Catholic diocese of Lutsk Monthly has become an interesting source depicting the history of education in the Volhynia region during the interwar period.

20

Three histories of one Slovakia. On Polish literature of the interwar period on the situation of Slovaks in the face of the fall of the Habsburg monarchy

58%

Świątek A.

Folia Historica Cracoviensia

|

2019

|

vol. 25

|

issue 2

193-226

PL

Celem niniejszego artykułu jest ukazanie stosunku polskiego piśmiennictwa okresu międzywojennego (publicystyki, historiografii) wobec roli Słowaków w dziele budowy I Republiki Czechosłowackiej oraz ich sytuacji we wspólnym z Czechami państwie. Zebrany materiał podzielono zasadniczo na trzy nurty: filowęgierski, filoczeski (filoczechosłowacki), filosłowacki, ale zwrócono także uwagę na zainteresowania Słowacją w ramach prowadzonych w II RP badań słowianoznawczych. Omawiane w niniejszym artykule prace starały się porównać położenie Słowaków pod panowaniem węgierskim oraz w czasach czechosłowackich, odpowiedzieć na pytanie o to czy istnieje naród czechosłowacki, w końcu wskazać, z kim państwo polskie powinno wiązać swoją przyszłość na arenie międzynarodowej (wspierać aspiracje Węgier do odzyskania Słowacji, ułożyć poprawne stosunki z Pragą, czy może wspierać narodowy ruch słowacki przeciwko Czechom).

EN

The aim of this article is to show the attitude of Polish interwar literature (political commentary, historiography) towards the role of Slovaks in building the First Czechoslovak Republic and their situation in the state they shared with Czechs. The collected material has been divided into three categories: pro-Hungarian, pro-Czech (pro-Czechoslovak) and pro-Slovak, but the author also notes an interest in Slovakia related to the Slavic studies conducted during the Second Polish Republic. The works discussed in this article attempted to compare the Slovaks’ situation under the Hungarian rule and in Czechoslovakia; to answer the question whether the Czechoslovak nation existed; and to suggest to whom the Polish state should bind its future on the international arena (support Hungary’s aspirations to recover Slovakia, establish good relations with Prague, or support the Slovak nationalist movement against Czechs).

Refine search results

SĄDOWNICTWO WOJSKOWE W II RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Kresy Wschodnie w białoruskiej szkolnej narracji

Profesor Wacław Komarnicki, poseł na sejm RP, jeniec obozu w Kozielsku, ocalony

Kodeks Makarewicza w ocenie środowiska tzw. młodych prawników w II Rzeczypospolitej Polskiej

Ochrona praw mniejszości w II Rzeczypospolitej Polskiej w świetle postanowień tzw. małego traktatu wersalskiego z 1919 r.

Narodowy Chrześcijański Klub Robotniczy – działalność i myśl polityczna w Sejmie Ustawodawczym

Opodatkowanie wiernych na rzecz prac remontowo-budowlanych w diecezji lubelskiej, na podstawie uchwał zgromadzeń parafialnych z lat 1919-1923

Stefan Starzyński. Polityka gospodarcza w świetle etosu niepodległościowego: niezależna gospodarka, silne państwo i rządy pracy

Organizacja i działalność policji kryminalnej w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Wybrane aspekty

Tworzenie systemu władzy terytorialnej w Drugiej i w Trzeciej Rzeczypospolitej. Analiza porównawcza

Organisation and activities of the criminal police in the interwar period. Selected aspects

POLITYKA TURYSTYCZNA II RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ – PRÓBA PERIODYZACJI

Żydzi o Cyganach w II Rzeczypospolitej. Tematyka romska na łamach „Nowego Dziennika” (1918-1939)

Działalność Zgromadzenia Misjonarzy Świętej Rodziny w Wieluniu

Działalność Eugeniusza Kwiatkowskiego na stanowisku ministra przemysłu i handlu w latach 1926–1930

Uwagi na temat kształcenia pracowników samorządowych w okresie II Rzeczypospolitej

Konkordat z 1925 roku w aktualnym orzecznictwie sądowym – wybrane zagadnienia

Wywiad na Niemcy oczami kierownika Referatu „Zachód” Oddziału II Sztabu Głównego Wojska Polskiego 1932–1939

Zagadnienia wychowawcze i szkolne na łamach „Miesięcznika Diecezjalnego Łuckiego” (1926-1039). Krótkie rozważania wokół problematyki źródeł do dziejów oświaty II Rzeczypospolitej

Three histories of one Slovakia. On Polish literature of the interwar period on the situation of Slovaks in the face of the fall of the Habsburg monarchy