Search results

1

Kategoria wolności w teorii systemów autopojetycznych Niklasa Luhmanna

100%

Głażewski M.

Przegląd Pedagogiczny

|

2016

|

issue 2

9-32

PL

Przedmiotem artykułu jest pojęcie wolności w teorii systemów autopojetycznych, sformułowanej przez niemieckiego socjologa i pedagoga Niklasa Luhmanna, obecnie jednym z najbardziej interesujących i najbardziej nośnym naukowo wariancie ogólnej teorii systemów. Luhmann rozumie społeczeństwo nie jako zbiorowisko ludzi, ale jako operacyjnie zamknięty proces komunikacji. Taka postawa budzi niekiedy kontrowersje, a to z racji radykalnie funkcjonalno-cybernetycznego charakteru tej teorii i aplikowanych terminów (np. człowiek jako maszyna nietrywialna). Współcześnie teoria systemów autopojetycznych została rozwinięta i zmodyfikowana w postaci konkretnych zastosowań dla analiz społecznych w socjologii i pedagogice. W artykule zostały pokazane niektóre z atrybutów pojęcia wolności w kontekście systemów autopojetycznych: jego funkcji w zakresie kształcenia, celów edukacyjnych, kodów komunikacyjnych, możliwości nauczania i uczenia się dla wychowania wolnych indywidualności. Praca składa się z pięciu części: 1. Wprowadzenie; 2. Istnieć to zawsze znaczy się różnić; 3. Systemowe wychowanie do wolności; 4. Dziecko jako autonomiczne medium wychowania; 5. Czy androidy śnią o elektrycznych owcach?

2

Complexity, Institutions, and an ‘Agile’ Disability Policy

100%

Rudnicki S.

Polish Sociological Review

|

2016

|

vol. 195

|

issue 3

327-340

EN

The aims of this article are: 1) to offer a deeper and more theoretically grounded understanding of the dysfunctions of the institutional support system for people with disabilities in Poland; and 2) to propose inspirations for a new, ‚agile’ disability policy. To this end the author applies concepts from Niklas Luhmann’s theory of social systems and its more recent interpretations, as well as ideas from so-called complexity theory. It is shown that the dysfunctions of the institutional system can be interpreted as resulting from the system’s autopoiesis and insensitivity to the complexity of the environment. Yet, as the system/environment relationship is precarious, the system could be motivated to redefine itself and to implement solutions that would make it more responsive to the environment. It is argued that an agile disability policy, based on the assumption that complexity is a crucial environmental feature, could be a solution to this problem.

3

Ortodoksja refleksyjna. Problem postsekularyzmu w świetle teorii systemów społecznych

100%

Matuszek K. C.

Stan Rzeczy

|

2013

|

issue 2(5)

234-253

PL

Czy ortodoksja religijna i refleksyjność wykluczają się nawzajem? W pracy niniejszej zadaję pytanie o postsekularną refleksyjność wiary. W tym kontekście kluczowa okazuje się kwestia funkcjonowania wiary jako symbolicznie zgeneralizowanego medium komunikacji. Analizuję związane z tym problemy teoretyczne oraz dylematy religijności: ortodoksja a heterodoksja, spójna tożsamość osobowa a komplementarna rola społeczna. Artykuł rozpoczyna się od zdefiniowania postsekularyzmu na podstawie analiz Habermasa, Bergera i Casanovy jako zmiany świadomości społecznej polegającej na przejściu od postaw naiwnych w odniesieniu do religii do postaw refleksyjnych. Następnie referuję główne tezy teorii sekularyzacji na gruncie Luhmannowskiej teorii systemów społecznych, wyodrębniając dwa powiązane ze sobą poziomy: dyferencjacji funkcjonalnej nowoczesnego społeczeństwa oraz indywidualizmu. Na koniec przedstawiam kilka uwag na temat stosunku Luhmanna do religii.

EN

Does religious orthodoxy and reflexivity exclude each other? In this article I discuss the question of a postsecular reflexivity of belief. The key issue in this context appears to be the functioning of belief as a symbolically generalized communication medium. With respect to this I consider some theoretical problems and dilemmas of religiosity: orthodoxy vs. heterodoxy, coherent personal identity vs. complementary social role. The article starts with a definition of postsecularism, based on the reflections of Habermas, Berger and Casanova, as a change in social consciousness consisting in a conversion of attitudes towards religion from naïve to reflexive. Then I present main arguments of the secularization theory on the grounds of Luhmann’s social systems theory, distinguishing two interconnected levels: functional differentiation of modern society and individualism. Finally I make some remarks on Luhmann’s attitude towards religion.

4

Representation of Love in Andrić’s Novel The Bridge on the Drina

99%

Katušić B.

Poznańskie Studia Slawistyczne

|

2015

|

issue 9

275-286

PL

Starting with Erich Fromm’s thesis on love from his seminal work The Art of Loving (1956), the paper tries to show the way in which Fromm’s psycho-biological concept of love is represented differently in different historical formations in Andrić’s historical novel The Bridge on the Drina (1945). A brief analysis of the three love relations from Andrić’s novel reveals the process of the appearance of the concept of modern love, the moment in which love ceases to be a social instancje and becomes an individual act.

5

Świat życia jako ważne pojęcie polityczne

99%

Raulet G.

Kultura i Wartości

|

2014

|

issue 12

DE

Das semantische Feld des Lebensweltbegriffs dehnt sich auf Ontologie („In-der-Welt-Sein“), Anthropologie, Biologie, Naturwissenschaften überhaupt, sowie auf Soziologie aus. Mittlerweile ist aber auch ein inflationärer journalistischer Gebrauch festzustellen, der gleichsam den umgangssprachlichen, „lebensweltlichen“ Charakter des Lebensweltbegriffes bestätigt. Dies macht zugleich seine Stärke und seine Schwäche aus. Dem originären Husserl’schen Lebensweltbegriff selbst hat man deshalb seine Verschwommenheit oder gar Widersprüchlichkeit vorgeworfen, bezeichnet er doch einen Horizont von Horizonten – und zudem einen jeweils persönlichen, den meinigen, der mich in meinem Hier-Sein mit den Horizonten anderer Menschen verbindet. Von der Beobachtung ausgehend, dass der Husserl’sche Begriff von Geburt an sowohl wissenschafts- als auch kulturkritisch beladen ist und dass der Schein unmittelbarer Selbstverständlichkeit, mit der auf die Lebenswelt verwiesen wird, sich rasch als Reaktion auf eine Krisensituation – nämlich auf einen Verlust der Übersichtlichkeit – entpuppt, wird im folgenden Aufsatz versucht, das Verhältnis des Lebensweltbegriffs zur Politik und seine analytische Brauchbarkeit zu hinterfragen.

EN

The semantic field of the notion of the „lifeworld” extends onto ontology („being-in-the-world”), anthropology biology, life sciences in general, as well as sociology. Meanwhile, however, is another, journalistic and inflationary, usage of the term spread in everyday life, which in a way confirms its informal, „lifelike” character. This is both a strength and a weakness. That’s exactly why the Husserlian notion has been accused of being vague or downright contradictory. Indeed, it means a horizon of horizons, and in every instance a personal horizon, one of my own, which connects me, in my being-here, with the horizons of others. The present text departs from the observation that the Husserlian notion involves since the beginning a culture-critical as well as a science-critical potential, and that the appearance of direct obviousness that is so typical of the reference to the lifeworld quickly turns out a reaction to a crisis, and specifically a loss of transparency. It attempts to examine the relation between the notion of the lifeworld to politics and tests its analytical usefulness.

PL

Semantyczne pole pojęcia „świat życia” rozciąga się na ontologię („bycie-w-świecie”), antropologię, biologię, nauki przyrodnicze w ogóle, a także na socjologię. Ale też można skonstatować pewien inflacyjny, dziennikarski sposób używania tego terminu, który jakby potwierdza jego potoczny, „życiowy“ charakter. Stanowi to zarówno o jego sile, jak i słabości. Dlatego źródłowemu Husserlowskiemu pojęciu świata życia zarzucano, że jest mgliste czy wręcz sprzeczne. Oznacza ono przecież horyzont horyzontów, a ponadto za każdym razem horyzont osobisty, mój, który mnie, w moim byciu-tutaj, łączy z horyzontami innych ludzi. Wychodząc od obserwacji, że Husserlowskie pojęcie już od początku jest narażone na krytyki ze strony nauki i kultury oraz że pozór bezpośredniej oczywistości, z którą wskazuje się na świat życia, szybko okazuje się reakcją na sytuację kryzysu – a mianowicie na utratę przejrzystości – próbuję w poniższym artykule przebadać stosunek pojęcia świata życia do polityki oraz sprawdzić jego analityczną przydatność.

6

Skandal na kampusie. Dietrich Schwanitz czyta teorię systemów Niklasa Luhmanna

99%

Denka A.

Przestrzenie Teorii

|

2015

|

issue 24

31-48

EN

Niklas Luhmann (1927–1998) is one of the most distinguished sociologists of the twentieth cen-tury and the author of systems theory, which to a great extent has been accommodated into lin-guistics. Dietrich Schwanitz (1940–2004), an anglicist, is one of the most interesting interpreters of Luhmann on the basis of literary studies. Schwanitz is also known as a writer and author of the novel Campus (Der Campus, 1995). The main character, a sociologist, Hanno Hackmann, is wrongly accused of the sexual harassment and rape of a student. His reckless romance is exploited by various people in the university milieu to achieve their own goals. In fact, these people are, however, only the representatives of various social systems, especially politics and the media. Striving for re-election, the university rector needs this matter for his campaign, and the media are only interested in a scandalous story to be exploited for some time. Social communication does not reflect reality, and, at the same time, can be described as based on the “reduction of complexi-ty” (“Komplexitätsreduktion”). This is one of the most important concepts in Niklas Luhmann’s work. It turns out that systems theory provides the specific key to interpret the novel.

7

Lebenswelt jak pojęcie kluczowe dla polityki

99%

Raulet G.

Kultura i Wartości

|

2018

|

issue 26

DE

Das semantische Feld des Lebensweltbegriffs dehnt sich auf Ontologie („In-der-Welt- Sein“), Anthropologie, Biologie, Naturwissenschaften überhaupt, sowie auf Soziologie aus. Mittlerweile ist aber auch ein inflationärer journalistischer Gebrauch festzustellen, der gleichsam den umgangssprachlichen, „lebensweltlichen“ Charakter des Lebensweltbegriffes bestätigt. Dies macht zugleich seine Stärke und seine Schwäche aus. Dem originären Husserl’schen Lebensweltbegriff selbst hat man deshalb seine Verschwommenheit oder gar Widersprüchlichkeit vorgeworfen, bezeichnet er doch einen Horizont von Horizonten – und zudem einen jeweils persönlichen, den meinigen, der mich in meinem Hier-Sein mit den Horizonten anderer Menschen verbindet. Von der Beobachtung ausgehend, dass der Husserl’sche Begriff von Geburt an sowohl wissenschafts- als auch kulturkritisch beladen ist und dass der Schein unmittelbarer Selbstverständlichkeit, mit der auf die Lebenswelt verwiesen wird, sich rasch als Reaktion auf eine Krisensituation – nämlich auf einen Verlust der Übersichtlichkeit – entpuppt, wird im folgenden Aufsatz versucht, das Verhältnis des Lebensweltbegriffs zur Politik und seine analytische Brauchbarkeit zu hinterfragen.

EN

The semantic field of the notion of the “lifeworld” extends onto ontology (“being-in theworld”), anthropology biology, life sciences in general, as well as sociology. Meanwhile, however, is another, journalistic and inflationary, usage of the term spread in everyday life, which in a way confirms its informal, “lifelike” character. This is both a strength and a weakness. That’s exactly why the Husserlian notion has been accused of being vague or downright contradictory. Indeed, it means a horizon of horizons, and in every instance a personal horizon, one of my own, which connects me, in my being-here, with the horizons of others. The present text departs from the observation that the Husserlian notion involves since the beginning a culture-critical as well as a science-critical potential, and that the appearance of direct obviousness that is so typical of the reference to the lifeworld quickly turns out a reaction to a crisis, and specifically a loss of transparency. It attempts to examine the relation between the notion of the lifeworld to politics and tests its analytical usefulness.

PL

Semantyczne pole pojęcia „świat życia” rozciąga się na ontologię („bycie-w-świecie”), antropologię, biologię, nauki przyrodnicze w ogóle, a także na socjologię. Ale też można skonstatować pewien inflacyjny, dziennikarski sposób używania tego terminu, który jakby potwierdza jego potoczny, „życiowy“ charakter. Stanowi to zarówno o jego sile, jak i słabości. Dlatego źródłowemu Husserlowskiemu pojęciu świata życia zarzucano, że jest mgliste czy wręcz sprzeczne. Oznacza ono przecież horyzont horyzontów, a ponadto za każdym razem horyzont osobisty, mój, który mnie, w moim byciu tutaj, łączy z horyzontami innych ludzi. Wychodząc od obserwacji, że Husserlowskie pojęcie już od początku jest narażone na krytyki ze strony nauki i kultury oraz że pozór bezpośredniej oczywistości, z którą wskazuje się na świat życia, szybko okazuje się reakcją na sytuację kryzysu – a mianowicie na utratę przejrzystości – próbuję w poniższym artykule przebadać stosunek pojęcia świata życia do polityki oraz sprawdzić jego analityczną przydatność.

8

Public relations and trust in contemporary global society: A Luhmannian perspective of the role of public relations

86%

Valentini C., Kruckeberg D.

Central European Journal of Communication

|

2011

|

vol. 4

|

issue 1(6)

91-107

EN

This article provides a theoretical conceptualization of the role of public relations in society based on the “organic theory” of public relations and on Luhmann’s systems theory as well as on the concept of trust. In a postmodern, hypercomplex society, we claim that the main role of public relations is to strengthen system interactions through the creation of trust among systems. To enhance, maintain and ensure trust, public relations practitioners must think, not only strategically, but “metastrategically,” beginning with a normative theory of society that is built on the foundation of existing social theory, e.g. Luhmann, but also on contemporary social theory that must be built within a framework of communication technology.

9

Socjologiczne opętanie

72%

Kurowski M. M.

Stan Rzeczy

|

2011

|

issue 1(1)

48-63

PL

W artykule podejmuje się dyskusję z tezą o wyparciu myślenia o szatanie z nowożytnej nauki, filozofii i teologii. Obecność figury szatana w socjologii najdobitniej dochodzi do głosu w rozważaniach Maxa Webera na temat procesu racjonalizacji i wykształcania się „sfer życia”. Autor przedstawia główne tezy Niklasa Luhmanna, dotyczące autonomii podsystemu religii we współczesnym funkcjonalnie zróżnicowanym społeczeństwie, jako rewizję weberowskiej teorii zróżnicowania społecznego, odwołującej się do motywacji aktorów społecznych. Przy tej okazji wskazany jest diaboliczny charakter oświeceniowej socjologii oraz luhmannowski postulat jego przezwyciężenia, wyrażający się w rezygnacji z krytycznej roli socjologii i moralizowania rzeczywistości społecznej.

EN

In the paper the proposition on the repression of the awareness of the existence of the devil from modern social science, philosophy and theology is discussed. The figure of devil is prominent in Max Weber’s description of rationalization and differentiation process of autonomic „spheres of life”. The author presents Niklas Luhmann’s characteristics of autonomy of religion subsystem in modern functional differentiated society as a revision of social differentiation theory based on actors’ motivations presented by Weber. In this perspective the demonic features of enlightenment sociology are indicated as well as Luhmann’s desiderata of its overcoming: abandonment of critical stance practiced by sociology and resignation from moralization of social reality.

10

Dyskurs na temat legalnych substancji psychoaktywnych w perspektywie teorii systemowej Niklasa Luhmanna

72%

Skrzypulec B.

Studia Socjologiczne

|

2012

|

issue 1(204)

149-175

EN

The article analyzes a particular type of discourse produced by the political system: the discourse onthe legal psychoactive substances market in Poland. The Luhmann’s system theory forms the theoretical foundation for the research. The main concepts of the system theory are presented and the attempt is made to suggest how discourse analytical methods can be applied to studyingLuhmann’s systems. The research material comprises the drug policy related statements of politicians and officialsthat appeared in press and parliamentary stenographic records as well as relevant legal documents. The material comes from the period between August 2008 and August 2009 when an amendment to the drug act was drafted and passed. The conclusion stemming from the analysis is that the concept “drug” is most crucially determining the political system’s discourse on psychoactive substances. The interpretations and uses of the concept “drug” as well as the ways, in which these uses make the concept an efficient mechanism of the complexity reduction, are studied.

PL

W tekście prezentowane są wyniki analizy dyskursu generowanego przez system polity- ki, który dotyczy polskiego rynku sklepów sprzedających legalne substancje psychoaktywne – tzw. „dopalacze”. Teoretycznym zapleczem artykułu jest teoria systemowa Niklasa Luh- manna. Przedstawione są główne pojęcia teorii systemowej oraz wskazuje się, jak metody związane z analizą dyskursu mogą być użyte do badania luhmannowskich systemów. Anali- zie poddano wypowiedzi polityków i urzędników, z artykułów prasowych oraz stenogramów z posiedzeń Sejmu i Senatu, a także akty prawne związane z polityką narkotykową. Badane są materiały od sierpnia 2008 do sierpnia 2009 – przeprowadzono wówczas nowelizację usta- wy o przeciwdziałaniu narkomanii, mającą utrudnić działanie sklepom z „dopalaczami”. Na podstawie przeprowadzonej analizy sformułowana zostaje teza, że elementem, który najistot- niej determinuje dyskurs systemu polityki na temat substancji psychoaktywnych jest pojęcie „narkotyku”. W tekście wskazuje się, w jaki sposób jest ono rozumiane i używane oraz jak taki sposób użycia czyni zeń efektywny mechanizm redukcji złożoności.

11

Teoria systemów Niklasa Luhmanna w ujęciu literaturoznawczym

72%

Wolting M.

Przegląd Humanistyczny

|

2021

|

vol. 65(1 (472))

72-75

PL

-

12

Zaufanie - brakująca funkcja reprodukcji systemowej. Bariery w dystrybucji środków unijnych w świetle teorii systemu autopojetycznego Niklasa Luhmanna

51%

Bukowski A.

Zarządzanie Publiczne / Public Governance

|

2008

|

issue 2(4)

67-95

PL

Niniejszy artykuł składa się z dwóch części. Pierwsza jest poświęcona opisowi mechanizmów wewnątrz- i międzysystemowej reprodukcji nieufności, na przykładzie empirycznych danych dotyczących procesu (re)dystrybucji funduszy unijnych, jakie napłynęły do Polski w tzw. pierwszym okresie programowania. Część druga to analiza systemowych uwarunkowań braku zaufania, koncentrująca się przede wszystkim na problemach funkcjonalnego różnicowania się zasadniczych subsystemów (schyłkowego) państwa bezpieczeństwa socjalnego, ich autonomii i wzajemnej komunikacji. Poniższy tekst nawiązuje do koncepcji systemu autopojetycznego autorstwa Niklasa Luhmanna oraz zawiera wstępną propozycję rozwinięcia koncepcji zaufania w ramach teorii systemu autopojetycznego. Autor stawia tezę, że przyczyną systemowych trudności dotyczących alokacji funduszy unijnych jest nierównomierne różnicowanie się subsystemów administracyjnego, politycznego i społecznego na najistotniejszym dla rozdziału funduszy poziomie regionalnym. W konsekwencji „funkcjonalnego zapóźnienia” systemu społecznego pojawia się reprodukowanie nieufności (albo niedobór tzw. uogólnionego, systemowego zaufania), które prowadzi zarówno do perturbacji w reprodukcji wewnątrzsystemowej administracji i polityki, jak i do zakłóceń komunikacyjnych w ich relacjach wzajemnych oraz w komunikacji obydwu z subsystemem społecznym. Zaufanie to dla każdego systemu niezbędny „tryb działania” przede wszystkim w momentach zwiększonego ryzyka reprodukcyjnego (wzrastającej kontyngencji), w rodzimym systemie administracyjnym taka sytuacja powstała niewątpliwie w związku z integracją z UE i niemającym precedensu w swej skali transferem środków. Tekst zawiera opis reprodukcji i ewolucji systemu, odnosi się do wykorzystywania środków przyznanych Polsce na lata 2004–2006, a także do fazy przygotowawczej do okresu programowania 2007–2013. Opis został oparty na wynikach jakościowych badań terenowych przeprowadzonych przez zespół pod kierownictwem Grażyny Skąpskiej w gminach południowej Polski, które skonfrontowano z danymi statystycznymi oraz wynikami kontroli NIK.

EN

The article deals with the issues of structural and cohesion funding by the European Union in Poland and with the problem of trust as a missing factor in all the process of EU fund’s distribution. Although all funds earmarked for the first programming period 2004-2006 were allocated, the process posed certain problems. In his paper the Author points to the weaknesses of the system and some of the hindrances to efficient fund allocation: faulty institutional and legal framework, bureaucracy, corruption and personnel deficits. Reffering to Niklas Luhmann’s theory of autopoietic systems, he presents a sketch of an unevenly differentiated political system, in which administration and politics prevail over the underprivileged public, incapable of counteracting trends of politicization and bureaucratization. Due to its low level of differentiation, social system is unable to produce so called abstract trust which could serve as instrument for reducing the growing complexity of administrative system. By showing the evolution and reproduction of the system, the Author relates to its deficits and their impact on the future use of the EU fund inflow. The Author bases his findings on a research incorporating 150 in-depth interviews carried out in four regions of Poland.

Refine search results

Kategoria wolności w teorii systemów autopojetycznych Niklasa Luhmanna

Complexity, Institutions, and an ‘Agile’ Disability Policy

Ortodoksja refleksyjna. Problem postsekularyzmu w świetle teorii systemów społecznych

Representation of Love in Andrić’s Novel The Bridge on the Drina

Świat życia jako ważne pojęcie polityczne

Skandal na kampusie. Dietrich Schwanitz czyta teorię systemów Niklasa Luhmanna

Lebenswelt jak pojęcie kluczowe dla polityki

Public relations and trust in contemporary global society: A Luhmannian perspective of the role of public relations

Socjologiczne opętanie

Dyskurs na temat legalnych substancji psychoaktywnych w perspektywie teorii systemowej Niklasa Luhmanna

Teoria systemów Niklasa Luhmanna w ujęciu literaturoznawczym

Zaufanie - brakująca funkcja reprodukcji systemowej. Bariery w dystrybucji środków unijnych w świetle teorii systemu autopojetycznego Niklasa Luhmanna