Search results - CEJSH

1

Zur Bauernbefreiung in den pommerschen Domänen

100%

Szultka Z.

Studia Maritima

|

2010

|

vol. 23

75-96

PL

Autor artykułu, wychodząc od kalendarium reform i opierając się na solidnym i bogatym materiale ze źródeł archiwalnych, dochodzi do wniosku, że dotychczasowa interpretacja reform uwłaszczeniowych w domenach pomorskich przynosiła obraz zbyt optymistyczny i daleki od rzeczywistego stanu rzeczy.

2

Sanktuaria diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej. Wstęp

100%

Dratwa B.

Adhibenda

|

2017

|

issue 4

13-17

EN

In order to familiarise the readers with the research achievements of late Rev. Dr Bolesław Dratwa – a historian and theologian, it was decided that this author’s unpublished works should be presented in the pages of Adhibenda. The fourth volume of this yearbook contains ‘The Sanctuaries of the Diocese of Koszalin and Kołobrzeg. Introduction’. For this purpose, Dr Bolesław Dratwa’s typescript (written in Konradów in 1977) was used. It was possible to reproduce five pages of the original typed text from the yellowed and poorly readable copy papers.

3

Funkcja hotelarska w rewitalizacji obszarów wiejskich. Studium przypadków w województwie pomorskim

80%

Leśniewska-Napierała K., Napierała T.

Turyzm

|

2017

|

vol. 27

|

issue 2

65-76

PL

Artykuł służy wskazaniu optymalnych lokalnych relacji społecznych, gospodarczych i geograficznych, sprzyjających efektywnej realizacji inwestycji hotelarskich w ramach rewitalizacji obszarów wiejskich. Wskazany cel zostanie osiągnięty poprzez studia przypadków czterech hoteli działających w zrewitalizowanych obiektach zabytkowych na terenach wiejskich województwa pomorskiego. Wielokrotne studium przypadku zostanie wykonane w oparciu o złożenie następujących metod: 1) analizy danych zastanych dotyczących działalności badanych hoteli, 2) inwentaryzacji kartograficznej obszarów w skali mikro i mezo, na których zlokalizowane są badane hotele, 3) strukturyzowanych indywidualnych wywiadów pogłębionych z właścicielami lub zarządzającymi badanymi hotelami oraz wójtami lub odpowiedzialnymi za promocję pracownikami urzędów gmin, na terenie których działają badane hotele.

4

Die ausgewählten Probleme des Amtes Wollin im 16. Jahrhundert

80%

Wachowiak B.

Studia Maritima

|

2011

|

vol. 24

33-46

PL

Domena Wolin należała do grupy najstarszych posiadłości książęcych na Pomorzu Zachodnim. W XVI stuleciu została nie tylko znacznie powiększona o dobra sekularyzowanego klasztoru cysterek wolińskich, ale także zreorganizowana jako jednostka zarządu terytorialnego (Amt) oraz w zakresie ekonomicznym. Głównym środkiem mającym zwiększyć dochodowość domeny, oprócz usprawnienia administracji, była rozbudowa gospodarki własnej opartej na bezpłatnych robociznach chłopskich, czyli pańszczyźnie. Liczba folwarków w domenie wzrosła z dwóch do siedmiu w początku XVII wieku. Rekonstruując stan posiadania domeny wolińskiej i kreśląc zachodzące na jej obszarze gospodarczo-społeczne przeobrażenia, poza literaturą przedmiotu autor wykorzystał rejestr domeny wolińskiej z 1560/61 roku, księgę domeny (Amtsbuch) z 1594 roku oraz rejestr włók podatkowych Księstwa Pomorskiego z 1628 roku.

5

Antysemityzm w województwie pomorskim w latach 1920 – 1939 na przykładzie powiatu toruńskiego i okolic

80%

Pielka M.

Studia Zachodnie

|

2016

|

vol. 18

323-350

PL

Artykuł dotyczy problemu antysemityzm w dwudziestoleciu międzywojennym w województwie pomorskim. Za przykład, który odzwierciedla zjawiska antyżydowskie całego województwa, wybrano powiat toruński i ościenne gminy (Toruń był najważniejszym ośrodkiem miejskim woj. pomorskiego, tu swoją siedzibę miał Wojewoda). Tekst stanowi wypełnienie próbę wypełnienia luki w badaniach nad antysemityzmem w zachodniej części II RP (w tym wypadku woj. pomorskiego). Chronologia wydarzeń sięga jednak źródeł niechęci do Żydów jeszcze w czasach funkcjonowania pruskiej prowincji Prusy Zachodnie i relacji ludności polskiej, żydowskiej i niemieckiej (jest to jednak część wprowadzająca). Artykuł jest odpowiedzią na dysproporcję w badaniach historii Żydów gdyż największym zainteresowaniem otacza się tylko były zabór rosyjski i austriacki. Zachodnie dzielnice Polski są pod tym względem zaniedbane, a jest wiele zjawisk, które wymagają wyjaśnienia. Narracja pracy wychodzi od końca XIX wieku w Prusach Zachodnich, następnie omawiany jest okres odzyskania niepodległości przez Polski w 1918 (na Pomorzu w 1920 roku), kolejne rozważania dotyczą lat międzywojnia, całość analizy kończy się na 1939 roku. Od końca XIX stulecia wymieniane są przykłady aktów antysemickich, wszystkie zostały poparte źródłami. Ten schemat dotyczy również lat 1920 – 1939. Omówione zostały po kolei wszystkie organizacje polityczno – społeczne, które w swych programach lub statutach zakładały walkę z Żydami. Omówiono także rolę i działalność prasy antysemickiej. Rozważania objęły podobnie postawę władz wojewódzkich i centralnych i ich stosunek do aktów antysemickich, które w latach 30. XX wieku przybrały na sile. Przy omawianiu lat 1935 – 1939 udowodniono, że – wbrew wcześniejszym ustaleniom, zjawiska antyżydowskie wcale nie osłabły i nie zeszły na dalszy plan w związku z zagrożeniem wojennym.

6

Przemysł drzewny na Pomorzu Środkowym w procesie przeobrażeń gospodarczych

80%

Czapliński P.

Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego

|

2000

|

vol. 1

67-76

PL

Przemysł drzewny odgrywa ważną rolę w strukturze gospodarczej Pomorza Środkowego, gdyż obok przemysłu spożywczego i skórzanego jest on najlepiej rozwinięty i najszerzej reprezentowany. Obejmuje produkcję płyt i sklejek, opakowań drewnianych i elementów stolarki budowlanej, ale przede wszystkim produkcję tarcicy i mebli. Wprowadzenie na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych systemu gospodarki rynkowej spowodowało istotne zmiany w dotychczasowym funkcjonowaniu, kierunkach rozwoju i przestrzennym rozmieszczeniu zakładów drzewnych. W latach 1990–1991 szeroki dostęp do surowca pozwalał na utrzymanie, a nawet wzrost produkcji, jednak przestarzałe technologie, a zwłaszcza niedostatek kapitału, spowodowały spadek produkcji oraz powolny, ale stały spadek zatrudnienia. Podkreślić należy, że w tym dziale wytwórczości szybko podjęto działania restrukturyzacyjne, które w 1994 r. w dość znacznym stopniu poprawiły sytuację finansową zakładów.

7

Obowiązki urzędników dworskich księcia szczecińskiego Jana Fryderyka

80%

Ogiewa M.

Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych

|

2016

|

vol. 76

PL

W czasach, kiedy rządy w Księstwie Szczecińskim objął Jan Fryderyk (1569–1600), doszło do przebudowy jego głównej rezydencji w Szczecinie. Po zakończeniu modernizacji książę postanowił zreformować ordynację dworską na wzór niemieckich zarządzeń dworskich obowiązujących przede wszystkim na dworze elektora brandenburskiego, saskiego i meklemburskiego. Dlatego celem artykułu będzie uporządkowanie dotychczasowej wiedzy na temat dworskich urzędników na Pomorzu, pokazanie ewolucji tychże urzędów oraz porównanie wprowadzonych ordynków do obowiązujących na dworach niemieckich w oparciu o zachowane materiały archiwalne.

8

Ikonographie der Zunftzeichen in Pommern (17.–18. Jh.)

80%

Pawłowska A.

Studia Maritima

|

2012

|

vol. 25

81-89

PL

Zagadnienie godeł cechowych w dalszym ciągu jest niewystarczająco opracowane, mimo ich dużego znaczenia jako źródła ikonograficznego dla badań nad historią gospodarki i społeczeństwa. Pełniły one dla organizacji funkcje herbu, w związku z czym zamieszczano je na wielu obiektach, od pieczęci po chorągwie, naczynia czy wywieszki. Znaczenie godeł czytelne jest na dwóch poziomach – dosłownym, przedmiotowym oraz głębszym, symbolicznym. Pełne zrozumienie ich wymowy możliwe jest dopiero w wyniku szczegółowej analizy przedmiotów tworzących godło. W niniejszym tekście zarówno omówiono ogólne tendencje widoczne przy tworzeniu tych znaków, jak i na przykładach z dwóch wybranych branż (spożywczej i metalowej) przybliżono budowę oraz znaczenie konkretnych godeł cechowych.

9

Zagadnienie tzw. grodów kultowych na wczesnośredniowiecznym Pomorzu

80%

Kajkowski K.

Slavia Antiqua: rocznik poświęcony starożytnościom słowiańskim

|

2018

|

issue 59

129-152

PL

Zasadniczym problemem badawczym, jakim poświęcono prezentowane uwagi, jest zagadnienievidentyfikacji i obecności na Pomorzu struktur osadniczych określanych w literaturze archeologicznej jako grody kultowe. Charakterystyce poddano cechy konstrukcyjne oraz zarejestrowane w obszarach zamkniętych pierścieniem wałów źródła wykopaliskowe mogące podważać osadnicze i/lub militarne przeznaczenie grodów. Do tych ostatnich zaliczono słabo czytelną warstwę kulturową (lub jej brak) i obecność obiektów i/lub zabytków mogące wskazywać na czasowy, a w związku z tym nieutylitarny charakter pobytu w ich obrębie grup ludzkich. Wyznaczone kryteria zaobserwowano na kilkunastu grodziskach pomorskich, które poddano możliwe dokładnej analizie. W jej wyniku dokonano dalszych spostrzeżeń pozwalających na hipotetyczne włączenie niektórych z badanych grodzisk do korpusu obiektów mogących mieć związek z realizacją potrzeb kultowo-obrzędowych.

10

Tomasz Łaszkiewicz, Ziemiaństwo na Pomorzu w okresie dwudziestolecia międzywojennego – w perspektywie codzienności, Polskie Towarzystwo Historyczne, Inowrocław–Toruń 2013, ss. 486.

80%

Wołos M.

Res Gestae. Czasopismo Historyczne

|

2015

|

vol. 1

364-373

11

Die unterschiedlichen Konzepte von Freiheit in Schwedisch-Pommern. Forschungsansätze zur Entstehung, Rezeption und Verbreitung der Schwedischen Freiheit im südlichen Ostseeraum der Frühen Neuzeit

80%

Herfurth S.

Studia Maritima

|

2012

|

vol. 25

193-204

PL

Główny naukowy akcent artykułu odnosi się do idei oświecenia w obszarze południowego Bałtyku w XVIII stuleciu. Królestwo Szwecji poprzez swój polityczny, gospodarczy i intelektualny wpływ konsekwentnie narzucało na Pomorzu Szwedzkim w okresie rodzenia się dążeń wolnościowych (niezależnościowych) swoją interpretację granic. Musimy być jednak świadomi istnienia wówczas na północnym obszarze Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego dwóch zróżnicowanych koncepcji wolności (niezależności) – jedna z nich była zakorzeniona w tradycji niemieckiej, druga zaś w szwedzkiej mentalności. W projekcie badawczym przedstawionym w artykule postawiono pytanie o różne treści tych dwóch niemal tożsamych pojęć zarówno na obszarze południowego Bałtyku, jak i na Pomorzu Szwedzkim. W ten sposób uwidoczniły się bezpośrednie i pośrednie wartości tego pojęcia i rola, jaką Pomorze Szwedzkie odgrywało na styku mentalności szwedzkiej ze środkowoeuropejską w okresie oświecenia.

12

Turystyka, patriotyzm i dziedzictwo kulturowe. Na podstawie relacji z podróży na Pomorze hrabiego Stanisława Tarnowskiego

70%

Kijak-Sawska A.

Turystyka Kulturowa

|

2016

|

issue 4

70-79

PL

Przedmiotem analizy w artykule są związki pomiędzy turystyką a dziedzictwem kulturowym. W badaniach wykorzystano kategorię gestu kulturowego. Kategoria ta posłużyła do zbudowania definicji turystyki. Materiał badawczy stanowi relacja z podróży na Pomorze hrabiego Stanisława Tarnowskiego z 1881 roku.

13

Propaganda „antyklerykalna” na łamach prasy Pomorza Zachodniego do 1956 roku. Z dziejów walki władzy komunistycznej z Kościołem katolickim w Polsce

61%

Urbanowicz A. A.

Język. Religia. Tożsamość

|

2016

|

issue 2(14)

145-159

EN

In years 1945-1956 in subsequent political and propaganda campaigns the communist press tried to undermine the authority of the Catholic clergy in the society. The article presents the involvement of the local West Pomeranian press in such campaigns. It points out that during the subsequent campaigns this press tried to prove that the criticism of the clergy was not the fight against the religion. It was constantly emphasised that the Catholic faith enjoyed full freedom in the People’s Republic of Poland. The charge of lack of patriotism and subordination to directives from Vatican was levelled against the Church hierarchy and the part of the ordinary clergy. The Holy See was presented as the enemy of the Polish state and nation and as the ally of German revisionists challenging the Polish western border. In 1953 the authorities considered the Primate Stefan Wyszyński as their main opponent in the country.

14

Struktura własności dóbr ziemskich szlachty landwójtostwa słupskiego w XVI i w pierwszej połowie XVII wieku.

61%

Kallaur K.

Przegląd Zachodniopomorski

|

2017

|

issue 3

69-92

EN

The article focuses on illustrating the attempt at outlining the main direction of the changes in the structure of land ownership among the nobility of the Słupsk landvogtei from the early 16th century to the period during which a part of Pomeranian Duchy was taken over by Brandenburg in 1648/1653. Another area of interest is the socio-economic, ethno-linguistic and legal history of the native nobility, a profile of whom was necessary in order to portray the conditions in which they lived and existed. The Słupsk landvogtei, a remnant of the territorial division from the Middle Ages, was an administrative, economic and taxing unit in which the most significant role was played by the property of the nobility. As indicated by the analysis of the sources from 1523, there were 32 knighthood families obliged to field cavalry in the area of the discussed landvogtei. The knighthood of Słupsk had to provide 122 horses out of which 90 (74%) had to be fielded by 18 families who originated from native Kashubian knighthood. Three families of Slavic origins, the Putkamer, Stojentin, Zitzewiz, who have been dominating in the landvogtei due to the size of their land properties, were obliged to field 56 horses (46%). The extraneous German knighthood families (Below, Gutzmerow, Kummel, Lettow, Ramel, Wejher, Winterfeld, Wobeser) and patrician towns of Słupsk (Schave, Vormann), who had manors in the Słupsk landvogtei, fielded only 32 horses, which constituted for 26% of the entire force. The analysis of the military duties register of the Słupsk knighthood from 1523 indicates that the river Słupia, namely its middle and lower course, constituted for a distinct border for settlement and property between the extraneous (German) ethnos and the native one (Kashubian-Pomeranian). From the Reformation to the Thirty Years’ War (1627–1648), the Kashubian language has decline in the researched area, in part due to the extinction of several Kashubian families (e.g. the Tessens) and the influx of new – foreign ones (Hepburn, Hoym, Nettelhorst). The German-speaking populace has expanded its land property. Over the course of a hundred years, the entire middle and lower basin of Słupia became controlled by the town of Słupsk, its patriciate, and the German-speaking nobility. In some areas, it extended beyond the course of the river Łupawa. In the light of the lan register from 1628, created in relation to the occupation of the Duchy of Pomerania by the Imperial forces, the Pomeranian-Kashubian nobility (who were very fragmented at that time) owned 60% of the tax lans, but of a lower soil bonitation. The lesser nobility dominated among the most numerous families of Slavic origins (Putkamer, Stojentin, Zitzewitz), but only seemingly wealthy. The noble families of German origins owned ca. 40% of the tax lans, but they were still not as numerous as the Kashubian-Pomeranian families. The land property of an average German speaker, on the other hand, was greater than that of a Kashubian-Pomeranian noble. Among the German-speaking families, the most numerous and the wealthiest were the Wobesers, Belows and Massows. Another analysis of the changes in the structure of land ownership among the nobility of the landvogtei and synod of Słupsk was conducted based on the tax registers from 1655 and 1666. The registers were drawn up by request of the Elector Frederick William by individual land owners. The distinctive feature of the land ownership among the nobility in the Słupsk landvogtei in the middle of the 17th century, aside from the significant fragmentation, especially along its eastern border, was the increase in the property ownership and the improved economic standing of the foreign nobility.

PL

W artykule skupiono się na przedstawieniu próby zarysowania głównych kierunków zmian w strukturze własności dóbr ziemskich szlachty landwójtostwa słupskiego od początków XVI wieku do czasów przejęcia części Księstwa Pomorskiego przez Brandenburgię w latach 1648/1653. Przedmiotem zainteresowania są ponadto dzieje społeczno-ekonomiczne i etniczno-językowo oraz prawne rodzimej szlachty, charakterystyka potrzebna do przedstawienia warunków, w jakich ona żyła i egzystowała. Landwójtostwo słupskie, będące pozostałością średniowiecznego podziału terytorialnego, było jednostką administracyjno-gospodarczo-podatkową, w której najważniejszą rolę odgrywała własność szlachecka. Z analizy źródeł z 1523 roku wynika, że na obszarze omawianego landwójtostwa występowały 32 rody rycerskie, które zobowiązane były do wystawiania służby konnej. Rycerstwo słupskie obciążone było sumą 122 koni lennych, z czego 90 (74%) wszystkich, co należy wyraźnie podkreślić, musiało wystawiać 18 rodów wywodzących się z rodzimego kaszubskiego rycerstwa. Trzy rody o rodowodzie słowiańskim, Putkamerowie, Stojentinowie, Zitzewicowie, posiadające od dawien dawna supremację w landwójtostwie słupskim, wynikającą z wielkości ich posiadłości ziemskich, zobowiązane były wystawić 56 koni lennych (46% ogółu). Napływowe niemieckie rody rycerskie (Below, Gutzmerow, Krummel, Lettow, Ramel, Wejher, Winterfeld, Wobeser) i patrycjuszowskie miasta Słupska (Schwave, Vormann) mające nadziały dóbr lennych w landwójtostwie słupskim, w owym czasie wystawiały jedynie 32 konie, czyli 26% wszystkich. Analiza wykazu powinności wojskowych rycerstwa słupskiego z 1523 roku wskazuje, iż rzeka Słupia, ściślej jej środkowy i dolny bieg, stanowiła wyraźną granicę osadniczo-majątkową etnosów pochodzenia napływowego (niemieckiego) i rodzimego (kaszubsko- pomorskiego). Od reformacji do wojny trzydziestoletniej (1627–1648) kaszubszczyzna uległa na badanym obszarze osłabieniu, między innymi w skutek wymarcia niektórych rodów kaszubskich (np. Tessenów) i napływu nowych – obcych (Hepburn, Hoym, Nettelhorst). Żywioł niemieckojęzyczny poszerzył swój stan posiadania ziemskiego. W przeciągu stu lat całe średnie i dolne dorzecze Słupi znalazło się we władaniu miasta Słupska, jego patrycjatu i szlachty języka niemieckiego. W niektórych miejscach przekraczał już bieg rzeki Łupawy. W świetle matrykuły łanowej z 1628 roku, powstałej w związku z okupacją Księstwa Pomorskiego przez wojska cesarskie, na omawianym obszarze należało do szlachty pomorsko-kaszubskiej (bardzo rozdrobnionej) 60 % łanów podatkowych, ale o niższej bonitacji ziemi. Drobna szlachta dominowała również wśród najliczniejszych rodów o rodowodzie słowiańskim (Puttkamer, Stojentin, Zitzewitz), z pozoru tylko zasobniejszych. Rody szlacheckie pochodzenia niemieckiego posiadały wówczas około 40% łanów podatkowych, ale nadal nie przewyższali liczbą rodów kaszubsko-pomorskich. Natomiast własność ziemska statystycznego posesjonata języka niemieckiego była większa niż szlachcica kaszubsko-pomorskego. Wśród rodów niemieckojęzycznych najliczniejsi i najzamożniejsi byli Wobeserowie, Belowowie i Massowowie. Kolejną analizę zmian w strukturze własności ziemskiej szlachty landwójtostwa i synodu słupskiego przeprowadzono na podstawie rejestrów podatkowych z roku 1655 i 1666. Rejestry sporządzone były na zarządzenie elektora Fryderyka Wilhelma przez poszczególnych właścicieli dóbr ziemskich. Charakterystyczną cechą własności szlacheckiej landwótostwa słupskiego z połowy XVII w., obok pogłębionego rozdrobnienia zwłaszcza wzdłuż wschodniej jego granicy, było poszerzenie stanu posiadania i wzmocnienie pozycji ekonomicznej przez szlachtę pochodzenia obcego. W landwójtostwie słupskim na przestrzeni XVI i XVII w. dokonały się istotne przemiany w strukturze własności dóbr ziemskich rodzimej kaszubsko-pomorskiej szlachty, która utraciła wymierne uposażenie w ziemi na rzecz szlachty niemieckojęzycznej, ale tej od pokoleń tutaj mieszkającej. Zmiany własnościowe wśród rozdrobnionej szlachty słupskiej następowały głównie w ramach miejscowych rodów. Na tym obszarze występował w XVI i w pierwszej połowie XVII w. mimo wszystko słaby napływ szlachty obcej, szukającej tutaj stałego miejsca osiedlenia się.

15

Osadnictwo z okresu wczesnego średniowiecza w Sianowie, stan. 1, pow. koszaliński

61%

Dolata-Daszkiewicz I., Kamyszek L., Wiktorowicz P., Żygadło L.

Pomorania Antiqua

|

2019

|

vol. Tom XXVIII

s. 23-64

EN

The article presents archaeological discoveries in Sianów, Koszalin District. In the years 2015–2017 the Institute of Archaeology and Ethnology of the Polish Academy of Sciences conducted rescue archaeological research on the Site 1 in Sianów (AZP 13-22/17), Sianów Commune. The site is located 500 m north-west of the Sianów village and occupies the southern and south-eastern slope of the hill (Golec Hill; 26.60 m above sea level), about 200 m from its culmination (Fig. 1, 2). Based on the discovered artefacts, two settlement phases, falling into the Bronze Age/the early Iron Age and the Middle Ages, as well as three short-term settlement episodes associated with the economic exploitation of the site, which took place in the Mesolithic, the Neolithic and at the turn of the Eras, and the phase of economic exploitation in the Early Modern and the Late Modern periods, can be distinguished on the excavated part of the site. 19 features are connected with the medieval settlement (Fig. 3–6; Tables 1, 2), including 6 domestic pits (A92, A249, A273, A276, A278, B58), 5 extraction pits in the type of clay pits (A280, A280a, A280b, A280c, A280d), 7 fires/hearths (A88, A236, A237, A238, A275, B54, B55) and 1 functionally unspecified feature (A178). The set of early medieval pottery, consisting of 1154 fragments of vessels (Fig. 7–23; Table 3), three iron artefacts: a knife and two nails (Fig. 24: 3–5), as well as two fragments of rotary quern-stones – the half of the lower stone and the half of the upper stone (Fig. 24: 1, 2), were obtained in the course of the exploration of the immovable features and cleaning of the excavation surface.

16

Innowacyjność województwa pomorskiego.

61%

Sarnowski K. A.

Pieniądze i Więź

|

2013

|

vol. 16

|

issue 4(61)

167-178

PL

Celem artykułu było przedstawienie idei analizy pomiaru innowacyjności na poziomie regionalnym na podstawie European Regional Innovation Scoreboard oraz przeprowadzenie w oparciu o informacje z powyższego raportu analizy innowacyjności województwa pomorskiego. Tworzone rankingi innowacyjności opierają się na bardzo małej liczbie wskaźników dostępnych na poziomie regionalnym. Województwo pomorskie cechuje się- podobnie jak inne polskie województwa- niskim poziomem innowacyjności. W Polsce Pomorze należy do grupy czterech najbardziej innowacyjnych regionów.

EN

The aim of this article was to present the idea of the analysis of innovation measurement at the regional level under the European Regional Innovation Scoreboard, and to conduct- on the basis of information in the above report- the analysis of innovativeness of Pomeranian Voivodeship. Innovation rankings are based on a very small number of indicators available at the regional level. Pomeranian Voivodeship is characterized- like other Polish regions- on low level of innovation. In Poland, Pomeranian Voivodeship belongs to a group of four most innovative regions.

17

Funkcje gospodarcze miast dorzecza Wieprzy i Grabowej i ich zaplecze rynkowe w drugiej połowie XVIII wieku

61%

Kallaur K.

Przegląd Zachodniopomorski

|

2013

|

issue 2

5-46

EN

The area chosen for the analysis encompasses the Sławieński (Schlawe) County within its limits from 1725, with its varied economic structure, with its diversifi ed legal status of land estate (royal, municipal, gentry). The main objective of the paper is the analysis of the economic functions of four towns situated in the County: Darłowo, Sławno, Sianów, Polanów (Rügenwalde, Schlawe, Zanow, Pollnow), and the market relations in the second half of the 18th century. When the economic relations were stable, the number of the population of the Sławieński County was increasing steadily. On the eve of the Seven Years’ War in 1756 the County had 23,500 inhabitants, and in 1798 already over 33,000, of which 42% lived in gentry’s estates, 35% in the Darłowo domain, 17% in towns, and 6% in the municipal estates of Darłowo and Sławno. There were attempts to solve the problem of how to accommodate the steadily growing population by increasing the density of housing within the town’s walls, which consisted in fi lling on all the urban empty spaces in a different layout, at the same time following the new building and fi re regulations. An important feature of the urban changes was transferring farm buildings outside the town’s walls. Darłowo, Sławno and Sianów, as independent legal and organisational units, came under the state authority, and Polanów was a gentry’s town. Darłowo was a town where for the majority of the inhabitants agriculture and cattle breeding was the main occupation and income source, but crafts and commerce and other services played an important role too. Sławno – the County capital – with its social structure and its every-day life looked like an agricultural village, and the local crafts and commerce based on the guild system only supplemented the inhabitants’ income sources. In Polanów and Sianów, which were towns only legally and not in the socio-economic sense, agriculture and animal breeding were the main occupation of the inhabitants and their main income source. In the local turnover, in addition to agricultural produce, a signifi cant role was played by products of the local crafts, and the commerce of agricultural produce, of building, ship and fi rewood, of forest products, and services. The production thereof satisfi ed the local market demand and was sold at the local fairs. The biggest share in the market sale constituted beer and liquor, cloth (also wool cloth and linen), leather and blacksmith’s ware. Darłowo derived signifi cant profi ts from port duties, from marine commerce and from shipbuilding. The rate of socio-economic growth of the towns situated in Sławno County and their market background in the second half of the 18th century, in comparison to the period between the Thirty Years’ War and the Seven Years’ War, was caused by several reforms carried out in towns, state and municipal estates and by the revival of commodity and monetary exchange on the local, regional and international markets, which was accompanied by a demographic growth. All these factors contributed to the growth of wealth of the people who lived in the drainage basin of the Wieprza (Wipper) and Grabowa (Grabow) rivers at the turn of the 18th and 19th centuries.

18

Przemiany strukturalne przemysłu na przykładzie małych miast Pomorza Środkowego

61%

Rydz E., Jażewicz I.

Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego

|

2001

|

vol. 3

71-86

PL

Zapoczątkowane po 1989 r. zmiany ustrojowe w Polsce oraz przejście do systemu gospodarki rynkowej wymagają nowego spojrzenia na funkcjonowanie zakładów przemysłowych w miastach, zwłaszcza najmniejszych jednostkach. Często bowiem w małych miastach przemysł pełnił wiodącą funkcję miastotwórczą (Żechowski 1973, Ginsbert-Gebert 1966). Celem niniejszego wystąpienia jest próba przedstawienia zróżnicowania poziomu rozwoju oraz struktury przemysłu w małych miastach Pomorza Środkowego w ujęciu przestrzennym, gałęziowym, wielkości oraz własności w świetle aktualnie trwających przeobrażeń społeczno-gospodarczych.

19

“Preparations” of Western Pomerania for the Thirty Years’ War

61%

Gaziński R.

Przegląd Zachodniopomorski

|

2019

|

issue 4

153-172

EN

Western Pomerania was not prepared to defend its territory during the Thirty Years’ War. The first and principal reason for this was the financial weakness of the Pomeranian dukes, whose income from goods, duties and customary taxes did not allow them to fully maintain the court, let alone to take on major military units. In fact, the duke’s permanent army consisted of about 100 guards protecting the dukes of Szczecin and Wolgast. The basic armed force of the Duchies was therefore the common one – a levy in mass consisting of noble riders and the bourgeois infantry, variously armed and undisciplined. The basic points of resistance in case of foreign aggression were to become the Pomeranian cities, but only Stralsund had modern ground fortifications built within its own budget. The remaining cities were shielded by medieval walls partly (at the turn of the 15th and 16th century) adapted to firearms. However, they were not a major obstacle for the artillery of the time. The growing threat of war caused the Pomeranian dukes, especially Francis I and Bogislaw XIV, to try to change this state of affairs. The undertaken actions were to lead to fortification of Szczecin (which was done partially) and establishment of permanent armed forces (about 3,000 soldiers). The above plans presented by the princes in the Pomeranian Sejmiks did not meet with the favour of the states, which refused to provide money to organize a permanent army and build modern fortifications around Szczecin. The only short-term successes of the dukes, especially of Bogislaw XIV, were the incurring of small permanent forces to cover the Pomeranian borders for the period of the greatest threat. In this situation, the last Pomeranian dukes Philipp Julius, and especially Bogislaw XIV, who were deprived of a greater military force, tried to maintain neutrality in the conflict which was flaring up in the Empire by repeatedly switching sides between parts of the conflict. The policy of neutrality was ended by the so-called ‘Franzburg Surrender’ in November 1627, when Duke Bogislaw XIV allowed the imperial army to enter Pomerania.

PL

Pomorze Zachodnie nie było przygotowane do obrony swojego terytorium podczas wojny 30 – letniej. Pierwszą i zasadniczą tego przyczyną była słabość finansowa książąt pomorskich, których dochody z dóbr, ceł i zwyczajowych podatków nie pozwalały na pełne utrzymanie dworu, a co dopiero na zaciąg znaczniejszych oddziałów wojskowych. W rzeczywistości książęce wojska stałe składały się z około 100 drabantów osłaniających osoby książąt szczecińskiego i wołogoskiego. Podstawową siłą zbrojną księstw było więc pospolite – ruszenie składające się ze szlacheckiej jazdy i mieszczańskiej piechoty, różnorodnie uzbrojone i mało zdyscyplinowane. Podstawowymi punktami oporu w razie obcej agresji miały stać się pomorskie miasta, lecz jedynie Stralsund posiadał wybudowane z własnych środków nowoczesne fortyfikacje ziemne. Pozostałe miasta były osłaniane przez średniowieczne mury częściowo (w XVI wieku) przystosowane do broni palnej. Nie trzeba tu podkreślać, że nie stanowiły one większej przeszkody dla ówczesnej artylerii. Rosnące zagrożenie wojenne spowodowało jednak, że książęta pomorscy zwłaszcza Franciszek I i Bogusław XIV próbowali zmienić ten stan rzeczy. Podjęte działania miały doprowadzić do ufortyfikowania Szczecina (co zrobiono częściowo) oraz powołania stałych sił zbrojnych (ok. 3000 żołnierzy). Powyższe plany przedstawiane przez książąt na pomorskich sejmikach nie spotkały się z przychylnością stanów, które odmówiły pieniędzy na organizację stałej armii i budowę wokół Szczecina nowoczesnych umocnień. Jedynym krótkotrwałym sukcesem książąt, zwłaszcza Bogusława XIV było zaciąganie na okres największego zagrożenia niewielkich sił zaciężnych mających osłaniać pomorskie granice. W tej sytuacji pozbawieni większej siły zbrojnej ostatni pomorscy książęta Filip Juliusz, a zwłaszcza Bogusław XIV próbowali zachować neutralność w rozpalającym się w Rzeszy konflikcie, lawirując między walczącymi stronami. Politykę neutralności zakończyła tzw. kapitulacja franzburską w listopadzie 1627 roku, kiedy to książę Bogusław XIV zezwolił na wkroczenie na Pomorze wojsk cesarskich.

20

The influence of maps and plans created in the 1620s in the Netherlands on the development of military concepts in the Polish-Lithuanian Commonwealth

61%

Łopatecki K.

Przegląd Zachodniopomorski

|

2019

|

issue 4

253-283

PL

Artykuł analizuje wpływ map i planów dotyczących działań wojskowych w Niderlandach w latach 20. XVII stulecia na modernizację i reformy sztuki wojennej w Rzeczypospolitej szlacheckiej. Przeprowadzono w niej analizę, która prowadzi do konstatacji, że źródłem wiedzy taktycznej, operacyjnej i strategicznej były źródła kartograficzne docierające do ziem Rzeczypospolitej. Najczęściej przywoziły je osoby, które wyjeżdżały z Korony i Wielkiego Księstwa Litewskiego na Zachód w celach edukacyjnych i zarobkowych, a następnie wracały do ojczyzny. Ustalono, że magnat powracający z podróży przywoził od kilkunastu do kilkudziesięciu rycin i własnoręcznych rysunków planów oblężeń i fortyfikacji. Rozpowszechnioną formą było dostarczanie map do korespondencji. Źródła kartograficzne miały pomóc w ocenie podejmowanych działań militarnych i pozwalały odbiorcom „na bieżąco” obserwować konflikty europejskie. Dzięki podróży królewicza Władysława Wazy po Europie w latach 1624–1625 ukształtował się wzorzec pobierania „nauk wojskowych” nie tylko na uniwersytetach ale i obozach wojskowych w Niderlandach. Ukazana została również rola Krzysztofa Arciszewskiego – klienta hetmana polnego litewskiego, który dostarczał Krzysztofowi Radziwiłłowi liczne, powstałe w Niderlandach mapy i plany. Zaakcentowano również analogiczny kontekst wyprawy edukacyjnej Janusza Radziwiłła oraz Krzysztofa Michała i Kazimierza Lwa Sapiehów.

EN

The article analyses the impact of maps and plans for military operations in the Netherlands in the 1620s on the modernisation and reform of the art of war in the Republic of Poland. The analysis showed that the source of tactical, operational and strategic knowledge were cartographic sources that reached the lands of the Republic. They were most often brought by people who left the Crown and the Grand Duchy of Lithuania to the West for education and work and then returned to their homeland. It was established that a typical magnate returning from the journey brought between a dozen and a few dozen or so engravings and his own drawings of the sieges and fortification plans. A common form was to provide maps for correspondence. Cartographic sources were supposed to help evaluate the military actions taken and allow the recipients to “keep an eye on” European conflicts. Thanks to the journey of Prince Wladyslaw Vasa around Europe in the years 1624–1625, a pattern of taking “military science” was formed not only in universities but also in military camps in the Netherlands.

Refine search results