Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Refine search results

Journals help
Authors help
Years help

Results found: 93

first rewind previous Page / 5 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  bezpieczeństwo międzynarodowe
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 5 next fast forward last
PL
Autor podejmuje kluczowe dla współczesnych stosunków międzynarodowych pytanie o paradygmat bezpieczeństwa. Kluczową tezą jest stwierdzenie, że paradygmat takowy występuje i ewoluuje w czasie wraz z podmiotami stosunków międzynarodowych oraz zmieniającymi się uwarunkowaniami bezpieczeństwa międzynarodowego. Pojęcie to nie jest jednolite dla wszystkich podmiotów stosunków międzynarodowych, a jego swoista uniwersalność wynika z posiadania pewnego zespołu wspólnych cech, które występują w środowisku bezpieczeństwa międzynarodowego (globalnym, regionalnym, subregionalnym, lokalnym) i są tożsame dla większości podmiotów występujących w stosunkach międzynarodowych. Oznacza to, że istniejący paradygmat bezpieczeństwa posiada cząstkowe cechy środowiska bezpieczeństwa międzynarodowego, tożsame dla większości podmiotów w nim występujących. Przybiera przy tym nie tylko odmienne postacie w przypadku poszczególnych wymiarów bezpieczeństwa (globalnego, regionalnego, subregionalnego, lokalnego), lecz także dla poszczególnych podmiotów.
EN
The article provides with a defi nition of the notion of international safety in the theory of constructivism. The authors presents the main confl icts which are connected with the understanding of security, the role of actors in the forming of national order, common mechanisms for particular entities and the possibilities of their impacts on the safety processes.
PL
W artykule dokonano zdefiniowania pojęcia bezpieczeństwo międzynarodowew ujęciu teorii konstruktywistycznej. Przedstawiono w nim główne spory dotyczące pojmowania bezpieczeństwa, roli aktorów w kreowaniu ładu pokojowego, mechanizmów łączących poszczególne podmioty oraz możliwości ich oddziaływania na procesy bezpieczeństwa. Autor dokonuje również oceny możliwości oraz pułapek, jakie stawia przed badaczem stosowanie teorii konstruktywizmu do badań nad problematyką bezpieczeństwa.
PL
Podczas zimnej wojny skonstruowanie broni nuklearnej było bardzo kosztowne, co ograniczało możliwość jej posiadania tylko do potęg gospodarczych. Pierwszymi dysponentami destrukcyjnej technologii jądrowej były Stany Zjednoczone i ZSRR. Pomimo tego, w międzyczasie amerykańsko-radzieckiego wyścigu technologii jądrowej, rola innych krajów wciąż rosła. W tym wyścigu drugiej kategorii, początkowo, na czele stała Wielka Brytania. Sytuacja ta zmieniła się, gdy do wyścigu włączył się Pekin oraz Francja. W kolejnych latach do klub atomowego dołączyły: Izrael, Indie, Pakistan i RPA a zasoby nuklearne wciąż rosły, by w 1986 roku przekroczyć poziom 65 tys. głowic. Mówi się, że to potencjał jądrowy uchronił jednak przed wzajemnym atakiem USA i Związek Radziecki, wywołując jednak wojny zastępcze, w państwach trzecich.
EN
The paper presents the role of the North Atlantic Treaty Organization in the development and maintenance of the international security system, using examples of selected armed conflicts (Bosnia, Kosovo, Iraq, Afghanistan, Libya). The author portrays NATO as the only guarantor of European and world security, showing that NATO is the only organization in the contemporary changing and dynamic world that is capable of keeping the peace and the status quo that was obtained with so much difficulty by the international community after World War II. The contemporary international situation, in particular the change of the external policy conducted by the Russian Federation, the great migration crisis, and the activity of the socalled Islamic State casts NATO in a completely different and, above all, new role, which this organization is bound to fulfil, constituting a reliable foundation of global peace. It seems that NATO is currently the only organization that is capable of shouldering full responsibility for ensuring security in Europe and the world.
PL
Unia Europejska od dekady podejmuje działania na rzecz konsolidacji rynków zbrojeniowych. Jednak istotną przeszkodą w tym procesie są zróżnicowane interesy, strategie bezpieczeństwa i możliwości poszczególnych państw członkowskich. Polska i Grecja są nielicznymi członkami UE, którzy w ostatnich latach zwiększają swoje wydatki obronne. Oba kraje jednak w swoich zakupach zbrojeniowych kierują się innymi celami. Polska obawia się lądowego starcia z przeciwnikiem posiadającym broń masowego rażenia i demonstrującym lekceważenie dla norm prawa międzynarodowego. Natomiast dla Grecji potencjalnym przeciwnikiem jest członek tego samego sojuszu wojskowego, bardziej przewidywalny w swoich zachowaniach, a ewentualne starcie miałoby charakter powietrzno-morski. Grecja natomiast bardziej niż Polska narażona jest na ataki terrorystyczne i niekontrolowane migracje. Polska posiada liczący się przemysł zbrojeniowy i część zapotrzebowania wojskowego może wyprodukować o własnych siłach. Grecja jest zmuszona do importowania o wiele większej ilości broni. Trudno więc liczyć na standaryzację uzbrojenia na europejskich rynkach czy też na znaczące zbliżanie strategii bezpieczeństwa rozmaitych członków UE.
PL
Rozprzestrzenianie (proliferacja) rakiet balistycznych ma silny wpływ na lokalną równowagę sił militarnych i wyścig zbrojeń. Równocześnie trudno analizować ten proces, ponieważ obie strony: dostawca i użytkownik są zwykle niechętne do ujawniania detali transakcji, a często nawet ich nie potwierdzają. Pierwszym przypadkiem proliferacji technologii rakietowych był transfer wiedzy oraz sprzętu III Rzeszy do państw zwycięskiej koalicji. Pierwsze rakiety balistyczne odpalane przez oba supermocarstwa były w całości wyprodukowane w Niemczech. Później wiele krajów kupowało proste rakiety balistyczne, a niektóre uruchamiały produkcję ich klonów. Na ich bazie konstruowano tam z czasem potężniejsze rakiety. Dla państw rozwijających się wejście w posiadanie rakiet balistycznych jest prostym sposobem zwiększenia swego potencjału militarnego i prestiżu. Równocześnie zakup rakiet balistycznych przez jakiś kraj często zmusza jego sąsiadów do poszukiwania podobnej broni. Ponadto rakiety balistyczne zwiększają „promień zagrożenia” powodowanego przez niestabilne/ nieprzewidywalne kraje i znacznie skracają niezbędny czas reakcji na zagrożenie z ich strony, czyniąc świat mniej bezpiecznym i przewidywalnym. Pierwszą próbą spowolnienia procesu proliferacji rakiet balistycznych było osiągnięcie w 1987 r. przez kraje grupy G-7 nieformalnego porozumienia politycznego, zwanego Missile Technology Control Regime (MTCR), które zakazuje sprzedaży rakiet balistycznych o zasięgu ponad 300 km z głowicą bojową o masie 500 kg lub więcej. MTCR nie jest jednak traktatem i nie nakłada żadnych zobowiązań prawnych na jego sygnatariuszy. Do dziś 35 krajów zdecydowało się na przestrzeganie zasad MTCR. Zebranie informacji na temat rozprzestrzeniania rakiet balistycznych oraz celów, jakie przyświecają eksporterom i importerom powinno ułatwić zrozumienie mechanizmów wyścigu zbrojeń, w szczególności w krajach rozwijających się. Syntetyczna informacja o obecnym stanie posiadania rakiet balistycznych przez poszczególne kraje ułatwia zrozumienie ich powiązań i zachowań na arenie międzynarodowej
PL
Kooperacja przemysłowa jest jedną z najistotniejszych form aktywności w biznesie międzynarodowym. W przypadku sektora zbrojeniowego jest to także metoda transferu uzbrojenia i sprzętu wojskowego. Różnorodność form kooperacji (alians strategiczny, joint venture, licencjonowanie, kontrakt na poddostawy, porozumienia zespołowe) zapewnia dopasowanie sposobu działania do możliwości uczestników współpracy, sytuacji rynkowej oraz uwarunkowań geopolitycznych. Kooperacja przemysłowa, podobnie jak funkcjonowanie sektora zbrojeniowego oraz rynku uzbrojenia, uzależniona jest od czynników politycznych. Celem artykułu jest przeanalizowanie form kooperacji przemysłowej w przemyśle zbrojeniowym przez pryzmat transferu międzynarodowego uzbrojenia i sprzętu wojskowego. Przedstawione zostały także dwie grupy czynników wpływających na podejmowanie kooperacji przemysłowej w sektorze zbrojeniowym. Sposób działania instytucji rządowych oraz funkcjonowania sektora zbrojeniowego kreują bowiem przestrzeń do wykorzystania kooperacji przemysłowej.
PL
W materiale omówiono uwarunkowania historyczne, przebieg oraz stan obecny rosyjsko-ukraińskiego sporu o podział oraz warunki stacjonowania rosyjskiej Floty Czarnomorskiej na Krymie. Jest to zagadnienie ważne, gdyż wydarzenia wiosny 2006 roku dowiodły, że w owej pozornie rozwiązanej kwestii tkwi znaczący potencjał konfl iktogenny, który w istotnym stopniu skomplikować może stosunki międzynarodowe w północnej części basenu Morza Czarnego.
PL
Okrągła, piąta już rocznica wydarzeń z 11 września 2001 r. skłania do podjęcia refleksji nad stanem bezpieczeństwa międzynarodowego na początku XXI wieku. Republika Federalna Niemiec jest przy tym bardzo ważnym podmiotem w grupie państw, które wspólnie bądź samodzielnie podjęły i nadal podejmują intensywne oraz wielokierunkowe działania na rzecz zwalczania terroryzmu międzynarodowego. Ze zjawiskiem tym, traktowanym obecnie jako jeden z najistotniejszych problemów globalnych, władze RFN musiały zmierzyć się już w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych ubiegłego wieku. Wtedy właśnie głośne stały się akcje niemieckich terrorystów spod znaku Frakcji Czerwonej Armii (RAF – Rote Armee Fraktion) oraz innych grup lewackich powiązanych z tzw. międzynarodówką terrorystyczną, czy też działania bojowników palestyńskich. Do historii przeszły spektakularne porwania osób i samolotów, jak również głośne medialnie wydarzenia z wioski olimpijskiej na Igrzyskach w Monachium w 1972 r. oraz w późniejszych latach ataki bombowe na wybrane obiekty użyteczności publicznej na terytorium Niemiec Zachodnich. W ostatnich latach Republika Federalna ponownie stanęła, podobnie jak wiele innych państw, przed koniecznością istotnego zrewidowania kierunków, zakresu i form kreowania własnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (Außen- und Sicherheitspolitik)1.
PL
Opracowanie jest próbą pokazania wizji rozwiązywania złożonych problemów i zagrożeń międzynarodowych związanych z terroryzmem. Próba ta, choć kontrowersyjna, jest poszukiwaniem niekonwencjonalnych, nie zawsze akceptowanych metod minimalizowania zagrożenia terrorystycznego.
EN
The article analyses the role of European Union (EU) and NATO in the system of the international security. The official documents often highlights that EU and NATO are unique and essential partners. Both organisations share common values and have 22 common members. Furthermore, it is stressed that UE and NATO can and should be complementary to one another and help one another in pressing area of international peace and security. Unfortunately co-operation between these both organisations still maintain difficult, complex and challenging problem.
PL
W artykule poddano analizie rolę Unii Europejskiej (UE) i NATO w systemie bezpieczeństwa międzynarodowego. W oficjalnych dokumentach często pojawia się stwierdzenie, że UE i NATO to wyjątkowi partnerzy. Obie organizacje łączą wspólne wartości, a 22 państwa członkowskie NATO należą też do UE. Podkreśla się, że UE i NATO mogą, a nawet powinny wzajemnie się wspierać i uzupełniać w dziedzinie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa. Niestety, współpraca pomiędzy nimi stanowi trudny i złożony problem.
EN
The purpose of this paper is to determine if the assumptions of the English school of the theory of international relations are capable of ensuring peaceful relations between countries in the international arena. The author presents the development of international relations on the level of economic, political and military relationships, including the discussion of problems that plague the contemporary world. The analysis of the situation of the international community in the era of globalization, including existing threats, conflicts, terrorism, as well as social and economic changes perceived in terms of security enables one to determine what influence the balance of power has on global security. The included assessment of the international situation takes into account contemporary problems, also indicating a new type of aggressor – an enemy with no legal capacity (i.e. terrorism), which is the most serious threat to the security of the contemporary world. The author also points to the new phenomenon of mass migration, which is generated by problems on the African continent, and which is a new challenge to the international community.
PL
W artykule autor podjął się próby systematyzacji różnych koncepcji i sposobów podejścia do kwestii bezpieczeństwa przez przedstawicieli liberalizmu politycznego. Liberalizm polityczny wytycza obecnie główne kierunki myślenia o bezpieczeństwie w Europie i Stanach Zjednoczonych. Poszerzając podmiotowy zakres bezpieczeństwa, przyczynił się niewątpliwie do rozwoju różnych koncepcji bezpieczeństwa, w których nie tylko państwo, ale i inne podmioty stają się ważnymi aktorami w międzynarodowym środowisku bezpieczeństwa. W artykule przedstawiono główne założenia liberalnej wizji bezpieczeństwa, sposób podejścia do bezpieczeństwa przez przedstawicieli liberalizmu tradycyjnego i nurtów współczesnych.
PL
W artykule zaprezentowano kierunki i przyczyny zmian systemu dowodzenia i organizacji Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. Przedstawiono zagadnienia związane z przemianami jakie nastąpiły w polskich siłach zbrojnych po roku 1989, wynikające ze zmian w międzynarodowym środowisku bezpieczeństwa oraz zobowiązań będących następstwem przystąpienia Polski do Unii Europejskiej i Paktu Północnoatlantyckiego.
PL
Artykuł przedstawia przegląd i identyfikację zagrożeń globalnych z perspektywy bezpieczeństwa międzynarodowego; do zagrożeń takich zalicza proliferację broni masowego rażenia, terroryzm oraz cyberzagrożenia. Artykuł omawia też wyzwania, które– inaczej niż zagrożenia – stwarzane są raczej przez partnerów i sojuszników niż przez przeciwników.
EN
The paper presents a review and identification of global threats from the perspective of international security; to such threats belong proliferation of weapons of mass destruction, terrorism and cyber-threats. The paper discusses also challenges to security that – otherwise than threats – are created by partners and allies, not by enemies.
16
38%
EN
The withdrawal of the United Kingdom from the European Union may have a significant impact on Europe’s political, economic and military security. The resources of the European Union will undoubtedly be reduced as a result of Great Britain leaving. However, the European Union will gain more sophisticated forms of defence cooperation, due to the departure of an actor who has been one of the most obstinate opponents of the Union’s strategic autonomy. This mandates the search for new analytical concepts and theoretical models to describe European security that may emerge as a result of Brexit. These will have fundamental significance for the countries currently benefiting from peace and stability in Europe, including Poland.
PL
Wystąpienie Zjednoczonego Królestwa ze wspólnoty może wywrzeć niebagatelny wpływ na bezpieczeństwo Europy, zarówno na płaszczyźnie polityczno-gospodarczej, jak i militarnej. Szeroko pojęte zasoby Unii Europejskiej ulegną niewątpliwie uszczupleniu na skutek secesji Wielkiej Brytanii z tej organizacji, choć, z drugiej strony, wspólnota odzyska elementarną sterowność w dziedzinie bardziej zaawansowanych form współpracy na niwie obronności, z uwagi na wystąpienie z jej szeregów aktora, który dotychczas odgrywał rolę jednego z najzagorzalszych przeciwników autonomii strategicznej Unii. Powyższe skłania do poszukiwania nowych koncepcji analitycznych oraz modeli teoretycznych opisujących bezpieczeństwo Europy, które mogą objawić się w następstwie Brexitu, mając fundamentalne znaczenie dla krajów będących obecnie beneficjentami pokoju i stabilności na Starym Kontynencie, w tym Polski.
PL
Postęp technologiczny tradycyjnie znajduje się wśród czynników wpływających na stosunki międzynarodowe i ich bezpieczeństwo. Aktualnie kolejna fala rewolucji informatycznej wprowadza nową jakość tworzącą szybsze, bliższe i mniej przewidywalne środowisko interakcji. Pojawiają się w nim nowe rodzaje zagrożeń, tj. sztuczna inteligencja (AI), kreujące wyzwania dla tradycyjnego postrzegania problematyki bezpieczeństwa międzynarodowego. AI ze względu na swoją unikatowość staje się ogromnym wyzwaniem dla różnych wymiarów bezpieczeństwa międzynarodowego. Sprzyja temu jej istota i specyfika zawierająca się w zdefiniowaniu jej jako instrumentu autonomicznego procesu decyzyjnego, opierającego się na przetwarzaniu olbrzymiej ilości danych, umożliwiających wykształcenie uczenia się, i działaniu zgodnie z własną logiką. Znaczenie AI zostało dostrzeżone przez największych graczy międzynarodowych, w tym także przez rosyjskie władze. Od 2017 r. odniesienia do tej technologii można znaleźć w kilku dokumentach państwowych oraz w projektach rządowych. Widoczny jest również wzrost koncentrowania się na AI, w szczególności w sektorze wojskowym. Niemniej podejmowane działania i przygotowywane strategie są konfrontowane z opóźnieniami technologicznymi oraz ograniczonymi zasobami finansowymi, co sprawia, że Rosja jest wciąż w tyle za liderami badań nad AI, czyli USA i Chinami.
EN
Security is a phenomenon that is undergoing constant evolution. The beginning of the 21st century has brought many changes in the field of security. This has been influenced by, among other things, civilizational changes, the development of technology and a change in the mentality of society and politicians. In the first part of the article, the term security and a historical outline of the changes in international security are indicated. Subsequently, the factors that have had a significant impact on the changes in the evolution of security in Europe are listed and then the current situation in international security is characterised.
PL
Bezpieczeństwo jest zjawiskiem, które podlega ciągłej ewolucji. Początek XXI wieku przyniósł wiele zmian w dziedzinie bezpieczeństwa. Wpływ na to miały m.in. zmiany cywilizacyjne, rozwój technologii oraz zmiana mentalności społeczeństwa i polityków. W pierwszej części artykułu wskazano pojęcie bezpieczeństwa oraz zarys historyczny zmian w bezpieczeństwie międzynarodowym. Następnie wymieniono czynniki, które miały istotny wpływ na zmiany w ewolucji bezpieczeństwa w Europie, a następnie scharakteryzowano obecną sytuację w zakresie bezpieczeństwa międzynarodowego.
EN
The aim of this paper is to present the set of priorities of the Norwegian policy with reference to NATO evolution before and during Alliance Summit in Riga. The article should point out the background for Norway’s approach towards transformation of NATO. Is it in the best interest of Norway to support and contribute to the NATO’s development at the beginning of XXI century ? The Norwegian strategy towards NATO is an expression of national political and military aspirations, so, the motives of the Norway to create new shape of Alliance military cooperation must be touched upon. The fact that Norway is so firmly anchored in NATO’s structures constitutes an important factor for state’s security policy – strategy. As a result Norwegian activity in the field of security must be seen as an element many-sided NATO transformation.
PL
Podjęcie problemu Norwegii w świetle transformacji NATO wydaje się być potrzebą chwili z kilku powodów. Chociaż Norwegia jest od 1999 roku sojusznikiem Rzeczypospolitej w strukturach NATO, a zatem także gwarantem polskiego bezpieczeństwa, o polityce wojskowej tego skandynawskiego państwa pisze się niewiele. Celem artykułu jest wyjaśnienie specyfiki strategii Królestwa Norwegii wobec węzłowych problemów rozwoju i transformacji Sojuszu Północnoatlantyckiego w bardzo ważnym dla tej organizacji okresie Rady Północnoatlantyckiej w Rydze, zwanej powszechnie Szczytem NATO w Rydze.
EN
It has been assumed that armed conflicts being a part of social life, are dynamic processes of change conditioned by multilevel-factors. Hence, the purpose of the paper is identification of the new quality of armed conflicts existing in most cases simultaneously on both internal and external spheres of social life. It has been verified hypothesis, that new quality of contemporary internal / international armed conflicts is synergy effect of factors operating on both internal and international levels. Particularly the analysis has been focused on factors operating on the international system level like changing polarity of the post-cold war system and globalization processes. They have indirect impact on armed conflict. Direct impact is both exerted and analyzed in the paper by economic, environmental and demographic factors. As a result of operating factors in the parte are analyzed following new quality features of armed conflict: a) internationalisation of internal conflicts, b) broad involvement of transnational actors, c) severe consequences for civil population, d) one-sided violence.
first rewind previous Page / 5 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.