Search results

1

Elity czternastowiecznego Opola.

100%

Pobóg-Lenartowicz A.

Res Gestae. Czasopismo Historyczne

|

2013

|

vol. 13

93-106

PL

For the purpose of this article, the term "elite" is defined as "a category of people who are of utmost importance in a importance in a particular community, influence the authorities and shape social attitudes". In the case of a 14th-century town, like Opole, three primary groups that can be treated as elite are distinguished: the clergy, the dukes, and the burghers. According to theestimatio In the case of a 14th -century town, like Opole, three primary groups that can be treated as elite are distinguished: the clergy, the dukes, and the burghers. According to the estimation of the author of the article, the town elite consisted of about 250 people, which was 10% of the then number of citizens (according to Prof. W. Dziewulski, Opole was at that time inhabited by 2000–2500 people). The most numerous and certainly most elitist group –from our contemporary point of view – were the clergy. They constituted almost 70% of the abovementioned elite (about 160 people). The largest group was constituted by the members of the collegiate church of Opole, and the most vivid were the archdeacons of Opole. The latter included bishops, abbots, and prominent professors from different European countries (including France, Italy, England, Aragon, the Holy Roman Empire, and Bohemia). There were also monks from the two monasteries in Opole – Dominican and Franciscan. When it comes to the 14th-century dukes, the group consisted of about 70 people. There were representatives of the families that had been connected with the Opole court since the 13th century as well as those who started their clerical careers in the 14th century.Finally, there are the burghers who started plying their political role as the last. The first Opole mayor Nicholas appeared in the sources in 1258. Since the middle of 1270s, burghers appeared around the dukes of Opole, however, only two lists of lay judges and skeletal lists of the town council from the 14th century were preserved. Opole was a settlement in which the authority of a hereditary mayor lasted relatively long, until the beginning of the 15th century. It was the result of a strong ducal authority which was not difficult to achieve in a small town as Opole. The analysis of the constitution of the Opole town council and lay judges until the middle of the 16th century indicates that the city was ruled by butchers and cloth makers. Many of them were related with one other.To sum up, it needs to be stated that medieval Opole was an attractive place for many newcomers. These were mainly people from Lower Silesia, especially the nearby settlements: Nysa, Otmuchowa, Grodkowa, as well as from more distant areas such as the Lesser and Greater Poland. There were also foreigners from different uropean countries. As the time passed, Opole rulers were more and more frequently accompanied by the local people, especially cout clerks and chancery staff. It also needs to be bore in mind that some of citzens of Opole made careers in other cites, where they achiieved high posts and status.

2

„KOBIECE ELITY BIZNESU”: PRÓBA ROZPOZNANIA POJĘCIA NA POTRZEBY BADAŃ PEDAGOGICZNYCH I EDUKACYJNYCH

86%

Kożyczkowska A.

Edukacja Dorosłych

|

2017

|

vol. 2(77)

47-60

PL

Celem tekstu jest omówienie problemów metodologicznych związa- nych z rozpoznaniem pojęcia „kobiece elity biznesu” na potrzeby badań społecznych, w tym pedagogicznych i edukacyjnych. Polityczna transformacja rozpoczęła proces przebudowywania struktur społecznych, w tym proces odtwarzania elit biznesu i kobiecych elit biznesu. Autorka widzi konieczność podejmowania przez pedagogów badań pedagogicznych i edukacyjnych kobiecych elit biznesu. Badania takie mogą wzbogacić dorobek naukowy pedagogiki oraz praktyk w zakresie konstruowania programów pomocowych.

EN

The aim of the text is to discuss methodological problems pertaining to understand for concept „women business elites” for the purposes of social studies, including pedagogical and educational research. Political transformation begun process of reconstruction of social structures and including business elites and women business elites. The author sees the need for pedagogical and pedagogical research of women business elites. The research can enrich the scientific potential of pedagogy and the practice of constructing assistance programs.

3

Wirus rozchwiania (czyli kilka uwag o politycznych konsekwencjach zarazy)

81%

Rokita J.

Horyzonty Polityki

|

2020

|

vol. 11

|

issue 36

25-41

EN

RESEARCH OBJECTIVE: The aim of this paper is an analysis of the consequences, which can be foreseen and are visible just now during the crisis of the pandemic in the sphere of politics, economy, social life and religion. THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The author uses the rich spectrum of the statements formulated by the present-day analysts of the COVID-19; he analyses theirs opinions and estimates its real grounds. He points at the views and prognoses formulated by the politicians, scientists and hierarchy of the Church. THE PROCESS OF ARGUMENTATION: The process of argumentation consists in an analysis of the present-day problems related to the pestilence in Europe and USA. The second step of analysis is the presentation of the supposed consequences of the crisis. RESEARCH RESULTS: The most important conclusion of the research is an attempt to recognize the consequences of crisis in the pivotal spheres of the life in western democracies. In the author’s opinion, the present situation increases the distrust of the western societies towards the demo-liberal State, which in the present situation of pandemic is trying to bring into relief its inclination for the authoritarian and even tyrannical activity. It deals first of all with the activities connected with the politics of economic restrictions, centralization and protectionism. CONCLUSIONS, INNOVATIONS AND RECOMMENDATIONS: The author comes to the conclusion that the present-day crisis causes the radicalization of the ideas, which have been existed before. In his opinion, neither political elites nor the hierarchies of the Church are able to keep a rational balance in the time of Covis-19 crisis, which he calls the crisis of „swinging”. The future is unknown. As long as we are in crisis we could be instructed about future neither by the present-day science nor – still less – by any political elites.

PL

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest analiza przewidywanych i widocznych już dzisiaj konsekwencji kryzysu pandemii w wymiarze politycznym, gospodarczym, społecznym i religijnym. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Autor korzysta z bogatego spektrum wypowiedzi współczesnych analityków kryzysu COVID-19, dokonując przeglądu ich opinii oraz oceniając ich rzeczywiste podstawy. Przywołuje poglądy i prognozy formułowane w świecie zachodnich demokracji przez polityków, naukowców, hierarchów Kościoła. PROCES WYWODU: Proces wywodu polega na analizie współczesnych problemów związanych z zarazą w Europie i USA. Drugim stopniem analiz jest sformułowanie domniemań co do przyszłych konsekwencji kryzysu. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Najistotniejszą konkluzją artykułu jest próba rozpoznania konsekwencji kryzysu w kluczowych dziedzinach życia zachodnich demokracji. Zdaniem autora obecny kryzys przyczynia się do wzrostu podejrzliwości społeczeństw zachodnich wobec państwa demoliberalnego, które w sytuacji pandemii stara się uwypuklić swoją skłonność do działań autorytarnych. Chodzi tu przede wszystkim o oddziaływanie w duchu interwencjonizmu gospodarczego, centralizmu, protekcjonizmu. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Autor dochodzi do wniosku, iż obecny kryzys powoduje radykalizację istniejących już wcześniej idei. Jego zdaniem ani elity polityczne, ani też hierarchowie Kościoła nie są w stanie zachować równowagi intelektualnej wobec kryzysu COVID-19, który nazywa on kryzysem „rozchwiania”. Ostatecznie nie wiadomo, jaka czeka nas przyszłość. Póki co nie mogą nas o tym pouczyć ani współczesna nauka, ani też – tym bardziej – żadne elity polityczne.

4

O efektywnym uprawianiu historiografii. Rozważania na marginesie pracy Aleksandry Ziober

72%

Żojdź K.

Kwartalnik Historyczny

|

2023

|

vol. 130

|

issue 1

151-174

EN

The article discusses a recently published book on the attitudes of Lithuanian elites towards the election of Kings Władysław IV and Michał I. Among other things, the methodology used for the publication and the author’s selection of the interregna have been criticised. The reviewed book also became a pretext to recall the thesis on the dynamics of patron-client relations in the Polish-Lithuanian Commonwealth and to emphasise the specificity of those relations in the Grand Duchy of Lithuania.

PL

W artykule omówiono najnowszą pracę na temat postaw litewskich elit wobec elekcji Władysława IV i Michała I. Krytyce poddana została m.in. metodologia zastosowana na potrzeby publikacji oraz dobór bezkrólewi. Recenzowana książka stała się również pretekstem, aby przywołać tezę o dynamiczności układów klientalnych w Rzeczypospolitej oraz podkreślić specyfikę relacji patron–klient w Wielkim Księstwie Litewskim.

5

Stowarzyszenie Humanitarne „Leopolis” we Lwowie (1899–1938). Główne kierunki działalności

72%

Sroka Ł. T.

Kwartalnik Historyczny

|

2016

|

vol. 123

|

issue 1

EN

The history of the “Leopolis” lodge in Lwów (Lviv, Lemberg, Lemberik) concentrates all the most important processes and phenomena transpiring among the local Jews from the end of the nineteenth century to the early twentieth century. Thanks to the enfranchisement introduced in 1867 numerous Jews (in particular among the assimilated Jewry) enjoyed social promotion and successful professional careers. A considerable number evolved from involvement in the pro-assimilation current to fascination with Zionism. Those who maintained bonds with the Jewish community and felt responsible for its progress made use of a new organizational formula, namely, the Independent Order of B’nai B’rith. This organization, universally known as “B’nai B’rith”, was founded in New York by the German-born émigré Heinrich Jones in 1843. The Order’s objectives included the moral and intellectual elevation of its members. Both the latter and their families could rely on assistance in assorted difficult situations (e.g. illnesses or involuntary financial problems). The statute of the “Leopolis” Humanitarian Society was registered on 5 October 1899 with a rescript issued by the Lwów Governorship, and the foundation meeting took place on 29 October of that year.“Leopolis” was created mainly by representatives of the free professions, the intelligentsia, and entrepreneurs functioning both locally and abroad. The former activity took place in the seat of the lodge and included routine and special-occasion sessions, with debates about crucial problems of the Jews of Lwów and across the world. In addition, the lodge held scientific, popular, and world outlook lectures. The “Leopolis” seat also hosted assorted social and special-occasion events (e.g. celebrations of Hanukkah and Purim). A major part of the work conducted by the Order’s members took place outside the lodge, with mention due to efforts pursued for the sake of the orphaned, the poor, and the ailing as well as material and financial help rendered to these beneficiaries, who included primarily Jews; in certain instances assistance was also provided for the Christians, as exemplified by the new Israelite Hospital erected by members of “Leopolis”. The projects proposed by the organization responded to the material problems faced by the Jews of Lwów at the turn of the nineteenth century. Better familiarity with this issue also facilitates closer insight into the life of the community.

PL

Statut Stowarzyszenia Humanitarnego „Leopolis” zarejestrowano 5 października 1899 r. reskryptem namiestnictwa we Lwowie. Spotkanie założycielskie odbyło się w dniu 29 października tego samego roku. „Leopolis” stanowiło część międzynarodowego Niezależnego Zakonu Synów Przymierza (Independent Order B’nei B’rith), który założył 13 października 1843 r. w Nowym Jorku emigrant pochodzenia niemieckiego Heinrich Jones. Organizacja ta stawiała sobie za cel moralne i umysłowe uszlachetnianie swoich członków. Zarówno oni, jak też członkowie ich rodzin mogli liczyć na pomoc Zakonu w sytuacjach trudnych (np. podczas chorób, niezawinionych kłopotów finansowych).„Leopolis” tworzyli głównie reprezentanci wolnych zawodów, inteligenci i przedsiębiorcy. Ich działalność miała charakter wewnętrzny i zewnętrzny. Ta pierwsza rozstrzygała się w siedzibie loży. Należą do niej rutynowe oraz uroczyste posiedzenia, podczas których debatowano o kluczowych sprawach Żydów we Lwowie i na świecie. Oprócz tego wygłaszano odczyty naukowe, popularno-naukowe, refleksyjne i poglądowe. W lokalu „Leopolis” urządzano również zabawy towarzyskie i świąteczne (np. z okazji świąt chanuki i purim). Gros aktywności członków Zakonu objawiało się jednak poza dosłownie rozumianą lożą. Wymienić trzeba przede wszystkim prace na rzecz sierot, biednych, chorych oraz udzielane im wsparcie materialne i finansowe. Odbiorcami tej pomocy byli przede wszystkim Żydzi. W niektórych wypadkach pomoc otrzymywali również chrześcijanie, przykładem tego jest wybudowany przez członków „Leopolis” nowy Szpital Izraelicki, gdzie przyjmowano ich na leczenie. Wykonywane przez tę organizację projekty stanowiły odpowiedź na realne potrzeby Żydów lwowskich u schyłku XIX i na początku XX w. Lepsze poznanie tego zagadnienia to także wgląd w życie wewnętrzne tej społeczności.

6

Wykształcenie szkolne Krzysztofa Grzymułtowskiego i jego praktyczne wykorzystanie

72%

Nowicki M.

Rozprawy z Dziejów Oświaty

|

2021

|

vol. 58

99-116

EN

Krzysztof Grzymułtowski was one of the most influential politicians of 16th-century Poland not only due to his social background but also his school education. The aims of this article are to present the role of school education he obtained at the Lubrański Academy in his public activity as a politician and examine the effects of education in one of the most prominent secondary schools of that period. The text refers to published studies of the school curriculum, which were confronted with Grzymułtowski’s publications from the school period, written under the supervision of his educators, and from the time of his later public activity. The conducted analysis showed that his school education had a clear impact on his later activities, especially in terms of rhetorical skills, legal and state-related knowledge and cognitive competencies acquired through philosophical studies.

7

KULTUROWE CZYNNIKI ROZWOJU PRAW WŁASNOŚCI W POLSCE I NA UKRAINIE – KRYTYKA TEORII HARTWELLA I PRÓBA UJĘCIA HISTORYCZNEGO

72%

Pawłowski M.

Przestrzeń, Ekonomia, Społeczeństwo

|

2017

|

issue 11/I

153-165

PL

Christopher Hartwell twierdzi, iż prawa własności nie rozwinęły się tak dobrze na Ukrainie jak w Polsce między innymi ze względu na ekonomiczne i polityczne podporządkowanie tych ziem w czasie istnienia Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Stosuje on w nieadekwatny sposób kategorie narodowościowe i nie docenia roli czynników kulturowych. Jego teza jest nie w pełni trafna głównie dlatego, że, jak wielu autorów wskazuje, w szlachta ruska oraz polska cieszyły się w Rzeczypospolitej taką samą pozycją. Problemy z prawami własności w tym tworze państwowym wynikały z ich silnego ograniczenia do jednego stanu, a nie grupy etnicznej. Co więcej, szlachta ruska była pod silnym wpływem polskiej kultury i bardzo szybko się polonizowała. Ta ekspansja polskiej kultury oraz długoterminowa porażka ruchu kozackiego, jego niezdolność do uzyskania równorzędnej szlachcie pozycji lub stworzenia własnej państwowości, są przyczyną niskiego poziomu praw własności na Ukrainie. Ukraiński ruch narodowościowy, pozbawiony zaplecza silnych elit narodowych, musiał adresować swą ofertę przede wszystkim do słabszych ekonomicznie i politycznie grup. W ten sposób dawne podziały stanowo-ekonomiczne przełożyły się na nierówności ekonomiczno-narodowościowe. Ukraińcy nie posiadali własnych elit, które mogłyby kształtować ich państwowości, przekazać dawne doświadczenia ustrojowe, czy wesprzeć ekonomicznie w konkurencji z innymi grupami narodowościowymi. Tak można wytłumaczyć źródła współczesnych niepowodzeń ukraińskiej transformacji, mimo wieloletniej egzystencji przodków Polaków i Ukraińców w tych samych (bądź wielokrotnie podobnych) warunkach.

EN

Christopher Hartwell states that property rights in Ukraine have not developed as good as in Poland among others due to its economic and political dependence during the time of Polish–Lithuanian Commonwealth. He uses in inadequate way a concept of a nation and does not appreciate the role of cultural factors. His thesis inaccurate mostly because of the fact (shown by many authors) that Ukrainian and Polish nobility had the same position in the Commonwealth. Problems with property rights were a result of strong constraints to a one estate, not an ethnic group. Moreover, Ukrainian nobility was under a big influence of Polish culture and very quickly acquired Polish customs and language. This expansion of Polish culture and a long-term failure of the Cossacks movement, its inability to achieve equivalent position with the nobles or create own state, are reasons for low property rights’ level in Ukraine. Ukrainian national movement, deprived of strong national elites, had to target its offer mostly to economically and politically weaker estates. That is the way how old-time social divisions influenced national-economic inequalities. Ukrainians did not have own elites that could shape their statehood, pass down state experiences or support economically in a competition with other nationalities. It explains Ukraine’s transformation’s failures, despite perennial coexistence of ancestors of Poles and Ukrainian, often in the same conditions.

8

Zwrot edukacyjny w perspektywie mechanizmów uczenia się kultury

72%

Abassy M.

Roczniki Kulturoznawcze

|

2019

|

vol. 10

|

issue 2

5-18

PL

Celem niniejszych rozważań jest zredefiniowanie pojęcia zwrotu edukacyjnego oraz wpisanie określanego tym mianem zjawiska w ramy interpretacyjne mechanizmów uczenia się kultury. Postawione zostały trzy główne hipotezy. Po pierwsze, zmiany które obserwujemy w dziedzinie szeroko pojętej edukacji są rezultatem zmiany mechanizmu uczenia się kultury — oświeceniowy paradygmat okazuje się niewystarczający w świetle nadmiaru informacji i konieczności szybkiego ich klasyfikowania oraz reagowania na nie. Po drugie, każdy pomysł reform w jednej dziedzinie kultury wymaga refleksji nad potencjalnym efektem domina, czyli wpływem, jaki może on wywrzeć na inne obszary kultury i życia społecznego. Po trzecie, nie każde zdarzenie kulturalne ma taką samą rangę, jeśli chodzi o wywierany wpływ edukacyjny.

EN

Re-definition of the notion of “educational turn” within the interpretative frames of a culture learning mechanism is the main purpose of this paper. Three main hypotheses were put forward. First of all, all the changes in educational processes which are observed nowadays result from the fact that a culture learning mechanism are have been being transformed. The paradigm of the enlightenment period proved to be insufficient due to the challenge created by huge amount of information which is absorbed by a person every minute, and the necessity to select and organize it very quickly. Secondly, every single idea of reforms requires reflection on the potential “domino effect”, e.g. how will it affect other fields of culture and aspect of human life. Thirdly, cultural events are not equally significant concerning their educational influence. The conclusion is that the very notion of „educational turn” needs to be redefined through the perspective of cultural values.

9

Uwagi do książki: Małgorzata Dajnowicz, Poglądy ideowe i działalność polityczna elit (nie)prowincjonalnych Narodowej Demokracji zachodniej części województwa białostockiego (1919–1939), Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2015, ss. 293

72%

Miodowski A.

Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku

|

2016

|

vol. 16

221-230

10

Idea państwa w świadomości młodych inteligenckich elit

72%

Kulas P.

Studia Socjologiczne

|

2018

|

issue 1(228)

65-98

PL

Celem tego artykułu jest przedstawienie oraz analiza wyobrażeń młodych polskich elit intelektualnych na temat państwa. W artykule omówiono historyczny kontekst relacji między inteligencją a państwem, ze zwróceniem uwagi na związane z tym ambiwalencje. Autor stawia tezę, że młode elity inteligenckie są przekonane o półperyferyjnym położeniu Polski, zarazem ich przedstawiciele artykułują potrzebę istnienia aktywnego, inkluzywnego państwa, którego – ich zdaniem – nie udało się zbudować po 1989 roku. Chociaż zauważalny kierunek myślenia podkreślający znaczenie państwa ma ponadpokoleniowy charakter, to wyraźnie zaznacza się wśród młodszych generacji. Praca ma charakter empiryczny. Podstawę analizy stanowi kilkadziesiąt wywiadów pogłębionych z przedstawicielami młodych inteligenckich elit. Nawiązuje ona do historyczno-socjologicznych refleksji nad świadomością polskiej inteligencji.

EN

The main aim of the article is to present and analyze the ideas of young Polish intellectual elites about the state. The article discusses the historical context of the relationship between intelligentsia and the state. I also pay attention to the related ambivalences. I argue that young intellectual elites are convinced of the semi-peripheral position of Poland. Simultaneously, their representatives speak for an active, inclusive state that, in their opinion, had not been built after 1989. Although the noticeable way of thinking that emphasizes the importance of the state is shared across generations, it is markedly present among younger generations. The basis of the presented analysis is several dozen in-depth interviews with representatives of young intellectual elites. The article contributes to historical and sociological studies on the consciousness of Polish intelligentsia.

11

Klanowa struktura spłeczna a krajobraz polityczno-gospodarczy północnego Kaukazu

72%

Wasiuta S., Wasiuta O.

Przegląd Geopolityczny

|

2017

|

vol. 20

53-73

PL

Na Kaukazie Północnym od dawna ustaliły się dwie warstwy życia społecznokulturowego: zewnętrzna i wewnętrzna. Warstwa zewnętrzna formalnie wprowadza społeczeństwa w państwowy system ideologiczny i gospodarczy, podczas gdy wewnętrzna (obejmująca m.in. tukhumy i tejpy), istniejąc niezależnie od pierwszej jest realnym źródłem duchowej i etnicznej identyfikacji narodów kaukaskich. Zmieniona pod wpływem władzy radzieckiej tradycyjna struktura społeczeństw górskich obecnie doprowadza do nepotyzmu i korupcji w nominacjach na stanowiska w administracji, zwłaszcza niższego szczebla. Struktura wewnętrzna społeczeństw Kaukazu Północnego różni się od siebie, a w każdej republice istnieje etniczna specyfika. Związki klanowe często mają wpływ nie tylko na tworzenie się elit w republikach, ale są podłożem nieustannej rywalizacji o władzę i wpływy. Obowiązują niepisane umowy między najbardziej wpływowymi klanami, mającymi oparcie we własnych społecznościach. Jest ona najbardziej wyraźna w republikach wieloetnicznych: Dagestanie, Kabardyno-Bałkarii i Karaczajo-Czerkiesji.

EN

In the North Caucasus there has been established two layers of socio-cultural life. The first layer is external, it formally introduces the society in the state ideological and economic system. The other – the internal one – embraces traditional structures like tukhums, teyps, wirds etc.,is stable over the centuries and exists independently from the first layer. It is the real source of spiritual and ethnic identification of Caucasian peoples. The structure of traditional mountain societies, which has been disturbed under the Soviet influence, today often leads to nepotism and corruption in the administration, especially on the lower levels. There is a hierarchy of candidates, which is based on the relationships within “tukhums” and “teyps”. Also there is the opportunity to “purchase” certain electoral activities (signatures of support, votes during the election process). The internal structure of North Caucasus societies differs from each other, in every republic there are their own ethnic peculiarities, clan relationships often have an impact not only on the formation of elites in the republics, but also on the continuous rivalries between ethnic clans for power and economic influences. Important are the unwritten agreements between the most influential clans, which have support from their own communities (mostly in the regions from which they came). It is mostly explicit in multi-ethnic republics like Dagestan, Kabardino-Balkaria and Karachay-Cherkessia.

12

Elity i lud, czyli długa pamięć dyskursu. Perspektywa historyczna w badaniach komunikacji publicznej

72%

Nowicka-Franczak M.

Stan Rzeczy

|

2021

|

issue 2(21) Socjologia historyczna

81-114

PL

Celem artykułu jest nakreślenie miejsc wspólnych socjologii historycznej i analizy dyskursu. Polem, gdzie synergia obu podejść może być szczególnie cenna poznawczo, są komunikacyjne relacje polskich elit i ludu. Mimo historycznie zmiennych desygnatów pojęć ludu i elit dyskursywne sposoby odnoszenia się do siebie przedstawicieli tych kategorii wykazują dynamiczną ciągłość. Empiryczna część artykułu dotyczy praktyki komunikacyjnej obecnej w dyskursie elit liberalno-lewicowych, tj. mówienia w imieniu i na rzecz tzw. klas ludowych, wprowadzania i zapośredniczania ich głosu w debacie publicznej, i jej historycznych prefiguracji. Współczesna realizacja tej praktyki została przedstawiona na przykładzie analizy audycji Świat się chwieje Grzegorza Sroczyńskiego w radio TOK FM, pt. Profesorka, nauczycielka i elektromonter – wszyscy pracujemy na taśmie, wszyscy przykręcamy śrubki z 1 listopada 2020 r.

EN

The paper aims to indicate the common ground between historical so-ciology and discourse analysis. A field where a synergy of these two ap-proaches can be heuristically valuable concerns communicational relations between the Polish elites and the people. Despite the historically changing designatum of the notions of elites and people, discursive ways of how the elites and the people relate to each other exhibit a dynamic continuity. In the second, empiric part of the paper, a contemporary practice present in the left-liberal elitist discourse, that is, speaking in the name and favour of the people, introducing and mediating their opinions in the public de-bate, and its historical prefigurations, is discussed using the example of an analysis of a radio broadcast „Świat się chwieje” [The World is Shaking] by Grzegorz Sroczyński in the radio station TOK FM. The episode is titled „Profesorka, nauczycielka i elektromonter – wszyscy pracujemy na taśmie, wszyscy przykręcamy śrubki” [Professor, teacher, and installation electri-cian: We all work on a production line, we all tighten screws], and was aired on 1 November 2020.

13

Popularyzowanie diet bezmięsnych w oparciu o koncepcję krążenia wzorców konsumpcyjnych Thorsteina Veblena

72%

Mamzer H.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2018

|

issue 38

EN

In many cultures eating meat was considered for a very long time a privilege of people enjoying higher economic and social status. Nowadays situation slowly changes: those who are rich and fortunate tend to resign from eating meat. This rejection can be treated as an important element of a lifestyle, but it can be also considered a type of fashion. In both cases, if higher social classes tend to reject meat and animal products, this tendency may gain a status of “exclusive lifestyles.” Following Thorstein Velben’s theory of circulation of consumption patterns, one can make an attempt to explain growing popularity of vegetarian and vegan diets. The assumption is that once they are turned into elements of an attractive lifestyle, mass consumers follow the example. The article analyzes growing tendencies to reject meat consumption in Poland and in Western culture.

PL

Biologiczne przesłanki wskazują na to, że dieta ludzka, powinna być zbliżona do szympansiej. Jako gatunek,homo sapiens sapiens, nie jest stricte mięsożerny. Społeczno-kulturowe uwarunkowania doprowadziły do sytuacji powszechnego spożywania mięsa. Na spożywanie mięsa w niektórych częściach globu wpływa też swoisty klimat, który utrudnia lub wręcz uniemożliwia pozyskiwanie produktów roślinnych (choćby w Mongolii, Kirgistanie, regionach polarnych). Człowiek nie tylko je mięso, ale nadaje mu też silne kulturowe naznaczenia (spożywanie mięsa białego- powszechnie przypisuje się kobietom, podczas kiedy mężczyźni „powinni” spożywać mięso czerwone). Obok takich utartych przekazów, zakorzenionych mocno w kulturze zachodniej, pojawia się jednak nowy silny i dynamiczny trend, jakim jest odrzucenie produktów odzwierzęcych. Liczba osób nie jedzących mięsa wzrasta. Czy jest to zatem powrót do natury człowieczej czy też odstępstwo od niej? Niektórzy autorzy uważają, że diety bezmięsne stanowią przywilej klas społeczno-ekonomicznych ulokowanych w wyższych sferach społecznych. Czy jest możliwe niejedzenie mięsa przez całe społeczności, szczególnie jeśli diety bezmięsne zostaną uznane za atrakcyjną formę konsumpcji?

14

Krajobraz po wojnie: anatomia rozpadu świata społecznego na przykładzie Polski w okresie II wojny światowej

58%

Wylegała A.

Studia Socjologiczne

|

2016

|

issue 3(222)

133-163

PL

Tekst analizuje wpływ II wojny światowej na więzi społeczne, normy, wartości i strukturę ówczesnego społeczeństwa polskiego. W części pierwszej omawia proces wojennej destrukcji, skupiając się na czterech jej głównych elementach: rozpadzie struktur społecznych, eksterminacji ludzi, brutalizacji życia codziennego i upadku norm. Część druga pokazuje, dlaczego powojenna odbudowa była tak trudna. Skupia się na takich kwestiach, jak: niepewność polityczna i poczucie ﬁzycznego zagrożenia, przemoc na tle etnicznym i rabunkowym, bieda, ogólna demoralizacja i brak elit, a także trudności związane z adaptacją i zakorzenieniem się osób przesiedlonych. Tekst powstał na podstawie kwerendy w dokumentach osobistych z takich kolekcji, jak Archiwum Wschodnie, Archiwum Historii Mówionej, Biblioteka Jagiellońska, Biblioteka Narodowa, Ossolineum, United States Holocaust Memorial Museum oraz liczne źródła opublikowane.

EN

This text analyses the inﬂuence of the Second World War on the social bonds, values, and structure of postwar Polish society. In the ﬁrst part, the author discusses the process of wartime destruction, focusing on four issues: the disintegration of social structures, the extermination of people, the brutalization of everyday life, and the destruction of values and standards. In the second part, the author shows why the postwar reconstruction was such an arduous process, focusing on such problems as political instability and feelings of physical danger, ethnic cleansing and criminal violence, poverty, general demoralization and lack of elites, and the difﬁculties caused by mass migrations and deportations. The text is based on extensive research in the ego-documents in such collections as the Eastern Archives, the Oral History Archives, the Jagiellonian Library, the National Library, Ossolineum, the United States Holocaust Memorial Museum, and numerous published sources.

15

Francuski »peuple« i polski »lud«. Dwa pojęcia – dwa paradygmaty językowo-kulturowe

58%

Abramowicz M., Bartmiński J.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

1996

|

vol. 8

41–56

PL

Zdefiniowawszy paradygmat językowo-kulturowy jako społeczny model poznawczy, leżący u podstaw języka i związany ze specyfiką kultury narodowej, autorzy prezentują kontrastywną analizę słów-kluczy, polskiego ludu i jego francuskiego „odpowiednika” peuple według założeń lingwistyki antropologicznej, wyodrębniając ich aspekty semantyczne (fasety), badając ich wypełnienie i stawiając pytanie o cechy dominujące. Analiza koncentruje się na znaczeniu ‘nieuprzywilejowane warstwy społeczne’, zarówno ze względu na jego najwyższą frekwencję w obu językach, jak i na ideologiczną funkcję przypisywaną mu w historii i chwili obecnej. Poddany analizie materiał został podzielony według cezury czasowej: na historyczny – do końca XIX wieku – i aktualny. Oba języki wykazują istotną zbieżność: zarówno we Francji, jak i w Polsce słowa te są używane przez ludzi stających poza i ponad społecznością, o której mówią. Ale analiza ukazała również szereg rozbieżności. Różne jest odniesienie każdego z rzeczowników: w języku polskim lud oznacza głównie chłopstwo, w języku francuskim peuple odnosi się do niższych warstw społecznych i dotyczy przede wszystkim miejskiego proletariatu. Różna jest także struktura aspektowa obu pojęć: o ile w peuple dominuje aspekt materialny i moralny, to w ludzie – aspekt społeczny i kulturalny. Inne jest wreszcie wypełnienie faset: peuple cechuje niższość intelektualna, ludowi zaś przypisuje się swoistą mądrość. Te różnice warunkują pojawienie się innych konotacji i wartościowania w obu językach (bardziej pozytywnego w języku polskim), a także odmienny kierunek ich historycznej ewolucji: francuski wyraz peuple stał się synonimem ‘narodu’, polski lud zmierza do znaczenia ‘społeczeństwo’, przeciwstawionego elitom i władzy.

EN

Firstly, the linguistic-cultural paradigm is defined as a social cognitive model. It constitutes the basis for language and is connected with the specificity of national culture. Then a contrastive analysis of key-words, the Polish lud and the French peuple is presented. It has been carried out according to the principles of anthropological linguistics, by establishing their semantic aspects (facets — fasety) and studying their realization. The analysis is focused on the meaning: “unprivileged social strata” because of its highest frequency in both languages and its historical and current ideological function. The material analyzed has been divided into two parts: the historical (up to the end of the 19th c.) and the present-day. There is a significant parallelism between the two languages: in both, the respective words are used by people from beyond and from above the community about which they talk. However, several divergencies have also been discovered. The reference of the two nouns is different: the Polish lud mainly designates peasantry, whereas the French people primarily refers to lower social strata, in particular to the urban proletariat. The aspectual structure of the two concepts is different as well. In peuple the dominant aspects are the material and the moral ones, whereas in lud the social and cultural aspects are the most prominent. Finally, the realization of facets is different: peuple is characterized by intellectual inferiority but a certain kind of wisdom is attributed to lud. The differences are responsible for different connotations and values which emerge from behind the concepts discussed, the Polish lud being more positive. They are also responsible for the different directions of their respective historical evolutions: the French peuple has become synonymous with nation, whereas the meaning of the Polish lud is closer to “society”, as opposed to the elite and the authorities.

16

Populism, scandal management and state-facilitated "covid-corruption" in the United Kingdom

58%

Corcoran M.

Archiwum Kryminologii

|

2021

|

issue XLIII/2

39-61

PL

W wielu krajach pandemia Covid-19 okazała się być okresem wyjątkowo pomyślnym dla niektórych osób, które działając w wyrachowany sposób, osiągały znaczne zyski realizując zamówienia publiczne. W Wielkiej Brytanii proceder ten przyjął formę zmowy między wyższymi rangą politykami a ich wspólnikami biznesowymi przy zakupie sprzętu medycznego. Zawieszenie przepisów o zamówieniach publicznych doprowadziło jednocześnie do nieprawidłowych, a nawet oszukańczych praktyk przy zawieraniu umów. W analizach zjawiska korupcji często podkreśla się połączenie występowania nadużyć systemowych dokonywanych przez urzędników i złego zarządzania jako czynników podważających zaufanie publiczne. Tak też było w przypadku korupcji w Wielkiej Brytanii dotyczącej zamówień publicznych na dostawy. Niniejszy artykuł koncentruje się jednak na związkach populizmu z trendami mającymi na celu zniwelowanie krytycznej opozycji sprzeciwiającej się elitom i spekulacjom w kontekście kryzysu. Działając pod pretekstem zarządzania kryzysowego w czasie pandemii, rząd Wielkiej Brytanii przewodniczył ułatwianym przez państwo sprzeniewierzeniom w dotychczas niewystępującej skali. W dużej mierze rząd odrzucał przy tym polityczną odpowiedzialność za działania i zaniechania lub sankcje wobec osób odpowiedzialnych za nie.

EN

The pandemic presented a uniquely unrestricted bonanza in many countries for opportunistic profitmaking at the public expense. In the United Kingdom, this took the form of collusion between senior political figures and business associates in purchasing medical supplies which, allied to the suspension of procurement governance, led to irregular, even fraudulent, contracting practices. Analyses of corruption often stress the combination of system abuses by officials and ill-functioning governance as factors in undermining public trust. Whilst these held true in the case of procurement corruption in the UK, this article focuses on the relationships between populism and de democratising trends aimed at disarming critical opposition to elite misappropriation and profiteering in the context of a crisis. Operating under the cover of emergency pandemic planning, the UK government presides over historical levels of state facilitated misappropriation while largely deflecting political accountability or sanction from those responsible.

17

Zanikanie elit społecznych

58%

Zwoliński A.

Studia Socialia Cracoviensia

|

2017

|

vol. 9

|

issue 1

EN

The governing group, along with the wealthy, educated and famous elites of the social elites. They combine their common institutions, standards of conduct, social bond and awareness of group membership. The elites are unstable – they collapse as a result of wars, revolutions, but also as a result of degeneration. The elites remain at the top of the social pyramid only when they have developed the ability to get rid of the degenerate elements and the inflow of fresh qualities that are useful in the next epoch of social development. At the same time degeneration is ongoing and continuous. Degeneration accelerates with the elimination of the elite for exchange with the environment. In the 20th century, the process of degeneration of the elite intensified through its participation in the lie of communism and in the system of fascist crimes. The rebirth of the elite requires education of conscience and increased responsibility for all social activities undertaken.

18

Fictive and rejected intellectual— reflections on Michał Przeperski’s political biography of Mieczysław F. Rakowski

58%

Turkowski A.

Kultura i Społeczeństwo

|

2021

|

vol. 65

|

issue 4

19

Partie mniejszości węgierskiej na Słowacji w latach 1989–1998. Aktorzy, elity, wyborcy

58%

Wojtas K.

Środkowoeuropejskie Studia Polityczne

|

2019

|

issue 1

5-27

EN

The aim of the article is to show the multiplicity and diversity of Hungarian ethnic parties existing in the years 1990-1998 within the party system of Slovakia, before the emergence of the Hungarian Coalition Party - Strana mad’arskej koalicie (SMK) in 1998. This text focuses on answering the following questions: (1) who were the parties’ leaders and elites, and whether it is justified to talk about the continuity of personal representation of minorities since 1990; and (2) who voted for different Hungarian minority parties and whether their unification into the SMK brought with it an electoral bonus. An additional aspect of this is the position of the analyzed parties in the competitive system. The text also tries to answer the question of whether the creation of the SMK led to an intensification of the national split within the Slovakian party system.

PL

Celem artykułu jest pokazanie wielości i różnorodności partii węgierskich funkcjonujących w latach 1990-1998 w systemie partyjnym Słowacji, a zatem przed powstaniem w 1998 r. Partii Węgierskiej Koalicji - Strana mad’arskej koalicie (SMK). Tekst ten koncentruje się na odpowiedzi na pytania: 1) kim byli ich liderzy i elita partyjna - czy można mówić o ciągłości personalnej reprezentacji mniejszości od 1990; oraz 2) kto głosował na poszczególne partie mniejszości węgierskiej. Wątkiem marginalnym, będzie refleksja na temat, jakie miejsce zajmowały analizowane partie w układzie rywalizacyjnym. Tekst też próbuje odpowiedź na pytanie, czy powstanie SMK oznaczało intensyfikację konfliktu narodowościowego w słowackim systemie partyjnym.

20

Death of the Magnate: Life Expectancy of the Magnatery in the Polish–Lithuanian Commonwealth Versus the Demography of the Western European Elites in the Early Modern Age

58%

Liedke M.

Przeszłość Demograficzna Polski

|

2019

|

vol. 41

57-79

PL

Celem artykułu było ustalenie oczekiwanej długości życia magnaterii w Rzeczypospolitej Obojga Narodów i porównanie uzyskanych wyników z tymi, które obliczono dla elit zachodnioeuropejskich w okresie wczesnonowożytnym. Obliczenia wartości tego parametru dokonano na podstawie faktów genealogicznych, takich jak daty urodzin i śmierci przedstawicieli 17 rodów (356 dorosłych mężczyzn i 173 dorosłe kobiety). Tablice wymieralności skonstruowano, zaczynając od wieku 20 lat. Ze względu na relatywnie niedużą liczbę przypadków, podstawą konstrukcji tablic była cała analizowana grupa mężczyzn i kobiet (skrajne daty urodzin dla kohorty w przypadku mężczyzn to 1457–1800, a w odniesieniu do kobiet – 1499–1796). Ponieważ zaobserwowano niewielkie różnice w oczekiwanej długości życia magnatów z Korony i Wielkiego Księstwa Litewskiego, zdecydowano obliczyć 95% przedziały ufności. Następnie dokonano porównania oczekiwanej długości życia magnaterii z wartością tego parametru obliczonego dla elit zachodnioeuropejskich. Baza danych została skonstruowana na podstawie informacji zaczerpniętych z prac genealogicznych i opublikowanych materiałów odnoszących się do poszczególnych rodzin, z biografii poszczególnych osób i monografii rodzin, biogramów z Polskiego Słownika Biograficznego, artykułów poświęconych danym rodzinom i ich przedstawicielom oraz źródeł historycznych już opublikowanych, takich jak testamenty, listy i pamiętniki. Dane te uzupełniono lub skorygowano w wyniku kwerendy archiwalnej. Oczekiwana długość życia magnatów w wieku 20 lat wyniosła prawie 33 lata, a w wieku 50 lat – 14,5 lat. Dwudziestoletnie kobiety zaś żyły jeszcze średnio 31 lat, a te w wieku 50 lat – jeszcze 19 lat. Różnice między oczekiwaną długością życia przedstawicieli obu części Rzeczypospolitej Obojga Narodów były niewielkie. Jednak możemy obserwować większe różnice w oczekiwanej długości życia miedzy magnaterią a elitami zachodnioeuropejskimi, na korzyść tych ostatnich, szczególnie w drugiej połowie XVII i w XVIII wieku. Niższa oczekiwana długość życia magnaterii mogła wynikać z gorszej niż na Zachodzie opieki medycznej, a w szerszym ujęciu – z niższego poziomu kapitału ludzkiego. Niewielkie różnice w wartości tego parametru między przedstawicielami Korony i Wielkiego Księstwa Litewskiego mogły wynikać z jednej strony z niewielkiej próby badawczej, a z drugiej – z podobnego stylu życia oraz warunków ekonomicznych i środowiskowych. Ponadto przedstawiciele obu głównych części Rzeczypospolitej byli ze sobą spokrewnieni na skutek koligacji małżeńskich.

EN

The main purpose of the text was to obtain the life expectancy of the magnatery in the Polish-Lithuanian Commonwealth and compare it with the results from the Western European elites in the early modern age. Calculation of the life expectancy parameter values was made on the basis of genealogical facts, such as dates of birth and death of the members of 17 families (365 adult men and 173 adult women). Life tables were constructed starting from the age of 20. On account of the relatively small number of cases, the entire group was adopted as the cohort constituting the basis for constructing the life tables (extreme dates of birth for the cohort are in the case of men: 1457–1800 and women: 1499–1796). Because there were slight differences that may be observed between the life expectancy of magnates from the Kingdom of Poland and the Grand Duchy of Lithuania, I decided to calculate 95% confidence intervals from my sample. Then I compared the value for the life expectancy of the magnatery with the value for the same parameter of the Western European aristocracy. My database was constructed using information from genealogical works and published materials referring to particular families, biographies of particular people, and also biographies published in the Polish Biographic Dictionary, monographs of families, articles dedicated to these families and their members, as well as already-published sources, such as wills, letters and memoirs. Certain data were complemented or corrected as a result of an archive query. Male life expectancy at the age of 20 was almost 33 years, and at the age of 50, 14.5. On average, women who reached their 20s carried on living for a further 31 years, and after reaching the age of 50, still had 19 years to go. Differences in life expectancy between men and women from different parts of the country turned out to be minor. The results of calculating 95% confidence intervals from my sample are not statistically significant. However, we can see bigger differences in relation to the Western European elites. Studies conducted by Western European historical demographers showed longer life expectancy for both men and women, especially in the second half of the 17th and 18th centuries. The lower life expectancy of the magnatery might have been the result of worse medical care, and in a broader sense, a lower level of human capital. The very small differences in life expectancy between men and women from different parts of the Polish-Lithuanian Commonwealth may have resulted from the small amount of data collected and, on the other hand, of a similar lifestyle and economic and environmental conditions. In addition, they were related to each other as a result of marriage between representatives of both states of the Polish-Lithuanian Commonwealth.

Refine search results

Elity czternastowiecznego Opola.

„KOBIECE ELITY BIZNESU”: PRÓBA ROZPOZNANIA POJĘCIA NA POTRZEBY BADAŃ PEDAGOGICZNYCH I EDUKACYJNYCH

Wirus rozchwiania (czyli kilka uwag o politycznych konsekwencjach zarazy)

O efektywnym uprawianiu historiografii. Rozważania na marginesie pracy Aleksandry Ziober

Stowarzyszenie Humanitarne „Leopolis” we Lwowie (1899–1938). Główne kierunki działalności

Wykształcenie szkolne Krzysztofa Grzymułtowskiego i jego praktyczne wykorzystanie

KULTUROWE CZYNNIKI ROZWOJU PRAW WŁASNOŚCI W POLSCE I NA UKRAINIE – KRYTYKA TEORII HARTWELLA I PRÓBA UJĘCIA HISTORYCZNEGO

Zwrot edukacyjny w perspektywie mechanizmów uczenia się kultury

Uwagi do książki: Małgorzata Dajnowicz, Poglądy ideowe i działalność polityczna elit (nie)prowincjonalnych Narodowej Demokracji zachodniej części województwa białostockiego (1919–1939), Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2015, ss. 293

Idea państwa w świadomości młodych inteligenckich elit

Klanowa struktura spłeczna a krajobraz polityczno-gospodarczy północnego Kaukazu

Elity i lud, czyli długa pamięć dyskursu. Perspektywa historyczna w badaniach komunikacji publicznej

Popularyzowanie diet bezmięsnych w oparciu o koncepcję krążenia wzorców konsumpcyjnych Thorsteina Veblena

Krajobraz po wojnie: anatomia rozpadu świata społecznego na przykładzie Polski w okresie II wojny światowej

Francuski »peuple« i polski »lud«. Dwa pojęcia – dwa paradygmaty językowo-kulturowe

Populism, scandal management and state-facilitated "covid-corruption" in the United Kingdom

Zanikanie elit społecznych

Fictive and rejected intellectual— reflections on Michał Przeperski’s political biography of Mieczysław F. Rakowski

Partie mniejszości węgierskiej na Słowacji w latach 1989–1998. Aktorzy, elity, wyborcy

Death of the Magnate: Life Expectancy of the Magnatery in the Polish–Lithuanian Commonwealth Versus the Demography of the Western European Elites in the Early Modern Age