Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 27

first rewind previous Page / 2 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  filozofia wychowania
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 2 next fast forward last
PL
Teoria wychowania państwowego Kazimierza Sośnickiego (1883-1975) zajmuje się ciągle aktualnym problemem relacji między wychowaniem a polityką. Podejście obiektywizujące Sośnickiego wyraża się w tworzeniu ponadideologicznej teorii. Tutaj centralnym zagadnieniem pozostaje kategoria „etosu państwowego”, który stanowiąc zbiór zasad postępowania, staje się, jak powtarzał Sośnicki, życiową siłą każdego zespołu ludzkiego. Doniosła rola etosu w życiu jednostek oraz zespołów ludzkich ma wpływ na wyznaczanie zadań wychowawczych. Odpowiednie zaś ukształtowanie właściwości psychicznych człowieka miałoby na celu przezwyciężanie kolizji społecznych. Projektowana w perspektywie roli społecznej teoria pedagogiczna Sośnickiego bez wątpienia wzbogacała i inspirowała sobie współczesną pedagogikę, ale i współcześnie wydatnie może przysłużyć się rzeczywistości edukacyjnej.
Forum Pedagogiczne
|
2019
|
vol. 9
|
issue 2/1
175-192
PL
Jan Patočka swoim życiem i twórczością w pełni zasłużył na miano współczesnego Sokratesa. Bieg jego życia i meandry twórczości tworzyły puzzle doskonale uzupełniające się i zależne od siebie. Zainteresowania filozoficzne czeskiego fenomenologa oscylowały wokół doświadczenia „jedności pierwotnego świata”, w którego centrum znajdował się świat naturalny. Poddając analizie strukturę doświadczenia tego świata, autor niniejszego opracowania bada takie kategorie, jak: czas, cielesność, dom, otwartość, praca. Następnie rekonstruuje jedną z opcji odczytywania filozofii wychowania Patočki i ewolucji jej podstawowych zagadnień. Kluczową ideą w tej filozofii jest ruch, jako coś, co specyfikuje otwartą strukturę istnienia człowieka. W tym kontekście w sposób heurystyczny zostały sformułowane podstawowe kierunki myślenia i działania pedagogicznego, które implikuje tytułowe doświadczenie „jedności pierwotnego świata”. Artykuł publikowany jest w dwóch częściach, które stanowią integralną całość autorskiego ujęcia tytułowego problemu. Część pierwsza artykułu ma charakter studialnej rekonstrukcji. Część druga publikacji ma charakter autorskich implementacji twórczości Jana Patočki.
Forum Pedagogiczne
|
2019
|
vol. 9
|
issue 1
181-202
PL
Jan Patočka swoim życiem i twórczością w pełni zasłużył na miano współczesnego Sokratesa. Bieg jego życia i meandry twórczości tworzyły puzzle doskonale się uzupełniające i zależne od siebie. Zainteresowania filozoficzne czeskiego fenomenologa oscylowały wokół doświadczenia „jedności pierwotnego świata”, w którego centrum znajdował się świat naturalny. Poddając analizie strukturę doświadczenia tego świata, autor niniejszego opracowania bada takie kategorie, jak: czas, cielesność, dom, otwartość, praca. Następnie rekonstruuje jedną z opcji odczytywania filozofii wychowania Patočki i ewolucji jej podstawowych zagadnień. Kluczową ideą w tej filozofii jest ruch, jako coś, co specyfikuje otwartą strukturę istnienia człowieka. W tym kontekście w sposób heurystyczny zostały sformułowane podstawowe kierunki myślenia i działania pedagogicznego, które implikuje tytułowe doświadczenie „jedności pierwotnego świata”. Artykuł publikowany jest w dwóch częściach, które stanowią integralną całość autorskiego ujęcia tytułowego problemu. Część pierwsza artykułu ma charakter studialnej rekonstrukcji. Część druga publikacji ma charakter autorskich implementacji twórczości Jana Patočki.
PL
Przedstawiany artykuł obejmuje próbę namysłu nad możliwością wykorzystania rozwijanej przez Kazimierza Sośnickiego koncepcji wychowania państwowego jako inspiracji dla dyskusji nad kształtem rodzimej edukacji obywatelskiej. Autorki dokonują krytycznej rekonstrukcji teorii wychowania państwowego, odnosząc się do podstawowych dla niej kategorii: etosu państwowego, wychowania państwowego i jego środków, dystrofii wychowania państwowego i niesionych przez nią zagrożeń dla blokowania rozwoju kompetencji obywatelskich. Koncepcja wychowania państwowego Sośnickiego jest analizowana na tle odniesień do aktualnych wyzwań dla edukacji obywatelskiej, osadzonych w demokratycznym modelu państwa.
PL
Problem progresji i autokreacji człowieka w sposób ścisły związany jest z przedmiotem zainteresowania szeroko rozumianej filozofii człowieka, jak i filozofii wychowania. Pytania i rozstrzygnięcia filozofii człowieka przekładają się tu wprost na pytania i rozstrzygnięcia filozofii wychowania. Autorska konceptualizacja tytułowego zagadnienia oparta jest na wyeksponowaniu takich momentów egzystencjalnego doświadczenia człowieka, jak: konieczność, autentyczność, paradoksalność, uobecniający ślad, czy tragizm. Problematyzacji poddane zostały również aporetyczne wymiary progresji i autokreacji człowieka: 1. aktualność versus potencjalność bycia, 2. immanencja versus transcendencja bycia, 3. realność versus idealność bycia, 4. nieuchwytność versus samoobiektywizacja bycia, 5. nieautonomiczność versus autonomiczność bycia.
Sympozjum
|
2018
|
issue 1(34)
241-260
PL
Sergiusz Hessen to jeden z najwybitniejszych filozofów wychowania XX wieku, przedstawiciel pedagogiki kultury, autor koncepcji pedagogiki rozumianej jako filozofia stosowana. Rozumiał wychowanie jako proces duchowy, w którym realizuje się osobowość człowieka, a jednocześnie podtrzymywana jest ciągłość tradycji kulturowej. Jest ono procesem wprowadzania jednostki w świat ducha obiektywnego, w świat kultury. Szczególne miejsce w swojej koncepcji poświęcił Hessen zagadnieniu wychowania moralnego, które ma być momentem formalnym każdego oddziaływania pedagogicznego. Nie ma ono nic wspólnego ze sztywnym i szkodliwym moralizowaniem – środkami wychowania moralnego nie są nakazy i słowa, ale wyłącznie czyny. Moralność, jak i cała osobowość, rozwija się na drodze rozwiązywania konkretnych zadań, dostosowanych do poziomu rozwojowego jednostki.
EN
Sergius Hessen is one of the most prominent philosophers of the 20th century, he is a representative of cultural pedagogy, the author of the concept of pedagogy understood as an applied philosophy. He understood education as a spiritual process, in which he implements the human personality, and at the same time supporting continuity of cultural traditions. It is the process of an individual entering the world of objective spirit into the world of culture. Sergius Hessen devoted a special place in his concept, the issue of moral education, which is to be the moment of any formal pedagogical impact taking place. It has nothing to do with rigid and harmful moralizing – means of moral education are not commands and words, but only actions. Morality and so does the whole personality develops through solving specific tasks tailored to the developmental level of that individual.
PL
Autorka przedstawia cechy dialogu pedagogicznego jako odmiany dialogu ogólnoludzkiego. Wyodrębnia kolejno cztery, które – według niej – umożliwiają nauczycielowi nawiązanie dialogicznej relacji z uczniem. Są to: „przydawanie się komuś”, „zdawanie sprawy”, „potwierdzanie” oraz „świadomość korzeni i odmienności”. Podczas ich omawiania Autorka korzysta z kilku kontekstów filozoficzno-teoretycznych: przykładu relacji „przydawania się” w sytuacji psychoterapeutycznej, etymologii pojęcia „relacja”, filozofii dialogu Martina Bubera, starochińskiej koncepcji Yin i Yang oraz m.in. psychosomatycznych zaburzeń rozwoju. W praktyce wymienione cechy pedagogicznego dialogu mają być reprezentowane poprzez osobowość i postawę nauczyciela. Autorka zwraca jednakże uwagę na potrzebę ich uczenia się w odwrotnej kolejności aniżeli przedstawiona. Argumentuje to wzajemnym warunkowaniem się poszczególnych cech.
PL
Artykuł prezentuje charakterystykę badań w zakresie historiografii pedagogicznej Bogdana Nawroczyńskiego i Kazimierza Sośnickiego, którzy zdobyli podstawowe kompetencje i stopnie naukowe pod opieką Kazimierza Twardowskiego. Jego teoria czynności i wytworów legła u podstaw historiografii pedagogicznej B. Nawroczyńskiego. W przypadku K. Sośnickiego to powinowactwo z Mistrzem jest widoczne w metodologicznej i logicznej orientacji badań. Obaj uczeni konstruowali w duchu K. Twardowskiego pedagogikę filozoficzną, której integralnym składnikiem były analizy temporalne.
EN
The article presents the issue of thanatopedagogy as a relatively new area of pedagogical research. The main emphasis of the discussion is placed on its philosophical character and the possibilities of supporting contemporary man in overcoming the existential fear of death. Its presence in pedagogy seems to be increasingly necessary because of its lifelong character, the need to confront the fear of death hidden by pop culture, and, above all, the possibility of a spiritual transformation that can take place in the process of education.
PL
Artykuł przedstawia problematykę tanatopedagogiki jako względnie nowego obszaru badań pedagogicznych. Główny akcent rozważań został położony na jej filozoficzny charakter i możliwości wsparcia współczesnego człowieka w przezwyciężaniu lęku egzystencjalnego związanego ze śmiercią. Jej obecność w pedagogice wydaje się coraz bardziej konieczna ze względu na jej całożyciowy charakter, konieczność przeciwstawienia się lękowi przed śmiercią tuszowanemu przez popkulturę, a przede wszystkim ze względu na możliwość przemiany duchowej, która może dokonać się w procesie wychowania.
EN
The article presents the variety of meanings associated with the concept of spirituality. It shows several characteristic definitions, which have been critically analysed in the context of Nawroczyński’s pedagogy of culture. Spirituality analysed from a secular, scientific perspective seems not only more universal, but also free from the limitations of theonomic approaches. The broadest concept of spirituality is the concept of spiritual community, which is open to the multitude of content and forms that can fill it.
PL
Artykuł przedstawia bogactwo znaczeń związanych z pojęciem duchowości. Zaprezentowano w nim kilka charakterystycznych definicji, które poddano krytycznej analizie w kontekście pedagogiki kultury B. Nawroczyńskiego. Duchowość analizowana w perspektywie świeckiej, naukowej wydaje się nie tylko bardziej uniwersalna, ale także wolna od ograniczeń, jakie pociągają za sobą ujęcia teonomiczne. Najszerszym pojęciem duchowości jest pojęcie wspólnoty duchowej, które otwarte jest na wielość treści i form, które mogą ją wypełnić.
EN
The objective of this paper is to investigate the philosophical and pedagogical context of the issues relevant to rectifying names in Chinese Confucian thought. Upon the basis of hermeneutical studies and comparative research, the author answers the question of the significance of rectifying names for the process of the upbringing of a human being. The author analyses this issue upon the basis of the available foreign and Polish translations of the Analects of Confucius, and also investigates the positions taken by specialists in the field of the philosophy of the Far East, among others, by Feng Youlan, Benjamin Schwartz and JeeLoo Liu. Not only is the pedagogical dimension of rectifying names relevant to the need of ordering pedagogical notions and ensuring their precision, but also connected with attempts to apply names in education as a tool of indoctrination and the implementation of the authoritarian model of education. Moreover, the application of rectifying names is to emphasise the axio-normative profile of upbringing regardless of the fact whether the profile in question is oriental or occidental, ancient or contemporary.
PL
Celem artykułu jest rozpoznanie kontekstu filozoficznego i pedagogicznego problematyki rektyfikacji nazw w chińskiej myśli konfucjańskiej. W oparciu o badania hermeneutyczne i porównawcze autor rozstrzyga problem – jakie jest znaczenie rektyfikacji nazw dla procesu wychowania człowieka. Autor analizuje problem w oparciu o dostępne obce i polskie przekłady Dialogów Konfucjusza oraz rozpoznaje stanowiska badawcze specjalistów od filozofii dalekowschodniej, m.in. Fenga Youlana, Benjamina Schwartza i JeeLoo Liu. Pedagogiczny wymiar rektyfikacji nazw dotyczy nie tylko potrzeby uporządkowania i uściślenia znaczenia pojęć w pedagogice, ale wiąże się też z próbami wykorzystania nazw w edukacji jako narzędzia do indoktrynacji i wdrażania jej autorytarnego modelu. Ponadto stosowanie rektyfikacji nazw ma służyć podkreśleniu aksjonormatywnego charakteru wychowania, niezależnie od tego, czy ma ono charakter orientalny czy okcydentalny, starożytny czy współczesny.
EN
The existence of the man is manifested and expressed in the language. The man creates the language as much as the language creates the man. However, the most basic existential experience is expressed in the fact that the language represents and reflects the man himself: the language is expressed by the man and the language expressed the man. Two mods of “semantic fields” of existentaial linguistic experience are presence (in the form of linguistic epiphany) and alienation (in the form of linguistic alienation). Therefore, every educational formation takes place and is realized in the context of existential experience of presence or alienation (in the form of linguistic epiphany or alienation of the man as the subiect of mimetic patterns of action).
PL
Egzystencja człowieka przejawia się i wyraża w języku. Człowiek w tej samej mierze tworzy język, jak i język tworzy człowieka. Najbardziej prymarne egzystencjalnie doświadczenie wyraża się jednak w tym, że język reprezentuje i odzwierciedla samego człowieka – język wyrażany jest przez człowieka oraz język wyraża człowieka. Dwa modusy „semantycznych pól” egzystencjalnego doświadczenia językowego to uobecnienie (w postaci językowej epifanii) i wyobcowanie (w postaci językowej alienacji). I dlatego każda formacja wychowawcza rozgrywa się i jest urzeczywistniana w kontekście egzystencjalnego doświadczenia uobecniania lub wyobcowania (w postaci językowej epifanii lub alienacji człowieka jako podmiotu mimetycznych wzorców działania).
PL
Artykuł omawia współczesną, polską filozofię wychowania/pedagogikę filozoficzną w kontekście przemian kulturowych oraz przełomu, jaki dokonał się w naukach humanistycznych. Polskie tradycje pedagogiki filozoficznej sięgają co najmniej czasów romantyzmu i w sposób znaczący wpływają na obraz stanu współczesnej refleksji. Analiza podstawowych pojęć prowadzi do przekonania o niejednoznaczności i chaosie w tym zakresie. Dla wyeksponowania przemian, jakie dokonały się w tej dziedzinie w XX-XXI wieku, zostały przywołane dwie diametralnie różne koncepcje wybitnych polskich pedagogów-filozofów wychowania: Bogdana Suchodolskiego i Janusza Gniteckiego. Wskazują one nie tylko na związki pedagogiki z zewnętrznymi dla niej warunkami społeczno-politycznymi, ale także na rozwijanie swoich koncepcji w powiązaniu z nowoczesnymi (dla każdej epoki) nurtami humanistyki. W zakończeniu artykułu została sformułowana autorska propozycja wykładni znaczenia pedagogiki filozoficznej.
EN
The article discusses the contemporary Polish philosophy of education in the context of cultural changes and the breakthrough that the humanities had made. Polish traditions of philosophy of education dates back to at least the Romantic period and significantly affect the image of the state of contemporary thought. Analysis of the basic concepts leads to the belief of ambiguity and chaos in this sphere. For the visibility of changes that have taken place in this field in XX-XXI century they have been cited two radically different concepts of the prominent Polish teachers-philosophers of education: Bogdan Suchodolski and Janusz Gnitecki. They not only point out the relationships of education with its external socio-political conditions, but also develop their concepts in conjunction with modern (for each period) trends in the humanities. At the end of the article author made his own proposal of interpretation of the meaning of philosophical pedagogy.
PL
Artykuł podejmuje problem tożsamości filozofii wychowania i jej specyfiki jako subdyscypliny pedagogicznej, postulując zarazem pewien model jej uprawiania, który może pozwalać na realizowanie jej w dawnych kategoriach nie tylko dyscypliny naukowej, ale także zawierającej i reprezentującej mądrość pedagogiczną. Cała zresztą filozofia, dążąc do spełniania wymagań wiedzy naukowej, zawsze dążyła do bycia źródłem mądrości w życiu indywidualnym i społecznym (idąc za dawną tradycją postrzegania roli filozofa jako mędrca) i nie zadawalała się jedynie wytwarzaniem wiedzy naukowej. Stwierdzenie Th. Kampmanna o filozofii znajdującej się między odwieczną mądrością a czasowo uwarunkowaną wiedzą posłużyło autorowi za podstawę do zaproponowania podejść w badaniach rzeczywistości wychowania (konkretnie metody fenomenologicznej, hermeneutycznej, dialektycznej i systemowej), które – podejmując wyzwania życia i opierając się na życiu (Lebenswelt) – pozwoliłyby na osiąganie mądrości pedagogicznej. Propozycja ta, nie wykluczając obecności także religii – „filozofowania w wierze” – jak postulował Gilson, zachęca do przechodzenia od danych naukowych (także nauk szczegółowych) do ujęć „bliskich życiu”, aspirujących do odkrywania „odwiecznych racji rzeczy” (aeternae rationes rerum), poprzez które możliwe byłoby dochodzenie do pedagogicznej mądrości.
EN
The article undertakes the problem of the identity of the philosophy of education and its specificity as one of the pedagogical disciplines at the same time, making it a model of the practice of growing, which could allow the implementation of it in old categories not only scientific discipline, but also containing and representing the pedagogical wisdom. Moreover, the whole philosophy, in order to meet the requirements of scientific knowledge, always sought to be a source of wisdom in the individual and social life (following the distant tradition of perception of the role of the philosopher as a Sage) and was not content only for the production of scientific knowledge. Affirming the statement of Th. Kampmann about the philosophy located between the age-old wisdom and temporarily conditioned knowledge, the author served as the basis for proposing approaches in basic reality of education (specifically the phenomenological method, hermeneutic, dialectical and systematical), which undertake the challenges of the life and based on the life (Lebenswelt), they would allow for the achievement of pedagogical wisdom. This proposal, not excluding the presence also of the religion – “philosophizing in faith” – as postulated Gilson, encourages the transition from scientific data (including specific sciences), for “close”, aspiring to explore “the age-old rights of the things” (aeternae rationes rerum), through which it would be possible to reach the pedagogical wisdom.
EN
In the present article, the possibilities of teaching the philosophy of syncriti-cism and life of concordance as conditio humana and mediation of philosophical think-ing to youth (students) and teachers in the era of ignorance (Konrad Paul Liessmann) are discussed . Using the philosophical concept of syncriticism, the author attempts to open and defend the otherness of philosophy in the system of education, justify its en-riching and provocative dimension, its free-teaching time (Jan Patočka), life practice in building relationships and the authentic life of our everyday existence (Radim Palouš) . In the philosophy of syncriticism and competence of concordance (Jozef Piaček) and in indifference to the future, we see the meaningfulness of philosophical education and find its new possibilities and challenges concerning homo educandus.
PL
W przedkładanym tekście przedstawiamy refleksję z zakresu filozofii wychowania, rozumianego jako conditio humana, która może stać się refleksją nad możliwościami myślenia filozoficznego (kultywowania myślenia) wśród młodzieży w dobie ignorancji (Konrad Paul Liessmann) . Prezentujemy filozoficzny projekt synkrytycyzmu, w którym autorzy odsłaniają wątki filozofii daru i akceptacji inności w filozofii wychowania i w systemie edukacji filozoficznej, w przestrzeni czasu wolnego od pracy (niedzielnego – wolnego dla nauczania, Jan Patočka) i budowania relacji w autentycznej codzienności (Radim Palouš) . Filozofia synkrytycyzmu wraz z możliwościami, jakie daje zgodność (Jozef Piaček), pozwala nam dostrzegać sensowność filozofii wychowania; odnajdujemy w niej nowe możliwości i wyzwania dla człowieka jako homo educandus .
EN
The notion of “caring for the soul”, associated with ancient Greek philosophy, is one of the key concepts in the thought of this Czech philosopher. It is considered both in philosophical and historiosophical categories. This category makes reference to the issue of people’s lectual and moral condition, which underlines the formation of their authentic existence in the world. The indicated problems are also reflected in Jan Patočki’s philosophy of education. He understands education as an existential movement of “caring for the soul”. Therefore, the model of the teacher is Socrates’ model of self-knowledge and “knowledge of ignorance”.
PL
Związana z tradycją antycznej filozofii greckiej „troska o duszę” jest jednym z kluczowych pojęć myśli czeskiego filozofa. Rozpatrywana jest ona zarówno w kategoriach filozoficznych, jak i historiozoficznych. Kategoria ta odsyła do problemu kondycji intelektualnej i moralnej człowieka, stojąc u podstaw konstytuowania się jego autentycznego bycia w świecie. Wskazana problematyka znajduje również odzwierciedlenie w filozofii wychowania Jana Patočki. Edukacja jest bowiem rozumiana przez niego jako egzystencjalny ruch „troski o duszę”. Wzorcem nauczyciela jest zaś sokratejski wzorzec samopoznania oraz „wiedzy o niewiedzy”.
EN
Pedagogy, both as an academically theoretical activity and humanistically social practice has been under a serious crisis for a long time. Obviously, this crisis has been caused by numerous reasons, both external and internal. Yet, it seems to be a perfect opportunity to re-discover the source of pedagogy in the philosophy of upbringing and – through the conversion in the centre of pedagogical thinking – to restore the tension between philosophy (in its wise ontological-metaphysical hesitation) and pedagogy. It seems clear that this lack of tension and limiting pedagogy to a detailed social science, is damaging and appears to be the fundamental problem and the main reason of the critical condition of contemporary pedagogy.
19
63%
PL
Wychowanie jest takim wprowadzaniem w wartości, dzięki któremu stają się one stałym punktem odniesienia w działaniu, a nawyk odnoszenia się do norm przez te wartości wskazywanych i ich stosowanie był utrwalony. Jednakże bezwarunkowe, bezwzględne i żarliwe stosowanie się do norm jest przejawem fanatyzmu. Artykuł, odnosząc się do dwóch koncepcji filozoficznych, próbuje odpowiedzieć na pytanie, jak można wychowywać do opowiadania się po stronie wartości, unikając jednocześnie kształtowania w osobie wychowywanej postawy fanatycznej. Analizowane jest podejście L. Kołakowskiego i R. Rorty’ego kładące nacisk na zasadę niekonsekwencji oraz podejście A. MacIntyre wskazujące na etykę cnoty.
EN
Education is such an introduction into values thanks to which they become a constant point of reference in action, and in this way the habit of referring to the norms indicated by these values and their application is perpetuated. However, unconditional, ruthless and passionate compliance with the norms is a symptom of fanaticism. Referring to two philosophical concepts, the article is an attempt to answer the question of how to educate people to opt for the values while avoiding shaping a fanatical attitude in the educated person. The approach of L. Kołakowski and R. Rorty, emphasizing the principle of inconsistency, and the approach of A. MacIntyre pointing to the virtue ethics are analyzed.
20
Publication available in full text mode
Content available

HERBARTA AFIRMACJA CODZIENNOŚCI

63%
PL
Artykuł stanowi wprowadzenie do lektury dwóch nietłumaczonych do tej pory na język polski pomniejszych rozpraw Johanna F. Herbarta. Ich osnową jest kategoria codzienności rozumianej jako transcendentny punkt odniesienia dla refleksji (teorii) pedagogicznej zarówno naukowej, jak i nienaukowej. Artykuł składa się z trzech części. W pierwszej naświetlono tło historyczne powstania obu tekstów. W drugiej zrekonstruowano przedstawioną w jednym z nich koncepcję podmiotu. Po czym, w trzeciej części, odczytano współczesną kategorię codzienności w świetle Herbartowskiej idei nauczania wychowującego.
EN
The article is an introduction to the reading of two minor Johann F. Herbart’s texts, which have not been yet translated into Polish. They are focused on a category of everyday life understood as a transcendent point of reference for pedagogical reflection (theory) both scientific and non-scientific. The article is divided into three parts. In the first one the historical background of these two texts in analyzed. In the second one the conception of the subject, presented in one of them, is reconstructed. In the third one contemporary category of everyday life is described in the light of Herbart’s idea of upbringing education.
first rewind previous Page / 2 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.