Search results

1

System hegemoniczny w ujęciu realizmu strukturalnego

100%

Majewski P.

Historia i Polityka

|

2018

|

issue 25 (32)

115-127

EN

The paper presents the reflections of representatives of American neorealism on the topic of unipolar distribution of power in the international system. The author discusses the concepts of the balance of power and hegemonic stability, which served as foundations on which the referenced authors formulated own hypotheses regarding potential for durability and peacefulness of a system dominated by one superpower. The article also presents opinions of various neorealists on the international situation post-Cold War and distribution of power in the modern world.

2

Truizmy Jenny Holzer jako kontrhegemoniczna praktyka artystyczna

100%

Adamska-Kijko M.

Władza sądzenia

|

2020

|

issue 19

293-308

PL

Celem artykułu jest interpretacja strategii artystycznych wykorzystanych przez amerykańską artystkę neokonceptualną Jenny Holzer w pracy Truizmy w kontekście agonistycznej koncepcji polityki Chantal Mouffe. Powstały pod koniec lat 70. XX wieku ciąg wzajemnie wykluczających się znaczeniowo jednowersówek, pozbawionych autora, multiplikowany w różnorodnych formach i obszarach życia codziennego – od przedmiotów jednorazowego użytku, takich jak długopisy czy prezerwatywy, aż po tablice świetlne na Times Square – staje się doskonałą metonimią tego, co można nazwać wiedzą potoczną. Powielając pracę w różnorodnych formach i kontekstach od końcówki lat 70. XX wieku aż do dziś, Holzer obnaża sposoby uprawomocniania się przestrzeni dyskursywnych, próbując włączyć do niej swój własny język.

3

Kategoria dyslokacji w analizie zmian zachodzących w polskim dyskursie publicznym po katastrofi e w Smoleńsku

84%

Witkowski M.

Studia Socjologiczne

|

2012

|

issue 1(204)

131-147

EN

In theoretical model of discursive hegemony by Chantal Mouffe and Ernesto Laclau political antagonism is the competition between different ways of representing the world in public discourse. In this model shared political projects allowing domination over larger fragments of discourse are understood as important factors for the new social order emergence. Social and political changes are interpreted with the reference to the category of “dislocation”. One can speak of dislocation when the events that are difficult to describe in the framework of the dominant system of meanings unfold. They disrupt the existing symbolic order and lead to the changes in the hierarchy of hegemonic projects. It is held that the crash of the airplane carrying the Polish President and nearly a hundred state officials to Smolensk, where Katyn victims’ commemoration ceremony was to take place in 2010, referred to as Smolensk catastrophe, have caused the experience of crisis and can be interpreted as the dislocation. In the article the new symbolic order emergence in the aftermath of the catastrophe is studied by discourse analytical tools. The research material has been taken from “Gazeta Wyborcza” and “Rzeczpospolita”, the leading Polish daily quality newspapers. The article is aimed at evaluating whether the Mouffe and Laclau theoretical model is useful in analyzing the mechanisms of the new discursive counter-hegemony emergence.

PL

Według koncepcji hegemonii dyskursywnej Chantal Mouffe i Ernesta Laclau walka polityczna polega na przeciwstawianiu w publicznym dyskursie różnych sposobów opisu świata. W tym ujęciu wspólne projekty polityczne umożliwiające opanowanie większych fragmentów dyskursu pojmowane są jako ważne czynniki wyłaniania się nowego porządku społecznego. Zmiany społeczne i polityczne są wyjaśniane z wykorzystaniem pojęcia dyslokacji, która pojawia się wtedy, gdy zachodzą zdarzenia trudne do opisania w ramach dominującego systemu znaczeń. Katastrofa prezydenckiego samolotu w Smoleńsku w 2010 roku może być interpretowana jako taka dyslokacja. W niniejszym artykule podjęto próbę analizy, jak wyłania się nowy łady symboliczny. Podstawą analizy są artykuły opublikowane krótko po katastrofie w „Gazecie Wyborczej” i „Rzeczpospolitej”. Celem tekstu jest próba oceny przydatności koncepcji Mouffe i Laclau do interpretacji mechanizmów dynamicznego wyłaniania się nowej dyskursywnej kontrhegemonii.

4

„Stąd do globalności” – „patologiczne” spojrzenie lokalne

84%

Kubiak A.

Studies in Global Ethics and Global Education

|

2015

|

issue 3

29-44

EN

“From Here to Globality:” A Pathological Local View

5

Has the University Become Surplus to Requirements? Or Is Another University Possible?

84%

Szadkowski K., Hall R.

Praktyka Teoretyczna

|

2021

|

vol. 42

|

issue 4

111-137

PL

W tym artykule dowodzimy, że Uniwersytet stał się miejscem, które nie ma społecznie użytecznej roli poza reprodukcją kapitału, i przemienia się wobec tego w projekt antyludzki. Wywód ten skoncentrowany jest na pragnieniu nadwyżki biurokratycznego uniwersytetu i jego związku z codzienną, akademicką rzeczywistością – odczuwania nadwyżki w stosunku do wymagań. Kreśląc kontury tej sprzeczności, w ramach normalizacji kryzysu polityczno-gospodarczego, kwestionujemy to, czy nadal istnieje miejsce na akademicką metodę lub sposób upodmiotowienia. Krytykujemy również zdolność Uniwersytetu z globalnej Północy do nawiązania relacji z epistemologiczną wrażliwością Południa i Wschodu, które traktują inne sposoby widzenia i praxis z godnością i szacunkiem. Zmagając się z ideą nadwyżki oraz z codziennymi i strukturalnymi sposobami manifestowania się jej produkcji, pytamy, czy możliwy jest inny uniwersytet.

EN

This article contends that the University has become a place that has no socially-useful role beyond the reproduction of capital, such that it has become an anti-human project. The argument pivots around the bureaucratic university’s desire for surplus, and its relationship to the everyday, academic reality of feeling surplus to requirements. In defining the contours of this contradiction, inside the normalisation of political economic crisis, we question whether there still exists space for an academic method or mode of subjectivation. We also critique the ability of the University in the global North to bring itself into relation with the epistemological sensibilities of the South and the East, which can treat other ways of seeing and praxis with dignity and respect. In grappling with the idea of surplus, and the everyday and structural ways in which its production is made manifest, we seek to ask whether another university is possible?

6

Kategoria traumy w Kai Silverman koncepcji „męskiej podmiotowości na marginesach”

84%

Śmieja W.

Rana. Literatura - Doświadczenie - Tożsamość

|

2020

|

issue 1

29-41

EN

The article is an attempt to present the importance of the category of trauma in the titular concept of Kaja Silverman’s "Male Subjectivity at the Margins" published in 1992. Her theoretical work appeared at the same time as other important gender and queer theories developed by Judith Butler, Eve Kosofsky Sedgwick or Pierre Bourdieu (also R.W. Connell’s seminal work on masculinity published a little bit later in 1995). Silverman’s work has similar scope as the remaining mentioned works, but it has never reached their level of popularity and its position within the field of gender studies is constantly underestimated. This article focuses on possibilities offered by Silverman’s approach for gender research.

PL

W artykule autor przedstawia znaczenie pojęcia traumy w koncepcji męskiej podmiotowości rozwijanej przez Kaję Silverman w książce pt. "Male Subjectivity at the Margins". Rozprawa Silverman pochodzi z 1992 roku, a więc z czasów, gdy powstawały kluczowe dla współczesnych gender i queer studies rozprawy Judith Butler, Eve Kosofsky Sedgwick czy Pierre’a Bourdieu (nieco później, bo w 1995 roku, została opublikowana równie kluczowa praca Raewyn W. Connell). Koncepcja Silverman ma podobny rozmach co wspomniane koncepcje, lecz nigdy nie zyskała takiej popularności i nie stała się kluczowa dla badań genderowych początku XXI wieku. Autor nie rozważa w artykule przyczyn, dla których tak się stało, lecz stara się ukazać drzemiący w niej potencjał teoretyczny.

7

Rozwój sił zbrojnych CHRL w ujęciu geostrategicznym

84%

Wilczyński P. L.

Przegląd Geopolityczny

|

2020

|

vol. 34

52-79

PL

Chiny od kilku lat są państwem posiadającym największy potencjał gospodarczy mierzony wielkością PKB. Rozbudowa siły militarnej nie idzie jednak tak szybko jak zmiany wskaźników finansowo-gospodarczych, ponieważ zależna jest od czasochłonnych procesów technologicznych i przemysłowych leżących u podstaw rozwoju uzbrojenia oraz procedur wdrożeniowych. Niniejszy artykuł ma za zadanie analizę procesów modernizacji i rozbudowy chińskiej armii. Głównym pytaniem badawczym opracowania jest, czy chińska armia jest w stanie stawić czoła armii USA i jej sojuszników w razie walki o hegemonię, do której predestynuje Chiny ich pozycja gospodarcza. Z punktu widzenia geostrategii istotna jest nie tylko ilościowa i jakościowa ocena możliwości chińskiej armii ale także jej rozmieszczenie. Opracowanie ma za zadanie uzupełnić wiedzę w tym zakresie poprzez prezentację szczegółowych danych również w postaci graficznej.

EN

For several years, China has been the country with the greatest economic potential, measured by GDP. However, the development of the military strength does not go as fast as changes in financial and economic indicators, because it depends on time-consuming technological and industrial processes underlying the development of weapons and implementation procedures. This article analyzes the processes of modernization and expansion of the Chinese army. The main research question of the study is whether the Chinese army is able to face the US army and its allies in the event of a fight for hegemony, for which China is predestined by its economic position. From the point of view of geostrategy, it is important not only the quantitative and qualitative assessment of the Chinese army's capabilities, but also its deployment. The study is designed to supplement the knowledge in this area by presenting detailed data also in graphic form.

8

Geopolityczne dążenia współczesnej Rosji

84%

Kowalczyk K. A.

Przegląd Geopolityczny

|

2019

|

vol. 27

78-92

PL

Położenie geograficzne Rosji od wieków stanowiło ważny czynnik jej geostrategicznego bezpieczeństwa. W wyniku rozwoju gospodarki a zwłaszcza technologii nastąpiły po II wojnie światowej zmiany w polityce, które sprawiły, że granice Rosji nie są już tak bezpieczne jak mogłoby to wynikać z jej położenia. Nastąpił wzrost znaczenia stref buforowych, przejmujących w dzisiejszych czasach nie tyle role teatrów działań wojennych, ale stref walk o wpływy polityczne i gospodarcze. W XXI wieku, gdy wojny toczą się na zupełnie innej płaszczyźnie, Rosja pod względem mentalnym tkwi jeszcze w XIX-wiecznych sposobach rywalizacji międzynarodowej. Zapoczątkowane stulecie, w którym nastąpiła dewaluacja pozycji hegemona globalnego, w miejscu którego powstaje policentryczny układ hegemonii, a imperia tworzone są nie w sensie terytorialnym ale ekonomicznym, ma przynieść Rosji wielka zmianę. Przed największym krajem na świecie stoją dwie możliwości: albo przestanie on kontynuować swoją dotychczasową politykę i po raz kolejny stanie się liczącą się silą na arenie międzynarodowej jak niegdysiejsze Cesarstwo Rosyjskie, albo czeka go marginalizacja nie tylko w eurazjatyckiej części świata ale i w sensie globalnym.

EN

The geographic location of Russia has for centuries been an important factor in its geostrategic security. As a result of the development of the economy and, in particular, technologies, after the Second World War, changes in the policy took place, which made the borders of Russia no longer as safe as it could result from its location. There has been an increase in the importance of buffer zones, which nowadays take over not so much the roles of the theater of warfare, but the zones of struggle for political and economic influence. In the 21st century, when wars are on a completely different plane, Russia is mentally in the nineteenth-century ways of international rivalry. The century started, in which the global hegemony has been devalued, where the polycentric system of hegemony arises, and the empires are created not in a territorial but economic sense, should bring Russia a great change. In front of the largest country in the world, there are two possibilities: either it will cease to pursue its current policy and once again become a major force on the international arena as the former Russian Empire, or it will be marginalized not only in the Eurasian part of the world but also in the global sense.

9

Rewolucja demokratyczna w szkole

84%

Chojnowski D.

Studia z Teorii Wychowania

|

2020

|

vol. XI(2(31))

263-297

PL

W tym artykule jednym z moich celów jest zanalizować jak w obecnym systemie kapitalistycznym szkoła jest używana do wypełniania celów ekonomicznych zamiast uczyć uczniów osiągania umiejętności krytycznego myślenia. To prowadzi nas do nowego totalitarnego globalnego społeczeństwa w którym poszczególne kraje są rządzone przez finansowe korporacje zamiast samorządnego społeczeństwa obywatelskiego. Wielkie idee dla których ludzie kiedyś umierali w bitwach na barykadach zaczynają być zapominane i zastępowane przez pragnienie ciągłego zysku. Obecny system kapitalistyczny odpowiada za tę sytuację, ponieważ zrobił wszystko co w jego mocy żeby dokonać adaptacji i indoktrynacji młodych ludzi do roli przyszłych konsumentów. Szkoły i uczniowie stają się coraz bardziej utowarowieni. Zaczynają patrzeć na sobie nawzajem i kształtować swoje interakcje w imię zysku, a nie rozwoju. Państwo jest wykorzystywane i kontrolowane przez finansowe koła, które chcą tylko nowej, podporządkowanej siły roboczej nie posiadającej umiejętności zmiany organizacji zasad według których działa społeczeństwo. Edukacja stała się jednym z głównych narzędzi wytwarzania niewolników. Musimy skonstruować nowy projekt hegemoniczny w szkołach, który odrzuca istniejącą neoliberalną hegemonię na służbie kapitału i stworzyć na każdym poziomie obowiązkowego systemu edukacyjnego warunki w których uczniowie mogą uczyć się demokratycznych ideałów, debatować i wdrażać te idee w ich późniejszych życiach. Szkoły nie są miejscami utowarowiania ludzi i przygotowywania ich do pracy ale przestrzeniami w których uczymy się jak krytykować, ponownie kształtować, i konstruować nowe rodzaje bycia w społeczeństwie w którym żyjemy. Aby wykreować te warunki musimy rozpocząć od nowego globalnego hegemonicznego projektu, który połączy demokratyczną i socjalistyczną tradycję, żeby przezwyciężyć logikę utowarowienia.

10

Linking Anthropogenic Climate Disruption and Critical Pedagogy

67%

Shuster D.

Kwartalnik Pedagogiczny

|

2015

|

vol. 60(2 (236))

275-292

EN

Ideologia neoliberalna wzywa do kapitalistycznej produkcji bez ograniczeń i regulacji prawnej. Kierowana jest przez posiadaczy i menedżerów kapitału, którzy bogacą się na dzierżawach, pracy klasy pracującej oraz na manipulacjach rynkami finansowymi. Część tego bogactwa jest przeznaczona dla sprawującego władzę rządu, by obniżał kontrolę i podatki oraz powstrzymywał wzrost płac i zawiązywanie związków między członkami klasy pracującej. Żadna wspólnota, czy środowisko zorganizowane poza interesami sprawujących władzę nie leży w obszarze ich troski. Kiedy dystrybucja dochodów i bogactwa jest tak zaburzona jak dzisiaj, ludzie stają się „przezroczyści”, niewidoczni w optyce celów związanych z kapitałem; stają się czymś (środkami) do rozporządzania. Ponadto, jeśli nie mają stałego zatrudnienia, nie są mile widziani we własnej wspólnocie. Wykształcenie ich dzieci jest postrzegane jako zbyteczny luksus, za który zarówno oni, jak i ich przełożeni, nie chcą płacić. Ludzie zaczynają zapominać o swoich niezbywalnych prawach, natomiast historia pokazuje, że musi wystąpić przywódca myślowy by doprowadzić ludzi do swego rodzaju umoralnienia, sumienności, skrupulatności (conscientization), jak to w swoim czasie uczynił Paulo Freire. Trwające antropogeniczne zmiany klimatyczne (Anthropogenic Climate Disruption – ACD) są produktem ubocznym braku kontroli nad kapitalizmem; stanowią również globalne zagrożenie dla cywilizacji. W artykule proponuje się odwróconą relację między demokracją a antropogenicznymi zmianami klimatu; głosi się tutaj, że powiązanie „radykalnie nowej krytycznej” pedagogiki z ACD może być lekarstwem powstrzymującym szybką degenerację życia. Wymaga to szybkiej reedukacji nauczycieli i rodziców do przyjęcia innego porządku: chodzi o ład wykraczający poza pewniki pozytywizmu oraz mierność w głównych środkach przekazu; taka reedukacja ma służyć temu, aby poprowadzić nowe pokolenie w zrównoważonym kierunku, który sami powinniśmy obrać wiele dekad temu.

11

(Nie)męscy bohaterowie? Portret ojca i syna w "Pokorze" Szczepana Twardocha

67%

Niesporek-Klanowska K.

Tematy i Konteksty

|

2023

|

vol. 18

|

issue 13

353-369

EN

This sketch is an attempt to take a closer look at the portraits of the two main characters in Pokora (2020) by Szczepan Twardoch. Through the description of Alois's experiences, the reader becomes well acquainted with his father - Anton, who has a destructive effect on his son's life and is responsible for most of his traumas, childhood wounds. Growing up in a patriarchal home and society, young Pokora becomes accustomed to his father's hegemony, anger, and violent behavior. Being taught humility above everything else he takes this trait further into his life and implements it into his adolescent and adulthood, which manifests, among other things, in his inability to defend himself, in his complicated relationships with women, and issues with his identity and masculinity. Alois's attempt to make any kind of change in usually ends with his downfall and humiliation.

PL

Szkic jest próbą przyjrzenia się portretom dwóch, głównych bohaterów Pokory Szczepana Twardocha (2020). Przez opis doświadczeń Aloisa, czytelnik dobrze poznaje postać jego ojca – Antona, który ma destrukcyjny wpływ na życie syna i jest winien większości jego traum – ran dzieciństwa. Młody Pokora, wychowując się w patriarchalnym domu i społeczeństwie, przyzwyczaja się do hegemonii ojca, jego gniewu i przemocowych zachowań. Nauczony ponad wszystko pokory, idzie z nią dalej w świat i przenosi ją do swojego młodzieńczego i dorosłego życia, co objawia się m.in. w niemożności własnej obrony, w trudnych relacjach z kobietami, w problemach z tożsamością i męskością. Próba podjęcia przez Aloisa jakiejkolwiek zmiany w swoim życiu, kończy się zazwyczaj jego ponownym upadkiem i upokorzeniem.

12

Erasure of the Common: From Polish Anti-Communism to Universal Anti-Capitalism

67%

Moll Ł.

Praktyka Teoretyczna

|

2019

|

vol. 31

|

issue 1

PL

Przedmiotem artykułu jest obecny przyrost znaczenia dyskursów antykomunistycznych na przykładzie polskiego antykomunizmu. Cel artykułu jest dwojaki. Po pierwsze, by zweryfikować użyteczności teorii hegemonii dla krytyki antykomunizmu. Twierdzę, że teoria ta pozostaje przydatna jako narzędzie analityczne pozwalające rozpoznać praktyczne zastosowania antykomunizmu w rywalizacji politycznej, ale okazuje się niezdolna do konceptualizacji bardziej systemowych i nieoczywistych przejawów logiki antykomunistycznej w maszynerii współczesnego kapitalizmu. Dlatego proponuję alternatywną propozycję interpretacji zjawiska antykomunizmu – opartą głównie na postoperaistycznym marksizmie dobra wspólnego oraz na lekcjach teoretycznych, jakie wypływają z najnowszych badań nad ludowymi, oddolnymi praktykami społecznymi w Polsce. Po drugie, przedstawia hipotezę, wedle której właściwe zrozumienie partykularnego przykładu polskiego antykomunizmu może okazać się pomocne w rozpoznaniu funkcjonowania uniwersalnego antykomunizmu, rozumianego jako reakcja na walki mające na celu instytucję tego, co wspólne.

EN

The subject of the article is the recent rise in significance of anti-communist discourses on the example of Polish anti-communism. The aim of the article is twofold. Firstly, to test the limits of usefulness of the theory of hegemony in the critique of anti-communism. I claim that it remains operative as an analytic tool to track practical uses of anti-communism in political rivalry, but it is unable to conceptualize more systemic and non-apparent operations of anti-communist logics in the machinery of contemporary capitalism. I propose an alternative interpretation of anti-communism, drawing mostly on post-operaist Marxism of the common and acknowledging its theoretical assumptions with recent research on the Polish popular classes and their bottom-up social practices. Secondly, I present a hypothesis, according to which proper understanding of the particular example of Polish anti-communism could be helpful to understand the functioning of universal anti-communism as a reaction to the struggles to institute the common.

13

Zwykły gracz, czy ukryty hegemon? Przywództwo międzynarodowe i potęga RFN w Unii Europejskiej

67%

Brzezińska M. M.

Społeczeństwo i Polityka

|

2019

|

issue 3(60)

145-162

PL

Czy RFN to współczesny hegemon Europy? Czy też może pełni rolę stabilizatora, konserwatysty lub też europejskiego rewizjonisty? Te pytania nurtują nie tylko państwa członkowskie UE, ale także samych Niemców, którzy częstokroć sami o sobie mówią jako o „połowicznym hegemonie” właśnie, zbyt silnym, by nie dominować, i zbyt słabym, by zdominować. Niniejszy artykuł stanowi więc próbę spojrzenia zarówno na pozycję, jak i na rolę, jaką odgrywają obecnie Niemcy w konstruowaniu UE. Za podstawę prowadzonych rozważań przyjęto teorię realizmu, która to nie tylko sprawdza się w badaniach nad przywództwem międzynarodowym, ale także w sposób niezmiernie wyraźny je zarysowuje i prezentuje.

EN

Is the Federal Republic of Germany the modern Hegemon of Europe? Does it rather play the role of the Stabilizer, the Conservative or the European Revisionist? This question is frequently asked not only by the Members States of the European Union, but also the Germans themselves, who often claim to be the “semi-Hegemon” – too strong not to dominate and too weak to dominate at the same time. This article presents an overview on the position and the role Germany is currently playing in the construction of the UE. The assumptions are based on the theory of realism, which can be used not only for research on international leadership, but also outlines and presents it in an explicit way.

14

Linking anthropogenic climate disruption and critical pedagogy

67%

Shuster D. J.

Kwartalnik Pedagogiczny

|

2015

|

issue 2(236)

275-292

PL

Ideologia neoliberalna wzywa do kapitalistycznej produkcji bez ograniczeń i regulacji prawnej. Kierowana jest przez posiadaczy i menedżerów kapitału, którzy bogacą się na dzierżawach, pracy klasy pracującej oraz na manipulacjach rynkami finansowymi. Część tego bogactwa jest przeznaczona dla sprawującego władzę rządu, by obniżał kontrolę i podatki oraz powstrzymywał wzrost płac i zawiązywanie związków między członkami klasy pracującej. Żadna wspólnota, czy środowisko zorganizowane poza interesami sprawujących władzę nie leży w obszarze ich troski. Kiedy dystrybucja dochodów i bogactwa jest tak zaburzona jak dzisiaj, ludzie stają się „przezroczyści”, niewidoczni w optyce celów związanych z kapitałem; stają się czymś (środkami) do rozporządzania. Ponadto, jeśli nie mają stałego zatrudnienia, nie są mile widziani we własnej wspólnocie. Wykształcenie ich dzieci jest postrzegane jako zbyteczny luksus, za który zarówno oni, jak i ich przełożeni, nie chcą płacić. Ludzie zaczynają zapominać o swoich niezbywalnych prawach, natomiast historia pokazuje, że musi wystąpić przywódca myślowy by doprowadzić ludzi do swego rodzaju umoralnienia, sumienności, skrupulatności (conscientization), jak to w swoim czasie uczynił Paulo Freire. Trwające antropogeniczne zmiany klimatyczne (Anthropogenic Climate Disruption – ACD) są produktem ubocznym braku kontroli nad kapitalizmem; stanowią również globalne zagrożenie dla cywilizacji. W artykule proponuje się odwróconą relację między demokracją a antropogenicznymi zmianami klimatu; głosi się tutaj, że powiązanie „radykalnie nowej krytycznej” pedagogiki z ACD może być lekarstwem powstrzymującym szybką degenerację życia. Wymaga to szybkiej reedukacji nauczycieli i rodziców do przyjęcia innego porządku: chodzi o ład wykraczający poza pewniki pozytywizmu oraz mierność w głównych środkach przekazu; taka reedukacja ma służyć temu, aby poprowadzić nowe pokolenie w zrównoważonym kierunku, który sami powinniśmy obrać wiele dekad temu.

15

Założenia teorii dyskursu Ernesta Laclaua i Chantal Mouffe

67%

Przełęcki P.

Przegląd Socjologiczny

|

2013

|

vol. 62

|

issue 4

9 - 24

PL

W artykule zostały omówione główne założenia teorii dyskursu Ernesta Laclaua i Chantal Mouffe. Jest to postmarksistowska teoria, która powstała na bazie prac takich badaczy jak z jednej strony Karol Marks, a z drugiej strony Ferdynand de Saussure, Michael Foucault czy Jacques Lacan. Pozwala realizować polityczne interesy ugrupowań lewicowych, za co jest krytykowana przez ugrupowania konserwatywne. Jednakże teoria ta pozwala także wyjaśnić wiele mechanizmów rządzących współczesną demokracją, w tym zjawisko populizmu. E. Laclau i Ch. Mouffe wprowadzili wiele nowych pojęć, które zostały wyjaśnione w artykule. Są to: antagonizm, artykulacja, logika ekwiwalencji, logika różnicy, puste znaczące, punkty węzłowe, hegemonia.

EN

The paper presents the main assumptions of the discourse theory of Ernesto Laclau and Chantal Mouffe. It is a post-Marxist theory which was formulated on the basis of the works of different authors such as Karl Marks on the one hand and Ferdinand de Saussure, Michel Foucault or Jacques Lacan on the other hand. It is a theory which allows to realize the political interests of left-wing groups, for which it is criticized by the conservative parties. However, the theory gives the possibility of explaining a lot of mechanisms which govern modern democracy, including the phenomenon of populism. E. Laclau and Ch. Mouffe introduced lots of important notions which are explained in this article. They are the following : antagonism, articulation, logic of equivalence, logic of difference, empty signifiers, nodal points and hegemony.

16

Hegemon jako idol: propozycja teoretyczna

67%

Skórczewski D.

Porównania

|

2016

|

vol. 19

EN

All populations need entertainment. This is true at each stage of their existence, even under most traumatic conditions. Therefore, description of experiencing foreign domination should take into account popular culture as the field of articulating both subalterns’ anticolonial resistance and their colonial subordination. The paper submits a proposal of exploring the latter, pointing to cultural mechanisms of the naturalization of the hegemon in subalterns’ discourse through hegemon’s idolization.

PL

Populacja na każdym etapie egzystencji, nawet w najbardziej traumatogennych warunkach, potrzebuje rozrywki. Z tego względu opis doświadczenia obcej dominacji powinien uwzględnić obszar kultury popularnej jako pola artykulacji zarówno antykolonialnego sprzeciwu subalterna, jak i jego kolonialnej subordynacji. W artykule sformułowano propozycję badań nad drugim aspektem, wskazując na kulturowe mechanizmy naturalizacji hegemona w dyskursie podporządkowanych poprzez jego idolatryzację.

17

The school as an arena of political contestation: education policy from a post-Marxist perspective

67%

Wright A.

Praktyka Teoretyczna

|

2013

|

vol. 7

|

issue 1

241-264

PL

Marksizm był i wciąż zdaje się być dominującą perspektywą teoretycznąw obrębie krytycznej analizy polityki edukacyjnej. Autor opisuje zróżnicowane„obrazy” szkoły obecne w teorii marksistowskiej, a krytykowane za determinizmekonomiczny i redukcjonizm klasowy. Odwołując się do prac Ernesto Laclaua,prezentuje alternatywne dla marksizmu ramy teoretyczne, które można wykorzystaćw krytycznych badaniach produkcji i implementacji polityki edukacyjnej. Z tejperspektywy, szkoła oraz polityka edukacyjna postrzegane są jako przestrzenie politycznejkontestacji i walki o hegemonię.

EN

Marksizm był i wciąż zdaje się być dominującą perspektywą teoretyczną w obrębie krytycznej analizy polityki edukacyjnej. Autor opisuje zróżnicowane „obrazy” szkoły obecne w teorii marksistowskiej, a krytykowane za determinizm ekonomiczny i redukcjonizm klasowy. Odwołując się do prac Ernesto Laclaua, prezentuje alternatywne dla marksizmu ramy teoretyczne, które można wykorzystać w krytycznych badaniach produkcji i implementacji polityki edukacyjnej. Z tej perspektywy, szkoła oraz polityka edukacyjna postrzegane są jako przestrzenie politycznej kontestacji i walki o hegemonię.

18

Rywalizacja Stany Zjednoczone – Chińska Republika Ludowa o hegemonię w wielobiegunowym świecie

67%

Trejnis Z.

Roczniki Nauk Społecznych

|

2022

|

vol. 50

|

issue 4

7-27

EN

The article presents considerations and opinions on rivalry among USA and PRC for world domination. The US main aim includes maintaining status quo its political, economical and military hegemony. On the other side dynamic globalization processes and polycentric international order favours Chinese growth. PRC became economical and political superpower due to state modernization, new technologies development and military investments. The United States of America are not in a lost position, because PRC has only a privilege to play a role of new world leader.

PL

W artykule przedstawiono rozważania i opinie dotyczące toczącej się obecnie rywalizacji pomiędzy USA i ChRL o dominację na świecie. Celem USA pozostaje zachowanie światowej hegemonii politycznej, gospodarczej i militarnej. Proces globalizacji i kształtujący się wielobiegunowy (policentryczny) ład międzynarodowy sprzyja dynamicznie rozwijającym się Chinom w walce o światowy prymat z Zachodem. Chiny są już niekwestionowanym mocarstwem gospodarczym i handlowym, systematycznie modernizującym się i wdrażającym nowe technologie, także w sferze obronności państwa (militarnej). Nie jest jednak pewne, że USA skazane są już dziś na porażkę, Chiny mają jedynie perspektywę wzrostu do nowej roli światowego lidera.

19

Umrisse deutscher Außenpolitik

67%

Crome E.

|

2021

|

vol. XLII

|

issue 1

59-71

EN

Thirty years after the establishment of its state unity, Germany is again the central power of Europe, dominates the EU and has become a geo-economic power with global interests. The eastward expansion of the EU has moved Germany not only geographically but also in terms of power politics to the center of Europe. Military power has tended to become less important, while economic power has come to the fore. The political class of Germany wants to lead in Europe, but in a way that is aimed at the broadest possible support. The corona crisis does not affect all EU states equally, rather the previously existing imbalances are reproduced.

PL

Trzydzieści lat po zjednoczeniu, Niemcy są ponownie głównym ośrodkiem władzy w Europie, odrywają kluczową rolę w UE i stały się potęgą w wymiarze geoekonomicznym, z interesami w skali globalnej. Rozszerzenie UE na wschód przesunęło Niemcy nie tylko z punktu widzenia geograficznego, lecz również w kwestii polityki władzy w kierunku centrum Europy. Potęga wojskowa straciła na ważności, na pierwszy plan wysunęła się siła gospodarcza. Niemiecka klasa polityczna pragnie przewodzić w Europie, czyniąc to jednak w sposób, który nakierowany jest na osiągnięcie najszerszego możliwego wsparcia. Kryzys wywołany pandemią koronawirusa nie ma jednakowego wpływu na wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej; dostrzec można raczej proces powielania istniejących już wcześniej nierówności.

DE

Dreißig Jahre nach der Herstellung seiner staatlichen Einheit ist Deutschland wieder Zentralmacht Europas, dominiert die EU und wurde zu einer geo-ökonomischen Macht mit globalen Interessen. Die EU-Osterweiterung hat Deutschland nicht nur geographisch, sondern auch machtpolitisch in die Mitte Europas gerückt. Die militärische Macht hat tendenziell an Bedeutung verloren, während die wirtschaftliche in den Vordergrund rückte. Die politische Klasse Deutschlands will in Europa führen, aber in einer auf möglichst breite Unterstützung bedachten Art. Die Corona-Krise trifft nicht alle EU-Staaten gleichermaßen, sondern es reproduzieren sich die bereits zuvor bestehenden Ungleichgewichte.

20

„Szara przestrzeń”. Charakterystyka postkolonialnego i urbanistycznego dyskursu krytycznego Orena Yiftachela

67%

Wielewska-Baka M. A.

|

2020

|

vol. 19

|

issue 1

41-54

EN

This article provides the crucial tools and methods of critical urban theory introduced by Oren Yiftachel, Israeli lecturer and activist in Department of Geography at Ben Gurion University in Beer Sheva. The author analyzes the phenomena of „gray spaces”, also termed as „urban informality” which is directly connected to the inferior citizenship’s condition of indigenous Bedouins and can be also linked to other populations in global South-East cities. Drawing to the colonial and (neo)Marxist language and relations, the paper invokes the concepts of „creeping apartheid”, hegemony, articulation and antagonism. The article argues for rethinking of the subalterns in terms of passive and unconcious groups. Regarding to the thought of Oren Yiftachel, the marginalized populations may articulate their antagonistic strategy by many urban, cultural and political practices, e.g. „sumood” or memory building.

PL

Artykuł przedstawia kluczowe narzędzia i metody tzw. krytycznej teorii urbanistycznej zaproponowanej przez Oren Yiftachela, izraelskiego badacza i aktywisty wykładającego na Wydziale Geografii na Uniwersytecie Ben Guriona w Beer Shevie. Autorka omawia fenomen „szarej przestrzeni” (czy: „miejskich nieformalności”), który doskonale odzwierciedla niższy status niektórych obywateli miejskich, reprezentowany u Yiftachel przez autochtoniczną populację Beduinów. Tego typu zjawisko może być obserwowane również pośród innych zbiorowości w miastach przynależących do globalnego Wschodu czy Południa. Autorka podąża za izraelskim badaczem ku inspiracjom kolonialnym i (neo)marksistowskim, by przedstawić znaczenie pojęć „pełzającego apartheidu”, hegemonii, artykulacji i antagonizmu. Według Yiftachela marginalizowane grupy mają zdolność wyrażania swojej antagonistycznej postawy w miejskich, kulturowych i politycznych praktykach, np. poprzez tzw. „sumood” czy budowanie pamięci.

Refine search results

System hegemoniczny w ujęciu realizmu strukturalnego

Truizmy Jenny Holzer jako kontrhegemoniczna praktyka artystyczna

Kategoria dyslokacji w analizie zmian zachodzących w polskim dyskursie publicznym po katastrofi e w Smoleńsku

„Stąd do globalności” – „patologiczne” spojrzenie lokalne

Has the University Become Surplus to Requirements? Or Is Another University Possible?

Kategoria traumy w Kai Silverman koncepcji „męskiej podmiotowości na marginesach”

Rozwój sił zbrojnych CHRL w ujęciu geostrategicznym

Geopolityczne dążenia współczesnej Rosji

Rewolucja demokratyczna w szkole

Linking Anthropogenic Climate Disruption and Critical Pedagogy

(Nie)męscy bohaterowie? Portret ojca i syna w "Pokorze" Szczepana Twardocha

Erasure of the Common: From Polish Anti-Communism to Universal Anti-Capitalism

Zwykły gracz, czy ukryty hegemon? Przywództwo międzynarodowe i potęga RFN w Unii Europejskiej

Linking anthropogenic climate disruption and critical pedagogy

Założenia teorii dyskursu Ernesta Laclaua i Chantal Mouffe

Hegemon jako idol: propozycja teoretyczna

The school as an arena of political contestation: education policy from a post-Marxist perspective

Rywalizacja Stany Zjednoczone – Chińska Republika Ludowa o hegemonię w wielobiegunowym świecie

Umrisse deutscher Außenpolitik

„Szara przestrzeń”. Charakterystyka postkolonialnego i urbanistycznego dyskursu krytycznego Orena Yiftachela