Search results

1

O świecie zanurzonym w modalności

100%

Szwat-Gyłybowa G.

Zeszyty Cyrylo-Metodiańskie

|

2020

|

vol. 9

EN

A review of: Siedlecka, Sylwia. Złote piachy [Golden Dusts]. Wołowiec: Czarne, 2019. The author presents an overview of the separate texts in Siedlecka’s book on post-communist Bulgaria. While stating that the texts belong to nonfiction, the review questions the critical definitions of those texts as reports, suggesting further discussions on their genre.

PL

Recenzja książki: Siedlecka, Sylwia. Złote piachy. Wołowiec: Czarne, 2019.

2

Mitologiczna opozycja »prawy« i »lewy« w bułgarskich dialektach

100%

Dukova U., Borowiec H.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

1992

|

vol. 5

45–52

PL

Opozycja prawy – lewy jest, od najdawniejszych czasów, wyrażana zarówno przez sztukę, jak i mitologię i rytualne systemy, zajmując ważne miejsce w światopoglądzie wszystkich narodów. W języku bułgarskim oraz w innych językach południowosłowiańskich istnieje opozycja desen – ljav (*desnъ – *lěvъ), w niektórych zaś regionach opozycja *prāvъ – *krivъ. Zwroty zawierające dèsen ‘prawy’, prav ‘prawy’, ‘sprawiedliwy, słuszny’, a szczególnie ljav ‘lewy’, kriv ‘krzywy’ z dzisiejszego punktu widzenia pozbawione są motywacji. Celem artykułu jest objaśnienie mitologicznych podstaw współczesnych użyć tych słów. Autorka rozpatruje trzy typy wyrażeń: (1) zawierające element lewy paralelnie do użyć krzywy; (2) wyrażenia, w których element ljav (lewy) odnosi się do strony mającej pierwszeństwo w praktykach magicznych i implikuje wieź z „drugim światem”; (3) wyrażenia z kriv (krzywy) o przypuszczalnym znaczeniu ljav (lewy), m.in.: krìvija vjàtyr ‘rodzaj zachodniego wiatru’ i krìva dùpka (krzywa dziurka) ‘tchawica’ – w przeciwstawieniu do przełyku.

EN

The opposition right – left is, since ancient times, expressed through art as well as mythology and ritual systems that occupy an important place in the worldview of all the nations. In the Bulgarian language and in other South Slavic languages there is an opposition desen – ljav (*desnъ – *lěvъ), whereas in other regions the opposition *prāvъ – *krivъ. Expressions which contain the words dèsen ‘prawy’ [right], prav ‘prawy’, ‘sprawiedliwy, słuszny’ [right, righteous, correct], and especially ljav ‘lewy’ [left], kriv ‘krzywy’[crooked/ skew] from the present day point of view seem to lack any motivation. The aim of this article is to delineate the mythical basis of current day use of these words. The author considers three types of expressions: (1) the ones containing the element lewy [left] parallel to the uses of krzywy [crooked/ curved]; (2) the ones in which the element ljav (lewy) [left] refers to the party that has priority in magical practices and implies the connection with the ‘other world’; (3) the ones containing kriv (krzywy) [crooked] with a presumed meaning of ljav (lewy) [left], e.g. krìvija vjàtyr ‘a kind of West wind’ and krìva dùpka [crooked hole] ‘tchawica’ [trachea] – as opposed to ‘przełyk’ [oesophagus].

3

„Rzeka krwi” i pewien możliwy dialog międzykulturowy

80%

Szwat-Gyłybowa G.

Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo

|

2015

|

issue 5(8)

271-290

EN

The article represents an attempt to reflect on the possible causes of a positive reception in Bulgaria for the painting entitled The Batak Massacre (1892) by a Polish artist, Antoni Piotrowski. This work is considered one of the most eloquent visualizations of the traumatic events of significance to Bulgarians that took place during the so-called anti-Turkish April uprising in 1876. Due to the entanglement of circumstances the massacre in Batak has grown to the status of a national myth. The artist, well acquainted with the current situation in the Balkans (which is documented in his autobiography), could not have, however, been fully aware of the semantic potential of the associations invoked by his painting. The topos of the “river of blood”, placed at the centre of attention, interpreted by Piotrowski in a manner differing from that in Southern Slavic folklore or Bulgarian literature, becomes the starting point for the author’s reflections on the repertoire of associations that this work could invoke in the recipient “initiated” into the meanders of their own culture, as was Ivan Vazov, the writer and apologist for the painting. The suggested research approach can be put in the realm of a particular imagology based on the reconstruction of possible strategies to negotiate meanings in intercultural relations.

4

Accuracy and Reception: On Theological and Aesthetic Novelty in Two Novels by Teodora Dimova

80%

Drzewiecka E.

Colloquia Humanistica

|

2021

|

issue 10

1-27

PL

W artykule została poruszona kwestia funkcjonowania narracji biblijnej w literaturze nowoczesnej w kontekście lokalnego i indywidualnego doświadczenia wiary oraz epistemologicznego i egzystencjalnego pytania o prawdę. Autorka koncentruje się na dwóch powieściach bułgarskiej pisarki Teodory Dimowej (ur. 1960): Марма Мариам [Marma, Mariam, 2010] i Първият рожден ден [Pierwsze urodziny, 2016]. Przypadek ten jest szczególnie interesujący, ponieważ biblijna opowieść o Jezusie nie została tu wykorzystana w celu stworzenia parodii lub bluźnierstwa, czego można by oczekiwać w kontekście ponowoczesnych dekontekstualizacji i przewartościowań, ale aby zaproponować wizję chrześcijańskiego Boga, która jest zarówno estetycznie oryginalna, jak i teologicznie prawowierna. Jak więc sparafrazować historię biblijną i pozostać ortodoksyjnym Jak urzeczywistnić egzystencjalny potencjał Biblii i stworzyć oryginalne dzieło? W analizie autorka odwołuje się do hermeneutyki egzystencjalnej i fenomenologii pamięci Paula Ricoeura, zwłaszcza jego koncepcji świadectwa oraz mimesis, w odniesieniu do kwestii recepcji parafraz biblijnych w (bułgarskiej) kulturze nowoczesnej.

EN

This article raises the question of functioning of the Biblical narrative in modern literature in the context of the local/individual experience of faith and the epistemological and existential question of truth. The focus is on two novels by the Bulgarian writer Teodora Dimova (born in 1960): Марма Мариам [Marma, Mariam, 2010] and Първият рожден ден [The First Birthday, 2016]. This case is particularly interesting because the Biblical story about Jesus has not been used here in order to create a parody or blasphemy, which could be expected as far as the postmodern de-contextualisation and re-evaluation of tradition are concerned, but to offer both an aesthetically original and theologically orthodox vision of the Christian God. So how to paraphrase the Biblical story and remain orthodox? How to actualize the existential potential of the Bible and achieve novelty? The analysis is conducted in the perspective of Paul Ricoeur’s existential hermeneutics and phenomenology of memory, especially his concepts of testimony and mimesis, with regard to the question of the reception of Biblical paraphrases in (Bulgarian) modern culture.

Refine search results

1 Colloquia Humanistica

1 Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

1 Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo

1 Zeszyty Cyrylo-Metodiańskie

2 Szwat-Gyłybowa G.

1 Borowiec H.

1 Drzewiecka E.

1 Dukova U.

1 2021

1 2020

1 2015

1 1992

O świecie zanurzonym w modalności

Mitologiczna opozycja »prawy« i »lewy« w bułgarskich dialektach

„Rzeka krwi” i pewien możliwy dialog międzykulturowy

Accuracy and Reception: On Theological and Aesthetic Novelty in Two Novels by Teodora Dimova