Search results

1

З досвіду мовної політики

100%

Maluha N.

Studia Ucrainica Varsoviensia

|

2015

|

vol. 3

99-109

PL

The article deals with the means of impacting on language policy. It is emphasised that national language policy does not always have the desired and planned results and these mistakes discredit the idea of a reasonable social infl uence on the language situation. It is proved that remaking language through force is a powerful means of forming social language awareness. The existence of dual standards in the language problem is described. Making use of successful international experience in language policy is proposed.

2

Вплив ідеології на мову, мовознавство і мовознавців: штрихи до образу українського суспільства першої третини XX ст.

75%

Maciuk H.

Studia Ucrainica Varsoviensia

|

2018

|

vol. 6

199-216

PL

The article provides insight into some new aspects of language situation and language policy of the period under discussion. The author examines 1) the political and legislative level of resolving the linguistic question in the context of national revival ideology in 1917–1922; 2) the ideology of Soviet construction (since 1922) and the distinctive features of Ukrainisation; 3) the directions of linguistic studies and their development; 4) the political motives behind the destruction of the Ukrainian linguistic science through discrediting and repressing linguists.

3

The Problems of Idiom Preservation and Development as Spread within the Multilingual Area between the Dniester and the Danube Rivers

75%

Колесников А., Делюсто М., Kolesnykov A., Deliusto M.

Slavia Orientalis

|

2022

|

vol. LXXI

|

issue 4

4

Современная языковая ситуация. Тенденции развития русского литературного языка

75%

СОЛГАНИК Г. Я.

Stylistyka

|

2012

|

vol. 21

177-190

EN

The article is dedicated to an analysis o f the modem Russian language ‘situation’. The main factors influencing the development of standard Russian are analyzed. First among these factors is media language. The perspectives ou the development o f modem Russian are characterized.

5

Multilingualism in Post-Soviet Space (in Kazakhstan and Georgia)

75%

Chkheidze V., Zhanpeissova N., Chachanidze Z.

Intercultural Communication

|

2018

|

issue 4

9-20

EN

Under conditions of globalization, modern society all over the world undergoes certain changes in economic, cultural, political and religious fields which, in its turn, has a great influence on the language situation – one of the most important and urgent issues on the present stage of linguistics development. Globalization process creates general context of people’s development and the conditions for successful intercultural communication. As a result, certain changes have occured in language situation, which being in the midst of integration processes of the world varies from country to country. The main interest of the article is to consider the situation in the post-soviet space, namely in Kazakhstan and Georgia. Despite significant discrapancies in geo-political characteristics, the level of economic development, available natural resources, territorial and other parameters, language situation in these two republics has certain similarities. Research objectives. The article makes an attempt to describe language situations in Kazakhstan and Georgia within the post-soviet period, find similarities and analyze the transition process from bilingualism to multilingualism. Research methodology. In the research process we used a combination of general scientific, general and concrete methods, including different levels (description method, statistical analysis, fragmentary description to distinguish fragments for contrasting single-system phenomena, etc.). Conclusion. In post-soviet space namely in Kazakhstan and Georgia under conditions of general integration knowledge of English is essential which leads to the transition from bilingualism to multilingualism. With an increasing significance of national languages and integration of the English language, the status of Russian changes. However, it remains the main functioning language both inside and outside these countries. Despite their differences, the language situations in these countries have certain common peculiarities which support formation of the new individual type capable of active life in multinational and poly-cultural environment.

6

Zmiany sytuacji językowej w Wierszynie koło Irkucka w warunkach dwujęzyczności polsko-rosyjskiej

75%

Głuszkowski M.

Acta Baltico-Slavica

|

2011

|

vol. 35

EN

Changes in the language situation of Vershina near Irkutsk in the conditions of Polish-Russian bilingualismVershina was founded in 1910 by Polish voluntary settlers from Lesser Poland. There are three main periods in Vershina’s history, with different social conditions affecting the language choice. During its first three decades the settlers preserved Polish language (a mixture of dialects from their regions of origin), traditions and the Roman Catholic religion. The effects of the Revolution of 1917 and political changes came to a village in taiga only in the late 1930’s. Vershina lost its former ethnocultural homogeneity because of Russian and Buryat workers in the local kolkhoz. It was the beginning of the increasing role of Russian language in the village’s life. The process of intensive sovietization as well as heterogeneous marriages affected language choice in many domains. In the late 1980’s the inhabitants of Vershina regained their minority rights: they can pray in their own church, learn Polish in a local school and found cultural organisations. However, during the years of communism, the language situation changed irreversibly. There are some factors which may hinder the increasing domination of Russian language, such as activity of local Polish organisation, Roman Catholic parish and folk group “Jazhumbek” but their influence is limited. Изменения языковой ситуации в Вершине Иркутской области в условиях польско-русского билингвизма Вершина была основана в 1910 г. польскими добровольными переселенцами из Малой Польши. В истории деревни мы можем выделить три основных периода, характеризирующиеся разными социальными условиями, влияющими на выбор языка. За первые три десятилетия жители Вершины сохраняли польский язык (смесь диалектов из их родных регионов), традиции и римско-католическое вероисповедание. Вершининцы (как они сами называют себя) почувствовали последствия Октябрьской революции и политические изменения только в конце 30-х гг. ХХ века. Вершина потеряла прежнюю этнокультурную гомогенность из-за присоединения к местному колхозу бурятских и русских хуторов. Роль русского языка в жизни деревни стала постепенно увеличиваться. Процесс интенсивной советизации, а также смешанные браки повлияли на выбор языка во многих сферах жизни. В конце 80-х гг. ХХ века жителям Вершины вернули их права меньшинства: они могут молиться в своем костеле, учиться польскому языку в местной школе и создавать организации, но время коммунизма неотвратимо изменило языковую ситуацию общины. Увеличивающееся преобладание русского языка может остановить лишь активная деятельность местной польской организации, римско-католического прихода и фольклорного ансамбля «Яжумбек» („Рябчик”), но их влияние ограничено.

7

Sytuacja językowa na Ukrainie w świetle powszechnego spisu ludności oraz badań socjologicznych

75%

Pietnoczka P.

Sprawy Narodowościowe

|

2018

|

issue 50

EN

Language situation in Ukraine in light of the general census and sociological researchThe article presents the language situation in the independent country of Ukraine. It shows what part of Ukrainian society perceives the Ukrainian language, the Russian language or both of these two languages at the same time as their mother tongue. The paper also shows which of the two languages, Ukrainian or Russian, is more commonly used by Ukrainians in everyday life. Special focus was placed on linguistic diversity of particular regions of Ukraine. The aim of the paper was achieved by analyzing the general census of 2001, as well as the results of the public opinion polls conducted in the period of independence by, among others, the “Public Opinion” Centre for Sociological Research, the Olexander Razumkov Ukrainian Centre for Economic and Political Studies and the Kiev International Institute of Sociology. Sytuacja językowa na Ukrainie w świetle powszechnego spisu ludności oraz badań socjologicznychW artykule została przybliżona sytuacja językowa w niepodległej Ukrainie. Ukazano dla jakiej części społeczeństwa ukraińskiego językiem ojczystym jest język ukraiński, dla jakiej rosyjski oraz jednocześnie ukraiński i rosyjski. Przybliżono także, którym językiem – ukraińskim czy rosyjskim – częściej posługują się w życiu codziennym Ukraińcy. Znaczna uwaga została ponadto zwrócona na zróżnicowanie językowe poszczególnych regionów Ukrainy. Na osiągnięcie postawionego celu pozwoliła analiza wyników spisu powszechnego ludności przeprowadzonego w 2001 r. oraz wyników badań opinii publicznej przeprowadzonych w okresie niepodległości m.in. przez Centrum Badań Socjologicznych „Opinia Społeczna”, Ukraińskie Centrum Badań Ekonomicznych i Politycznych im. Ołeksandra Razumkowa oraz Kijowski Międzynarodowy Instytut Socjologii.

8

Národní jazyky v české knižní produkci druhé poloviny 18. století

63%

Bláha O.

Historie – Otázky – Problémy (History, Issues, Problems)

|

2017

|

vol. 9

|

issue 1

66-75

EN

The study considers the ratio between books written in one of the national languages (German, Czech), books written in Latin in the total book production of Bohemia, Moravia and Austrian Silesiain 1751, 1761, 1771, 1781, and 1791. Data obtained by excerpting the catalogues of the National Library of Prague and the Scientific Library in Olomouc are used to outline the changing language situation in the Czech Lands. The author indicates that Czech as a language for more demanding communication (both written and printed) only faced a real threat at the end of the 18th century, when German occupied positions previously occupied by Latin, while the imports of German-languageliterature from the countries beyond the borders of Bohemia, Moravia and Austrian Silesia were rising. Furthermore, the author draws attention to the importance of Czech-language books in the output of Slovak and Hungarian printers for the creation of a language consciousness in the Czech Lands.

9

Społeczne uwarunkowania kompetencji językowej przedstawicieli mniejszości polskiej w Stryju (obwód lwowski)

63%

Pawlaczyk A.

Socjolingwistyka

|

2021

|

vol. 35

227-239

EN

The situation of the Polish minority living in Stryi is not clear-cut. Depending on the communication situation, members of the community speak Ukrainian, Russian or Polish. The latter is used mainly in contacts with Polish-speaking relatives and friends, during church masses and celebrations held at the Society of Polish Culture of the Lviv Region (TKPZL). The article attempts to discuss the social conditions of the linguistic competence of the Polish minority representatives. The language material was obtained during the summer school held in 2019 at the Stryi branch of TKPZL, its results were compared with those of the 2018 pilot study at the same institution. Two methods were used in the research – a questionnaire and an interview. The aim of the first one was to collect written material on the beliefs of respondents, among others, about their language skills. The second method allowed the informants (expressing their willingness to discuss the previously completed questionnaire) to develop their written beliefs and the actual assessment and verification of their skills. The analysis of the collected material showed that the Ukrainian language is currently the basic communication tool for the representatives of the Polish minority in Stryi, and the Polish language is used either occasionally or practically not at all. Both in the questionnaires and in the interviews, the respondents/informants took care to comply with the literary norm of the Polish language. The spontaneous change of the topic of the conversation during the interviews allowed for a more precise assessment of language skills and the verification of deviations from the norm in the statements. In the course of the conducted research, it was shown that the Polish language has a high position in the value system of the Polish minority representatives in Stryi, which stems from, among others, the will to preserve the language of the ancestors and maintain family traditions. Although nowadays it is used occasionally, there has been an increased interest in it in all generations, especially in the younger generation, which results not only from blood ties, but also from its attractiveness.

PL

Sytuacja mniejszości polskiej mieszkającej w Stryju nie jest jednoznaczna. W zależności od sytuacji komunikacyjnej członkowie wspólnoty posługują się językiem ukraińskim, rosyjskim lub polskim. Ten ostatni jest używany głównie w kontaktach z polskojęzycznymi krewnymi i znajomymi, podczas mszy oraz uroczystości zorganizowanych przez Towarzystwo Kultury Polskiej Ziemi Lwowskiej (TKPZL). W artykule podjęto próbę omówienia społecznych uwarunkowań kompetencji językowej przedstawicieli polskiej mniejszości. Materiał językowy pozyskano podczas letniej szkoły odbywającej się w 2019 roku w stryjskim oddziale TKPZL, a wyniki analizy zestawiono z rezultatami badań pilotażowych przeprowadzonych w 2018 roku w tej samej placówce. W badaniach wykorzystano dwie metody – kwestionariuszową i wywiadu. Celem pierwszej było zebranie materiału pisanego, zawierającego przekonania respondentów m.in. na temat ich umiejętności językowych. Druga metoda pozwoliła na rozwinięcie przez informatorów (wyrażających chęć omówienia uzupełnionej wcześniej ankiety) przekonań zawartych na piśmie oraz na faktyczną ocenę i weryfikację ich umiejętności. Analiza zgromadzonego materiału wykazała, że obecnie podstawowym narzędziem komunikacji przedstawicieli mniejszości polskiej w Stryju jest język ukraiński, a polszczyzna jest używana albo okazjonalnie, albo praktycznie w ogóle nie jest przez nich używana. Zarówno w ankietach, jak i w wywiadach respondenci/informatorzy przejawiali dbałość o zgodność z normą literacką języka polskiego. Na dokładniejszą ocenę umiejętności językowych i weryfikację odchyleń od normy pojawiających się w wypowiedziach pozwalała spontaniczna zmiana tematu rozmowy podczas wywiadów. W toku prowadzonych badań wykazano, że polszczyzna zajmuje wysoką pozycję w systemie wartości przedstawicieli mniejszości polskiej w Stryju, co wynika m.in. z chęci zachowania języka przodków i podtrzymania rodzinnych tradycji. Mimo że obecnie jest używana okazjonalnie, to obserwuje się wzrost zainteresowania nią we wszystkich pokoleniach, a zwłaszcza – w pokoleniu młodszym. Wynika to nie tylko z więzów krwi, lecz także z atrakcyjności samego języka polskiego.

10

Міфологізація мовної дійсності в Україні

63%

Руда О.

Miscellanea Posttotalitariana Wratislaviensia

|

2013

|

vol. 1: Między pamięcią a zapomnieniem. Trauma postkomunistyczna

123-137

EN

The article highlights the basic ways some well-paid present-day politiciaus and publicist slant our language issue and structure reality in images. The analysis discloses the elements of propaganda in their tactics as they spread news, arguments, rumours and lies to influence public opinion. The study discredits the fable that the Ukrainians willingly switch from their language to Russian as well as shatters other myths concocted to prove that bilingualism is historically valid, that Ukraine is totally Russianised, that its population is split and polarized, that the Ukrainian language is artificial, inadequate, unspoken and dead. The false images of the situation are meant to impose a radical shift in the language of the Ukrainians and change their citizenship.

11

Sytuacja językowa mniejszości polskiej w Stryju (Ukraina)

63%

Pawlaczyk A.

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

|

2019

|

vol. LXVII

251-261

PL

Stryj jest miastem znajdującym się w obwodzie lwowskim, około 75 km na południe od Lwowa. Z myślą o mieszkającej tam ludności polskiego pochodzenia zajęto się edukacją i krzewieniem wśród niej polskiej kultury, historii i tradycji. Obecnie zajmuje się tym m.in. Towarzystwo Kultury Polskiej Ziemi Lwowskiej. Celem organizacji jest przede wszystkim zrzeszanie mniejszości polskiej, ale również dbanie o zachowanie i propagowanie wśród jej członków polskiej kultury, historii i tradycji. Celem niniejszego artykułu jest omówienie sytuacji językowej wspólnoty polskiej na podstawie trzech wybranych biografii językowych. Materiał językowy stanowią wywiady przeprowadzone z dwu- lub wielojęzycznymi przedstawicielami poszczególnych pokoleń podczas odbywającej się w lipcu 2018 roku ekspedycji dialektologicznej.

EN

Striy is a city in the Lviv region around 75 kilometers south of Lviv. Polish culture, history and tradition have spread there through the Polish community living in the area. Currently, the Association of Polish Culture of the Lviv Land is one of the organisations involved in the process. The organisation aims to bring together the Polish minority, but also engage their members in cultivating and propagating Polish culture, history and tradition. The main aim of the present article is to discuss the linguistic situation of the Polish community on the basis of the three chosen linguistic biographies. The linguistic data, gathered in July 2018 during a dialectological expedition, comprises interviews conducted with bilingual or multilingual representatives of particular generations.

12

Ze zbioru polskich operatorów referencji

63%

Topolińska Z.

Linguistica Copernicana

|

2021

|

vol. 17

57-62

EN

The author analyzes the referential function of three Polish lexemes: taki, jeden i który, whose approximative English equivalents are: such, one and which. They have not central, but rather a peripheral position in the set, nonetheless their participation in the processes of identification of the objects mentioned in the concrete text deserves a comprehensive description.

PL

Autorka analizuje funkcję referencyjną trzech polskich leksemów: taki, jeden i który, których przybliżone angielskie odpowiedniki to: such, one i which. Zajmują one raczej peryferyjną niż centralną pozycję w zbiorze, niemniej ich udział w procesach identyfikacji obiektów, o których mowa w konkretnym tekście, zasługuje na obszerny opis.

13

Przełamywanie barier komunikacyjnych (na przykładzie wieloetnicznej i wielojęzycznej sytuacji społecznej Zaolzia)

63%

Bogoczová I., Muryc J.

Slavia Meridionalis

|

2021

|

vol. 21

PL

W artykule została opisana sytuacja językowa w czeskiej części Śląska Cieszyńskiego w Republice Czeskiej na podstawie autentycznego materiału językowego pochodzącego z dwóch szkół muzycznych (artystycznych) – jednej z Czeskiego Cieszyna, drugiej – z Trzyńca. Szkoła trzyniecka ma oficjalny status czesko-polskiej szkoły dwujęzycznej. Obie placówki łączy kilka cech wspólnych: zarówno uczniowie, jak i nauczyciele wywodzą się bądź z większościowego środowiska czeskiego, bądź należą do polskiej etnicznej wspólnoty mniejszościowej. W obu placówkach uczą się także dzieci z Polski, choć o wiele więcej takich „zagranicznych” uczniów uczęszcza do szkoły w Czeskim Cieszynie. Autorzy zajmują się nie tylko analizą samego języka mówionego, ale również kompetencją i świadomością językową badanych osób, dochodząc do wniosku, że interakcja między użytkownikami dwu (różnych) języków może przebiegać pomyślnie nawet wtedy, gdy każdy z nich używa własnego języka ojczystego (względnie gwary ojczystej) lub języka partnera komunikacji, chociaż język ten opanował tylko na poziomie podstawowym.

EN

The present paper describes the language situation in several parts of Cieszyn Silesia (the Zaolzie region) in the Czech Republic. The research is based on authentic language material from two music (art) schools in Český Těšín and Třinec. The Třinec school has the official status of a bilingual Czech-Polish educational institution. These two establishments share several common features: both students and teachers come from either majority Czech or minority ethnic Polish communities; Polish children study in both institutions, although a larger group of these "foreign" students attends the school in Český Těšín. The authors analyze not only the spoken language itself but also the competence and language awareness of the respondents. They have come to the conclusion that interactions between the users of two (different) languages can be successful regardless of the fact whether each participant uses their own native tongue or that of their interlocutor, although they speak this language only at a basic level.

14

Языковая ситуация межвоенного периода среди славянских меньшинств в Латгалии (по нарративам информантов)

63%

Пилипенко [Pilipenko] Г. G.

Acta Baltico-Slavica

|

2018

|

vol. 42

EN

The language situation of the Slavic minorities in Latgale in the interwar period (according to the narratives of the informants)This article presents the language situation of the Slavic minorities (Russians, Poles and Belarusians) in Latgale in the 1920s and 1930s in individual and collective memory. As perceived by the informants, the interwar period is associated with the dominance of the Latvian language in the public sphere (the army, public service, education, official place names). In their view, military service and education at Latvian schools contributed to the development of Latvian language competence among national minorities. On the other hand, the 1920s and 1930s were also a period when Poles and Belarusians had access to education with their native language as the language of instruction. Although the accounts under consideration reflect a collective perception of the period and reveal its atmosphere, each of them is unique as it includes particular details and conveys feelings of individual informants (participants in the events and their descendants). The informants developed a stereotypical perception of the period, according to which there was a direct link between the level of command of the Latvian language and participation in certain spheres of public activity. Sytuacja językowa mniejszości słowiańskich w Łatgalii w okresie międzywojennym (w narracjach respondentów)Artykuł przedstawia sytuację językową mniejszości słowiańskich (Rosjan, Polaków i Białorusinów) w Łatgalii w okresie międzywojennym w pamięci indywidualnej i zbiorowej. W odczuciu respondentów lata 20. i 30. XX wieku były okresem dominacji języka łotewskiego w sferze publicznej (wojsku, administracji, oświacie, oficjalnym nazewnictwie). Ich zdaniem, służba wojskowa i nauka w łotewskich szkołach przyczyniały się do wzrostu stopnia znajomości języka łotewskiego wśrod mniejszości narodowych. Z drugiej zaś strony, w tym samym okresie Polacy i Białorusini mieli dostęp do edukacji w języku ojczystym. Pomimo tego, że omawiane narracje oddają zbiorowe opinie na temat lat międzywojennych i ich atmosferę, każda z nich jest jedyna w swoim rodzaju, zawiera bowiem konkretne szczegóły przywoływane przez respondentów (uczestników wydarzeń lub ich potomków) i ich osobiste odczucia. Badane osoby wyrobiły sobie stereotypowy obraz omawianego okresu, zgodnie z którym zachodził bezpośredni związek pomiędzy stopniem znajomości języka łotewskiego a uczestnictwem w określonych sferach życia publicznego.

15

Феномен мовної політики в українській соціолінгвістичній традиції: підходи до його аналізу в регіональному вимірі

63%

Шумицька Г.

Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej

|

2022

|

vol. 57

PL

Artykuł poświęcony jest analizie rozumienia polityki językowej w ukraińskiej tradycji socjolingwistycznej w XX i XXI wieku. W opracowaniu zwrócono uwagę na wszechstronność i niejednoznaczność terminu „polityka językowa”, biorąc pod uwagę jego interdyscyplinarny charakter, wieloaspektowe funkcjonowanie w języku oraz używanie obok terminów „planowanie językowe”, „budowanie języka”, „zarządzanie językiem” itd. Autorka proponuje stosowanie terminu „sytuacja pod względem polityki językowej” wraz z pojęciem „sytuacja językowa”, które jest już ugruntowane w ukraińskiej tradycji socjolingwistycznej i przez które rozumiemy regionalny wymiar ogólnokrajowej polityki językowej. W opracowaniu podkreślono znaczenie stałej uwagi polityków, kierowanej na problematykę językową państwa i jego poszczególnych regionów, zwłaszcza przygranicznych, obiektywnej oceny stanu używania języka, zapewnienia harmonizacji stosunków społecznych w sferze językowej lub znaczących działаłań w kierunku jej osiągnięcia. Autorka zwraca również uwagę na znaczenie ponownego przemyślenia tradycyjnych metod badawczych, a szczególnie na możliwość zastosowania podejść dyskursywnych (zwłaszcza krytycznej analizy dyskursu). Zauważa, że ich opracowanie w kontekście polityki językowej jest aktualnym zagadnieniem w socjolingwistyce.

EN

This article is devoted to the analysis of approaches to understanding the phenomenon of language policy in the Ukrainian sociolinguistic tradition during the twentieth and twenty-first centuries. The study points out the versatility and ambiguity of the term “language policy”, taking into consideration its interdisciplinary nature, multifaceted functioning in the language, and its usage along with the terms “language planning”, “language construction”, “language management” and so on. The author proposes using the term “language policy situation” along with the concept of “language situation”, which is already established in the Ukrainian sociolinguistic tradition, and by which we mean the regional dimension of national language policy. Attention has been drawn to the importance of constant attention of politicians to the issues of language life of the state and its individual regions, especially border ones. What is significant is an objective assessment of the state of language usage, and efforts aimed at ensuring the harmonisation of relations in society in the language sphere or significantly contributing to its achievement. The author also draws attention to the importance of rethinking traditional research methods, in particular the feasibility of using discursive approaches (especially critical discursive analysis). She observes that their elaboration in the context of language policy is a topical issue in sociolinguistics.

16

Einstellungen diskursiv ermitteln: Online-Diskussion um das Belarusische

51%

Savitskaya N.

tekst i dyskurs - text und diskurs

|

2022

|

issue 16

141-161

EN

The language situation in Belarus is atypical in many respects and difficult to grasp theoretically: for its analysis, it is particularly important to consider the internal perspective, i.e. attitudes towards the language. The aim of the study is to develop an interdisciplinary set of analytical instruments for the discursive determination and detailed description of (language) attitudes by integrating a socio-psychological attitude model and a discourse-linguistic topos-based multi-level analysis. This tool can be used to record the contradictory construct of the national language in collective thinking in Belarus and to gain knowledge on how to design language planning activities in the country. The identified discursive argumentation architecture can serve as a reference base when setting up argumentation typologies in relation to non-dominant national languages. The research model created is intended to allow each social discipline to engage in a differentiated examination of attitudes towards all discursively present socially relevant objects in a generalized manner.

17

Kwestia językowa we współczesnym świecie

51%

Szul R.

Studia Regionalne i Lokalne

|

2003

|

issue 2(12)

29-54

PL

Kwestia językowa to zjawiska wynikające z kontaktu dwu lub więcej języków na tym samym terytorium lub w tej samej społeczności. Przejawem kwestii językowej jest koegzystencja i/lub konflikty na tle językowym oraz polityka językowa państw, władz regionalnych i ruchów społecznych zmierzająca do utrwalenia lub zmiany sytuacji językowej. Najważniejsze zagadnienia związane z kwestią językową we współczesnym świecie to: 1) dominacja języka angielskiego jako języka międzynarodowego, wspomagana przez procesy globalizacji i ułatwiająca globalizację, która stawia w nierównej sytuacji ludność świata i wywołuje opór ze strony ludności nieangielskojęzycznej; 2) wymieranie języków w wyniku asymilacji małych grup etnojęzykowych. Zjawisko to wywołuje zaniepokojenie niektórych kręgów społecznych i naukowych; 3) bariera językowa utrudniająca rozwój oświaty, gospodarki i demokracji w wielu częściach świata, zwłaszcza w krajach postkolonialnych; 4) migracje międzynarodowe. Stawiają one wobec samych migrantów oraz władz i społeczeństw krajów przyjmujących problem stosunku do zachowania tożsamości kulturowo-językowej imigrantów, różnie rozwiązywany w różnych krajach i okresach historycznych.

EN

The language question are phenomena resulting from contacts of two or more languages on the same territory or in the same community. It consists in co-existence and/or conflicts of languages and in language policies carried out by national and regional governments, and by ethnic movements aiming at maintaining or changing the language situation on a given territory. The main issues linked to the language question in the contemporary world are the following: 1) domination of the English language as an international language, supported by the globalisation and facilitating the globalisation. The domination of English puts on unequal footing people of the world and causes dissatisfaction of some parts of non-English native speakers; 2) extinction of languages as a result of assimilation of small ethno-linguistic groups. This phenomenon generates alarm of some groups of scientists and public opinion; 3) language barrier hampering development of education, economy and democracy in many parts of the world, especially in the post-colonial countries; 4) international migrations. These put migrants themselves and societies and governments of recipient countries in front of the question of the attitude towards maintaining of the cultural and linguistic identity of the migrants, this question being solved in different ways in different countries and historical periods.

18

Miasto a język. Rola miast w kształtowaniu sytuacji językowej

51%

Szul R., Uniwersytet Warszawski C. E. S. R. i. L.

Studia z Geografii Politycznej i Historycznej

|

2013

|

vol. 2

EN

Cities and towns play a significant role in shaping language situation in countries and regions. In cities and towns two language mechanisms are working: diversification and simplification of language situation. Diversification results from immigration to cities (towns), simplification – from contacts of peoples inside the city (town). In extreme cases of rapid inflow of peoples of various languages to the city (town) difficulties in mutual communication of inhabitants can emerge (“Babel tower effect”). In the 19th century such a situation was in Lodz and Bialystok. Simplification of the language situation in a city (town) runs through the stage of common language and bi-lingualism of a part of the population. An important issue is which language becomes the common, and consequently, the only language, of the city (town). It depends on numerical, economic and political strength of ethno-linguistic groups in the city (town), on prestige of individual languages and, in contemporary world, on language policy of a given country or region. Different socio-professional characteristics of urban and rural populations often make that from the ethno-linguistic point of view cities (towns) differ from their rural hinterland. City (town) and its hinterland are in contact which leads to a change of the language situation – to an “absorption” of the city (town) by the hinterland or to expansion of language of the city (town) and assimilation of the hinterland by the city (town), or to equilibrium and tensions over the language between the city (town) and its hinterland (as nowadays in Brussels). Cities (towns) by forming a network of contacts create favourable conditions for expansion of the most important language in a given country (or empire), which in modern times (the 19th and 20th centuries) was used for cultural and linguistic homogenisation of populations in the process of building nation states.

PL

Miasta odgrywają istotną rolę w kształtowaniu sytuacji językowej państw i regionów. W miastach działają dwa mechanizmy językowe: różnicowania i ujednolicania sytuacji językowej. Różnicowanie wynika z imigracji do miasta, ujednolicanie – z kontaktów ludności wewnątrz miasta. W skrajnych przypadkach szybkiego napływu do miasta ludności różnych języków może powstać trudność w komunikowaniu się ludności miasta (efekt „wieży Babel”). W XIX w. taka sytuacja była np. w Łodzi i Białymstoku. Ujednolicanie sytuacji językowej w mieście przebiega poprzez etap języka wspólnego i dwujęzyczności części mieszkańców. Ważnym zagadnieniem jest to, który język staje się językiem wspólnym miasta – zależy to od liczebności poszczególnych grup etniczno-językowych, ich siły ekonomicznej i politycznej, od prestiżu poszczególnych języków, a w czasach współczesnych od polityki językowej państwa lub regionu. Zróżnicowane cechy społeczno-zawodowe ludności miasta i wsi powodują, że często miasta odróżniają się sytuacją etniczną i językową od otaczających obszarów wiejskich. Miasto i obszary otaczające są w kontakcie prowadzącym do zmiany sytuacji językowej – językowego „wchłonięcia” miasta przez otoczenie lub ekspansji miasta i upodobnienia otoczenia do miasta albo równowagi i napięć na tle językowym między miastem a otoczeniem (jak obecnie w Brukseli). Miasta, tworząc sieć powiązań, sprzyjają ekspansji najważniejszego języka w danym państwie (imperium), co w czasach współczesnych było wykorzystywane do ujednolicania kulturowo-językowego w ramach budowy państw narodowych.

19

Kwestia językowa w dziejach. Zarys problematyki

51%

Szul R., Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych U. W.

Studia z Geografii Politycznej i Historycznej

|

2012

|

vol. 1

EN

Language question consists in debates over language situation, i.e. position of individual languages in a territory (language status), or over their corpus, or over their classification as belonging to a larger linguistic category (group/family) which sometimes is politically tainted. It appears when there is a competition between languages or between concepts of language policy. In Europe it emerged first in early middle ages in the Christian Church over the role of local languages in liturgy which was one of causes of the split into Western and Eastern Christianity. It occurred again during the reformation being a cause of the split into Catholicism and Protestantism. Language question was the most intense since mid-18th until mid 20th century parallel to the idea of nation state and imperialism. It led to disintegration of multiethnic states and imposition of the model of monolingual states, the latter consisting in downgrading “dialects” and assimilation of linguistic minorities. This model was largely followed by non-European states. In the second half of the 20th century a more liberal stance in Western Europe dominated in relation to regional, minority and immigrant languages. In recent years in some European countries there is a return to the language policy of assimilation of ethnic minorities and immigrants, and language policy is used as a barrier to inflow of undesirable migrants. At the same time institutionalization of the European integration raised the language question at the EU level.

PL

Kwestia językowa polega na sporach na temat sytuacji językowej, to jest miejsca poszczególnych języków na danym terytorium (status języków), na temat ich korpusu lub ich zaklasyfikowania do szerszej kategorii językowej (grupy lub rodziny językowej). W Europie po raz pierwszy wyłoniła się we wczesnym średniowieczu w Kościele chrześcijańskim i dotyczyła roli miejscowych języków w liturgii, co było jednym z powodów podziału na chrześcijaństwo zachodnie i wschodnie. Ponownie zdarzyło to się podczas reformacji, będąc jedną z przyczyn podziału na katolicyzm i protestantyzm. Kwestia językowa była najbardziej intensywna od połowy XVIII do połowy XX w., towarzysząc idei państwa narodowego i imperializmowi. Model ten był naśladowany przez państwa pozaeuropejskie. W drugiej połowie XX w. w Europie zachodniej dominował bardziej liberalny stosunek do regionalnych, mniejszościowych i imigranckich języków. W ostatnich latach w niektórych europejskich krajach ma miejsce powrót do polityki językowej mającej na celu asymilację mniejszości narodowych i imigrantów, a polityka językowa bywa używana też jako bariera przeciwko napływowi niepożądanych imigrantów. W tym samym czasie instytucjonalizacja integracji europejskiej podniosła kwestię językową na poziomie UE.

20

Sytuacja językowa w Europie - miedzy regionalizmem a integracją europejską

51%

Szul R.

Studia Regionalne i Lokalne

|

2003

|

issue 3(13)

29-59

PL

W ostatnich dekadach, zwłaszcza w Europie, następuje ożywienie tożsamości narodowej i regionalnej mniejszych grup etnicznych prowadzące w wielu przypadkach do zmiany sytuacji językowej i do starań na rzecz zahamowania, a nawet odwrócenia procesów asymilacji językowej. Artykuł opisuje poszczególne przypadki ruchów narodowych/regionalnych mających w programie kwestię językową oraz proponuje typologię regionów i krajów z punktu widzenia sytuacji językowej. Kwestia językowa występuje też na poziomie Unii Europejskiej. Instytucje UE starają się łączyć ideologiczną zasadę wielojęzyczności (równości oficjalnych języków państw członkowskich) z pragmatyzmem polegającym na minimalizacji liczby języków roboczych. Na poziomie „obywatelskim” Unia wspiera model wielojęzyczności mieszkańców jako sposób na ułatwienie funkcjonowania wspólnego rynku pracy, towarów, usług i kapitału przy zachowaniu tożsamości kulturowej państw członkowskich. W poszczególnych krajach polityka językowa jest w gestii władz państwowych, brak jest wspólnych zasad obowiązujących na terenie całej UE, czego efektem są różnice między krajami w podejściu do języków mniejszości etnicznych.

EN

In the last decades, especially in Europe, a process of the rebirth of national and regional identities of small ethnic groups has been taking place, leading in many cases to a change of language situation and to attempts to stop and even to revert processes of linguistic assimilation. The article presents individual cases of ethnic/regional movements having “language issue” in their programmes, and makes an attempt of a typology of regions and countries according to their language situation and policy. The language question also appears at the European Union level. The EU institutions try to combine the ideological principle of multilingualism (equality of all official languages of the EU members) with pragmatism implying minimizing the number of working languages. At the “civil” level the EU supports the model of multilingualism of the inhabitants as a means to facilitate functioning of the common labour, commodity, service and capital market while maintaining cultural identities of its member states. In individual countries the language policy is competence of national authorities; there are no common binding rules on the territory of the whole EU. As a result, there are differences among countries in their attitudes towards languages of ethnic minorities.

Refine search results

З досвіду мовної політики

Вплив ідеології на мову, мовознавство і мовознавців: штрихи до образу українського суспільства першої третини XX ст.

The Problems of Idiom Preservation and Development as Spread within the Multilingual Area between the Dniester and the Danube Rivers

Современная языковая ситуация. Тенденции развития русского литературного языка

Multilingualism in Post-Soviet Space (in Kazakhstan and Georgia)

Zmiany sytuacji językowej w Wierszynie koło Irkucka w warunkach dwujęzyczności polsko-rosyjskiej

Sytuacja językowa na Ukrainie w świetle powszechnego spisu ludności oraz badań socjologicznych

Národní jazyky v české knižní produkci druhé poloviny 18. století

Społeczne uwarunkowania kompetencji językowej przedstawicieli mniejszości polskiej w Stryju (obwód lwowski)

Міфологізація мовної дійсності в Україні

Sytuacja językowa mniejszości polskiej w Stryju (Ukraina)

Ze zbioru polskich operatorów referencji

Przełamywanie barier komunikacyjnych (na przykładzie wieloetnicznej i wielojęzycznej sytuacji społecznej Zaolzia)

Языковая ситуация межвоенного периода среди славянских меньшинств в Латгалии (по нарративам информантов)

Феномен мовної політики в українській соціолінгвістичній традиції: підходи до його аналізу в регіональному вимірі

Einstellungen diskursiv ermitteln: Online-Diskussion um das Belarusische

Kwestia językowa we współczesnym świecie

Miasto a język. Rola miast w kształtowaniu sytuacji językowej

Kwestia językowa w dziejach. Zarys problematyki

Sytuacja językowa w Europie - miedzy regionalizmem a integracją europejską