Search results

1

Wcielenie czy maska? O dynamice ontycznej świata przedstawionego w twórczości literackiej i myśli teoretycznej Brunona Schulza

100%

Hanuszkiewicz M. M.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2018

|

issue 37

EN

Marcin Michał HanuszkiewiczInstitute of English Cultures and LiteraturesFaculty of PhilologyUniversity of Silesia in KatowicePoland A Mask or an Incarnation? On the Ontic Dynamics of the Fictional Universe in the Works and Theories of Bruno Schulz Abstract: The essay is an attempt to look at the literature of Bruno Schulz as an entity profoundly connected with his worldview and engaged in a complex interaction with reality. Determining the nature of this interaction constitutes another facet of this essay’s aim. Two interpretations of this twofold influence are considered – one sees it as an operation of masking, while the other perceives it as an act of manifestation or incarnation. The contemplation of the subject matter takes the form of a discussion with Schulz’s literary and theoretical texts, and is supported by analyses performed by schulzologists and by elements from semiotic and mythological theories. With the help of these tools, an interplay of the categories of “mask” and “incarnation” is defined as permeating Schulz’s works. It is only at the level of his understanding of mythology that the category of incarnation triumphs. Keywords: mask, Bruno Schulz

PL

For an abstract in English, scroll downMarcin Michał HanuszkiewiczInstytut Kultur i Literatur AnglojęzycznychWydział Filologiczny Uniwersytet Śląski w Katowicach Wcielenie czy maska? O dynamice ontycznej świata przedstawionego w twórczości literackiej i myśli teoretycznej Brunona Schulza Abstrakt: Esej pt. Wcielenie czy maska? O dynamice ontycznej świata przedstawionego w twórczości literackiej i myśli teoretycznej Brunona Schulza stanowi próbę spojrzenia na literaturę Brunona Schulza jako na sprzężony z jego światopoglądem twór wchodzący w interakcję z rzeczywistością, a także ustalenia, jaka jest natura tego oddziaływania. Rozważaniom poddane zostają dwie interpretacje rzeczonej interakcji – jako działania maskującego jakąś rzeczywistość oraz jako aktu manifestującego istnienie jakiejś rzeczywistości. Refleksja odbywa się w formie dyskusji prowadzonej z tekstami literackimi i teoretycznymi Schulza, wspomagana jest również analizami schulzologów oraz elementami semiotyki i współczesnej teorii mitu. Przy pomocy tych narzędzi określona zostaje wzajemna gra kategorii maski i wcielenia, które to kategorie w dziele Schulza przenikają się wzajemnie. Dopiero na płaszczyźnie schulzowsko pojmowanego mitu okazuje się istnieć przewaga kategorii wcielenia. Słowa kluczowe: Bruno Schulz, maska A Mask or an Incarnation? On the Ontic Dynamics of the Fictional Universe in the Works and Theories of Bruno SchulzAbstract: The essay entitled “Mask or Incarnation? On the Ontic Dynamics of the Fictional Universe in the Works and Theories of Bruno Schulz” is an attempt to look at the literature of Bruno Schulz as an entity profoundly connected with his worldview and engaged in a complex interaction with reality. Determining the nature of this interaction constitutes another facet of this essay’s aim. Two interpretations of this twofold influence are considered – one sees it as an operation of masking, while the other perceives it as an act of manifestation or incarnation. The contemplation of the subject matter takes the form of a discussion with Schulz’s literary and theoretical texts, and is supported by analyses performed by schulzologists and by elements from semiotic and mythological theories. With the help of these tools, an interplay of the categories of “mask” and “incarnation” is defined as permeating Schulz’s works. It is only at the level of his understanding of mythology that the category of incarnation triumphs.Keywords: Bruno Schulz, mask

2

Śladami tura

75%

Budziszewska W.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

1995

|

vol. 7

47–51

PL

Słowo tur występuje w większości języków słowiańskich. Tur to wymarły gatunek dzikiego byka, przodek bydła domowego. Odznaczał się lekką budową i wielkimi, zagiętymi ku przodowi rogami. U Słowian tur był niewątpliwie zwierzęciem totemicznym, od którego zależał przyrost zarówno na polu, jak i w rodzinie. Później stał się celem królewskich i książęcych łowów. Gdy wyginął, zatarła się pamięć jego wyglądu, ale zostały słowa kolędy i maski, wyobrażające różne zwierzęta, a nawet ptaki. Zachowało się trochę, nawiązujących do słowa tur, nazw botanicznych, np. pol. turzyca piaskowa, czy zapożyczona od Słowian rum. turiţă ‘przytulia’.

EN

The word tur [aurochs] is found in most of the Slavic languages. The aurochs is an extinct species of the wild bull, the ancestor of domestic cattle. The aurochs was lightly built and had massive horns facing forward. The aurochs was without a doubt a totemic animal for the Slavs, upon which depended the growth both in the field as well as in the family. Later, kings and princes hunted for auchors. When the species was wiped out, the memory of its appearance disappeared, but what was left were lyrics of Christmas carols and masks depicting various animals, even including birds. A few botanical names referring to the word tur were preserved in the Polish language, e.g. turzyca pisakowa [carex arenaria or sand sedge], or the Romanian turiţă / przytulia [Galium aparine or catchweed] a loan from the Slavic languages.

3

„Muszę mieć maskę, wściekłą maskę”. Polemika z Marią Anną Potocką

75%

Okołowicz S.

Przestrzenie Teorii

|

2010

|

issue 14

217-233

EN

Polemicising with Maria A. Potocka’s view, the author reflects on the problem of mask and facial expression in the life and work of S.I. Witkiewicz. They appear here as an expression of philosophy of man, a specific feature of the personality of the author of Szewcy [The Shoemakers] whose whole life, artistic and philosophical activity was marked by “facial expression”. The article also reminds the unusually important texts of Stefan Szuman, Witkacy’s friend, who points to the essence of Witkacy’s portraits. The last question discussed in this article is the problem of ascribing to Witkacy of the authorship of most of the photographs in which he is presented (since they are a documentation of his artistic creations) while actually the authors of these photographs are a dozen or so photographer friends of Witkacy.

PL

Okołowicz Stefan, „Muszę mieć maskę, wściekłą maskę”. Polemika z Marią Anną Potocką [“I have to have a mask, a mad mask”. Polemicising with Maria Anna Potocka]. „Przestrzenie Teorii” 14. Poznań 2010, Adam Mickiewicz University Press, pp. 217-233. ISBN 978-83- 232-2210-1. ISSN 1644-6763. Polemicising with Maria A. Potocka’s view, the author reflects on the problem of mask and facial expression in the life and work of S.I. Witkiewicz. They appear here as an expression of philosophy of man, a specific feature of the personality of the author of Szewcy [The Shoemakers] whose whole life, artistic and philosophical activity was marked by “facial expression”. The article also reminds the unusually important texts of Stefan Szuman, Witkacy’s friend, who points to the essence of Witkacy’s portraits. The last question discussed in this article is the problem of ascribing to Witkacy of the authorship of most of the photographs in which he is presented (since they are a documentation of his artistic creations) while actually the authors of these photographs are a dozen or so photographer friends of Witkacy.

4

Maska jako aktorka

75%

Kocur M.

Prace Kulturoznawcze

|

2017

|

vol. 21

|

issue 3

47-58

EN

This paper proposes a performative analysis of a mask in order to research its agency, an active role in initiating world events. I will study four, in my opinion, basic “doings” of the mask: transformation, inspiration, transmission, and relocation. I am going to look at ancient masks as well as at Japanese, African and Asiatic ones. Of course, in a short paper the complete discussion of so complex subject matter is impossible. So, I will refer to selected case studies that most clearly expose the mask’s agency. I will use my own field research, my experience of directing plays and relevant scholarship — following a renown British social anthropologist Alfred Gell and archaeologist Ian Hodder.

5

Norwidowskie dialogi rzeczy

75%

Ziołowicz A.

Studia Norwidiana

|

2017

|

vol. 35

23-40

PL

Artykuł przedstawia problematykę Norwidowskich rzeczy, opartą na grupie utworów poety, należących do różnych faz jego twórczości (Wieczór w pustkach (fantazja), Toast. Fantazja, Bajka, [Na „Kazanie Skargi” Jana Matejki], [O, jakże drogim jest klejnotem], [Miło być od swojego czasu zrozumianym], Garstka piasku. Legenda, Krakus. Tragedia, Za kulisami. Fantazja), w których rzeczy posiadają status bohaterów mówiących, zdolnych do wchodzenia w relacje dialogowe lub quasi-dialogowe. Literaturoznawcza i antropologiczna analiza powyższego materiału pozwoliła na zaobserwowanie mediacyjnej roli rzeczy w świecie poetyckim Norwida. Poeta nadaje im status materialnego znaku duchowej podstawy rzeczywistości, Boskiej transcendencji, Prawdy; czyni je nośnikami ekspresji ludzkiej jaźni, jej treści, struktury i aktów; powierza rzeczom funkcję narzędzi interakcji społecznych, inicjacji, działań rytualnych stanowiących o jednostkowej i zbiorowej tożsamości. Znacząca okazuje się ewolucja poglądów poety na temat świata rzeczy, a mianowicie przejście od wyobrażenia rzeczy ożywionych mocą tego, co duchowe, do wyobrażenia zagrożonego urzeczowieniem człowieka.

EN

The article presents the problems of Norwid’s things based on a selection of works written in various phases of the poet’s life (Wieczór w pustkach (fantazja), Toast. Fantazja, Bajka, [Na „Kazanie Skargi” Jana Matejki], [O, jakże drogim jest klejnotem], [Miło być od swojego czasu zrozumianym], Garstka piasku. Legenda, Krakus. Tragedia, Za kulisami. Fantazja) in which things have the status of talking heroes, capable of entering into dialogues or quasi-dialogues. A literary and anthropological analysis of the above material allowed us to observe the mediating role of things in the poetic world of Norwid. The poet lends them the status of a material sign of the spiritual basis of reality, Divine transcendence, Truth; he makes them means of expression of the human self, their content, structure and acts; he entrusts the things with functions typical of the tools of social interaction, initiation, ritualistic activities of individual and collective identity. The evolution of the poet’s views on the world of things is noteworthy, namely the transition from the imagination of things animated by the power of the spiritual to the imagination threatened by the objectification of the human being.

6

Norwid’s dialogues of things

75%

Ziołowicz A.

Studia Norwidiana

|

2017

|

vol. 35 English Version

23-41

PL

Artykuł przedstawia problematykę Norwidowskich rzeczy, opartą na grupie utworów poety, należących do różnych faz jego twórczości (Wieczór w pustkach (fantazja), Toast. Fantazja, Bajka, [Na „Kazanie Skargi” Jana Matejki], [O, jakże drogim jest klejnotem], [Miło być od swojego czasu zrozumianym], Garstka piasku. Legenda, Krakus. Tragedia, Za kulisami. Fantazja), w których rzeczy posiadają status bohaterów mówiących, zdolnych do wchodzenia w relacje dialogowe lub quasi-dialogowe. Literaturoznawcza i antropologiczna analiza powyższego materiału pozwoliła na zaobserwowanie mediacyjnej roli rzeczy w świecie poetyckim Norwida. Poeta nadaje im status materialnego znaku duchowej podstawy rzeczywistości, Boskiej transcendencji, Prawdy; czyni je nośnikami ekspresji ludzkiej jaźni, jej treści, struktury i aktów; powierza rzeczom funkcję narzędzi interakcji społecznych, inicjacji, działań rytualnych stanowiących o jednostkowej i zbiorowej tożsamości. Znacząca okazuje się ewolucja poglądów poety na temat świata rzeczy, a mianowicie przejście od wyobrażenia rzeczy ożywionych mocą tego, co duchowe, do wyobrażenia zagrożonego urzeczowieniem człowieka.

EN

The article presents the problems of Norwid’s things based on a selection of works written in various phases of the poet’s life (Wieczór w pustkach (fantazja), Toast. Fantazja, Bajka, [Na „Kazanie Skargi” Jana Matejki], [O, jakże drogim jest klejnotem], [Miło być od swojego czasu zrozumianym], Garstka piasku. Legenda, Krakus. Tragedia, Za kulisami. Fantazja) in which things have the status of talking heroes, capable of entering into dialogues or quasi-dialogues. A literary and anthropological analysis of the above material allowed us to observe the mediating role of things in the poetic world of Norwid. The poet lends them the status of a material sign of the spiritual basis of reality, Divine transcendence, Truth; he makes them means of expression of the human self, their content, structure and acts; he entrusts the things with functions typical of the tools of social interaction, initiation, ritualistic activities of individual and collective identity. The evolution of the poet’s views on the world of things is noteworthy, namely the transition from the imagination of things animated by the power of the spiritual to the imagination threatened by the objectification of the human being.

7

Panmaskarada. Maski i maskowanie u Brunona Schulza

75%

Tomczok P.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2018

|

issue 37

EN

Paweł TomczokInstitute of Polish LiteratureFaculty of PhilologyUniversity of Silesia in KatowicePolandPanmasquerade. Masks and Masking in Bruno Schulz’s Fiction Abstract: The author of this article analyses different meanings of mask in Bruno Schulz’s fiction and non-fiction. In his critical statements Schulz contrasts mask with substance, the latter capable of assuming various masks. Taking into account the context of Cinnamon Shops, this can be read as a commentary on Schulz’s writing practice and as a strategy thus to mask his own biography. Another theme discussed in this article is that of the relation between mask and face in Schulz’s short stories. This discussion focuses on the social context of the different representations of the face and on the elimination of dialogues from the narratives: the narrator treats the characters’ facial features as source of knowledge about the world, rather than conversations with them. Keywords: Bruno Schulz, mask, autobiography

PL

For and abstract in Polish, scroll downPaweł TomczokInstitute of Polish LiteratureFaculty of PhilologyUniversity of Silesia in KatowicePolandPanmasquerade. Masks and Masking in Bruno Schulz’s Fiction Abstract: The author of this article analyses different meanings of mask in Bruno Schulz’s fiction and non-fiction. In his critical statements Schulz contrasts mask with substance, the latter capable of assuming various masks. Taking into account the context of Cinnamon Shops, this can be read as a commentary on Schulz’s writing practice and as a strategy thus to mask his own biography. Another theme discussed in this article is that of the relation between mask and face in Schulz’s short stories. This discussion focuses on the social context of the different representations of the face and on the elimination of dialogues from the narratives: the narrator treats the characters’ facial features as source of knowledge about the world, rather than conversations with them. Keywords: Bruno Schulz, mask, autobiographyFor abstract in English, scroll down.Panmaskarada. Maski i maskowanie u Brunona SchulzaAbstrakt: Celem artykułu jest omówienie różnych znaczeń maski w prozie i eseistyce Brunona Schulza. W wypowiedziach krytycznych pisarz wprowadza opozycję między maską a substancją – substancja przyjmuje różne maski. Te wypowiedzi odnoszą się także do praktyki pisarskiej autora Sklepów cynamonowych, który dokonuje zamaskowania własnej biografii. W artykule omawiam także relację między maską a twarzą w opowiadaniach Schulza – a szczególnie kontekst społeczny różnych przedstawień twarzy oraz zagadnienia eliminacji dialogu z opowiadań. Narrator nie czerpie informacji o świecie z rozmów z bohaterami, lecz raczej opisuje ich fizjonomię.Słowa kluczowe: Bruno Schulz, Bruno Schulz, maska, autobiografia

8

Maska czy gęba? Operetka Witolda Gombrowicza w kontekście komedii dell’arte

66%

Bąkowska N.

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka

|

2020

|

issue 38

103-123

EN

The article is an attempt at placing Operetka (Operetta) in the context of commedia dell’arte by comparing the basic structural and ideological characteristics of Witold Gombrowicz’s drama with the key traits of the commedia dell’arte genre. The author of Ferdydurke, who coined the phrase przyprawiać (komuś) gębę (put the screws to someone’s mug), brings to the grotesque distortion any manifestations of form domination both in life and in art. Ironically, it is the elements of Operetka, related to commedia dell’arte – a thoroughly conventionalised and schematised genre, that become the tool for a sort of removal of mask or mug. Given the mask, protagonists are given “a mug”, and cannot be themselves, they can only be what is allowed by the mask they were given and so they become its prisoner, in a way. The only antidote to “the mug” is nudity that frees one from any mask that forces them to play the designated roles. The article aims to present the relationship between Operetka and the commedia dell’arte genre, with particular emphasis on analysing the Gombrowicz’s concept of form against the convention of mask and costume in the commedia dell’arte, and on the “nudity” vs. “mask” opposition that focuses the drama’s main artistic and existential issues, while it is also precisely the point where the relationship between Gombrowicz’s work and Italian commedia dell’arte is seen most clearly.

9

Czarny metal, białe twarze – corpse paint jako element performatywnej konstrukcji podmiotowości w black metalu

63%

Kubiak Z.

Kultura Współczesna. Teoria. Interpretacje. Praktyka

|

2021

|

vol. 114

|

issue 2

162-175

EN

The aim of this article is to analyse the phenomenon of corpse pain, a style of stage make-up used by black metal bands developed in Norway in the 1990s. Black metal is a subgenre of rock music. Its relationship with violence is very complex and hardly obvious. The focal point of the culture that has developed around this genre is an independent subject whose functioning is based on the categories of agency, power, and domination perceived through the prism of masculinity. Such a subjectivity emerges from the consolidation of artists’ stage and non-stage lives, and needs to have its authenticity constantly confirmed. One way to authenticate it is through the use of corpse paint. This type of stage make-up connects musicians with the content they symbolise and seek to embody. The subject is born out of the performative act of merging with corpse paint. This specific make-up may be perceived as a stage mask originating from ancient theatre. The juxtaposition of corpse paint and a theatrical mask highlights the process that leads to the creation of a black metal subject while revealing its dark sides. One of them is masculinity based on the exclusion of others. In its most extreme manifestations it reaches out for elements of fascist or racist ideologies only to reassert its power and advantage, and thus strengthen its position in the world.

10

Elements of the court masque in The Magus by John Fowles

63%

Boryszewski W.

Prace Literaturoznawcze

|

2015

|

issue 3

67-83

PL

Artykuł analizuje powieść Mag Johna Fowlesa jako uwspółcześnioną wersję maski dworskiej. Część wstępna zawiera opis najważniejszych cech tego gatunku. W części głównej autor analizuje elementy maski w powieści w dwóch jej formach, to znaczy maski teatralnej i maski literackiej. Cechy maski jako gatunku teatralnego analizowane są z punktu widzenia głównego bohatera, natomiast cechy maski literackiej z perspektywy czytelnika. Celem artykułu jest także określenie, w jaki sposób elementy maski wpływają na interpretację powieści.

11

Teatralizacje Cypriana Norwida

63%

Braun K.

Tematy i Konteksty

|

2022

|

vol. 17

|

issue 12

256-278

EN

The article investigates selected uses of theatricality by the poet and playwright Cyprian Norwid (1821-1883). Based on his previous works on theatricality, among others, his book Theatricality of Life. Practices and Startegies (A. Marszałek, Toruń 2020), as well as his numerous publications on Norwid, Kazimierz Braun focuses on four, especially evident, cases of Norwid’s bringing theatricality into play in his life. They are discussed in the chapters of the article: Norwid on Horseback, Norwid Without a Coat, Norwid in a Cap “Konfederatka”, Norwid as Dalang. (The latter chapter compares Norwid with an Indonesian Dalang, who is a “total” artist of theatre). Each case of the use of theatricality by Norwid brought about a significant literary output such as poems, dramas, short stories and letters.

PL

Artykuł bada wybrane przykłady posłużenia się teatralizacją przez poetę i dramatopisarza Cypriana Norwida (1821-1883). W oparciu o swoje wcześniejsze prace poświęcone teatralizacji, m.in. książkę pt. Teatralizacja życia. Praktyki i strategie (A. Marszałek, Toruń 2020) oraz odwołując się do swoich publikacji na temat Norwida, Kazimierz Braun skupia uwagę na czterech, szczególnie wyrazistych wypadkach posłużenia się przez Norwida teatralizacją. Są one analizowane w kolejnych rozdziałach artykułu: Norwid na koniu, Norwid bez płaszcza, Norwid w konfederatce, Norwid jako Dalang. (W tym ostatnim rozdziale Norwid porównany jest do indonezyjskiego Dalanga, który jest „zupełnym” artystą teatru.) Każdy wypadek posłużenia się przez Norwida teatralizacją zaowocował znacząco w literackich dziełach Norwida, takich jak wiersze, dramaty, nowele i listy.

12

Obraz i jego cień. O związkach fotografii, magii i śmierci w kontekście teorii Hansa Beltinga

63%

Żukowska K.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2020

|

issue 41

127-143

EN

The paper explores the anthropological meanings of photography and its connections with other visual media representing the human being. Complementing a long tradition of anthropological conceptualizations of the mask, Hans Belting’s theory of photography – treating it as a new form of a death mask – allows one to identify additional senses and paradoxes of this particular art form. By adopting Belting’s perspective, the author seeks to demonstrate how this medium manifests itself as unique by allowing one to trace historical transformations in our approach to the human body and its finitude. Also, by simultaneously defying death and acknowledging it, photography surfaces as an exceptional testimony to the twentieth-century drive to conceal death as well as to the universal desire to preserve life. Thus, Belting’s concept of photography may be argued to offer a point of departure for an analysis of photography as a life simulation strategy.

PL

Artykuł poświęcony został antropologicznemu znaczeniu fotografii i jej odniesieniom do innych mediów reprezentujących obraz człowieka. Fotografię, jak pisał Hans Belting, zwolennik koncepcji antropologicznego spojrzenia na sztukę, należy rozumieć jako nowy rodzaj maski pośmiertnej. Teoria rozumienia fotografii jako maski ma długą tradycję i została poświadczona w głównych tekstach programowych poświęconych sztuce fotografii (Benjamin, Sontag, Barthes). Perspektywa Beltinga pozwala jednak na wyodrębnienie ukrytych znaczeń i paradoksów wynikających z funeralnych korzeni przedstawienia człowieka. W tekście zostają zrekonstruowane główne koncepcje maski powstałe na przestrzeni dziejów (maska pośmiertna, maska teatralna, maska balowa), dzięki czemu znaczenie fotografii traktowanej jako maska staje się pełniejsze. W ten sposób ujęta zostaje wyjątkowość fotograficznego przedstawienia, łączącego wszystkie konteksty rozumienia maski. Potraktowanie fotografii jako kolejnego w historii medium służącego ludzkiej reprezentacji pozwala na prześledzenie głównych zmian w podejściu do ciała i ludzkiej skończoności. Fotografia okazuje się najbardziej wyjątkową techniką reprezentacji ponieważ sprzeciwia się śmierci i zarazem ją potwierdza – jest świadectwem XX-wiecznej próby ukrycia śmierci i uniwersalnego pragnienia zachowania życia. Fotografia bowiem, wpisując się w zmianę jaka dokonała się w XVIII i XIX wieku, zapewnia fotografowanemu pamięć, która traktowana jest wówczas jako symbolicznie “miejsce” pośmiertnego życia. Koncepcja obrazu i medium Beltinga stwarza kontekst do rozważań o fotografii jako strategii mającej na celu symulację życia.

13

PRAWDA, PRAWDOMÓWNOŚĆ, KŁAMSTWO

63%

Leszczyński A.

Przestrzeń, Ekonomia, Społeczeństwo

|

2014

|

issue 5/I

7-23

PL

Opozycja: prawda – fałsz dotyczy wiedzy i przynależy do obszaru epistemologii. Opozycja: prawdomówność – kłamstwo wiąże się z uczciwością lub jej brakiem i ma charakter moralny. Kłamstwo dokonuje się w języku (najczęściej werbalnym), który odbiega od tzw. mowy wewnętrznej (myśli, świadomości). Prawdomówność, jeśli znajdzie się w konflikcie z innymi wartościami, zmusza do aktu tragicznego, wyboru tzw. mniejszego zła. Nieszczerość rozumiana jako maska kultury stanowi trwały element relacji międzyludzkich. Może stać się czynnikiem destrukcyjnym, gdy obejmuje także relacje prywatne bądź intymne.

EN

Opposition: truth – falsity concerns knowledge and belongs to the area of epistemology. Opposition: truthfulness – lie connects with honesty or its lack and has moral character. Lie comes up in language (most often verbal), which differs from so called internal speech (thought, consciousness). Truthfulness, if it finds in conflict with other values, forces to the tragic act – choice of so called smaller evil. Insincerity understood as a mask of culture constitutes permanent element of relations between people. It may become destructive factor, if also embraces private and intimate relations.

14

(Nie)widowiskowe ciała (nie) idą na wojnę. Uniformy i dyscyplina

63%

Muller A.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2018

|

issue 37

EN

Alicja MullerFaculty of Polish Jagiellonian UniversityPoland (Un)spectacular Bodies (Do Not) Go to War Uniforms and DisciplineAbstract: The aim of this article is to present uniforms (or costumes) as masks used by the disciplinary authority to control and change bodies. By the word “costume” I understand both the material object and a repertoire of abstract rules according to which bodies are formed and trained. Defined in this way, the mask is a medium which, on the one hand, covers the individual characteristics of whoever wears it, and, on the other, somehow directs his or hers actions. To describe this mechanism, I choose two seemingly different spaces: classic ballet and the military. I show that in both disciplinary power operates on similar – perhaps even identical – principles. In the first part of the article, I develop the concept of mask-costume, focusing on its theatrical character. In the second part, I study two texts of culture: Cezary Tomaszewski’s play Cezary goes to war (2017) and Artur Żmijewski’s short film KRWP (2000). They provide excellent material to exemplify my initial diagnoses. Keywords: mask, body, power, ballet

PL

(For abstract in English scroll down)Celem tego artykułu jest przedstawienie uniformów/kostiumów jako masek, które władza dyscyplinująca nakłada na podmioty. Przez kostium rozumiem zarówno materialny obiekt, jak i abstrakcyjny zbiór zasad, zgodnie z którymi formowane lub tresowane są ciała. Tak definiowana maska jest medium, które z jednej strony zakrywa indywidualne cechy tego, kto ją nosi, z drugiej – w pewien sposób reżyseruje podmiot. Do opisu tego mechanizmu wybieram dwie – pozornie zupełnie różne – przestrzenie: balet klasyczny i wojsko, w których – jak się okazuje – władza dyscyplinująca działa na podobnych, a może nawet tożsamych, zasadach. W pierwszej części artykułu rozwijam koncepcję maski-kostiumu, skupiając się na jej teatralnym charakterze. W drugiej części opisuję zaś dwa teksty kultury: spektakl Cezarego Tomaszewskiego Cezary idzie na wojnę (2017) oraz film Artura Żmijewskiego KRWP (2000), które wydają mi się doskonałą egzemplifikacją wyjściowych diagnoz. Summary: (Un)spectacular bodies (do not) go to war. Uniforms and discipline The aim of this article is to present uniforms (or costumes) as masks that are used by the disciplinary authority to control and change bodies. By the word “costume” I understand both the material object and the abstract repertoire of rules, according to which bodies are formed or trained. The mask, which is defined in this way, is a medium that on the one hand, covers the individual characteristics of whoever wears it, on the othe it directs, in a way, his or hers actions. To describe this mechanism, I choose two seemingly different spaces: classic ballet and military, in which, as I’m going to prove, disciplinary power operates on similar, or even identical, principles. In the first part of the article, I develop the concept of mask-costume, focusing on its theatrical character. In the second part, I describe two texts of culture: Cezary Tomaszewski’s play Cezary goes to war (2017) and Artur Żmijewski's short film KRWP (2000), which seem to be a perfect exemplification of my initial diagnoses.

15

„Chociaż to wariacja, nie jest jednakże bez metody”. Motyw udawanego szaleństwa w Hamlecie Williama Shakespeare’a i Henryku IV Luigiego Pirandella

63%

Koman A.

Świat i Słowo

|

2020

|

vol. 35(2)

195-212

PL

Feigned madness is a motif that – with varying frequency – returns in literary texts. It is usually a carrier of important metaphors, such as: search for truth, escape from reality or conscious rejection of routine. Moreover, it seems to have an exceptional interpretative potential in dramas as it also symbolises a performative treatment of existence and an awareness of fiction which directs the poetics of the drama towards the meta-theatre. The author of this article considers these issues in relation to the titular characters of two dramatic masterpieces of world literature: Hamlet by William Shakespeare and Henry IV by Luigi Pirandello. Both characters, for various reasons, decide to hide their true psychological condition under the image of a madman, which, interestingly, confirms their sophistication and intellect. Putting on the mask of a madman guarantees the privilege of unpunished violation of conventions and established orders, hated by individuals such as Hamlet or Henry IV. This rebellion and emancipation lead to the final defeat of these characters, who, however, dominate over the others, since, unlike other actors who dispassionately play roles that have been imposed to them, they choose their roles, and – most importantly – they are aware that they are playing.

16

PAINTBALL JAKO JEDNA Z FORM TURYSTYKI PRZYGODOWEJ

51%

Chmiel A., Drozdek-Małolepsza T.

Zeszyty Naukowe. Turystyka i Rekreacja

|

2016

|

issue 1(17)

25-51

XX

Paintball to gra łącząca sport i rekreację, co w zestawieniu z wyjazdami do innych miejscowości wiąże ją także z turystyką. Jest zatem sportem, rekreacją, którą uprawiać mogą ludzie niezależnie od wieku, płci i profesji, a liczy się przede wszystkim inteligencja, stanowczość, szybkość podejmowania decyzji i determinacja, a zdecydowanie najmniej – siła. U podstaw tej gry stoi bardzo często chęć urzeczywistnienia młodzieńczych marzeń i ich realizacji bez względu na wiek, uczestnicy bowiem walczą i bawią się w wojnę, ale bez rannych i zabitych, gdyż zamiast karabinów bojowych posługują się specjalną bronią pneumatyczną strzelającą kulami żelatynowymi z farbą. Przeszczepiona na grunt Polski w połowie lat 90. gra bardzo szybko przyjęła się i już w 1996 r. zorganizowano pierwsze zawody, a następnie ligi, początkowo amatorskie i z czasem zawodowe. Obecnie dyscyplina rozwinęła się tak, że istnieje kilka lig dla różnych odmian paintballu, poczynając od speedballu, woodsballu poprzez laser tag, gry scenariuszowe, a na paintballu zurbanizowanym kończąc.

EN

Paintball is a game connecting sport and recreation, which in combination with trips to other towns, connects it also with tourism. Therefore it is a sport, recreation, played by people regardless of age, sex and occupation, but what matters are intelligence, determination, quick decision-making, and definitely the least – strength. Youthful dreams and their fulfilment are often fundamental to this game, regardless of age because their participants fight and play at war, but without wounded and killed, as apart from fire guns they use special air weapon shooting with gel paint bullets. Instilled in Poland in in the half of the 90s, the game was quickly accepted and in 1996 the first competitions were already organized, and then leagues firstly amateur and with time professional. Nowadays the game is so developed that there are a few leagues for different types of paintball, starting with speedball, woods ball through Laser Tag, scenario games, ending in urbanized paintball.

17

Топас маскi ў драматургiчнай спадчыне Кандрата Крапiвы

51%

Тарасава Т.

Białorutenistyka Białostocka

|

2016

|

vol. 8

PL

Motyw maski – ważny wskaźnik zmian i przedmiot rozważań – należy do kultury XX wieku. Obraz maski i temat maskarady wykorzystują twórcy – przedstawiciele różnych tradycji narodowych – w wybranych formach gatunkowych. Maskarada wiąże się z kłamstwem, reinkarnacją, z problemami realnymi i nierealnymi, utratą własnej tożsamości. Popularność motywu maski w literaturze dwudziestowiecznej jest wyjątkowa: maska występuje na poziomie tematu, motywu, struktury obrazu, sposobu tworzenia utworu. Na przykład, w sztukach Kondrata Krapiwy pojawia się motyw maski i maskarada jako zespół zjawisk kulturowych w literaturze narodowej.

EN

The mask motif which became a significant element of the 20th century culture is not only an important indicator of paradigmatic change, but also a subject of reflection. Artists of different national and cultural backgrounds often use the image of the mask in various genre forms. Masquerade theme is associated with deception, reincarnation, the problems of the real and unreal, the loss of identity. The range of application of the mask motif in the 20th century literature is very wide: the mask may be present on the thematic or motif level, or on the level of image structure. For example, Kondrat Krapiva’s plays “Who Laughs Last,” “My Dear Fellow,” “The Gate of Immortality” use the mask motif, the masquerade theme as a complex of cultural phenomena of national literature.

18

First Lithuanian Museum – Baublys in Dionizas Poška’s Garden

51%

Katinaitė D.

Opuscula Musealia

|

2020

|

vol. 27

117-130

EN

This article discusses Baublys – a nineteenth-century garden pavilion in Lithuania, Samogitia, established in the trunk of an oak tree by Lithuanian boyar and writer Dionizas Poška. Because of its ambiguity, Baublys has attracted considerable scholarly attention and, for the same reason, remains forgotten, generating a relatively small number of texts. Although interpretations vary, the place of Baublys in Lithuanian culture is still unclear. What is it? Is it a regional curiosity or a proto-museum? This article looks at Baublys through its function and aims at demonstrating that Baublys is not only a proto-museum, but also a prototype of today’s interactive museum, containing the analogues of modern practices of museology: interactivity, communicational features and performativity. My methodology is constructed invoking the conceptual metaphor of the mask and referring to the theories of Hans Belting and Mikhail Bakhtin. According to the Bakhtinian dialogic imagination and literary concepts of the epic and the novel, the analogy of the mask and the monument is used. The research question is what Baublys does as a mask during Poška’s lifetime and what it does as a monument today. How did its semantics and agency change after “becoming” a monument? The article shows that for Poška Baublys is a theatre of historical and personal memory, activated by structure, a set of finds, analogues (Sibile Temple, other garden pavilions) and performance. An empty Baublys is a monument – a reference to the past, which lacks the collection of the museum – Poška’s finds. Baublys is not only a museum, but might be perceived as a monument to museums, even a monument to the idea of a museum.

19

Telewizyjne gry z Pirandellem

51%

Łubieniewska E.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria

|

2017

|

vol. 17

135-149

PL

Televisions Play with Pirandello Abstract In the beginning of 1960s, the Polish press witnessed a discussion on Pirandello’s rightfor innovation, which was started by Zygmunt Greń who harshly attacked the writer for„pseudointellectualism” and using the metaphor of a mask as an empty stage effect. At thesame time, however, in Polish theatres, the author witnessed great prosperity. This includedalso Teatr Telewizji (Television Theatre) which in the course of 30 years showed his mostimportant plays, i.e.: Six Characters in Search of an Author, Henry IV, Right You Are (If You Think So), and comedies The Man, the Beast and the Virtue, Cecè, Il berretto a sonagli, The Manwith the Flower In His Mouth, and Tutto per bene.When analyzing two of them – Right You Are (If You Think So) from 1967 directed by IreneuszKanicki and Henry IV directed by Maciej Prus and shown as late as 1989 – it should be notedthat in both plays political undertones could be noticed. A characteristic interpretativefeature of adaptations of Pirandello in Polish theatres was the manifestation of the “role”his characters are doomed for, which happens at the price of their internal truth. Society,often using the institutions of power, tries to trespass the intimate space in order to conformit to predictable stereotypes uncovered by – real or pretend – “madness” of Pirandello’scharacters. Both Right You Are (If You Think So) and Henry IV gave us two different faces ofresistance of an individual in the context of pressure of collectivity, regardless of whether it isgoverned by institutions or stereotypes of worldview.Even though in the contemporary (almost non-existent) Teatr Telewizji it is difficult toimagine new adaptations of the author’s plays, in spite of gloomy prognosis of criticism, Polishtheatres are still interested in the author. Six Characters in Search of an Author treating abouta destruction of subjective structure and attempts of rebuilding it is especially constantlypresent in theatre programme. The play was even used in an experiment with theatre therapyin Lublin – a disabled group prepared the production.Therefore, maybe the Italian Nobelist still has a lot to offer to contemporary theatre? Keywords: innovation, myth, reception, truth, illusion, mask, theatricality, collectivity,stereotype, power, madness

20

Mask and shame of ageing

51%

Barański J.

Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris

|

2016

|

vol. 32

|

issue 1

1-18

EN

The concept of ageing as a mask refers to, according to M. Featherstone and M. Hepworth, the tension between the identity and experiencing one’s own, aging body. There is a growing disparity between the body and “ I" in the elderly, which results from the fact that they lose “ symbolic capital" and do not accept their own bodies with their mental and physical limitations. Old age exposes and becomes a symbolic nudity, a source of shame in the culture full of images of beautiful, young, physically fit and sexually attractive bodies. We compensate shame and the loss of the symbolic vestment by rejuvenating our bodies and suppressing negative emotions. Old age has become painful, because people live longer than ever before. To justify all treatments aimed at prolonging life, contemporary culture has taken for granted the idea of Hufelad from 1897: “ Long life has always been the main desire and goal of humanity" [1905, 6]. Now, when we embark on prolonging life, we face the problems of recognizing the sense of identity and its social expression in the process of extended ageing, the relationship between our identity and our aging body, which is still an existential project.

Refine search results

Wcielenie czy maska? O dynamice ontycznej świata przedstawionego w twórczości literackiej i myśli teoretycznej Brunona Schulza

Śladami tura

„Muszę mieć maskę, wściekłą maskę”. Polemika z Marią Anną Potocką

Maska jako aktorka

Norwidowskie dialogi rzeczy

Norwid’s dialogues of things

Panmaskarada. Maski i maskowanie u Brunona Schulza

Maska czy gęba? Operetka Witolda Gombrowicza w kontekście komedii dell’arte

Czarny metal, białe twarze – corpse paint jako element performatywnej konstrukcji podmiotowości w black metalu

Elements of the court masque in The Magus by John Fowles

Teatralizacje Cypriana Norwida

Obraz i jego cień. O związkach fotografii, magii i śmierci w kontekście teorii Hansa Beltinga

PRAWDA, PRAWDOMÓWNOŚĆ, KŁAMSTWO

(Nie)widowiskowe ciała (nie) idą na wojnę. Uniformy i dyscyplina

„Chociaż to wariacja, nie jest jednakże bez metody”. Motyw udawanego szaleństwa w Hamlecie Williama Shakespeare’a i Henryku IV Luigiego Pirandella

PAINTBALL JAKO JEDNA Z FORM TURYSTYKI PRZYGODOWEJ

Топас маскi ў драматургiчнай спадчыне Кандрата Крапiвы

First Lithuanian Museum – Baublys in Dionizas Poška’s Garden

Telewizyjne gry z Pirandellem

Mask and shame of ageing