Search results

1

Вобраз героя ў аповесцях Андрэя Федарэнкі (на аснове кніг Ланцуг і Ціша)

100%

Alsztyniuk A.

Acta Polono-Ruthenica

|

2018

|

vol. Tom 4 Nr XXIII

7-17

EN

Andrey Fiedarenka (born in 1959) – author of the books: History of the disease (1989), Misery (1994), Afghan casket (2002), No one’s (2009), The Chain (2012), Silence (2014) and others, winner of many awards, including Jerzy Giedroyc Literary Award. The writer is considered a classic of Belarusian literature. In his artistic work, three basic types of heroes can be distinguished: inhabitants of villages, city dwellers and writers. The presentation of often difficult family relations, differences in characters and life priorities of the heroes become for A. Fiedarenka a pretext for deliberations on the subject of contemporary man’s life, his attitude towards people and nature. In his stories, the writer presents primarily people disappointed with life, lonely, seeking the sense of existence in contact with nature. Only hero-writers can be distinguished from the gallery of poor wretches.

2

Relacje między ekonomią a psychologią

100%

Klimczak B.

Ekonomia - Uniwersytet Ekonomiczny we Wroclawiu

|

2013

|

issue 4 (25)

13-23

EN

Economics as a science on economic activity has built an assumption about the nature of economizing man over many decades. Homo oeconomicus model is not “the only right”. It has been a subject to modifications extending between the two approaches of research: psychologism and anti-psychologism. In the last few decades, psychology has expanded its scope of research on economic behavior. The aim of this study is to validate by methods of incomplete induction, if the assumption of rationality of economizing man corresponds to the real states of the human mind and cognitive capabilities. On the basis of these studies the economic psychology and behavioral economics emerged. Researchers in these areas oppose inductive method to hypothetico-deductive research program of mainstream economics on the basis of observations of irrational behavior of economizing man. The purpose of this article is, first, an overview of trends: the psychological and antipsychological in the theoretical development of the economics and, secondly, to show the weaknesses and threats of psychologism in economics and economic psychology. The paper discusses the psychological associations of Adam Smith and John Stuart Mill, who shaped the standard of classical economics. Then it discusses the shift towards logical empiricism and rationality postulate of Karl Popper. This turn shaped the assumption of rational economizing man, which was used in the theory of general equilibrium of markets. This theory, as static and idealizational, has been criticized in the new branches of economics in which there are lifted idealization assumptions of neoclassical economics to more comprehensive explanation of economic reality. Experiments and other methods of incomplete induction are a complementary tool to raise awareness about the economic reality. The conclusions states that inductive reasoning is unreliable and there should be used the best possible explanation of intentional human actions, such as intentional explanation. In contrast, the search for causes of economic behavior in cognitive limitations poses a risk of reduction of economics as a science of social relations in economy to natural sciences.

3

Psychology of scientific cognition – minds and problems

86%

Nosal C. S.

Nauka

|

2007

|

issue 2

EN

In the theory of scientific cognition most neglected side are individual differences in cognitive preferences and mind types. Specifically this differences can be described on the basis of Jung’s theory of two basic pairs the functions of consciousness (sensing versus intuition; thinking versus feeling). In the context of this theory the consciousness isn’t a kind of neutral operator in functioning of human mind. This simple and complete typology create the four mind types with characteristic tendency to discovering, defining and solving the definite scientific problems. In the article each type is described in the terms of specific cognitive preferences and aversions. The general line of argumentation is that interaction between problem space (in the objective meaning) and mind type are important for more complete and psychologically valid description of scientific cognition.

4

Tadeusz Breza's Adam Grywałd – a novel of false mysteries

86%

Tomkowski J.

Nauka

|

2022

|

issue 4

5

Filozofia a psychologia. Próba charakterystyki problemu

72%

Noras A. J.

IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych

|

2017

|

vol. 29/1

EN

The relationship between psychology and philosophy is one of the most important problems of the philosophy of the nineteenth century, in which it reveals itself twice. It is the first time in the post-Kantian philosophy and is associated with such thinkers as Jakob Friedrich Fries, Friedrich Eduard Beneke, Johann Friedrich Herbart and Jürgen Bona Meyer. The second time in the late nineteenth century, when the problem of psychologism arises. Apart from pointing out the radical antipsychology of the Marburg Neokantian School, there are two controversies. The first one is a discussion between Wilhelm Dilthey and Hermann Ebbinghaus, the second one is a criticism of psychologism by Edmund Husserl. This is interesting because Husserl's understanding of psychology is directly related to his reference to the representative of the Marburg School, Paul Natorp.

6

Ідэя самакаштоўнасці чалавека ў творах Міхася Зарэцкага

72%

Тарасава Т.

Białorutenistyka Białostocka

|

2014

|

vol. 6

XX

Тамара Тарасава - Мiнск

PL

Twórczość Michasia Zareckiego w latach 1920–1930 świadczy o wieloaspektowości problemów, z jakimi musi borykać się człowiek. Artyzm romantyzmu pozwolił autorowi modelować integralność okresu post-rewolucyjnego w trakcie jego rozwoju wskazując na ciągłość życia, duchowe wartości człowieka, który potrafi postrzegać świat jako całość i dialektyczne przeciwieństwa. Obraz człowieka nowych czasów z głębią jego subiektywnych wrażeń, wpływ ukrytego wewnętrznego życia jednostki na historię są decydujące w twórczości mistrza słowa i dały grunt dla nowej fali utworów na temat kolektywizacji wsi, egzystencjalnego „ja” w nowych warunkach ekonomicznych.

EN

Mikhas Zaryetzky’s 1920–1930works display his multiaspect vision of problems of man. Romantic art gave M. Zaryetzky an opportunity to model the integrity of the post-revolutionary times in the process of its development bringing to light the continuous movement of life, spiritual constants of man who is able to apprehend the world in its cosmic integrity and dialectical contradictions. The image of man of new times with the depth of his subjective experience, the influence of his internal life on historical processes were in the centre of the writer’s works and gave way to works devoted to collectivization, country, existential “I” of man in new economic conditions.

7

Marburska filozofia krytyczna wobec psychologizmu

72%

Parszutowicz P.

IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych

|

2011

|

vol. 23

44-52

EN

The article discusses the position taken by the neokantian Marburg School against the epistemological claim of psychologism, which localized the ultimate source of knowledge and its proof of validity in psychological realm. Marburg School opposed strongly against psychologism to such an extent that 'antypsychologism' itself became one of the most prominent features of the 'Marburg School doctrine'. Antypsychologism served both as a negative point of reference for the transcendental method developed and practiced by the Marburg School, and as an exemplary determinant which distinguished that specific tradition from other neokantian schools. According to Cohen's, Natorp's and Cassirer's critique, psychologism conceived the whole problem of cognition in a very limited sense and reduced all the cognitive acts to the acts of consciousness; psychologism deemed it is necessary that all the cognitive acts have to be conscious, therefore treated consciousness as a necessary condition of all cognitive operations. Exponents of the Marburg School, most notably Ernst Cassirer, did not seek to get rid of psychology at any cost from the edifice of scientific knowledge, but simply to put is in its right place and to separate 'science of the contents' from the 'science of the forms' of knowledge. The latter was supposed to become a fundamental subject of interest for the critique of epistemology developed by the Marburg School as a strictly philosophical science. Its task was to deduce from any systematically developed domain of knowledge its logical structure and to show constitutive for the object of the given science pure cognitive functions, which are independent from the psycho-physiological constitution of the subject of cognition.

8

НОВЕЛІСТИКА ВАСИЛЯ ҐАБОРА: ТРАДИЦІЇ Й НОВАТОРСТВО

71%

ДАШКО Н.

Studia Ukrainica Posnaniensia

|

2020

|

vol. 8

|

issue 1

217-227

EN

The article presents an attempt at interpreting Gabor’s works to disclose some ambiguities. The investigation is carried out within the research framework of modern Ukrainian novel varied by genre aspects and stylistic features. This determines the topicality of the paper, which aims to identify traditions and innovations in the writer’s novels. The investigation leadsto the conclusion that V. Gabor has contributed to further development of a classical novel genre and simultaneously has ventured to experiment. He recreates not only the form, but also the content. Works of the novelist are primarily marked with the modernist poetics features. Short stories Shchob ne byv bubon, Zvir, Shvonts (the collection Knyha ekzotychnykh sniv ta realnykh podii ) are dramatic and laconic in a Stefanyk style. The main dilemma of expressionism is realized in those novels - the confrontation of life and death, the tragedy of mental outlook, psychologism, important functional role of artistic detail. In the novels of the collection Pro shcho dumaie liudyna there are signs of impressionism, which brings V. Gabor to M. Kotsiubynskyi. Simultaneously key features of the modern modified novel appear when the internal action becomes the main one with profound associativity, metaphors, figures of speech highlighted. In addition, the components of Gabor’s style are both realism and romanticism, the combination of which becomes the basis for the fantastic realism (novel Pomynky).

PL

Artykuł poświęcony jest twórczości W. Gabora w kontekście zróżnicowanej gatunkowo i stylistycznie współczesnej ukraińskiej nowelistyki. Celem artykułu jest ukazanie twórczości wspomnianego pisarza w dialektyce tradycji i nowatorstwa. W wyniku dogłębnej analizy można dojść do wniosku, że W. Gabor kontynuuje gatunek klasycznej noweli i jednocześnie eksperymentuje, wprowadzając innowacje nie tylko w obrębie formy, ale i treści. Wczesne utwory prozaika wykazują cechy poetyki modernistycznej. Silnym dramatyzmem i lakonicznością w duchu W. Stefanyka wyróżniają się nowele Щоб не бив бубон, Звір, Швонц (tom Книга екзотичних снів та реальних подій), w których realizowane są główne postulaty ekspresjonizmu - konfrontacja życia i śmierci, tragiczny światopogląd, psychologizm, ważna rola szczegółu artystycznego. W nowelach ze zbioru Про що думає людина pojawiają się cechy impresjonizmu łączące W. Gabora z M. Kociubynskim. Jednocześnie można wyróżnić w powyższym tomie główne cechy współczesnej noweli modyfikowanej, gdy działania wewnętrzne bohaterów wychodzą na plan pierwszy, podobnie jak pogłębiona asocjatywność, metaforyczność, wyobrażenia. Ponadto w stylu W. Gabora można wyróżnić zarówno elementy realistyczne, jak i romantyczne, których połączenie stanowi podstawę fantastycznego realizmu pisarza (nowela Поминки).

9

Criticism of classical pragmatism: the unknown origins of Czesław Znamierowski’s theory and philosophy of law

61%

Dybowski M.

Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny

|

2020

|

vol. 82

|

issue 1

25-39

EN

The article presents the key ideas of Czesław Znamierowski’s 1911 doctoral dissertation on the concept of truth in pragmatism (Der Wahrheitsbegriff im Pragmatismus), thus far not discussed in the literature, and the impact it had on some of his later ideas in the philosophy and theory of law. His polemic against pragmatism reinforced his later views on science and logic, and in particular on the problem of the truth-value of sentences. This founding insight of Znamierowski’s anti-psychologism in the philosophy of law, namely the independence of logic from mental states, provides a deeper explanation of a dualism in his theory of the legal norm: the ascription of both truth-value and validity, mutually independent, to legal norms. When analysed with regard to Znamierowski’s epistemological oscillation between empiricism and apriorism, Wahrheitsbegriff may also enable a better understanding of the origins of his objectivist social ontology and of such legal-theoretical concepts as ‘construction norm’ and ‘thetic act’.

PL

Artykuł przedstawia kluczowe idee rozprawy doktorskiej Czesława Znamierowskiego z 1911 r. na temat pojęcia prawdy w pragmatyzmie (Der Wahrheitsbegriff im Pragmatismus), dotychczas nieomawiane w literaturze, oraz wpływ, jaki wywarły na niektóre z jego późniejszych idei w filozofii i teorii prawa. Polemika z pragmatyzmem umocniła jego późniejsze poglądy na naukę i logikę, a zwłaszcza na problem logicznej wartości zdań. Ten fundamentalny wgląd w antypsychologizm Znamierowskiego, tj. niezależność logiki od stanów, dostarcza głębszego wyjaśnienie dualizmu w jego teorii norm prawnych, którym przypisywał zarówno prawdziwość, jak i obowiązywanie, niezależne od siebie. Analiza Wahrheitsbegriff pod kątem epistemologicznego zawieszenia Znamierowskiego między empiryzmem a aprioryzmem może również pomóc w lepszym zrozumieniu źródeł jego obiektywistycznej ontologii społecznej oraz takich pojęć prawnoteoretycznych, jak „norma konstrukcyjna” i „akt tetyczny”.

10

Czym jest „epistemologia znaturalizowana”?

58%

Kim J., Garbowski M.

Roczniki Filozoficzne

|

2016

|

vol. 64

|

issue 3

115-141

PL

Jaegwon Kim w swoim artykule dokonuje krytycznej analizy „Epistemologii znaturalizowanej” W.V. Quine’a. Stwierdza, że uprawianie epistemologii przy odrzuceniu aspektu normatywnego jest niemożliwe, gdyż zostaje ona zredukowana wyłącznie do opisu procesów psychologicznych odpowiadających czynności poznania. Aby w ogóle móc mówić o uzyskiwaniu niepowątpiewalnej wiedzy, konieczne jest zastosowanie takich kategorii, jak uzasadnianie, które posiadają charakter wartościujący. Kim uważa, że koncepcja Quine’a jest trudna do zaakceptowania w świetle jakiejkolwiek teorii epistemicznej, stawiającej poznanie prawdy za swój cel.

EN

Jaegwon Kim in his article undertakes a critical analysis of W.V. Quine’s “Epistemology Naturalized.” He states that it is impossible to practice epistemology without taking into consideration the normative aspect, for without it, it becomes reduced to merely a psychological description of cognitive processes. In order to speak of the acquisition of undoubtable knowledge, it is necessary to avert to such categories as justification, which are of an axiological nature. Kim considers Quine’s concept difficult to accept in accordance with any epistemic theory which requires truth as the object of knowledge.

11

Hans Albert a Antigona

58%

Funda O.

Filosofický časopis (Philosophical Journal)

|

2018

|

vol. 66

|

issue 1

37-54

EN

The article is not written from a polemical angle, but rather is motivated by an endeavour to extend critical rationalism beyond the bounds of Albert’s version of the doctrine. In this I am guided by these main theses: I. Albert does not distinguish the rejection of the argument of final justification from the argument of sufficient, not only final, justification, valid in the case of trivial knowledge in our “middle world”. II. If critical rationalism is going to cover not just a segment, but the whole of reality, as Albert would like, then necessarily it must give attention to existential elements when we are confronted with extreme situations in which argument takes the form of our very existential decision. III. I do not think that Albert should abandon his atheism and I, too, am a convinced atheist. However, if his critical attitude to the phenomenon of Christian faith is to be suffiently rational, he cannot overlook the anthropological dimensions of Christian faith and their heights. IV. Critical rationalism has not, in my opinion, addressed two basic questions: 1) Is capitalism a humanism? 2) Should the question of private property be the object of critical re-examination – especially with regard to the conditional problems of the globalising world. V. Even allowing for the fact that Albert, in his last writings, toned down his former disdain for psychology, we should recognise that addressing problems and contexts in which discoveries are made always has a psychological accompaniment.

12

„Сік українських пісень народних”, „перетворений в кипучу кров поета”: Франкове прочитання Шевченкового Перебенді

58%

Пилипчук С.

Pomiędzy. Polonistyczno-Ukrainoznawcze Studia Naukowe

|

2015

|

issue 1

207-217

RU

В статье проанализирована Франковская концепция прочтения поэзии Шевченко Перебендя. Отмечено, насколько органично ввел Тарас Шевченко в текстуру произведения устно-словесные злементы разного уровня, и насколыко глубоко Ивану Франко удалось прочесть фольклорный код поэтического мира Кобзаря. Подчеркнуто особенное присутствие жанра баллады в творчестве Шевченко. Акцентировано на правильности балладных инкрустаций, которые выполняют важную функцию психологических маркеров.

EN

The article analyzes Franko's conceptual reception of Shevchenko's poem Perebendia. It has been remarked how organically Shevchenko wove oral elements belonging to different levels into the text canvas and how scrupulously Franko managed to trace the folklore code of Kobzar's poetic world. It has been emphasized that the ballad genre performed a special role in Shevchenkols oeuvre. Focus has been placed on the effect of ballad components, which are significant psychological markers.

13

Буколічний жанр в європейських літературах: витоки, динаміка й спрямованість історичного розвитку

58%

Abramowycz S.

Zeszyty Wiejskie

|

2023

|

vol. 29

65-92

PL

Autor artykułu przekonuje, że gatunek bukoliczny jest obecnie postrzegany jako marginalny, a literaturoznawstwo skupia się głównie na opisach lokalnych, na przeciwstawianiu wsi z miastem, na wpisywaniu własnego rozumienia w pojęcie gatunku itp. Przy czym bukolika ujmowana jest nie w takich czy innych odcinkach synchronicznych, lecz w diachronii historycznej, głównie w perspektywie zmiany typów literatury na pograniczu starożytności i chrześcijaństwa, kiedy afirmujące życie ideały klasycznej bukoliki poddane były refleksji religijno-filozoficznej, która doprowadziła do przemian, począwszy od epoki odrodzenia kameralnej formy lirycznej w nasyconą społecznie i psychologicznie powieść i dramat. Autor artykułu powołuje się na metodologię rytualno-mitologicznych studiów literackich, gdyż w literaturze bukolicznej pobrzmiewają echa starożytnych rytuałów odnawiania życia i przezwyciężania śmierci. Podzielając pogląd Jonathana Z. Smitha, zgodnie z którym dla myśliwych i zbieraczy najważniejszą formą aktywności rytualnej jest inicjacja, a dla rolników ofiara, autor artykułu odwołuje się do szczegółowego porównania starożytnego bukolizmu, który od początku charakteryzował się pewną „miejską” ironią, nie tylko w ogólnej spirytualistycznej koncepcji Biblii, ale także w konkretnych motywach pasterskich w Pieśni nad Pieśniami, pokazując, jak podobne idee wpłynęły na zróżnicowanie i pogłębienie tego gatunku jako całości. Prześledzono, jak starożytna gloryfikacja beztroskiego życia chłopa komplikuje się przez chrześcijańskie poczucie memento mori. W epoce oświecenia filozoficzne nasycenie bukoliki znacznie wzrasta: przyroda staje się pożądanym środowiskiem życia i źródłem inspiracji, a nawet kryterium prawdy. Zwraca również uwagę, że powieść bukoliczna, jak każda powieść w okresie klasycyzmu, została uznana za „wyjętą spod prawa” – jako gatunek przez swoją genezę folklorystyczną, co nie przeszkodziło jej osiągnąć wyżyn w dyskursie sentymentalizmu jako przedstawieniu wewnętrznego świata uczuć. Artykuł przedstawia więc ogólny, panoramiczny obraz istnienia gatunku w jego diachronicznej postaci. Pokazano szczegółowo, w jaki sposób motywy sielankowo-pasterskie nie tylko kondensowały w sobie ducha obrzędów zrodzonych w pogańskiej starożytności, które utrwalały odwieczną walkę Życia i Śmierci, ale także wchodziły w dialog z wartościami biblijnymi, które wyznaczyły rozwój i ciągłe poszerzanie granic gatunku bukolicznego.

EN

The author of the article shows that the bucolic genre is already perceived as something marginal, and literary studies focus mainly on local descriptions, the contrast between the village and the city, inscribing its own understanding in the concept of genre, and so on. At the same time, bucolic is captured not in synchronic episodes of one or another synchronic, but in historical diachrony, mainly in the perspective of the change of types of literature on the border between antiquity and Christianity, when the life-affirming ideals of classical bucolic were subjected to religious and philosophical reflection, which led to transformations, starting with the revival of the chamber lyric form into a socially and psychologically saturated novel and drama in the Renaissance era. The author of the article relies on the methodology of ritual-mythological literary studies, as bucolic literature echoes ancient rituals of renewing life and overcoming death. The re-searcher follows Jonathan Z. Smith’s view, according to which for hunters and gatherers the most important form of ritual activity is initiation, and for farmers – sacrifice. This idea buttresses the author’s detailed comparison of ancient bucolicism, which from the beginning was characterized by a certain “urban” irony, not only from the general spiritualistic concept of the Bible, but also specifically with the pastoral motifs in the Song of Songs, showing how similar filiations of ideas influenced the complication and deepening of the genre as a whole. It traces how the ancient glorification of the carefree life of the peasant is complicated by the Christian sense of memento mori. In the Age of Enlightenment, the philosophical saturation of the bucolic is greatly increased: nature becomes a desirable living environment and a source of inspiration, even a criterion of truth. It is also noted that the bucolic novel, like any novel under the rule of classicism, was declared “outlawed” – as a genre, by its folkloric genesis, which did not prevent it from reaching heights in the discourse of sentimentalism as a representation of the inner world of feelings. Thus, the article represents a generalized panoramic picture of the existence of the genre in its diachronic movement. It is shown in detail how idyllic-pastoral motifs not only condensed the spirit of rituals born in pagan antiquity that perpetuated the eternal struggle of Life and Death, but also entered into a dialogue with biblical values that marked the development and continuous expansion of the boundaries of the bucolic genre.

UK

Автор статті показує, що буколічний жанр вже сприймається як щось маргінальне, а літературознавство зосереджується тут переважно на локальних описах, на протиставленні села місту, вкладаючи в термін жанр власне розуміння тощо. Тут же буколіку узято не в тих чи інших синхронічних зрізах, а в історичній діахронії, в основному в ракурсі зміни типів літератури на межі античності й християнства, коли життєстверджуючі ідеали класичної буколіки було піддано релігійно-філософській рефлексії, що спричинилося до трансформації, починаючи від епохи Відродження, камерної ліричної форми в соціально та психологічно насичені роман та драму. Автор статті спирається на методологію ритуально-міфологічного літературознавства, позаяк у буколічній літературі бринить відлуння древніх ритуалів поновлення життя й подолання смерті. Поділяючи погляд Дж. З. Сміта, згідно якому для мисливців та збирачів найважливішою формою ритуальної діяльності є ініціація, а для хліборобів – жертвопринесення, автор статті вдається до розгорнутого співставлення античної буколіки, котрій від початку була притаманна певна „міська” іронічність, не лише із загальною спіритуалістичною концепцією Біблії, а й конкретно з пасторальними мотивами у Пісня над піснями, показуючи, як подібні філіації ідей вплинули на ускладнення й поглиблення жанру в цілому. Простежено, як античне оспівувалося безтурботного життя селянина ускладнюється християнським почуттям memento mori. В епоху Просвітництва гранично підвищується філософська насиченість пасторалі: природа стає бажаним середовишем проживання й джерелом наснаги, ба, навіть критерієм істини. Відзначається також, що пасторальний роман, як всякий роман за панування класицизму, був оголошений „поза законом” – як жанр, за генетикою своєю фольклорний, що не завадило йому в дискурсі сентименталізму досягти висот у зображення внутрішнього світу почуттів. Таким чином, стаття являє собою генералізовану панорамну картину буття жанру в його діахронічному русі. Розгорнуто показано, як буколічно-пасторальні мотиви не лише сконденсували в собі дух народжених у сиву язичницьку давнину ритуалів, котрі фіксували одвічну боротьбу Життя й Смерті, а й вступили в діалог з цінностями біблійними, що взначило розвій та постійне розширення жанрових кордонів буколіки.

14

Charlesa Taylora dyskusja z naturalizmem

58%

Nowicki P.

Kultura i Wartości

|

2014

|

issue 11

DE

Der Artikel setzt sich zum Ziel, die Überlegungen von Charles Taylor zu der Problematik der menschlichen Identität zu analysieren und Hauptthesen seines Antinaturalismus aufzuweisen. Aufgegriffen wird die Frage nach der Stellung des Taylorschen Gedankens im Kontext der Tradition der Phänomenologie und der hermeneutischen Philosophie. Die Kritik des Naturalismus beruht u. a. darauf, den für den Menschen konstitutiven axiologischen Horizont aufzuzeigen: den unabdingbaren Begriffsrahmen, der allen reduktionistischen Entwürfen menschlicher Natur vorangeht.

EN

The purpose of this article is to trace Charles Taylor’s considerations concerning the issues of human identity and to show the main points of his anti-naturalist position. The Canadian philosopher’s criticism of naturalism consists, inter alia, of the identification of man’s constitutive axiological horizon – the conceptual framework, prior to any reductionist conceptions of human nature. One of the topics of the paper is to present Taylor’s thoughts within the tradition of Husserl's phenomenology and the hermeneutical philosophy of Gadamer and Heidegger. The above said category of conceptual framework is compared with Gadamer's notion of superstition (Vorurteil).

PL

Celem artykułu jest analiza rozważań Charlesa Taylora dotyczących problematyki ludzkiej tożsamości oraz wskazanie głównych tez jego antynaturalizmu. Zostaje też podjęta kwestia pozycji myśli Taylora w horyzoncie tradycji fenomenologii oraz filozofii hermeneutycznej. Krytyka naturalizmu polega między innymi na wykazaniu konstytutywnego dla człowieka horyzontu aksjologicznego – nieusuwalnych ram pojęciowych, poprzedzających wszelkie redukcjonistyczne koncepcje natury ludzkiej.

15

Образ героя-художника на матеріалі творів Володимира Винниченка

58%

Кобзей (Kobzei) Н. N.

Pomiędzy. Polonistyczno-Ukrainoznawcze Studia Naukowe

|

2022

|

issue 4(1)

23-31

UK

Володимир Винниченко, довгі роки проживаючи серед творчого паризького бомонду і розділяючи погляди ідеологів «нового мистецтва», проявляв посилений інтерес до теми художника і його творчого процесу в своїх літературних творах. Дався в знаки його талант живописця, тісне спілкування з відомими художниками, участь в українській хвилі французької мистецької школи «Еколь де Парі» і швидкий ріст професіональної живописної майстерності. В образотворчому мистецтві Винниченкові імпонували революційні погляди імпресіоністів, поява яких спровокувала активні обговорення як самого напряму, так і різноманітних подій у живописі, пов’язаних з їх діяльністю. Цю полеміку письменник переніс в свої літературні твори, а образ художника став головним для частини його белетристики і драматургії. Винниченкові персонажі – протагоністи, що завжди конфліктують зі світом, хоч і не завжди перемагають в цих протистояннях. Вони часто самотні, позбавлені підтримки і розуміння, але сильні. Художники-новатори не бояться в повний голос заявити про рішучий розрив із традицією, закликати до вдосконалення техніки і зображати виключно людський матеріал, обирати емоційні і високо психологічні сюжети полотен, спостерігати і зображати почуття. Такий підхід у малярстві був цілком очевидний для Винниченка-художника, літературну ж творчість великого українця прийнято розглядати в контексті провідних світових психоаналітичних течій ХХ століття. Тож нічого дивного немає в тому, що психологізм у творчості письменника був визначальним. В аналізованих мистецьких творах Винниченка зустрічаємо різноманітні образи художників, спостерігаємо за їх роботою, чуємо їхні міркування про живопис, уявляємо епоху, в якій вони жили і творили. Розуміємо, що як і для них, так і для Винниченка, визначальною є орієнтація на безпосередню фіксацію вражень і спостережень, на глибокий психологізм і філософське осмислення дійсності. Тематика живописних творів Винниченкових героїв – різноманітна. Однак головне – щоб у ній панувала людина. Змін зазнають також й естетичні ідеали. Часто крізь зовнішню красу пробивається потворність, або потворне проявляє внутрішню красу. Поняття «естетика потворного» і «краса болю» стають тотожними з «новим мистецтвом». Введення в канву літературного твору образу художника можна розглядати, як спосіб філософського зображення дійсності і людини. Безперечно, поява нового напряму в літературі та живописі значно вплинула на розвиток художньо-естетичної системи Володимира Винниченка.

EN

In modern science of literature there is a growing interest in the subject of the artist and his creative process as one of the ways of self-expression of extraordinary personality in the real world in general and in the art world in particular, and to study the nature of the artist. Fine art occupied a significant place in the aesthetics and poetics of Vladimir Vynnychenko. The themes and issues of some of his literary works were influenced by the creative environment of Paris, where the writer spent many years, as well as personal acquaintance with individual Impressionist artists. Vynnychenko’s characters are the protagonists, they always conflict with the world, although they do not always win in these confrontations. They are often lonely, lacking support and understanding, but strong. Innovative artists are not afraid to loudly declare a decisive break with tradition, call for the improvement of technology and depiction of exclusively human material, choose emotional and highly psychological subjects of paintings, observe and depict feelings. This approach in painting was quite obvious for Vynnychenko, an artist, and the literary work of the great Ukrainian is considered in the context of the world’s leading psychoanalytic currents of the twentieth century. So it is not surprising that psychologism in the work of the writer was decisive. In Vynnychenko’s analyzed works of art we meet various images of artists, observe their work, hear their thoughts on painting, imagine the era in which they lived and worked. We understand that for both them and Vynnychenko, the focus is on the direct fixation of impressions and observations, on deep psychologism and philosophical understanding of reality. The themes of Vynnychenko’s paintings are diverse. However, unifying for all is the focus on the so-called “humanity” of the paintings. Artists focus on facial expressions, conveying expectations, hopes, inner anxiety. Psychological interpretation of images and expressiveness in the transfer of human character are welcome. The degradation of classical art with its primitive and stereotypical paintings focused on the rich bourgeoisie becomes obvious to all. Aesthetic ideals are also changing. Ugliness often breaks through external beauty, or the ugly manifests internal beauty. The concepts of “aesthetics of the ugly” and “beauty of pain” become identical with “new art”.

16

Wczesna twórczość prozatorska Zofii Nałkowskiej i Iryny Wilde w kontekście literatury modernistycznej

58%

Yaniv Y., Uniwersytet im. Iwana Franki L., Yaryna Yaniv – absolwentka Narodowego Uniwersytetu Lwowskiego im. Iwana Franki. Przygotowuje pracę doktorską pt. „«Pełnoletnie dzieci» Iryny Wilde jako powieść rozwojowa”. Jej zainteresowania naukowe koncentrują się wokół literatury ukraińskiej XX wieku (w szczególności twórczości Iryny Wilde i środowiska literackiego Lwowa) a. t. u.-p. r. l. P. З. п. з. у. р. І. В. П. д., yarynaya2@gmail.com

Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze

|

2015

|

vol. 04

PL

W artykule dokonano analizy porównawczej wczesnej twórczości Zofii Nałkowskiej i Iryny Wilde pod względem nowatorstwa zastosowanych technik pisarskich. W toku analiz wiele uwagi poświęcono motywom wspólnym obu pisarkom, zwłaszcza eksponowaniu przez nie wewnętrz-nego świata kobiety. Szczegółowo zanalizowano wypowiedzi współcze-snych krytyków na temat dzieł obu pisarek, wskazując pewne paralele.

EN

The article presents a comparative analysis of early works by Zofia Nałkowska and Iryna Vilde due to their innovatory character in the literature of their era. The article examined the critical assessment of their works in detail and points out certain parallels in the reception of critics at the time. In the analysis,special attention has been given to similar themes in the works by both these writers, especially their focus on women’s inner world and search for new means of artistic expression.

17

Powieści Pantelejmona Kulisza i Waltera Scotta z początkowego okresu ich twórczości: typologia psychologizmu

58%

Czyk D.

Zagadnienia Rodzajów Literackich

|

2015

|

vol. 58/115 z. 1

111-120

EN

The article revealed the level of correlation between the poetics of the novel Mykhailo Charnyshenko, or Little Russia Eighty Years Ago by Panteleimon Kulish and historical novels Waverley; or, ‘Tis Sixty Years Since, Rob Roy by Sir Walter Scott. Typological and intertextual similarities in the texts, peculiarities of the authors’ historisophy, and psychoanalytic foundation of works are analyzed in the article. The article argues that common for novels by P. Kulish and W. Scott is the psychological basis. The severity as a characterological trait in the images of parents in the works is interpreted as an artistic copy of writers’ memories of their parents. The disobedience motive in the novels is archetypal and also reflects the authors’ feelings of irreconcilable conflict with parents. Mykhailo Charnyshenko, or Little Russia Eighty Years Ago by P. Kulish is a conditional historical novel with the individual author’s interpretation of the history of Ukraine in the 2nd half of the XVIIIth century. As W. Scott, P. Kulish creates his own historical myth, presenting the admiration of antiquity and frank sympathy to old customs. W. Scott synthesizes the history of the country witnessing their faith in the need for union of the Kingdom of Great Britain, whose power in the cultural and political union of Scotland and England. P. Kulish also stresses the inevitability of Cossack liberties’ loss and loyal need to adapt to new conditions and conventions in the Russian empire.

PL

Artykuł wskazuje na poziom korelacji między poetyką powieści Mykhailo Charnyshenko, or Little Russia Eighty Years Agoautorstwa Pantelejmona Kulisza a powieściami historycznymi Waverley; or, ‘Tis Sixty Years Since, Rob Roy Sir Waltera Scotta. Autor analizuje typologiczne i intertekstualne podobieństwa tekstów, osobliwości historiozoficzne i psychoanalityczne założenia. W artykule argumentowane jest, że powieści P. Kulisha i W. Scotta mają te same podstawy psychologiczne i kluczem są tu biografie obu twórców.

18

Праблема рэпрэзентацыі жанчыны ў мужчынскай прозе ў асэнсаванні беларускіх даследчыкаў 1960–1980-х гг.

51%

Чарнавокая А.

Acta Albaruthenica

|

2020

|

issue 20

95-109

PL

W artykule przedstawiono analizę prac A. Matrunionka, A. Adamowicza, A. Jaskiewicza i innych badaczy, które dotyczą kwestii reprezentacji kobiet w prozie mężczyzn. W białoruskim literaturoznawstwie z lat 1960–1980 zagad-nienie to nie miało centralnego znaczenia, ale było omawiane w analizie utworów J. Kołasa, M. Zareckiego, K. Czornego i I. Szamiakina. Szczególnie ważny dla ówczesnych badaczy był aspekt własnego doświadczenia twórców, realizmu i wiernego odwzorowania psychologicznego bohaterów. Różnorodność genderowego doświadczenia była postrzegana jako przeszkoda dla stworzenia pogłębionej psychologicznie postaci kobiety w utworach literatury pięknej. Artykuł przedstawia różne podejścia pisarzy-mężczyzn do tworzenia postaci kobiecych.

EN

The works of A. Matrunenak, A. Adamovich, A. Yaskevich and other resear¬chers who addressed the problem of representation of women in men's prose are examined in the article. For Belarusian literary criticism of the 1960s – 1980s period, this problem was not of central importance but was raised in the analysis of the works written by J. Kolas, M. Zaretsky, K. Chorny and I. Shemyakin. The authors' personal experience, as well as the realism and psychological accuracy of the characters were immensely important for the researchers. The difference in gender experience was one of the reasons for creative failures in the development of female images. The article outlines different approaches to the creation of female characters.

BE

У артыкуле разглядаюцца працы А. Матрунёнка, А. Адамовіча, А. Яскевіча і іншых даследчыкаў, дзе закранаецца праблема рэпрэзентацыі жанчыны ў мужчынскай прозе. Для беларускага літаратуразнаўства 1960–1980-х гг. гэта праблема не мела цэнтральнага значэння, аднак уздымалася пры аналізе твораў Я. Коласа, М. Зарэцкага, К. Чорнага, І. Шамякіна. Над¬звычай важным для тагачасных даследчыкаў было пытанне асабістага досведу творцаў, рэалістычнасці і псіхалагічнай дакладнасці персанажаў. Рознасць гендарнага досведу разглядалася як перашкода для глыбокай псіха¬лагічнай распрацоўкі жаночых вобразаў у мастацкай прозе. У артыкуле акрэс-ліваюцца розныя падыходы пісьменнікаў-мужчын да стварэння жаночых персанажаў.

19

Apologia wiary jako zadanie nauczania religii

44%

Tomasik P.

Studia Katechetyczne

|

2014

|

vol. 10

11-40

EN

Back to determine apology faith in the post-conciliar theology, including practical theology, is a reference to the Fathers of the Church, the creators of the first apology, and to some concepts of the Bible, but also taking action in the spirit of the Council, which confirmed the achievements of grassroots movements in the Church, in order to the rediscovery of the Bible, the liturgy and the Fathers of the Church. Recognized in this way an apologia for faith means more than just protecting the faith, is the justification. The author first explains the meaning of the individual words contained in the title, then points to the contexts of apology for the faith, which is import_ant for its application in the teaching of religion, but also for the sake of teaching, when the disciples are to be witnesses to the faith. The headline of the article shows two faces apology, defense of faith and the reasons for it, referring to the contemporary problems faced by the teaching of the Catholic religion.

IT

Riassunto: Il ritorno alla definizione apologia della fede nella teologia postconciliare, fra cui la teologia pratica, costituisce un referimento ai Padri della Chiesa autori delle prime apologie così come di certi concetti biblici ma anche un’implementazione dello spirito del Concilio, il quale ha promosso le iniziative dei movimenti originati “dal basso” nella Chiesa aventi come scopo una riscoperta della Bibbia, della liturgia e dei Padri. Un’apologia della fede intesa in questo senso significa più che una semplice difesa della fede, significa anche un dare ragione di essa. L’autore dell’articolo spiega prima il senso delle singole parole incluse nel titolo per poi fare un richiamo ai contesti dell’apologia della fede, il che è significativo per la sua applicazione nell’ambito dell’insegnamento della religione anche per gli stessi insegnanti, dato che devono essere per gli alunni testimoni della fede. In buona parte l’articolo mostra due volti dell’apologia: la difesa della fede e un darne ragione, in riferimento ai problemi attuali con i quali ha a che fare l’insegnamento della religione cattolica.

Refine search results

Вобраз героя ў аповесцях Андрэя Федарэнкі (на аснове кніг Ланцуг і Ціша)

Relacje między ekonomią a psychologią

Psychology of scientific cognition – minds and problems

Tadeusz Breza's Adam Grywałd – a novel of false mysteries

Filozofia a psychologia. Próba charakterystyki problemu

Ідэя самакаштоўнасці чалавека ў творах Міхася Зарэцкага

Marburska filozofia krytyczna wobec psychologizmu

НОВЕЛІСТИКА ВАСИЛЯ ҐАБОРА: ТРАДИЦІЇ Й НОВАТОРСТВО

Criticism of classical pragmatism: the unknown origins of Czesław Znamierowski’s theory and philosophy of law

Czym jest „epistemologia znaturalizowana”?

Hans Albert a Antigona

„Сік українських пісень народних”, „перетворений в кипучу кров поета”: Франкове прочитання Шевченкового Перебенді

Буколічний жанр в європейських літературах: витоки, динаміка й спрямованість історичного розвитку

Charlesa Taylora dyskusja z naturalizmem

Образ героя-художника на матеріалі творів Володимира Винниченка

Wczesna twórczość prozatorska Zofii Nałkowskiej i Iryny Wilde w kontekście literatury modernistycznej

Powieści Pantelejmona Kulisza i Waltera Scotta z początkowego okresu ich twórczości: typologia psychologizmu

Праблема рэпрэзентацыі жанчыны ў мужчынскай прозе ў асэнсаванні беларускіх даследчыкаў 1960–1980-х гг.

Apologia wiary jako zadanie nauczania religii