Search results

1

On freedom of science

100%

Ajdukiewicz K.

Nauka

|

2020

|

issue 2

EN

In pursuing any kind of scientific activity, we pose a certain problems, and seek solution of them by various methods; as a result, we form our own judgements on the matter to which the given problem pertained, and finally make public this judgement, which is a solution of the problem posed, in conjunction with the relevant evidence. Freedom to pursue science thus requires freedom in each of the four fields mentioned above; that is the individual pursuing scientific activity must enjoy freedom to choose problems, freedom to choose a method, i.e., the means whereby he/she solves his/her problems, freedom of thought, and freedom of speech. Kazimierz Ajdukiewicz (1890–1963), a philosopher of science analyses here all these four “freedoms”, as well as considers both the extent to which each of them is indispensable to the successful advance of science and the extent to which a limitation on them can be justified on other grounds.

2

Extrapolative Inference and Analogical Reasoning in the Empirical Sciences

89%

Jakubiec M.

Semina Scientiarum

|

2014

|

vol. 13

EN

The primary purpose of this paper is to present the issue of extrapolation, which is interesting from the perspective of contemporary philosophy of science. For its proper explanation, it is crucial to distinguish it from terms of similar meaning, such as analogy, induction or statistical inference. The second goal is to indicate key differences that exist between extrapolative inference and analogical reasoning. Because of this the ascertaining of the identification of these concepts would be a mistake though, of course, there is no way not to notice certain similarities.

3

Wykorzystanie gier planszowych w nauczaniu przedmiotów przyrodniczych

63%

Francikowski J.

Homo Ludens

|

2018

|

issue 1(11)

29-40

PL

Gry planszowe poza funkcjami rozrywkowymi mogą pełnić istotne funkcje edukacyjne. Istnieje wiele gier zdolnych nie tylko do kształtowania kompetencji społecznych czy logicznego myślenia, wnioskowania i planowania, ale też do przekazywania wiedzy oraz formowania umiejętności z zakresu nauk przyrodniczych (fizyka, chemia, biologia, geografia). W nauczaniu tych przedmiotów pojawia się wiele kłopotów łączących się ze zrozumieniem treści, często nowych lub abstrakcyjnych, oraz z ich powiązaniem z posiadaną już wiedzą. Istotne jest również przekazywanie informacji na temat działania nauki i zasad nią kierujących. Bogactwo tytułów o różnorodnej mechanice i poziomach trudności pozwala stosować gry jako narzędzia dydaktyczne w klasie oraz, co kluczowe, poza nią.

EN

Beyond entertainment functions, board games can perform the essential functions of education. There are many games which, in addition to shaping social competences or logical thinking, reasoning and planning, can provide knowledge and expertise to help with natural sciences (physics, chemistry, biology, earth science). In the learning of these subjects there are many problems associated with understanding the content, often new or abstract, and how it is related to students’ existing knowledge. It is also important to transfer the knowledge about the operation and the principles governing science. A rich pool of titles with various mechanical and difficulty levels allows using the games as a teaching tool in the classroom, and crucially, outside it.

4

Nauki historyczne, nauki eksperymentalne i metoda naukowa

63%

Cleland C. E.

Filozoficzne Aspekty Genezy

|

2011

|

vol. 8

105-120

PL

Wielu naukowców sądzi, że istnieje jedna, interdyscyplinarna metoda uprawiania dobrej nauki. Wzorcowe przykłady czerpane są jednak z obrębu klasycznych nauk eksperymentalnych. Czasem, kiedy hipotez o charakterze historycznym nie można testować w kontrolowanych warunkach laboratoryjnych, twierdzi się, że badania historyczne mają gorszą jakość niż badania eksperymentalne. Celem niniejszego artykułu jest wykazanie, na podstawie przykładów z różnych dyscyplin historycznych, że to przekonanie jest błędne. Po pierwsze, pogląd o rzekomej wyższości badań eksperymentalnych wynika z przyjęcia takich koncepcji metodologii naukowej (indukcjonizmu baconowskiego i falsyfikacjonizmu), które mają poważne mankamenty, zarówno na płaszczyźnie logicznej, jak też jako ujęcia rzeczywistych praktyk naukowców. Po drugie, chociaż między metodologiami nauk eksperymentalnych i nauk historycznych zachodzą zasadnicze różnice, związane są one z pewną wszechobecną właściwością świata przyrody - czasową asymetrią przyczynowości. Nie da się zatem utrzymać twierdzenia, że nauki historyczne są pod względem metodologicznym gorsze od nauk eksperymentalnych.

EN

Many scientists believe that there is a uniform, interdisciplinary method for the practice of good science. The paradigmatic examples, however, are drawn from classical experimental science. Insofar as historical hypotheses cannot be tested in controlled laboratory settings, historical research is sometimes said to be inferior to experimental research. Using examples from diverse historical disciplines, this paper demonstrates that such claims are misguided. First, the reputed superiority of experimental research is based upon accounts of scientific methodology (Baconian inductivism or falsificationism) that are deeply flawed, both logically and as accounts of the actual practices of scientists. Second, although there are fundamental differences in methodology between experimental scientists and historical scientists, they are keyed to a pervasive feature of nature, a time asymmetry of causation. As a consequence, the claim that historical science is methodologically inferior to experimental science cannot be sustained.

5

Gaius a działalność naukowa Jana Kantego Rzesińskiego

63%

Korporowicz Ł. J.

Łódzkie Studia Teologiczne

|

2018

|

vol. 27

|

issue 2

61-71

EN

Jan Kanty Rzesiński was a nineteenth-century Polish scholar from Kraków. He never became a famous Romanist. Nevertheless, his contribution to the development of Polish studies on Gaius and his Commentaries is important. Rzesiński was the very first Polish scholar who presented the discovery of Gaius’ Commentaries to Polish society. In the academic year 1831–1832 Rzesiński lectured on Gaius at the Jagiellonian University. The lectures soon ceased, nevertheless, it was the first academic attempt to talk about Niebuhr’s discovery. In 1838 Rzesiński published a Polish translation of Gans’s Scholien zum Gajus. The translation attracted much interest among Polish legal scholars and was broadly commented on. In the latter part of the century, it became a standard point of reference for the next generation of Romanist, including Teodor Dydyński.

6

Nauka – dyskurs czy propaganda? „Kampania” Galileusza w świetle anarchizmu Feyerabenda oraz koncepcji działania komunikacyjnego Habermasa

63%

Michalska A.

ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal

|

2012

|

vol. 2

|

issue 2

377-396

PL

W artykule kampania Galileusza na rzecz systemu Kopernikańskiego zostaje poddana analizie w kategoriach dwóch różnych schematów pojęciowych: anarchizmu metodologicznego Paula Feyerabenda oraz pragmatyki formalnej Jürgena Habermasa. Autor tekstu dowodzi, że Feyerabend zasadniczo miał słuszność broniąc pluralizmu w nauce, jednak posunął się zbyt daleko twierdząc, że przedsięwzięcie Galileusza zasługuje na miano propagandy. Ponieważ, jak wynika z przeprowadzonych analiz, ujęcie metody naukowej, przeciw któremu występuje Feyerabend, nie wyczerpuje pojęcia rozumu, konieczne jest zaproponowanie szerszej koncepcji racjonalności, pozwalającej na wyjaśnienie najważniejszych epizodów historii nauki. Korzystając z Habermasa koncepcji dyskursu, autor artykułu podejmuje próbę reinterpretacji projektu intelektualnego Galileusza i przedstawienia go jako doskonałego przykładu wszechstronnego wdrażania zasad rozumu

7

Meandry interdyscyplinarności teologii pastoralnej. Przyczynek do dyskusji

62%

Wielebski T., Tutak M.

Teologia Praktyczna

|

2016

|

issue 17

25-46

EN

The debates related to the understanding of pastoral theology are being held continuously. The Second Vatican Council has exceptionally contributed to this development, since its pastoral character led to offering prospects for setting new goals and for designing new style and methods of research. Therefore it is worth triggering off a reflection on the method of applying pastoral theology. It is of specific character, since it draws from two sources – both theological and non-theological. The authors of this article have been inspired by the document issued by the International Theological Commission Theology today: Perspectives, Principles and Criteria (2012), which emphasizes the fact that the practical theology has greatly profited from being combined with sociology, psychology and pedagogy (No. 81). Therefore, they decided to attempt to specify the relationship between pastoral theology and these sciences. They ask whether pastoral psychology, pedagogy and sociology are sub-disciplines of pastoral theology, sub-fields of non-theological sciences or whether they are interdisciplinary sciences of theoretical and practical character, whose achievements are exploited in the process of creating theological models of the pastoral activity, comprising also the paths for it. Carrying out such considerations, the authors remind the essence and goals of pastoral theology, they stress its nature, which is both prescriptive and practical, presenting at the same time its methods. Furthermore, they discuss the specifics of practicing interdisciplinary pastoral theology, concentrating on the non-theological fields. Finally, they propose some theological suggestions, stipulating explicitly that they are not of the conclusive character and they are just supposed to initiate a substantive discussion aiming at formulating new solutions.

PL

Dyskusja nad rozumieniem teologii pastoralnej oraz jej statusem metodologicznym trwa już od wielu lat. Do jej rozwoju przyczynił się także II Sobór Watykański, który zaoferował nowe perspektywy jej rozwoju, nakreślił odnowione cele i sugerował odmienny styl i metody badań. Dlatego zagadnienie statusu metodologicznego teologii pastoralnej jest zagadnieniem aktualnym także dziś. Jego specyfikę wyznacza odwoływanie się w badaniach pastoralnych zarówno do źródeł teologicznych jak i pozateologicznych. Autorzy artykułu podejmują próbę określenia relacji teologii pastoralnej do jej nauk pomocniczych, próbując zarazem ukazać istotę psychologii pastoralnej, pedagogiki pastoralnej i socjologii pastoralnej. Opisują specyfikę interdyscyplinarnego uprawiania teologii pastoralnej, koncentrując się dziedzinach pozateologicznych. Proponują także pewne sugestie metodologiczne, które mają być punktem wyjścia do merytorycznej dyskusji i zaproponowania nowych rozwiązań.

8

Jak grać w naukę? Eksperymenty z wykorzystaniem gier na podstawie utworów braci Strugackich i nie tylko

51%

Fiedosiejew A.

Homo Ludens

|

2017

|

issue 1(10)

45-78

PL

Artykuł dotyczy działalności naukowej jako tematu i podłoża gier typu live-action role-playing. Nauka jako zjawisko społeczne łączy wyzwania, piękno, odkrycie, relacje społeczne, złożone modele umysłowe i wiele innych możliwych do ujęcia w grze kwestii. Jednocześnie larpy o nauce mogą być istotnym narzędziem popularyzacji myślenia naukowego. Tekst pokazuje, jak tłumaczyć główne cechy metody naukowej na język larpów. Zwraca też uwagę na problemy i szanse, jakie niesie gra w prawdziwą naukę.

EN

This article covers scientific activity as a topic and a background for live-action role-playing. Science as a social phenomenon combines challenge, beauty, discovery, social relations, complex mind models, and many other playable things. At the same time larps about science might be a strong tool for popularising the scientific way of thinking. The paper shows how to translate the main features of the scientific method to the language of larp. It also draws attention to the problems and opportunities of playing real science.

9

Od metody naukowej do naturalizmu metodologicznego. Ewolucja idei

51%

Poe H. L., Mytyk C. R.

Filozoficzne Aspekty Genezy

|

2011

|

vol. 8

137-151

PL

Autorzy analizują zasadność naturalizmu metodologicznego jako metody nauk przyrodniczych. Naturalizm metodologiczny głosi, że nauka powinna powoływać się wyłącznie na czynniki przyrodnicze, pomijając odniesienia do czynników nadnaturalnych, takich jak Bóg. Według Autorów naturalizm metodologiczny jest zbędnym dodatkiem do nauki, który nie wspomaga rozwoju wiedzy naukowej, a ponadto zniechęca do zgłębiania innych rodzajów wiedzy. Ich zdaniem ta metoda nie wnosi do nauki nic, co nie byłoby już wyrażone w propozycji Francisa Bacona, który ograniczał naukę do badania i opisu tego, co można zaobserwować empirycznie, zapewniając tym samym obiektywizm badań i uwalniając naukę od wpływu przekonań metafizycznych. Jak wskazują Autorzy, przyjęcie naturalizmu metodologicznego w nauce, zakładającego, że poznać można tylko to, co jest empirycznie obserwowalne, nie tylko nie gwarantuje obiektywizmu nauki, ale i niesłusznie wzmacnia pozycję naturalizmu metafizycznego, zgodnie z którym istnieje tylko empirycznie poznawalna przyroda.

EN

Authors analyze the validity of methodological naturalism as a method of natural science. Methodological naturalism claims that science should invoke only natural causes, omitting references to the supernatural beings, such as God. According to the authors, methodological naturalism is a redundant add on to science which is not supporting the progress of science and even discourages the exploration of other kinds of knowledge. In their view, this method brings to science nothing more than what already was contained in Francis Bacon’s proposition which restricted science to the study and description of what is empirically observable, guarantying at the same time the objectivity of research and freeing science from the influence of metaphysical beliefs. As authors indicate, accepting methodological naturalism in science, assuming that only the empirically observable could be known, not only does not guarantee objectivity of science but also incorrectly enforces metaphysical naturalism claiming that there exist solely empirically knowable nature.

10

Głęboka Kompleksowość a ujęcie krytyczności w wyjaśnianiu kompleksowości przez Morina i Le Moigne'a

45%

Delorme R.

Zarządzanie Publiczne / Public Governance

|

2012

|

issue 1(19)

85-108

PL

W artykule podjęto próbę oceny, czy perspektywa pojmowania kompleksowości, którą przyjęli Edgar Morin i Jean-Louis Le Moigne, ujmuje krytyczność stanowiącą centralną cechę Głębokiej Kompleksowości. Na początku artykułu analizie poddano poglądy Morina na temat kompleksowości i symplifikacji. W dalszej kolejności opisano intelektualne powinowactwo między autorem artykułu i jego paradygmatem Głębokiej Kompleksowości a twórczością Morina. i Następnie dokonano wielowymiarowego, krytycznego porównania założeń konstytutywnych dla jego Metody z pod-I stawami paradygmatów kompleksowości oraz Głębokiej Kompleksowości. W kolejnej części artykułu opisano dorobek Le Moigne'a w zakresie modelowania systemów kompleksowych i jego wpływ na badania nad kompleksowością. W uwagach końcowych przedstawiono ocenę wkładu badań prowadzonych przez Morina i Le Moigne'a do rozważań nad kompleksowością.

EN

The article is an attempt to determine whether the perspective of understanding complexity adopted by Edgar Morin and Jean-Louis Le Moigne involves criticality that constitutes the central tenet of Deep Complexity. First, Edgar Morin's views on complexity and simplification are presented and then the intellectual affinity between the author of the article, his paradigm of Deep Complexity and E. Morin's work are discussed. Subsequently, the author offers a multidimensional, critical comparison of the constitutive principles of Morin's Method with the foundations of the paradigms of complexity and Deep Complexity. The next part of the article focuses on the achievements of Jean-Louis Le Moigne in the area of modelling complex systems and his impact on research into complexity. Final remarks review the contribution of Morin and Le Moigne to this field of study.

11

Stanisława Kamińskiego opcje metodologiczne

38%

Bronk A., Walczak M.

Filozofia i nauka. Studia filozoficzne i interdyscyplinarne

|

2018

|

vol. 6

199-230

PL

Stanisław Kamiński (1919–1986) był filozofem, filozofem nauki i historykiem nauki. Całe jego życie zawodowe od 1949 roku związane było z Wydziałem Filozofii Chrześcijańskiej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Do głównych dziedzin zainteresowań Kamińskiego należały ogólna i szczegółowa metodologia nauk, metodologia filozofii, historia nauki i logiki oraz semiotyka m. in. średniowieczna. Podkreślając specyfikę klasycznego sposobu uprawiania filozofii jako poznania autonomicznego w stosunku do nauk empirycznych i teologii, pewnego i najogólniejszego, badał zastosowania logiki do filozofii oraz podał metodologiczną charakterystykę niektórych dyscyplin filozoficznych (metafizyki ogólnej, antropologii filozoficznej, etyki, filozofii religii, filozofii dziejów). Charakterystyczny dla podejścia Kamińskiego był osobliwy historyzm (indukcja doksograficzna), polegający na nawiązywaniu do dziedzictwa przeszłości, by szukać w nim inspiracji i kontekstu rozumienia dla własnych problemów. Nawiązywał bezpośrednio do dwu głównie tradycji filozoficznych: klasycznej (arystotelesowsko-tomistycznej) oraz analitycznej, zarówno w wydaniu scholastyki, jak i szkoły lwowsko-warszawskiej. Pierwszej – realistycznej teorii bytu i poznania, ale także historii filozofii – zawdzięczał swe filozoficzne i historyczne, drugiej – logiczne i metodologiczne zainteresowania nauką. Przyjmował, że jednym z głównych zadań refleksji metodologicznej jest badanie (na ogół niejawnych) założeń filozoficznych i metodologicznych, na których opiera się metoda naukowa, oraz krytyka prób skrajnie ideologicznego wykorzystywania nauki do celów nienaukowych. Był przekonany o potrzebie i zasadności uprawiania różnych typów badań nad nauką. Sprzyja to rozumieniu znaczenia i miejsca nauki w kulturze, teoretycznemu wyjaśnieniu natury i podstaw wiedzy naukowej, poznawczych roszczeń nauki, pokazaniu integrującej roli refleksji metodologicznej dla unifikacji specjalistycznych dyscyplin i współpracy między naukowcami, jak również podkreśleniu praktycznej ważności świadomości metodologicznej dla poszczególnych nauk a także filozofii, dla której jest ona przeważnie jedynym narzędziem samokontroli. Podkreślał, że badanie natury nauki winno uwzględnić wszystkie jej aspekty: logiczno- metodologiczny, humanistyczny i filozoficzny. Główna jednak rola przypada podejściu filozoficznemu (epistemologicznemu). Kamiński odróżniał trzy podstawowe typy nauk o nauce: humanistyczne (historia, socjologia, psychologia, ekonomia i polityka nauki), filozoficzne (ontologia, epistemologia, wąsko pojęta filozofia nauki i filozofia kultury) oraz formalne (logika języka naukowego, logika formalna, teoria rozumowań stosowanych w nauce oraz metodologia nauki). Kamiński interesował się głównie naturą nauki (obejmującą przedmiot, cele, metodę, strukturę i genezę), tj. tym, co w dziejach nauki niezmienne. Pojmował naukę jako epistéme (średniowieczną scientiae) oraz utożsamiał racjonalność wiedzy naukowej z jej metodycznością i szeroko pojmowaną logicznością. Mimo dostrzegania wielu ograniczeń wiedzy racjonalnej, nauka pozostawała dla niego wzorem poznania racjonalnego. Był przekonany, iż celem szeroko pojętego poznania naukowego jest wiedza prawdziwa, a w filozofii — nadto konieczna. Uważał, że „cała logika współczesna stanowi dyscyplinę filozoficzną w szerokim tego ostatniego słowa znaczeniu” i to „ze względu na swój ogólny i spekulatywny (a wedle niektórych również apodyktyczny) charakter oraz stosunkowo maksymalne wykorzystanie jej rezultatów”.

EN

Stanisław Kamiński (1919–1986) was a philosopher, philosopher of science and historian of science. His all academic carrier was pursuing at the Catholic University in Lublin (KUL). The main interests of Kamiński was the history of science and logic, general and special methodology, methodology of philosophy and (medieval) semiotics. He himself saw his main achievements in the domain of the theory of science and the methodology of classical philosophy, especially in the studies of the method and language of metaphysics. He gave a methodological description of general metaphysics, philosophical anthropology, ethics, philosophy of religion, philosophy of history and studies on religion (religiology). He investigated the beginnings of the mathematical induction in the Middle Ages and in modern times, the modern history of the theory of definition, theory of argumentation (reasoning), the structure and the evolution of scientific theory, deductive method, the achievements of logic and philosophy in Poland. A characteristic feature of Kamiński's philosophical and methodological approach was a specific historicism, consisting of referring to the heritage of the past and at the same time to the latest achievements in logic and philosophy of science. He had a broad concept of knowledge and was a maximalist both in raising questions and in giving answers. In accordance with classical philosophy he saw the substance of person as ens rationale, a being realizing himself in a disinterested search for a theoretical truth, whose highest expression is philosophy. He stressed the epistemological and methodological plurality of knowledge, distinguished and investigated material and formal parts of knowledge. He also distinguished—besides commonsense knowledge—the scientific, philosophical and theological knowledge, nonreducible each to other. At the top he set sapiential knowledge which is much more than a simple generalization of all particular kinds of knowledge. Kamiński derived his understanding of science from contemporary as well as classical philosophy. He determined the nature of science from the point view of its subject matter, aims, methods, logical structure and genesis. The question of what science was for him a philosophical question, presupposing an appropriate understanding of the nature of the world. Kamiński opted for a pluralistic approach to the world: the principal object of science is the objective world, subjective states of man and products of his mind and language. The best diagnostic test of the scientific character of science is the scientific method. Kamiński assumes here pluralism: different subject matter and different goals of scientific cognition require different research strategies and types of cognitive procedures. He also accepts an antinaturalistic position in the humanities which he regards as methodologically autonomous in regard to natural sciences. The publications of S. Kamiński include over 350 positions. During his life three books have been published: Georgonne'a teoria definicji [Georgonne's Theory of Definition], Lublin 1958; Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk [Concept of Science and Classification of Sciences], Lublin 1961, 19813; and (together with M. A. Krąpiec) Z teorii i metodologii metafizyki [On the Theory and Methodology of Metaphysics], Lublin 1962. After his death five volumes of Collected Papers have been published: vol. I: Jak filozofować? [How to Philosophize? Studies in Methodology of Classical Philosophy], edited by Tadeusz Szubka, Lublin 1989; vol. II: Filozofia i metoda. Studia z dziejów metod filozofowania [Philosophy and Method. Studies from the History of the Method of Philosophizing], edited by Józef Herbut, Lublin 1993; vol. III: Metoda i język. Studia z semiotyki i metodologii nauk [Method and Language. Studies in Semiotics and Philosophy of Science], edited by Urszula Żegleń, Lublin 1994; vol. IV: Nauka i metoda. Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk [Science and Method. Concept of Science and Classification of Sciences], edited by Andrzej Bronk, Lublin 1992); vol. V: Światopogląd – Religia – Teologia [Worldview – Religion – Theology], edited by Monika Walczak and Andrzej Bronk, Lublin 1998.

12

Stanisława Kamińskiego opcje metodologiczne

38%

Bronk A., Walczak M.

Filozofia i Nauka

|

2018

|

vol. 6

199-230

EN

Stanisław Kamiński (1919–1986) was a philosopher, philosopher of science and historian of science. His all academic carrier was pursuing at the Catholic University in Lublin (KUL). The main interests of Kamiński was the history of science and logic, general and special methodology, methodology of philosophy and (medieval) semiotics. He himself saw his main achievements in the domain of the theory of science and the methodology of classical philosophy, especially in the studies of the method and language of metaphysics. He gave a methodological description of general metaphysics, philosophical anthropology, ethics, philosophy of religion, philosophy of history and studies on religion (religiology). He investigated the beginnings of the mathematical induction in the Middle Ages and in modern times, the modern history of the theory of definition, theory of argumentation (reasoning), the structure and the evolution of scientific theory, deductive method, the achievements of logic and philosophy in Poland. A characteristic feature of Kamiński's philosophical and methodological approach was a specific historicism, consisting of referring to the heritage of the past and at the same time to the latest achievements in logic and philosophy of science. He had a broad concept of knowledge and was a maximalist both in raising questions and in giving answers. In accordance with classical philosophy he saw the substance of person as ens rationale, a being realizing himself in a disinterested search for a theoretical truth, whose highest expression is philosophy. He stressed the epistemological and methodological plurality of knowledge, distinguished and investigated material and formal parts of knowledge. He also distinguished-besides commonsense knowledge-the scientific, philosophical and theological knowledge, nonreducible each to other. At the top he set sapiential knowledge which is much more than a simple generalization of all particular kinds of knowledge. Kamiński derived his understanding of science from contemporary as well as classical philosophy. He determined the nature of science from the point view of its subject matter, aims, methods, logical structure and genesis. The question of what science was for him a philosophical question, presupposing an appropriate understanding of the nature of the world. Kamiński opted for a pluralistic approach to the world: the principal object of science is the objective world, subjective states of man and products of his mind and language. The best diagnostic test of the scientific character of science is the scientific method. Kamiński assumes here pluralism: different subject matter and different goals of scientific cognition require different research strategies and types of cognitive procedures. He also accepts an antinaturalistic position in the humanities which he regards as methodologically autonomous in regard to natural sciences. The publications of S. Kamiński include over 350 positions. During his life three books have been published: Georgonne'a teoria definicji [Georgonne's Theory of Definition], Lublin 1958; Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk [Concept of Science and Classification of Sciences], Lublin 1961, 19813; and (together with M. A. Krąpiec) Z teorii i metodologii metafizyki [On the Theory and Methodology of Metaphysics], Lublin 1962. After his death five volumes of Collected Papers have been published: vol. I: Jak filozofować? [How to Philosophize? Studies in Methodology of Classical Philosophy], edited by Tadeusz Szubka, Lublin 1989; vol. II: Filozofia i metoda. Studia z dziejów metod filozofowania [Philosophy and Method. Studies from the History of the Method of Philosophizing], edited by Józef Herbut, Lublin 1993; vol. III: Metoda i język. Studia z semiotyki i metodologii nauk [Method and Language. Studies in Semiotics and Philosophy of Science], edited by Urszula Żegleń, Lublin 1994; vol. IV: Nauka i metoda. Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk [Science and Method. Concept of Science and Classification of Sciences], edited by Andrzej Bronk, Lublin 1992); vol. V: Światopogląd – Religia – Teologia [Worldview – Religion – Theology], edited by Monika Walczak and Andrzej Bronk, Lublin 1998.

PL

Stanisław Kamiński (1919–1986) był filozofem, filozofem nauki i historykiem nauki. Całe jego życie zawodowe od 1949 roku związane było z Wydziałem Filozofii Chrześcijańskiej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Do głównych dziedzin zainteresowań Kamińskiego należały ogólna i szczegółowa metodologia nauk, metodologia filozofii, historia nauki i logiki oraz semiotyka m. in. średniowieczna. Podkreślając specyfikę klasycznego sposobu uprawiania filozofii jako poznania autonomicznego w stosunku do nauk empirycznych i teologii, pewnego i najogólniejszego, badał zastosowania logiki do filozofii oraz podał metodologiczną charakterystykę niektórych dyscyplin filozoficznych (metafizyki ogólnej, antropologii filozoficznej, etyki, filozofii religii, filozofii dziejów). Charakterystyczny dla podejścia Kamińskiego był osobliwy historyzm (indukcja doksograficzna), polegający na nawiązywaniu do dziedzictwa przeszłości, by szukać w nim inspiracji i kontekstu rozumienia dla własnych problemów. Nawiązywał bezpośrednio do dwu głównie tradycji filozoficznych: klasycznej (arystotelesowsko-tomistycznej) oraz analitycznej, zarówno w wydaniu scholastyki, jak i szkoły lwowsko-warszawskiej. Pierwszej – realistycznej teorii bytu i poznania, ale także historii filozofii – zawdzięczał swe filozoficzne i historyczne, drugiej – logiczne i metodologiczne zainteresowania nauką. Przyjmował, że jednym z głównych zadań refleksji metodologicznej jest badanie (na ogół niejawnych) założeń filozoficznych i metodologicznych, na których opiera się metoda naukowa, oraz krytyka prób skrajnie ideologicznego wykorzystywania nauki do celów nienaukowych. Był przekonany o potrzebie i zasadności uprawiania różnych typów badań nad nauką. Sprzyja to rozumieniu znaczenia i miejsca nauki w kulturze, teoretycznemu wyjaśnieniu natury i podstaw wiedzy naukowej, poznawczych roszczeń nauki, pokazaniu integrującej roli refleksji metodologicznej dla unifikacji specjalistycznych dyscyplin i współpracy między naukowcami, jak również podkreśleniu praktycznej ważności świadomości metodologicznej dla poszczególnych nauk a także filozofii, dla której jest ona przeważnie jedynym narzędziem samokontroli. Podkreślał, że badanie natury nauki winno uwzględnić wszystkie jej aspekty: logiczno- metodologiczny, humanistyczny i filozoficzny. Główna jednak rola przypada podejściu filozoficznemu (epistemologicznemu). Kamiński odróżniał trzy podstawowe typy nauk o nauce: humanistyczne (historia, socjologia, psychologia, ekonomia i polityka nauki), filozoficzne (ontologia, epistemologia, wąsko pojęta filozofia nauki i filozofia kultury) oraz formalne (logika języka naukowego, logika formalna, teoria rozumowań stosowanych w nauce oraz metodologia nauki). Kamiński interesował się głównie naturą nauki (obejmującą przedmiot, cele, metodę, strukturę i genezę), tj. tym, co w dziejach nauki niezmienne. Pojmował naukę jako epistéme (średniowieczną scientiae) oraz utożsamiał racjonalność wiedzy naukowej z jej metodycznością i szeroko pojmowaną logicznością. Mimo dostrzegania wielu ograniczeń wiedzy racjonalnej, nauka pozostawała dla niego wzorem poznania racjonalnego. Był przekonany, iż celem szeroko pojętego poznania naukowego jest wiedza prawdziwa, a w filozofii - nadto konieczna. Uważał, że „cała logika współczesna stanowi dyscyplinę filozoficzną w szerokim tego ostatniego słowa znaczeniu” i to „ze względu na swój ogólny i spekulatywny (a wedle niektórych również apodyktyczny) charakter oraz stosunkowo maksymalne wykorzystanie jej rezultatów”.

Refine search results

On freedom of science

Extrapolative Inference and Analogical Reasoning in the Empirical Sciences

Wykorzystanie gier planszowych w nauczaniu przedmiotów przyrodniczych

Nauki historyczne, nauki eksperymentalne i metoda naukowa

Gaius a działalność naukowa Jana Kantego Rzesińskiego

Nauka – dyskurs czy propaganda? „Kampania” Galileusza w świetle anarchizmu Feyerabenda oraz koncepcji działania komunikacyjnego Habermasa

Meandry interdyscyplinarności teologii pastoralnej. Przyczynek do dyskusji

Jak grać w naukę? Eksperymenty z wykorzystaniem gier na podstawie utworów braci Strugackich i nie tylko

Od metody naukowej do naturalizmu metodologicznego. Ewolucja idei

Głęboka Kompleksowość a ujęcie krytyczności w wyjaśnianiu kompleksowości przez Morina i Le Moigne'a

Stanisława Kamińskiego opcje metodologiczne

Stanisława Kamińskiego opcje metodologiczne