Search results

1

An early Netherlandish episode in the mural painting in the Church of St Barbara in Kutná Hora?

100%

Vlčková J.

Umění (Art)

|

2012

|

vol. 60

|

issue 1

53-62

EN

The article examines the mural paintings in the Smíškovský Chapel in the Church of St Barbara in Kutná Hora to determine the probable origin and training of the unknown artist behind them. The paintings were created between 1488 and 1492 to decorate the burial chapel of Michal of Vrchoviště and they are among the most important painted monuments from late mediaeval Bohemia. They constitute a conceptually sophisticated representation of salvation, in which the central scene is the Crucifixion painted on the east wall. The paintings are the result of an intricate mixture of artistic influences and are evidence of the close ties that existed at that time between society in Kutná Hora and major central European cities. They show reflections of the works of the Early Netherlandish painters and Italianate themes, which may have served as sources of inspiration for the artist, who was probably based in the area of Southern Germany in the 1470s and 1480s, and there is clear evidence of his links to Nuremburg. Based on formal similarities identified in these paintings there are grounds to assume that the artist had some contact with the epigones of Rogier van der Weyden or their works. While it cannot be ruled out that the artist himself spent time in the Southern Netherlands, there is very little evidence of any direct ties to Italy. In the conclusion of the article the author attempts to identify the artist and puts forth two hypotheses that agree with a newly proposed dating for the paintings. The presence of the unknown artist in Kutná Hora coincides with the period during which Master Briccius was working as a stonemason on completing the Church of St Barbara. From this the author concludes that if Master Briccius, who was known in archival records not only as a stonemason, but also a painter, was not himself the creator of the paintings, then the artist could have been one of his immediate associates. Alternatively, the author suggests a North European painter in a group of Italian painters whom archival records indicate were working in Kutná Hora for King Vladislas II at the time the paintings were created.

2

Nazwy ulic Żychlina

80%

Popławski B.

Notatki Płockie. Kwartalnik Towarzystwa Naukowego Płockiego

|

2020

|

issue 4/265

3-11

EN

History of Żychlin small town on borderland of land of Łęczyca and Masovia voivodeship reaches XIV century. Firstly its buildings were marked with consecutive numbers despite the current names of communications high roads. Street names in the city appeared probably in early XVIII century and had topographical character connected to the towns where they leaded(Łowicka, Poznańska, Warszawska). There were 6 streets, market and square for horse and cattle market in 1860. Nowadays in Żychiln there are 59 streets and squares. Amongst them the biggest group are avenues of personal names and place names. No names connected to the local city history has survived (Podwale, Warszawska, Zakościelna, Poznańska, Łowicka).

PL

Historia Żychlina małego miasteczka pogranicza Ziemi Łęczyckiej i Mazowsza sięga XIV wieku. Początkowo jego zabudowa oznaczana była kolejnymi numerami niezależnie od przebiegu używanych nazw zwyczajowych traktów komunikacyjnych. Nazwy ulic w mieście pojawiły się prawdopodobnie na początku XVIII wieku i miały charakter topograficzny związany z miejscowościami do których prowadziły (Łowicka, Poznańska, Warszawska). W 1860 r. istniało 6 ulic i Rynek oraz plac na targ koński i bydlęcy. Obecnie w Żychlinie istnieje 59 ulic i placów. Wśród nich największą grupę stanowią ulice o nazwach osobowych oraz nazwach miejsca. Nie zachowały się nazwy związane z lokalną historią miasta takie jak: Podwale, Warszawska, Zakościelna, Poznańska, Łowicka.

3

Duchowni jako patroni ulic Krakowa i Bolonii

80%

Golinelli F.

|

2012

|

vol. 7

|

issue 2

28-44

XX

The aim of this article is the analysis of the role performed by the clerics as patrons of the Cracovian and Bolognian streets. Street names commemorating priests, monks and nuns constitute the collection of commemorative anthroponyms - the nomenclature class which underwent rapid development in the 20th century. Clergymen who are street patrons belong to a group of single-person patrons who were historical characters. Choosing them for patrons of the traffic routes does not stem entirely from their contributions connected with the ministry. In certain cases, the fact of being a clergyman is an additional trait characterizing the commemorated persons for their achievements in some different fields. Taking the above into account, the clerics who are patrons of the Cracovian and Bolognian streets, have been divided into three subgroups: 1) clerics who were priests, friars and nuns of great merit; 2) saints who used to clerics while alive; 3) clerics commemorated as outstanding representatives of various fields of study and social life. The analysis of the collected data demonstrates a slight domination of the clergy patrons category in the Cracovian urban nomenclature as these anthroponyms represent 8.9% of individual street patrons. In Bologne, on the other hand, the percentage share of this class does not exceed 5.4%. The internal structure of this category is fairly varied. Both cities display representatives of various levels of the church hierarchy: popes, bishops, parsons of the district parishes, etc. The group of clergymen commemorated for their other contributions shows a similar internal heterogeneousness. It includes merited humanists, politics and artists. On the basis of the data collected, a statement can be made that clerical patrons perform a similar role in both cities and they hold similar values which Poland and Italy share as countries belonging to the same civilization circle.

4

President Václav Havel as an inspiration for Czech urbanonymy

70%

David J., Davidová Glogarová J.

Onomastica

|

2021

|

vol. 65

|

issue 1

255-269

EN

The goal of the text is to summarise and analyse commemorative strategies and trends that were used in case of the Czechoslovak and Czech president Václav Havel (1936–2011; 1989–2003, in office) and that were especially expressed through proper names, mostly street names. The research is primarily based on selected archival sources and opinion journalism of the day. The research issue is presented against the broad background of place names commemorating Czechoslovak and Czech presidents over the course of the 20th century.

5

Świat wartości odzwierciedlony w nazwach ulic warszawskiej dzielnicy Wawer

70%

Kresa M.

Poradnik Językowy

|

2023

|

vol. 803

|

issue 4

59-76

EN

The subject matter of this article is the axiological analysis of 694 names of streets in Wawer (a Warsaw district since 1951). Its aim was to answer the question which values are preserved by the Wawer urbanonyms. The research leads to the conclusion that the described collection is not an anthropocentric one: it is primarily names related to the natural environment and space that prevail there. Onyms commemorating individual or collective heroes are a scarcity here, as are the names connoting the broadly defined culture, economy, and social life. Due to the specific conditions in which the Wawer urbanonymy was created, its nature is unique on the national scale: as many as 171 street names are ones recorded only in Wawer.

6

Nová pražská detoponymická urbanonyma

70%

Štěpán P.

Acta onomastica

|

2012

|

vol. 53

|

issue 1

295-307

EN

The paper analyses the motivation and functions of the detoponymic urbanononyms that came into existence between the years 1998 and 2011. The analysed names of streets and other public places in Prague are classified into four basic categories: (1) names with an orientation function, (2) names with a commemorative function, (3) names with a systemic function, (4) names expressing proprietary relationships. Unlike the names formed in the preceding periods, these newer names do not display many deviations from the usual form of detoponymic urbanonyms. This fact enables the author to devote more attention to the motivation of the individual names, though the form is also analysed within the individual motivation categories.

7

Identyfikacja ulic w siedemnasto- i osiemnastowiecznych księgach miejskich Pobiedzisk

70%

Sieradzki A.

Poznańskie Spotkania Językoznawcze

|

2015

|

issue 30

EN

A description of manners of the identification of streets in manuscript documents, which the 17th and 18th centuries municipal year books were, is the subject of the article. Three types of phrases were analysed: the phrases with a sentence determiner, the phrases with a determiner in the form of the prepositional phrase and the phrases with a determiner in the form of adjective. The essential aim of the research is to establish possible semantic structures which were the semantic sources in the process of deriving the nominal groups that have become the street names. The results of the research are as follow: 1. streets were identified almost exclusively (apart from two cases) by deriving the semantic locative relation; 2. most of the locative relations were derived from the proper names taken from beyond the city area as in the case of the town of Gniezno; 3. in few nominal groups the locative relations were derived from the proper names that were in use in the city area as in the case of the town of Pobiedziska.

8

Nazwy topograficzne w polskiej plateonimii – zakres i ewolucja terminu

61%

Oronowicz-Kida E.

Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia

|

2019

|

vol. 37

|

issue 1

EN

The aim of the article is to present the current understanding of the term topographic names in relation to Polish urban names, especially street names. The material for analysis has been extracted from numerous linguistic works published during the period between the 1960s and the second decade of the 21st century. Topographical names were introduced to Polish linguistics by Witold Taszycki, who considered them an important semantic category of local names. This term was later used in the divisions of the urban nomenclature. For years, however, it has not been possible to create a generally accepted definition of topographical street names. All proposals in this respect oscillate between a narrow (represented e.g. by Mieczysław Buczyński) and a broad (accepted e.g. by Danuta Kopertowska) understanding of this group of onyms. The review of chronologically diversified linguistic approaches to the discussed category of the title leads to the conclusion that the disputable definition issues boil down to the following questions: motivation, status of natural names, taking into account natural or artificial objects of the area, appellative or proprial basis, referring to subjective or objective properties of the object. Taking them all into account, the article eventually proposes the introduction of a new division into topographical names proper and mixed topographical names.

PL

Celem artykułu jest zaprezentowanie rozumienia terminu nazwy topograficzne w odniesieniu do polskich urbanonimów, a szczególnie do nazw ulic. Materiał do analizy został wyekscerpowany z licznych prac językoznawczych opublikowanych w okresie, którego ramy stanowią lata 60. XX wieku i druga dekada wieku XXI. Nazwy topograficzne wprowadził do polskiego językoznawstwa Witold Taszycki, uznając je za ważną kategorię semantyczną nazw miejscowych. Termin ten znalazł następnie zastosowanie także w podziałach nazewnictwa miejskiego. Przez lata nie udało się jednak stworzyć ogólnie przyjętej definicji topograficznych nazw ulic. Wszystkie propozycje w tym względzie oscylują między wąskim (reprezentowanym np. przez Mieczysława Buczyńskiego) i szerokim (przyjętym np. przez Danutę Kopertowską) rozumieniem tej grupy onimów. Przegląd zróżnicowanych chronologicznie językoznawczych ujęć omawianej kategorii mian prowadzi do wniosku, że dyskusyjne kwestie definicyjne sprowadzają się do następujących zagadnień: motywacji, statusu nazw przyrodniczych, uwzględniania naturalnych lub sztucznych obiektów terenu, apelatywnej lub proprialnej podstawy, odwoływania się do subiektywnych lub obiektywnych właściwości obiektu. Biorąc je wszystkie pod uwagę, ostatecznie w artykule zaproponowano wprowadzenie nowego podziału na nazwy topograficzne właściwe i topograficzne mieszane.

9

Laws Regarding Controversial Cultural Heritage in South Africa and the United States: Public Monuments and Street Names

61%

Rowberry R., Pirie G.

Studia Iuridica

|

2016

|

vol. 63

263-283

EN

Działania wymierzone w dziedzictwo kulturowe z zamiarem wsparcia nowych politycznych i społecznych celów w świecie antycznym i niestety obecnie było i jest powszechną praktyką reżimów autorytarnych. Faraonowie usuwali imiona swych poprzedników (i dłutowali własne) na egipskich obeliskach; król Edward I zabrał i przetransportował kamień ze Scone – szkocki kamień koronacyjny – do Opactwa Westminsterskiego w 1296; maoistowski Wielki Skok Naprzód doprowadził do zniszczenia całej chińskiej struktury feudalnej w połowie XX wieku. Naziści systematycznie bombardowali i zrównali z ziemią ponad 90% warszawskiego Starego Miasta; ISIS ostatnio zniszczyło grobowiec biblijnego proroka Jonasza w Iraku. Niszczenie dziedzictwa kulturalnego z premedytacją dotyczy także legitymowanych rządów, jak na przykład w RPA czy USA. Ma to znaczenie głównie w odniesieniu do zabytków i nazw ulic kojarzących się z kontrowersyjną przeszłością, jak niewolnictwo i nierówność rasowa. Zabytki i nazwy ulic, które łączą się z niewolnictwem i nierównością rasową, to poważne kwestie wytyczające i wzmacniające odrębną narrację kulturową, mające znaczenie na wielu płaszczyznach miejskich w RPA i USA. Ale prawu chroniącemu bądź niwelującemu kontrowersyjne zabytki i nazwy ulic w obu krajach poświęcono dotychczas mało uwagi. Niniejszy artykuł bada i konfrontuje ze sobą ramy prawne ochrony lub niwelacji kontrowersyjnych zabytków i zmieniania kontrowersyjnych nazw ulic w RPA i USA.

10

Urban names and etymological reinterpretation

61%

Walkowiak J. B.

Národopisný věstník

|

2022

|

vol. 63

|

issue 2

483-496

EN

Etymological reinterpretation, less aptly referred to as folk etymology, is a cognitive process by which less familiar (”weak”) lexical units are ‒ on various levels of consciousness ‒ reassigned to other semantic, syntactic or inflectional categories under the influence of “stronger” words or patterns, more familiar to language users. This phenomenon can be observed not only in common nouns but also among proper names, though the latter are less often subjected to scholarly analysis in that respect. Moreover, while there exist studies of folk etymology in settlement names and microtoponyms, usually analysing legends of how names of towns, villages or landscape features originated, not as much attention has been so far devoted to this phenomenon in relation to urban naming in Poland. This article studies the etymological reinterpretation of Polish urban names (mostly those of streets). Drawing on Witold Cienkowski’s 1972 classic model of classifying the phenomena of folk etymology, it offers its adaptation to fit the specificity of hodonyms by replacing the category of meaning with that of motivation and by the inclusion of inflection as an additional factor. The proposed classification is illustrated with examples from Polish cities.

11

Na Zakroczymskiej, na Freta: o reinterpretacji fleksyjnej nazw miejskich

51%

Walkowiak J. B.

Język Polski

|

2022

|

vol. 102

|

issue 4

66-80

PL

Przedmiotem badań jest zjawisko reinterpretacji fleksyjnej (które można traktować jako rodzaj etymologii ludowej, słuszniej zwanej reinterpretacją etymologiczną) w nazwach ulic (urbanonimach). Prowadzi ona do zmiany paradygmatu odmiany onimu, np. na Matejkach, na Strugarce, na Karasiej zamiast na (ulicy) Matejki, Strugarka, Karasia. Ekscerpcji przykładów dokonano głównie na podstawie Internetu oraz w niewielkim stopniu – prac naukowych. Wyróżniono dwanaście typów takiej reinterpretacji, egzemplifikowanych łącznie przez ponad 40 onimów. Przeanalizowano możliwe czynniki reinterpretacji, takie jak specyfika nazw własnych, częstość ich występowania i tendencje rozwojowe, ale także mechanizmy strukturalne (elipsa członu utożsamiającego, analogia wewnętrzna) i semantyczne. Podkreślono też pewne podobieństwa między efektami najczęstszego typu reinterpretacji fleksyjnej a tworzeniem potocznych nazw miejskich.

EN

The topic of the study is the phenomenon of inflectional reinterpretation (which may be understood as a kind of folk etymology, more appropriately called etymological reinterpretation) in urban names (hodonyms). It leads to a change of the inflectional paradigm of the onym, e.g. na Matejkach, na Strugarce, na Karasiej instead of na (ulicy) Matejki, Strugarka, Karasia. The examples were excerpted mostly from the Internet and – to a lesser degree – from scholarly literature. Twelve types of such reinterpretation have been identified, exemplified by a total of over 40 onyms. Possible factors contributing to reinterpretation were analysed, such as the specificity of proper names, their frequency and developmental trends, as well as semantic and structural mechanisms (internal analogy, the ellipsis of the identifying element). Some similarities were also found between the effects of the most common type of inflectional reinterpretation and the formation of informal, unconventional urban names.

12

Diachroniczna analiza nazw ulic w Schwerin an der Warthe/Skwierzyna

51%

Dubiec-Stach J.

Język. Religia. Tożsamość

|

2018

|

issue 1(17)2018

23-34

XX

Przedmiotem analizy w niniejszymi artykule są zmiany w nazewnictwie ulic w Schwerin an der Warthe/Skwierzyna. Punkt wyjścia stanowi teza, że semantyka nazwy ulic wpływała na proces przekształcenia nazw. Pierwszym etapem była zatem semantyczna klasyfikacja niemieckich nazw ulic. Analiza wykazała, iż część niemieckich nazw ulic została przetłumaczona, ale większą część całkowicie zmieniono. Proces tworzenia nowego nazewnictwa ulic był jednym ze środków polonizacji tych terenów. Większość nazw ulic w Skwierzynie oczyszczono ze wszelkich niemieckich naleciałości. Nawet spośród niemieckich nazw ulic o neutralnym charakterze przetłumaczono zaledwie co drugą.

EN

The first step of the analysis was a semantic classification of German street names as it was thought that the semantics affected the process of changes in the names of streets. The analysis showed that some of the street names were translated, the greater part, however, was completely changed. The process of new naming was one of the measures of Polonization of the areas. Most street names in Skwierzyna were cleared of any German traces. Even the street names of a neutral character were translated barely in 50 per cent.

13

Kobiety w nazwach polskich ulic nadanych w latach 2018-2022: stagnacja czy zmiana?

51%

Rutkiewicz-Hanczewska M., Walkowiak J. B.

Język Polski

|

2023

|

vol. 103

|

issue 4

91-108

PL

Przedmiotem artykułu jest ocena tempa przyrostu liczby nazw ulic motywowanych nazwiskami kobiet. Oceny tej dokonano na podstawie analizy zbioru 3329 plateonimów zamieszczonych w bazie danych TERYT. Baza ta jest kompletnym zbiorem nowych nazw miejskich w Polsce, nadanych w okresie 2018–2022. Zgromadzone dane odniesiono do pilotażowego przeglądu z początku 2018 roku, obejmującego 12 miast Polski o największej liczbie ulic, co można potraktować jako reprezentacyjną próbę badawczą. Wyniki porównania jednoznacznie wskazują na wzrost dynamiki powoływania do życia nazw ulic, u podstaw których znajdują się nazwiska kobiet (z 11% do blisko 16%). Niewątpliwie czynnikiem sprzyjającym powstawaniu plateonimów o podstawach ginekonimicznych są uwarunkowania społeczno-kulturowe, tj. polityka równościowa, dbająca o parytety we współczesnej przestrzeni społeczno-politycznej, a także setna rocznica uzyskania przez kobiety praw wyborczych i ogłoszenie roku 2018 przez Sejm RP Rokiem Kobiet. Zwraca uwagę także dynamika zmian polegająca na wyraźnym wzroście odsetka nadań patronów historycznych, zwłaszcza reprezentujących przestrzeń świecką, na niekorzyść patronów z przestrzeni sakralnej, pokazująca pewien rodzaj dalszego odwrotu od tej kategorii motywacyjnej. W zasadzie nie zmienia się panteon żeńskich patronów, wśród których do czołówki należą reprezentantki literatury polskiej: Maria Konopnicka, Eliza Orzeszkowa, Zofia Nałkowska, Maria Dąbrowska oraz Wisława Szymborska (w wypadku Noblistki odnotowano wyraźny wzrost jej popularności).

EN

The article aims to assess the rate of increase in the number of street names motivated by female figures, based on the analysis of 3,329 hodonyms entered into the TERYT database in the years 2018–2022. The collected data was juxtaposed against the data from a pilot study published in 2018, covering twelve Polish cities with the largest number of streets, which can be treated as a representative research sample. Our results clearly indicate an increase in the dynamics of creating street names based on women’s names (from 11% to nearly 16%). Undoubtedly, the factors conducive to the formation of feminine hodonyms are cultural and social, i.e. gender balance policy, concern for parity in the contemporary socio-political space, as well as the 100th anniversary of granting voting rights to women, marked by the Polish parliament declaring the year 2018 as the Year of Women. Our analysis also shows an increase of historical namesakes, especially of the secular ones (at the expense of those with religious motivation, such as saints). The top ten positions of the female pantheon remain rather stable and dominated by the literary profession (Maria Konopnicka, Eliza Orzeszkowa, Zofia Nałkowska, Maria Dąbrowska); there is, however, a marked rise in the ranking of poet Wisława Szymborska, the 1996 Nobel Prize winner.

14

Straßenverzeichnis als Geschichtsbuch Hodonyme Stettins 1871–1945

51%

Wójcik B.

Przegląd Zachodniopomorski

|

2019

|

issue 1

29-53

PL

Artykuł bada nazewnictwo przestrzeni publicznej Stettina (dziś: Szczecin), miasta położonego wówczas na terenie niemieckiego obszaru kulturowego. W omawianym okresie na terenie Niemiec istniały kolejno aż trzy systemy państwowe: Rzeszy Niemieckiej, Republiki Weimarskiej oraz państwa narodowosocjalistycznego. Analiza hodonimów oferuje wgląd w kulturę pamięci i oficjalnie promowaną politykę historyczno-kulturową, praktykowaną w poszczególnych formach niemieckiej państwowości. Autor wykazuje podobieństwa i porównuje różnice pomiędzy kolejnymi okresami, wysnuwając wnioski na temat głównych cech nazewnictwa przestrzeni urbanistycznej dla każdego z nich.

15

Память города – следы Великой Отечественной войны в названиях брестских улиц

51%

Фамелец М.

Białorutenistyka Białostocka

|

2015

|

vol. 7

PL

Artykuł poświęcony jest nazwom ulic upamiętniających bohaterów zasłużonych w walkach podczas Wielkiej Wojny Ojczyźnianej w Brześciu i okolicach. Wśród nich znalazły się nazwiska: żołnierzy, którzy brali udział w obronie Twierdzy Brzeskiej przed Niemcami w 1941 roku (А. Ф. Наганов, В. В. Шабловский, И. Н. Зубачёв, Е. М. Фомин, А. М. Кижеватов, И. Ф. Акимочкин, П. М. Гаврилов), przywódców ruchu partyzanckiego w Brześciu i w regionie (И. И. Бобров, С. И. Сикорский, Л. А Базанова, З. Ф. Поплавский, Г. А. Аржанова, В. З. Хоружа, Н. Н. Дворников) oraz żołnierzy sowieckich, którzy brali udział w wyzwalaniu Brześcia spod okupacji niemieckiej podczas II wojny światowej (Д. М. Карбышев, И. П. Гуров, Г. И. Скрипников, В. И. Загороднев, П. А. Белов, А. М. Карасёв, В. С. Попов, П. С. Рябцев, С. М. Кривошеин).

EN

This article presents street names commemorating people for their heroic fights during Great Patriotic War in Brest town and the region. These include soldiers who defended the Brest Fortress against the Nazis in June 1941 (А. Ф. Наганов, В. В. Шабловский, И. Н. Зубачёв, Е. М. Фомин, А. М. Кижеватов, И. Ф. Акимочкин, П. М. Гаврилов), the leadership of the partisan movement in the city of Brest and the district of Brest (И. И. Бобров, С. И. Сикорский, Л. А Базанова, З. Ф. Поплавский, Г. А. Аржанова, В. З. Хоружа, Н. Н. Дворников) and Soviet troops who took part in the liberation of the city of Brest from German occupation during Word War II (Д. М. Карбышев, И. П. Гуров, Г. И. Скрипников, В. И. Загороднев, П. А. Белов, А. М. Карасёв, В. С. Попов, П. С. Рябцев, С. М. Кривошеин).

16

Böhmisch Gasse, Schillerstrasse, Titova, Školní - one street, many names. Urbanonymy in the Czech borderlands during the 20th century

51%

Klemensová T.

Acta onomastica

|

2019

|

vol. 60

|

issue 1

45-62

EN

This paper focuses on urbanonyms (street names) in the Czech borderland town of Jeseník in the context of 20th-century history. In the Middle Ages the town of Jeseník (part of the Olomouc Region of the Czech Republic) was settled by Germans who became a majority of the population (thus most names were of German origin). This changed after 1945, when the Germans were expelled from the Czech borderlands and the town was resettled by Czechs from other regions, Slovaks, and returning émigrés. As a Czechoslovak town, Jeseník was part of the Eastern bloc until 1989. Street names are dependent on (political) developments in the society, therefore they were quite unstable and developed in a specific way in the Czech borderlands; in the post-1945 period this process involved Czechization and renaming. Currently just 16% of the original (pre-war) urbanonyms have been preserved (from the semantic point of view). This is especially due to the frequent use of street names for commemorative purposes during the post-1945 period; indeed, commemoration become the main motive for street naming. In the Czech borderlands, commemorative names (honouring important national figures) also appear on the outskirts of communities; this may be due to the fact that they are losing their commemorative function.

CS

Studie se zabývá urbanonymií (uličními názvy) pohraničního města Jeseník, a to na pozadí historického vývoje 20. století. Město Jeseník (Česká republika, Olomoucký kraj) bylo v době středověku osidlováno německým etnikem, které se stalo majoritou (většina jmen tedy byla německého původu). To se ovšem změnilo po roce 1945, kdy bylo německé obyvatelstvo odsunuto; Jeseník byl znovu osídlen Čechy z vnitrozemí, Slováky, reemigranty atd. Do roku 1989 byl Jeseník jako město Československa součástí východního bloku. Uliční názvy, které jsou závislé na (politickém) vývoji společnosti, proto byly v pohraničí nestabilní a měly – ve srovnání s vnitrozemím – svůj specifický vývoj (to se týká např. bohemizace po roce 1945 a přejmenování). Do současnosti se zachovalo pouze 16 % původních (předválečných) urbanonym (z hlediska motivační báze). Tento stav je především výsledkem častého užívání honorifikačního motivu v poválečné době. Honorifikace se stala hlavním motivem při pojmenování ulic. V pohraničí se honorifikační jména (oslavující významné národní osobnosti) objevují také na periferii, což může být dáno tím, že ztrácejí svou honorifikační funkci.

17

Hydronymie Ostravska v urbanonymii a v mapových pramenech

51%

Slepička J.

Acta onomastica

|

2016

|

vol. 55

332-340

EN

This study is focused on street names and historical maps of the 19th and 20th century as crucial sources providing information about hydronymy, its development and changes. This is illustrated with the region of Ostrava (the Czech Republic). There were large pond systems in the 16th and 17th centuries. Some of them are still maintained, others partially or completely disappeared from the landscape.

18

The thematization of proper names in travel literature : Czech travelogues of visits to the USSR

51%

David J., Glogarová Davidová J.

Slovo a slovesnost: časopis pro otázky teorie a kultury jazyka (Slovo a slovesnost: A journal for the theory of language and language cultivation)

|

2017

|

vol. 78

|

issue 3

195-213

EN

The article explores the thematization of proper names (anthroponyms, chrematonyms and toponyms, includings street names) in Czech travelogues describing Soviet Russia (and later the Soviet Union). The material for the study comprised 40 travelogues published in book form and relating to the period 1917–1956. The aim of the article is to demonstrate how proper names function in this type of travelogue as a means of reflecting and promoting Soviet society, its values and ideology. The article also explores how proper names – particularly name changes in response to historical developments – were presented and commented on by the authors of pre- and post- World War II travelogues. Predominantly up to 1945, naming practices under the Bolshevik regime (name changes, new personal and geographical names, the practice of giving ‘revolutionary’ names to children) were viewed as part of the creation of a new Soviet reality and a new society, and the authors emphasized the ideological value and propaganda function of proper names.

CS

Text se zabývá tematizací vlastních jmen (antroponym, chrématonym, toponym včetně uličních názvů) v českých cestopisech ze sovětského Ruska, později Sovětského svazu. Materiálem studie bylo 40 knižně vydaných cestopisů pojednávajících o období 1917–1956. Cílem studie je představit propria z daného typu cestopisů jako prostředek propagace sovětské společnosti, jejích hodnot a ideologie. Studie si rovněž všímá způsobu, jakým byla vlastní jména autory meziválečných a poválečných cestopisů prezentována a komentována. Důraz je přitom kladen na problematiku přejmenování v závislosti na historických proměnách. V období před rokem 1945 byly pojmenovací praktiky (přejmenování, nová osobní a zeměpisná jména, křty revolučními jmény) provázející bolševický režim vnímány jako součást vytváření nové sovětské reality a společnosti a byla zdůrazňována ideologická hodnota a agitační funkce proprií. Tyto procesy byly levicovými autory přijímány s nadšením jako projev pokroku a revolučních změn, ostatními pouze stroze konstatovány, či dokonce kritizovány. Po roce 1945 se v přístupu k novým pojmenováním s kritikou již nesetkáváme, a to především vlivem důsledného uplatňování jednotného striktně ideologického pohledu na sovětskou realitu a její zobrazení. Výjimkou je pouze hodnocení revolučních osobních jmen jako přežitých.

19

Słowiańszczyzna Połabska jako zapoznana motywacja niektórych urbanonimów w Poznaniu

51%

Walkowiak J. B.

Język Polski

|

2019

|

vol. 99

|

issue 3

84-97

PL

Celem artykułu jest korekta błędnych etymologii nazw niektórych ulic Poznania oraz wyjaśnienie motywacji kilku kolejnych, dotąd niejasnych. Wszystkie omawiane nazwy ulic zostały im nadane po wojnie. Razem tworzą one skupisko tematyczne, które można by określić jako „Słowiańszczyzna Połabska” – są to głównie hodonimy odmiejscowe, utworzone od przyjętych w polskiej nauce jeszcze przed wojną słowiańskich (poświadczonych bądź rekonstruowanych) nazw miejscowości i rzek w Niemczech. Tematycznie korespondują one z inną, znacznie mniej enigmatyczną grupą nazw ulic, również reprezentowaną w Poznaniu – hodonimami od nazw plemion słowiańskich, w większości również połabskich (np. Dalemińska, Milczańska, Wenedów). Wybór przez władze tej tematyki był celowy: celem było potwierdzenie odwiecznej słowiańskości wschodnich obszarów pokonanych w wojnie Niemiec, a pośrednio – propagandowe podkreślenie praw Polski do tzw. Ziem Odzyskanych.

EN

The aim of the article is to correct the erroneous etymologies of the names of certain streets in Poznań and to explain the motivation behind several more, hitherto unclear ones. All the discussed street names were bestowed after the war. Together, they form a thematic cluster, which could be described as “Polabian Slavs” – these are mainly hodonyms motivated by toponyms, derived from Slavonic (attested or reconstructed) names of towns and rivers in Germany, accepted in Polish scholarly discourse long before the war. Thematically, they correspond with another, a much less enigmatic group of street names, also represented in Poznań – the hodonyms created from the names of Slavic tribes, mostly Polabian ones (e.g. Dalemińska, Milczańska, Wenedów). Choosing this subject by the authorities was deliberate: the objective was to confirm the age-old Slavic character of the eastern areas of Germany, a country defeated in the war, and indirectly – to emphasize for propaganda purposes the Polish rights to the so-called Recovered Territories.

20

Srovnání českých a německých urbanonym na území Prahy

51%

Kalousková L.

Národopisný věstník

|

2010

|

vol. 51

|

issue 2

497-503

EN

The research of bilingual urbanonyms (names of streets) brings interesting findings not only from historical but also from linguistic point of view. The comparison between Czech and German urbanonyms, which in Prague were used simultaneously for several centuries, shows that Czech names were conveyed into two ways: on the basis of sound assimilation and translation. The linguistic analysis of the above mentioned urbanonyms reveals orthographic, word-forming and lexical peculiarities and differences.

Refine search results

An early Netherlandish episode in the mural painting in the Church of St Barbara in Kutná Hora?

Nazwy ulic Żychlina

Duchowni jako patroni ulic Krakowa i Bolonii

President Václav Havel as an inspiration for Czech urbanonymy

Świat wartości odzwierciedlony w nazwach ulic warszawskiej dzielnicy Wawer

Nová pražská detoponymická urbanonyma

Identyfikacja ulic w siedemnasto- i osiemnastowiecznych księgach miejskich Pobiedzisk

Nazwy topograficzne w polskiej plateonimii – zakres i ewolucja terminu

Laws Regarding Controversial Cultural Heritage in South Africa and the United States: Public Monuments and Street Names

Urban names and etymological reinterpretation

Na Zakroczymskiej, na Freta: o reinterpretacji fleksyjnej nazw miejskich

Diachroniczna analiza nazw ulic w Schwerin an der Warthe/Skwierzyna

Kobiety w nazwach polskich ulic nadanych w latach 2018-2022: stagnacja czy zmiana?

Straßenverzeichnis als Geschichtsbuch Hodonyme Stettins 1871–1945

Память города – следы Великой Отечественной войны в названиях брестских улиц

Böhmisch Gasse, Schillerstrasse, Titova, Školní - one street, many names. Urbanonymy in the Czech borderlands during the 20th century

Hydronymie Ostravska v urbanonymii a v mapových pramenech

The thematization of proper names in travel literature : Czech travelogues of visits to the USSR

Słowiańszczyzna Połabska jako zapoznana motywacja niektórych urbanonimów w Poznaniu

Srovnání českých a německých urbanonym na území Prahy