Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 6

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  wartościowanie w języku
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Słowa pochwały – o semantyce pewnych przymiotników oceniających

100%
Przybylska R.
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
|
2021
|
issue 16
156-165
EN
The article concerns several dozen adjectives expressing a general positive assessment in Polish. The analysis aims to reveal the concepts that motivate the semantic development of the adjectives listed above from other, more specific meanings to the evaluation meaning. The author concludes that evaluative adjectives are motivated by concepts from several specific semantic circles, e.g. ‘large size’, ‘light’, ‘rarity’, ‘unreality’ etc.
2
Publication available in full text mode
Content available

Motywacja semantyczna przymiotników wartościujących

100%
Pajdzińska A.
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
|
1995
|
vol. 7
5–20
PL
Wartościowanie, towarzyszące ludzkiemu oglądowi i przeżywaniu świata, znajduje wyraz nie tylko w ogromnej liczbie językowych wykładników ocen, lecz również głębiej, na poziomie utrwalonych w języku sądów. Analiza różnorodnych faktów językowych pozwala dotrzeć do swoistego dla danej społeczności widzenia świata, pozwala odtworzyć organizację owego świata, panujące w nim hierarchie i akceptowane wartości. Wychodząc z tego założenia autorka w swojej pracy dokładniej przygląda się semantycznej motywacji przymiotników wartościujących i próbuje odpowiedzieć na pytanie, jakie względy zadecydowały, że pewne wyrazy zyskały taki, a nie inny charakter wartościujący. Swoją analizę opiera na następujących przykładach grup przymiotników: (1) jednostki z motywacją przestrzenną (opozycja góra/dół, przód/tył, prawo/lewo; (2) będące w opozycji swój/obcy (wewnątrz czegoś – na zewnątrz czegoś); (3) których wartościujący charakter jest pochodną chrześcijańskich wyobrażeń o świecie (sfera dobra i zła, Boga i diabła); (4) motywowane przez konotacje nazw zwierzęcych (np. pieski, psi; słoniowaty; orli; kobylasty).
EN
Valuation that accompanies human perception and experience of the world is expressed not only in an enormous number of linguistic expressions of judgements, but also at a deeper level of evaluation perpetuated in language. The analysis of various linguistic facts allows for reaching a particular perception of the world in a given society. It allows to recreate the organization of the said world, hierarchies and accepted values that dominates it. Beginning with such an assumption, the author, in her analysis, takes a closer look at the motivation of evaluative adjectives and attempts to answer the question of what reasons were that some words gained their specific evaluative character. Her analysis is based on the following examples of sets of adjectives: (1) lexical units with spatial motivation (the oppositions up-down, front-back, left-right); (2) lexical units that express the opposition one of us-stranger (inside-outside); (3) lexical units whose evaluative character is a consequence of Christian belief about the world (the sphere of good and evil, God and devil); (4) lexical units motivated by the connotations of animal names (e.g. pieski, psi [ dog-like/beastly]; słoniowaty [elephant-like]; orli [eagle-like]; kobylasty [mare-like, bulky/enormous].
3
Publication available in full text mode
Content available

Niekonwencjonalny, czyli lepszy – komponent wartościujący a znaczenie słów konwencjonalny i niekonwencjonalny w języku polskim

100%
Gumowska I.
Acta Humana
|
2015
|
vol. 6
EN
The aim of this article is to describe the interpenetration of the descriptive and the evaluative components in language on the basis of a pair of antonymous adjectives conventional/unconventional as well as to analyse their contextual evaluation. The research material is composed of the dictionary data and concordances of the analyzed adjectives derived from The National Corpus of Polish (Narodowy Korpus Języka Polskiego). The conducted analysis has revealed the possibility of classifying the discussed adjectives into the group of words used for expressing description and evaluation. Furthermore, the investigation of the collected data has indicated that the Polish language tends to attribute negative values to the aspects widely assumed to be conventional, whereas positive evaluation is ascribed to the unconventional ones. Thus, in the case of the analysed words, the descriptive component is not parallel with the evaluative one. Something that is conventional according to dictionary definitions is consistent with the norm and expected by the society but, at the same time, it is assessed as secure, boring, uninteresting and unoriginal. Something that is unconventional, in turn, even though not established in accordance with widely accepted norms, is perceived as interesting, astonishing, brave, but also dangerous and unrecognized. It can be acknowledged, then, that in the case of the analyzed words the existing discrepancy between the descriptive and evaluative components is a sign that language follows the constantly changing reality which nowadays values a person who is able to play with convention rather than only comply with it.
PL
Celem niniejszego artykułu jest próba opisu sposobu przenikania się komponentu opisowego i oceniającego w języku na przykładzie antonimicznej pary przymiotników konwencjonalny/niekonwencjonalny, a także analiza ich wartościowania kontekstowego. Materiał badawczy stanowią dane słownikowe oraz konkordancje analizowanych przymiotników zaczerpnięte z Narodowego Korpusu Języka Polskiego. Przeprowadzona analiza pozwala zaliczyć omawiane przymiotniki do słów opisowo-wartościujących i zauważyć przypisywanie w języku polskim negatywnej ewaluacji temu, co jest oceniane jako konwencjonalne, a pozytywnej temu, co niekonwencjonalne. Komponent opisowy, definicyjny, nie jest więc w przypadku tych słów tożsamy z komponentem wartościującym. Coś, co jest konwencjonalne według definicji słownikowych jest zgodne z normą, jest oczekiwane przez społeczność, jednocześnie jest oceniane jako bezpieczne, ale nudne, nieciekawe, nieoryginalne. Zaś to, co jest niekonwencjonalne, choć zakłada nieprzestrzeganie ogólnie przyjętych i akceptowanych norm, jest postrzegane jako coś ciekawego, zaskakującego, odważnego, choć niebezpiecznego, nierozpoznanego. Można uznać, że ów rozdźwięk między komponentem opisowym i wartościującym w przypadku przeanalizowanych słów jest znakiem podążania języka za zmieniającą się rzeczywistością, w której współcześnie wyżej ceni się człowieka potrafiącego nie tyle przestrzegać konwencji, co z nią grać.
4
Publication available in full text mode
Content available

Metamorfozy wyglądu celebrytów jako przedmiot wartościowania w dyskursie polskich portali rozrywkowych

84%
Jarosz M. A.
Studia Medioznawcze
|
2022
|
issue 4
1299-1311
EN
The aim of the study was to try to answer the following questions: whether and how often metamorphoses of the appearance of celebrities become the subject of interest of Polish entertainment portals? What linguistic methods of evaluation are used by the authors of the discussed publications? Which changes in the appearance of famous people are considered positive and which negative? Does the vision of an attractive appearance emerge from the discussed publications in line with the assumptions of the body positivity movement present in social media? Research methods: It is recognized that language is a carrier of values and a tool for expressing them. By analyzing certain elements of the language system in the message, one can make conclusions about what is a value or anti-value for the sender of the message. Using these assumptions, an analysis of the linguistic layer of the discourse on body metamorphoses of famous people visible in Polish entertainment portals was carried out. Results and conclusions: The observations made showed that seemingly informative messages are in fact carriers of unambiguous assessments. They indicate and define what is good and what is bad in appearance. The vision of the ideal appearance and body outlined in them quite precisely does not fit in with the assumptions of the current movement that promotes the acceptance of body diversity. Cognitive value: The presented results provide knowledge about the image of the ideal body and appearance currently disseminated in entertainment portals. This seems important if we take into account the large number of recipients of the discussed messages and assume that they have an impact on shaping the current canons of beauty.
PL
Celem badania była próba udzielenia odpowiedzi na pytania: czy i jak często metamorfozy wyglądu celebrytów stają się przedmiotem zainteresowania polskich portali rozrywkowych; z jakich językowych sposobów wartościowania korzystają autorzy omawianych publikacji; jakie zmiany wyglądu znanych osób są uznawane za pozytywne, a jakie za negatywne; czy wizja atrakcyjnego wyglądu wyłaniająca się z omawianych publikacji wpisuje się w założenia ruchu body positivity obecnego w mediach społecznościowych? Metody badań: uznaje się, że nośnikiem wartości i narzędziem służącym ich wyrażaniu jest język. Analizując określone elementy systemu językowego w przekazie, można wnioskować o tym, co jest wartością lub antywartością dla nadawcy komunikatu. Korzystając z tych założeń, przeprowadzono analizę językowej warstwy dyskursu dotyczącego metamorfoz ciała znanych ludzi, widocznego w polskich portalach rozrywkowych. Wyniki i wnioski: poczynione obserwacje pokazały, że pozornie informacyjne przekazy to w rzeczywistości nośniki jednoznacznych ocen. Wskazują i definiują to, co w wyglądzie dobre, i to, co złe. Dość precyzyjnie nakreślona w nich wizja idealnego wyglądu i ciała nie wpisuje się w założenia nurtu promującego akceptację cielesnej różnorodności. Wartość poznawcza: przedstawione wyniki dostarczają wiedzy o obrazie idealnego ciała upowszechnianym aktualnie w portalach rozrywkowych. Wydaje się to istotne, jeśli wziąć pod uwagę dużą liczbę odbiorców omawianych przekazów i przyjąć, że mają one wpływ na kształtowanie obowiązujących kanonów piękna.
5
Publication available in full text mode
Content available

Obraz Krakowa w języku poetyckim Wincentego Byrskiego

67%
Olma M.
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
|
2019
|
issue 14
142-156
EN
The material basis of the paper is an unpublished collection of 47 sonnets by Wincenty Byrski, a poet from Podbeskidzie region. The author of the study discusses the language level of the poems (mainly lexis) in order to reconstruct the picture of Cracow preserved in the texts. According to the analysis, the poet used vocabulary and morphological forms which were known in the Polish language in previous centuries, as well as pompous lexis. Description of architectonic objects and other urban landscape elements was accompanied by their evaluation, which reflected historiosophy and the system of moral values, preferred
6
Publication available in full text mode
Content available

Językowy obraz śmierci w opowiadaniach pt. Niebo dla akrobaty Jana Grzegorczyka

51%
Wrześniewska-Pietrzak M.
Poznańskie Spotkania Językoznawcze
|
2017
|
issue 34
EN
The article describes the linguistic image of death presented in the book by Jan Grzegorczyk Niebo dla akrobaty. The image of death described is in line with its perception in Christianity. Jan Grzegorczyk describes death as a way, passage from life in the earth to life after earthly life that is an inseparable element of human life. The author uses different linguistic ways of describing death and talking about it. Among them there are: metaphors, metonymies, euphemisms and different ways of expressing the taboo in language. Grzegorczyk also presents an evaluation of death that depends on the observer or the dying person. This transcendental way of perceiving death reveals its positive meaning. Jan Grzegorczyk also highlights the difference between the understanding of death today, and the Christian vision of it. Death is not only the decay of the human body, but also it is the moment of passage to God, it is a transcendental experience that places everybody in front of the sacrum.
PL
Artykuł przedstawia obraz śmierci odczytany z języka opowiadań Jana Grzegorczyka zawartych w zbiorze Niebo dla akrobaty. Autor, podejmując problematykę odchodzenia, wpisuje się w ciąg literackich sposobów mówienia o śmierci. Zawarta w opowiadaniach wizja śmierci zgodna jest z jej postrzeganiem w perspektywie porządku chrześcijańskiego. Jest bowiem drogą, przejściem do życia po życiu ziemskim, stanowi nieodłączny element ludzkiego życia, uniwersalny i niezmienny. Jej obraz Grzegorczyk przedstawia za pomocą różnorodnych środków językowych, wśród których najczęstsze są metafory i metonimie, służące również swoistej eufemizacji i tabuizacji śmierci. Przedstawiając perspektywę chrześcijańską, autor nie stroni od aksjologizacji śmierci, pokazując, iż jej wartościowanie wiąże się z waloryzacją dokonywaną przez postrzegający lub doświadczający podmiot. Znak wartości śmierci z perspektywy transcendentnej jest bowiem zawsze dodatni. Ukazując wielorakie oblicze śmierci, Jan Grzegorczyk pokazuje, iż jej pełen obraz wykracza poza współczesne postrzeganie śmierci – nie jest ona bowiem tylko cielesnym doświadczeniem, umieraniem, rozpadem, lecz również duchowym i transcendentnym, stawiającym człowieka wobec sacrum.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.