Search results

1

Przymioty i zadania żony według Jana Chryzostoma

100%

Krynicka T.

Vox Patrum

|

2009

|

vol. 53

113-121

EN

Like many others Church fathers John Chrysostom considers virginity preferable to marriage. At the same time, being an interpreter of Saint Paul’s doctrine, he repeats that marriage is a splendid God’s mystery (Ephesians 5, 31-33). That is why he explains to the Christian men what kind of women they have to marry in order to become happy husbands, as well as draws Christian wives’ attention to their duties. According to Chrysostom, a man who seeks a wife should follow example of the servant, sent by Abraham back to his homeland to get a bride for his son, Isaac. First of all, he must aim to find a righteous woman. Bride’s wealth, as well as physical beauty are able to make her husband happy only provided that she lives faithfully serving God. Saint John teaches that God expects married Christian women to submit to their husbands, to live a chaste life, to take care of household while the man is about his public business, to be modest in their appearance and manners. Many times he sharply points out women’s vices and faults. On the other hand he holds in high esteem their virtues and sensibility, as well as demands that husbands should love their wives, treat them with respect, be loyal to them. Analyzing female characters pictured by John Chrysostom, we often come across the types well-known through ancient Greek poetry.

2

Ideał żony w homiliach św. Jana Chryzostoma

88%

Zgraja B.

Studia Elbląskie

|

2012

|

vol. 13

153-166

EN

This article is an attempt to sketch out the Chrysostom’s ideal of a wife, on the basis of his homilies delivered in Antioch. In brief, this ideal should be understood as a realization of Christ’s commandment to love God and the neighbor. It is a call to the wife to undertake all necessary actions related to the material and spiritual sphere of a person, which serve not only the good of the individual, the family, but also the good of the society. So, according to Chrysostom’s ideal, the wife should, besides a broadly understood evangelization activity, perform also the function of a „guard of the home“, „guard of the state“, and be a teacher and educator. The realization of such outlined model of perfecting, undoubtedly conducive to many virtues that come into being, as well as assuming their development, requires furthermore a presence of the virtue of humility, modesty, fear of God, and faith in God’s Providence, as indispensable to its realizing; the virtues should be preceded by acquirement of a right hierarchy of values. In other words, the ideal of a wife, postulated by Chrysostom is, as it seems, a care about the, initiated in the sacrament of baptism, unity with God through unceasingly realized and deepened fidelity to Christ’s commandment of love god and neighbor.

3

Portret żony idealnej w wygnańczej twórczości Owidiusza

88%

Kruk K.

Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae

|

2012

|

vol. 22

|

issue 1

59-72

EN

Ovid’s poetry from exile conveys numerous images of a perfect wife. The poet constantly reaches for the abundance of myth, only to underline that his own beloved one needs not to be ashamed or intimidated when compared to Penelope, Andromache or Alcestis. While praising traditional feminine virtues, namely pudicitia, virtus, fides and probitas, Ovid fails not to create an original portrait of a complex female personality, depicting his left-behind wife as a grieving widow, longing lover and devoted priestess. The way in which Ovid approaches the topic of love and femininity constitutes a certain novum throughout his poetry: never before had he paid such attention to a historical feminine figure. Once and for all abandoning the issue of amor tener, Ovid, in his dialogue with his wife, focuses around the idea of communicating love and pain in times of grievous separation.

4

Małżeństwo w językowym obrazie świata. Na przykładzie paremii w języku polskim, rosyjskim i angielskim

87%

Kuligowska K.

Studia Rossica Posnaniensia

|

2020

|

vol. 45

|

issue 2

EN

The essence of marriage is being widely discussed in the last few decades in many social circles and at many different levels. From the linguistic point of view it is usually characterised on the basis of man’s and woman’s roles in their relationship. The aim of the paper is to present the view of marriage in Polish, Russian and English proverbial phrases. For the purposes of the article about 350 Polish and Russian and about 300 English proverbs have been subjected to cognitive analysis. The research proves that the concept of marriage is roughly universal in all three languages and it presents definitely an androcentric perspective. Wives in proverbs are shown in a very unfavourable light as grouchy, quarrelsome, unfaithful and narrow-minded human beings. Marriage reflected in sayings is usually a burden which diminishes man’s happiness and may even lead to his sickness, fast aging and death. What is more, quite a lot of proverbial phrases in all three languages under study foster violence against women. The concept of marriage presented in proverbs is undoubtedly a reflection of the old way of thinking and the old system of values, but the preliminary research of anti-proverbs, i.e. more modern expressions, proves that it has not undergone any fundamental changes in the language awareness of the Polish, Russian and English native speakers.

5

Дечанска повеља кнегиње Милице – монахиње Јевгеније

63%

Томин С., Половина Н.

Poznańskie Studia Slawistyczne

|

2016

|

issue 11

219-232

EN

This paper deals with the Dečani Monastery Charter of Princess Milica – nun Eugenia (1397) in the light of her royal and founding activities, as well as her literary creativity. The certificate with which Princess Milica returns to the Monastery of Visoki Dečani its deprived estates and gives it the new ones represents an autobiographical written document of high artistic value, but also a peculiar picture of the epoch which is projected through the image and work of one of the most intelligent women of Serbian Middle Ages.

6

Zadania kobiety w rodzinie chrześcijańskiej według św. Jana Chryzostoma

63%

Dera M.

Polonia Sacra

|

2017

|

vol. 21

|

issue 4(49)

127-148

PL

Artykuł przedstawia stanowisko jednego z najwybitniejszych homiletów starożytności chrześcijańskiej w temacie roli kobiety w małżeństwie i rodzinie. W opracowaniu ukazano poglądy Chryzostoma, które wyróżniały go na tle innych ojców Kościoła. W pierwszej części przedstawiono kontekst kulturowy nauczania biskupa Konstantynopola. Ukazano postrzeganie roli kobiety w kulturze antycznej grecko rzymskiej, w judaizmie oraz w nauczaniu św. Pawła z Tarsu. W drugiej części artykułu przedstawiono poglądy Chryzostoma na temat kobiety jako żony i matki. W trzeciej części opracowania ukazano relacje między kobietą i mężczyzną. Celem artykułu było ukazanie wyjątkowości nauczania św. Jana Chryzostoma na temat roli kobiety w rodzinie chrześcijańskiej. Ta wyjątkowość przejawiała się w docenianiu wartości żony i matki jako współodpowiedzialnej za wychowanie dzieci i mającej swój aktywny udział w kształtowaniu chrześcijańskiego charakteru rodziny.

EN

In the article the views of one of the greatest early Christian preachers on the role of women in marriage and the family are portrayed. In this work the views of Chrysostom are discussed, which distinguishes him among other Church fathers. In the frst part of the article the cultural context of the doctrine of the Bishop of Constantinople is shown. It depids how the role of women in the Greco Roman antiquity culture, as well as in Judaism and the doctrine of Paul of Tarsus was considered. In the second part Chrysostomos point of view on the woman as a wife and mother is depicted. In the third part the relationship between woman and man is discussed. The aim of this article is to show the peculiarity of St. John Chrysostom’s views on the role of women in the Christian family. This peculiarity is that the role of the wife and the mother is appreciated and that the woman is seen as responsible for the education of children and that she is actively involved in shaping the Christian character of the family.

7

Rola ojca na podstawie XX homilii św. Jana Złotoustego do Listu do Efezjan

63%

Jackov D.

Polonia Sacra

|

2014

|

vol. 18

|

issue 4

EN

The division of family responsibilities, which are designed for each household member and harmonious family relationships are one of the most important keynotes of St. John’s Chrysostom preaching. In order to explain this issue he wrote homily on the Epistle to the Ephesians. According to it, the role of father in household is based on following Christ. Husbant’s relationship to his wife, especially respect for her, should be built by analogy to the relationship between Christ and the Church. The author calls the family a “small church”, comparing it to the Church as the Mystical Body. Living of the “small Church” is permeated with prayer and Holy Scripture reading. Firstly husband – the head of the family, performs the following Christian actions: reads inspired texts, strengthens himself by the sacrament of the Eucharist (that is, he takes the Holy Communion). And thanks to that going to church and celebrate the Lord’s Day, are the usual practice of all members of the parva Ecclesia.

PL

Podział obowiązków rodzinnych, które są wyznaczone dla każdego członka rodziny, oraz harmonijne relacje rodzinne są kwestiami kluczowymi w myśli Jana Chryzostoma. Temu zagadnieniu poświęcił on homilie do Listu do Efezjan. Rola ojca w rodzinie wypływa z naśladowania Chrystusa. Jego relacja do żony, zwłaszcza szacunek dla niej, ma być budowana na relacjach Chrystusa do Kościoła. Nazywa rodzinę małym Kościołem, porównując ją do Kościoła jako Ciała Mistycznego. Życie „małego Kościoła” jest przeniknięte modlitwą oraz czytaniem Pisma Świętego. Najpierw mąż – głowa rodziny, wykonuje następujące praktyki chrześcijańskie: czyta teksty natchnione, czerpie siłę z sakramentu Eucharystii (czyli przystępuje do Komunii Świętej). Chodzenie do kościoła oraz świętowanie Dnia Pańskiego pozostają zwykłą praktyką wszystkich członków parva Ecclesia.

8

Ślub, rozwód, kohabitacja – w opinii Polek i Brytyjek

63%

Dobosz D.

Pedagogika Społeczna

|

2012 (R. XI)

|

issue 4(46)

83 – 96

PL

Artykuł stanowi relację z badań przeprowadzonych w latach 2011-2012, dotyczących percepcji małżeństwa i kształtu rodziny przez dwie generacje Polek i Brytyjek, w kontekście coraz wyższego poziomu wykształcenia kobiet, wzrostu ich aspiracji zawodowych i edukacyjnych oraz aktywnego uczestnictwa w rynku pracy. W badaniu zastosowano metodę sondażu diagnostycznego oraz techniki badania postaw, a próbę reprezentacyjną stanowiło 421 kobiet w przedziałach wiekowych: 20-25 lat oraz powyżej 45 roku życia. Badania wykazały, że wśród polskich kobiet dominuje tendencja do tworzenia związków małżeńskich opartych na partnerstwie, zaś wśród Brytyjek obok partnerstwa występuje dążenie do utrzymywania tradycyjnego podziału obowiązków w rodzinie. Znaczna część badanych z Wielkiej Brytanii nie zamierza w ogóle wstępować w związek małżeński ani mieć w przyszłości dzieci. Najpopularniejszym modelem rodziny w Polsce jest nadal model 2+2, rośnie jednak liczba kobiet planujących tylko jedno dziecko, natomiast w Wielkiej Brytanii preferuje się trójkę i więcej dzieci, gdzie posiadanie większej ilości potomstwa jest umotywowane ekonomicznie.

EN

The article is a report from a study conducted in 2011-2012 and touches on the perceptions of marriage by two Polish and British women's generations in the context of more higher level of women education, growth of their professional and educational ambitions, and the active participation in the work market. In the study, I used the diagnostic poll method and the technique of investigation of attitudes. The representative group calculated 421 women in the age compartments: 20-25 years as well as up to 45 years old.The research has shown that among Polish women there is a tendency to create marriages based on partnership, and among British women partnership exists along with the desire to maintain the traditional division of responsibilities in the family. The majority of respondents from the UK doesn’t intend to get married or have children in the future at all. The most popular family model in Poland is still a model of 2 +2, however the number of women planning to have only one child is increasing, while in Britain they prefer three or more children, as higher number of offspring is motivated economically.

9

Święta Anna - ideał żony i matki w starożytnym i staropolskim piśmiennictwie apokryficznym

63%

Wojtowicz M.

Prace Literaturoznawcze

|

2016

|

issue 4

87-98

EN

The article consists of the comparative analysis of chosen apocrypha originating from the Modern Era (the Gospel of Pseudo-Matthew and the Protevangelium of James) and the Old Polish times (the Life of Saint Anne Jan's from Koszyczek, The History of Saint Anne Mikołaj's of Wilkowieck and some initial fragments from The Przemysl Meditation).The aim of the analysis is the way of the presentation of Saint Anne (the mother of Virgin Mary) in selected literary texts. In the course of the analysis the story of the heroine, which is created from five cited literary works, is also reminded. Great emphasis is put on the family genealogy of the saint and the prefigured behaviour of its individual family members. The goal of the study is to show that Saint Anne plays mainly a moralistic role in the apocrypha. Sheembodies a model of an ideal wife and mother which is particularly recommended in the old Jewish and old Polish communities. In the article there are also many examples of the behaviour of the characters, which are also placed in a historical context and the Bible. What is more, there are some references to hagiographical studies. In the end the conclusions based on the analysis emphasise the role of such presentations for Christian society.

10

"Coniugalia praecepta" Plutarcha o życiu żon

63%

Budzanowska-Weglenda D.

Vox Patrum

|

2016

|

vol. 65

99-117

EN

The good wife, as Plutrach taught, ought to have no feeling of her own, but she should join with her husband in seriousness and sportiveness, in soberness and laughter. The husband has to be pure and clean from all connexion with others when he approach his wife and her virtue, her exclusive devotion to her husband, her constancy, and her affection, ought to be most in evidence. The man ought to exercise control over the woman, not as the owner has control over a piece of property, but, as the soul colonists the body, by entering into her feelings and being knit to her through goodwill. He is teacher of philosophy, she is his disciple: for his wife husband must collect from every source what is useful and carrying it within his own self impart it to her, and then discusses it with her, and makes the best of these doctrines her favourite and familiar themes.

11

Rola ojca na podstawie 20. homilii Jana Złotoustego na list św. Pawła do Efezjan

63%

Yatskov D. y.

Vox Patrum

|

2013

|

vol. 60

513-523

EN

The division of family responsibilities, which are designed for each household member and harmonious family relationships are one of the most important keynotes of St. John’s Chrysostom preaching. In order to explain this issue he wrote homily on the Epistle to the Ephesians. According to it, the role of father in household is based on following Christ. Husbant’s relationship to his wife, especially respect for her, should be built by analogy to the relationship between Christ and the Church. The author calls the family a “small church”, comparing it to the Church as the Mystical Body. Living of the “small Church” is permeated with prayer and Holy Scripture reading. Firstly husband – the head of the family, performs the following Christian actions: reads inspired texts, strengthens himself by the sacrament of the Eucharist (that is , he takes the Holy Communion). And thanks to that going to church and celebrate the Lord’s Day, are the usual practice of all members of the parva Ecclesia.

12

Tradycyjna rola w nietradycyjnej rodzinie. Transnarodowa migracja polskich żon i matek – studium przypadku

63%

Muszel M.

InterAlia: Pismo poświęcone studiom queer

|

2013

|

issue 8

8

PL

Płeć kulturowa oraz wynikające z niej role i relacje rodzinne w znacznym stopniu kształtują życie rodzinne polskich rodzin doświadczających migracji transnarodowych. Tradycyjnie realizowane role genderowe związane z byciem matką i żoną kształtują doświadczenia i postawy życiowe polskich emigrantek w Irlandii, począwszy od decyzji o migracji, poprzez relacje członków rodziny w trakcie separacji, aż po reunifikację rodziny. Próba kontynuacji realizacji tradycyjnej roli w rodzinie pomimo tejże separacji jest wyrazem prób zachowania poczucia kobiecej tożsamości i prowizorycznej władzy kobiet w sferze domowej.

EN

Family gender roles and family relationships influence the lives of Polish transnational families to a great extent. Traditionally adopted gender roles connected with being a mother and wife largely shape the experience and attitudes of Polish female migrants in Ireland: starting with the decision about the migration, through family relations during the separation period, and ending up at the point of reunion. Attempts to continue to perform the traditional role of a mother and wife in the face of the transnational migration is an effort to preserve Polish women’s sense of identity as well as provisional power within their families.

13

Osobowość narcystyczna w literaturze (opowiadanie Żona Antoniego Czechowa)

51%

Sadecki A.

Przegląd Rusycystyczny

|

2022

|

issue 4

151-164

RU

Предметом интереса в настоящей статье является проблема нарциссизма в литературном осмыслении. Теоретической основой служит мысль Саймона Барона-Коэна. У героя рассказа Жена – Павла Андреевича Асорина – обнаруживаются многие черты нарциссизма, что влияет на художественный мир произведения: отношения с другими героями (прежде всего – с женой Натальей) и повествовательную структуру (повествование от первого лица). Чехов показывает процесс переоценки ценностей героем - переосмысление жизни позволяет Асорину лишь отойти на задний план, однако отсутствие эмпатии не может быть легко восполнено, что влияет на невозможность полного хэппи-энда.

EN

The subject of interest in this article is the problem of narcissism in literary terms. The reflection of Simon Baron-Cohen serves as the theoretical basis. In the protagonist of the short story The Wife - Pavel Andreitch Asorin - many narcissistic features can be distinguished, which translates into the world of the story, the relations between the characters (primarily the relationship with his wife, Natalya), and the narrative structure (first-person narrative). Chekhov shows the protagonist's reevaluation of values, but the changes in the perception of life only allow Asorin to withdraw into the background. The lack of empathy cannot be easily filled, which ultimately results in the lack of a full happy ending in the short story.

PL

Przedmiotem zainteresowania w niniejszym artykule jest problem narcyzmu w ujęciu literackim. Jako podstawa teoretyczna służy refleksja Simona Barona-Cohena. U bohatera opowiadania Żona – Pawła Andriejewicza Asorina – można wyróżnić wiele cech narcystycznych, co ma przełożenie na świat przedstawiony opowiadania, relacje między postaciami (przede wszystkim na relację z żoną Natalią) oraz strukturę narracyjną (narracja pierwszoosobowa). Czechow ukazuje proces przewartościowania wartości przez bohatera, ale zmiany w postrzeganiu życia pozwalają Asorinowi jedynie na wycofanie się na dalszy plan. Braki empatii nie mogą być uzupełnione w prosty sposób, co wpływa na ostateczny brak pełnego happy endu w utworze.

14

"Mężowie, miłujcie żony, jak Chrystus umiłował Kościół" (Ef 5,25-33)

51%

Kudasiewicz J.

Vox Patrum

|

1985

|

vol. 8

81-88

FR

Le but du communique c’est d’attirer l’attention sur les vieux et nouveaux elements contenus en Eph 5,22-33.

15

Kobiety w życiu króla Kazimierza Wielkiego w świetle Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae Jana Długosza

51%

Wójcik G.

Lubelski Rocznik Pedagogiczny

|

2015

|

vol. 34

|

issue 1

EN

The article is an attempt to show the role of women in the life of King Casimir III The Great on the basis of Annales Seu Cronicae Incliti Regni Poloniae by Jan Długosz. Not only does the text describe his romances and wives, but also the relations with his mother, sister and daughters. Even at the beginning of his first marriage a conflict between Casimir’s mother Jadwiga and his newlywed wife Anna emerged. Both women wanted to be the Queen of Poland. Jadwiga’s withdrawal helped to adjust the quarrel. Casimir the Great was extremely fond of women, which drove him into chronic adultery. He paid special attention to their appearance. He maintained numerous lovers and prostitutes he used to visit. Nevertheless, only the second of his three wives, Adelaide could not bear the situation and after she had spent long years during which Casimir’s presence was scarce, she returned to her father’s home. Casimir would often treat women in an instrumental way and he must have harmed them with his behavior, however, he did take care of his daughters and other women related to him by blood. His relations with women can be illustrated to some extent by his attitude to the Virgin Mary. On the one hand, he worshipped her in Wiślica but on the other hand, he could not abstain from hunting on a holiday devoted to the Virgin Mary. Casimir could have sworn to change for the better even to the pope, but his inclination was too strong and he would soon return to his old sins. Długosz claims that the punishment for his debauchery was the end of the dynasty. Nevertheless, it should be noticed that the king took proper care of widows and the poor, including women. That is why impecunious women paid him the last tribute with deep regret.

PL

Artykuł jest próbą ukazania miejsca kobiet w życiu króla Kazimierza III Wielkiego w oparciu o Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae Jana Długosza. Przy referowaniu zagadnienia nie ograniczono się jedynie do żon i miłostek Kazimierza Wielkiego, lecz wspomniano także o jego matce, siostrze oraz córkach. Już u progu jego pierwszego małżeństwa doszło do konfliktu pomiędzy matką Kazimierza, Jadwigą, a nowo poślubioną Anną. Chodziło o to, która z kobiet ma być uważana za królową Polski. Ustąpienie Jadwigi pozwoliło zażegnać ten spór. Kazimierz Wielki miał wielką słabość do kobiet i często popadał w grzech cudzołóstwa. Zwracał uwagę przede wszystkim na ich wygląd zewnętrzny. Utrzymywał wiele kochanek i nierządnic, z którymi się spotykał. Jednak spośród trzech kolejnych żon króla tylko druga, Adelajda, nie mogła wytrzymać tej sytuacji i po wielu latach przeżytych prawie bez obecności króla wróciła do ojcowskiego domu. Kazimierz nieraz traktował kobiety przedmiotowo i niejednej z nich wyrządził krzywdę swym postępowaniem. Troszczył się natomiast o swoje córki i inne kobiety związane z nim więzami krwi. Wiele światła na jego postawę wobec kobiet wnosi jego odniesienie do Matki Bożej. Z jednej strony oddawał hołd Maryi czczonej w Wiślicy, a z drugiej strony nie potrafił się powstrzymać od polowania w święto maryjne. Kazimierz mógł wielokrotnie obiecywać swoją poprawę i porzucenie cudzołóstwa, nawet papieżowi, ale miał słabą wolę i wciąż wracał do starych grzechów. W opinii Jana Długosza karą Bożą za rozpustę Kazimierza Wielkiego było to, że ród królewski wyginął. Należy jednak zauważyć, że król otaczał troską wdowy oraz ludzi biednych, pośród nich także kobiety. Dlatego gdy umarł, kobiety z ludu żegnały go z wielkim żalem.

16

El Espíritu Santo en su índole trinitaria y esponsal según Guillermo de Saint Thierry

51%

Reyes-Gacitúa E.

Verbum Vitae

|

2020

|

vol. 37

|

issue 1

201-213

PL

Teolog i mistyk Wilhelm z Saint-Thierry rozwinął trynitarną myśl pneumatologiczną, której osią jest dynamizm oblubieńczy. To właśnie na nim autor oparł główne założenia w dziele Expositio super Cantica cantorum: pierwsze z nich to postawienie w centrum jego zainteresowania miłości jako pierwociny Ducha; drugie to przyjęcie rozwoju piękna za źródło wszelkiego dobra w odniesieniu do wzajemności zakochanych, trzecie zaś to złączenie obojga w jednego Ducha. Opierając się na wspomnianych założeniach, podejmiemy próbę zrozumienia i analizy Unitas Spiritus jako wydarzenia ekonomicznego w życiu osoby wierzącej, dzięki któremu autor zakłada, że Duch Święty umożliwia zarówno zjednoczenie Boga Ojca z Synem, jak i Boga z ludzkością.

EN

The theologian and mysticist William of St-Thierry elaborates a pneumatological thought centering around espousal dynamism. From this place, the author’s main formulations are reflected from Expositio super Cantica canticorum: First, placing love as a primacy of the Spirit on top of its understanding; second, from the progress of beauty to the source of every good, referring to lovers’ reciprocity and, finally, from the two to only one Spirit. From these axes, we intend to understand and analyze Unitas spiritus, as an economic event in the life of a believer, from whom our author articulates that the Holy Spirit makes possible the unity of Father God and Son, as well as that of God and mankind.

ES

In his writings, the theologian and mysticist William of St-Thierry (early 12th century) elaborates a pneumatological conception centering around espousal dynamism. From this place, the author’s main formulations are reflected in the work Expositio super Cantica canticorum: First, William of St-Thierry understood love as a primacy of the Spirit; second, he elucidated the progress of beauty as the source of every good, referring to lovers’ reciprocity; and finally, he speaks of the union of the two lovers which brings them into only one Spirit. From these axes, we intend to understand and analyze Unitas spiritus, as an economic event in the life of a believer, from which our author articulates that the Holy Spirit makes possible the unity of Father God and Son, as well as that of God and mankind.

17

Stereotyp językowy kobiety w przysłowiach francuskich i polskich

51%

Pelletier C.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

1996

|

vol. 8

185–199

PL

Celem i przedmiotem rozprawy jest skonfrontowanie obrazu kobiety polskiej i francuskiej utrwalonych w przysłowiach. Są to obrazy-stereotypy, które mają charakter wyjątkowo silny i trwały, mimo że często traktuje się je żartobliwie. Przysłowia polskie i francuskie odnoszące się do kobiety skupiają się wokół następujących podstawowych haseł: kobieta/femme, żona/femme, dziewczyna/fille, panna/demoiselle, stara panna/vieille fille, wdowa/veuve. Autorka poprzez zestawienie najistotniejszych cech semantycznych oraz przekonań i symboli ukazuje podstawowe różnice i podobieństwa, jakie zachodzą w funkcjonowaniu pojęcia kobiety w języku polskim i francuskim. Podstawowe różnice dotyczą: (1) leksemów (w języku polskim jest ich siedem, zaś pole leksykalne we francuskim jest uboższe), (2) znaczeń konotacyjnych przypisanych do tych leksemów (cechy konotacyjne kobiety/femme tworzą zbiór bardzo bogaty i można go uporządkować według następujących kategorii: aspekt fizyczny, aspekt psychiczny, aspekt społeczny, aspekt seksualny).

EN

The aim and object of this paper is to confront the image of the Polish woman and the French woman as fossilized in proverbs. These are images-stereotypes that are particularly strong and persistent, despite the fact that they are oftentimes treated jokingly. Polish and French proverbs related to women concentrate on the following words: kobieta/ femme [woman], żona/ femme [wife], dziewczyna/ fille [girl], panna/ demoiselle [maiden/ young lady], stara panna/ vieille fille [spinster], wdowa/ veuve [widow]. Through a comparison of the most important semantic features, beliefs, and symbols, the author shows the most essential differences and similarities in the ways the notion of woman functions in Polish and French. The underlying differences concern: (1) lexemes (in the Polish language there are seven lexemes; the lexical field in French is much less complex), (2) connotational meanings ascribed to these lexemes (the connotational features of kobieta/ femme form a very rich set, which can be organized according to the following categories: ‘physical aspect’, ‘psychological aspect’, ‘social aspect’, and ‘sexual aspect’).

18

Obraz żony w zbiorach kaznodziejskich Antoniego Węgrzynowicza

51%

Walińska M.

Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia

|

2020

|

vol. 38

|

issue 2

EN

The aim of the article is to characterise the image of the wife in the homiletics of Antoni Węgrzynowicz. The analysis of selected excerpts from sermons dedicated to women allows us to see the following issues that are in the preacher’s area of interest: a woman’s place in marriage, obedience to her husband, responsibility for the good name of the family and raising children. The faults he particularly condemns are quarrelsomeness, vanity, and alcohol abuse. He gives different ways of disciplining women, but generally disapproves of domestic violence and points out that responsibility for a successful relationship lies with both spouses. Against the background of anti-woman literature and theology of the second half of the 17th and early 18th centuries, Węgrzynowicz’s sermons are characterised by a balanced and moderate approach.

PL

Celem artykułu jest charakterystyka obrazu żony w zbiorach kaznodziejskich Antoniego Węgrzynowicza. Analiza wybranych fragmentów kazań poświęconych kobietom pozwala dostrzec kwestie, które znalazły się w obszarze zainteresowań kaznodziei, takie jak: miejsce kobiety w małżeństwie, posłuszeństwo wobec męża, odpowiedzialność za dobre imię rodziny i wychowanie dzieci. Wady, które szczególnie potępia kaznodzieja, to: kłótliwość, próżność oraz nadużywanie alkoholu. Podaje różne sposoby dyscyplinowania kobiet, nie pochwala jednak na ogół przemocy domowej i zaznacza, że odpowiedzialność za udany związek spoczywa na obydwu małżonkach. Na tle antykobiecej literatury oraz teologii drugiej połowy XVII i początku XVIII wieku kazania Węgrzynowicza cechuje podejście wyważone i umiarkowane.

19

Metamorfoza stosunku do mężczyzn. Apulejusz o mężczyznach odpowiedzialnych za patologiczne sytuacje w rodzinie

51%

Jundziłł J.

Vox Patrum

|

2014

|

vol. 62

197-212

EN

In Apuleius novel we have a seeming attack on bad character, bad behaviour of women for example main character is turn in to donkey by the witch. If we carefully analyse his literature that cover a topic of in family relationships, it can be notice thesis that, it is husband fault, by the rash and botched decision, lack of communication, starts conflicts that sometimes lead women to commit crimes. This confirm thesis that also Church Fathers preach about great responsibility of the husbands and fathers for shaping relation in his family.

20

Volhynian Court Books as a Source for Studying the History of the Ukrainian Noble (Szlachta) Family in the 16th and 17th Centuries

45%

Voronchuk I.

Przeszłość Demograficzna Polski

|

2018

|

vol. 40

39-62

EN

At all times, for every person, the family represents the closest social group, and hence, family ties and relationships comprise the most important aspect of personal life. The history of private life, including family life has attracted close attention in historical research worldwide. However, in Ukrainian historiography, it remains on the periphery of historical research and a wide spectrum of issues regarding the history of the family have not yet been explored. Using the anthropological approach, reconstructive and comparative methods, and the method of critical analysis of documentary sources, this article discusses the approach to studying the history of the Ukrainian family. The heterogeneity in the historical evolution of different regions requires us to limit our attention in time and space, as it is rather difficult, if not impossible, to study the history of family relationships in the whole of Ukraine. In this article, we focus on the Volhynian family in early modern times. It is well understood that the study of the history of the family requires numerous, extensive and comprehensive sources. For the history of the early modern Volhynian family, such relatively well-preserved documents are recorded in judicial and administrative books, the most relevant of which are the books of castle and land courts. Created on the model of the Polish court system, in the Volhynian voivodeship, castle and land courts were established by the Second Lithuanian Statute of 1566 and existed until the middle of the 19th century. In the course of centuries, court books had a rather difficult history and many of them have been lost. Yet, the Central State Historical Archives of Ukraine in Kyiv presently retain 2,119 judicial and administrative books, of which 643 are the castle and land court books of early modern Volhynia. For a long time, court book records remained largely overlooked by Ukrainian scholars because the study of private and family life in the pre-Soviet period was not among research priorities. This article documents and emphasizes the importance and significance of castle and land court books for studying the history of the early modern Ukrainian family. An important feature of castle and land courts was that, in addition to judicial functions, they also carried out functions of notary institutions, i.e., they notarized documents of private property rights. Most agreements and records were of a financial or business nature and were settled within a family or amongst relatives. Among them are marriage contracts, dowry insurance records, gift deeds and testaments that contain detailed information on married couples and their offspring, and hence provide important data for the reconstruction of contemporary families. Purchase and sale agreements (venditio, emptio, resignatio), exchange agreements (commutatio), pledge records (obligatio), records on the division of estates among relatives (ad attentandam exdivisionum), and protests against unfair property distribution or its illicit appropriation (protestationes) are the most valuable in establishing extended family (kin) relations. Thus, a significant number of court records contain direct and explicit information on lineal and collateral consanguinity, marriage ties, and relationships among blood and close relatives. Nevertheless, the available data require verification by way of documentary research and critical analysis. The importance of court books for genealogical research has been demonstrated by prominent Polish scholars who laid the foundations of Ukrainian genealogy and constructed family trees of Ukrainian szlachta. However, the significance of court books is not confined to the reconstruction of family structures. Their importance is also in preserving and providing information on existing marriage practices and intra-family relations. In Ukrainian historiography, Orest Levitskii was among the first to rely on court books to study the history of the family. The renowned Polish scholars Aleksander Jabłonowki and Juliusz Bardach explored family relationships in 16th- and 17th-century Volhynia. Thereafter, research on the history of the Ukrainian family stalled. Therefore, in Ukrainian historiography, the history of the family, particularly in early modern times, remains a rather novel strand of research – research that requires a thorough in-depth analysis of castle and land court books that are essentially the only documentary source on this subject. Recently, inspired by the advances in academic literature including those by Polish scholars, Ukrainian historians have engaged in studying the history of the early modern Ukrainian family. Based on the court records, family trees of the ordinary Volhynian szlachta from the 15th to the 17th centuries have been constructed, which allows us to estimate various demographic statistics, such as the average birth rate and the number of children, and to characterize marriage and it is determinants, and the structure and features of family organization. The results reveal that the model of the early modern Ukrainian family differed from the contemporaneous Polish one. According to the conclusions of Polish historians and demographers, Polish society practiced the custom of late marriages. A comparative analysis of Ukrainian laws, in particular of the Statutes of 1529, 1566, and 1588, and social practices documented in court books reveals that, in contrast, early age marriages prevailed in Ukrainian lands. The re-constructed family trees of Volhynian szlachta testify to relatively high birth rates among Ukrainan szlachta that is also consistent with the early-age marriage norm. It should be noted that a complete register of early modern szlachta families from the 15th to the 17th centuries has not yet been compiled by Ukrainian historians, which hinders the estimation of the overall szlachta population. A careful critical analysis of court book documents questions some of the propositions advanced in the earlier literature on the position of women in Ukrainian society at that time. We find that the prevalent patriarchal social system with unlimited parental authority inhibited not only girls and women but also young men from exercising their free will in choosing marriage partners. Marriage was of a totally pragmatic nature, initiated by parents and, first and foremost, it served the economic and social interests of the whole family. The existing notion of ideal marital and, more generally, family relationships that was drawn upon dowry insurance records also requires critical re-examination. Numerous records show that women were often coerced by their husbands to register gift deeds to the benefit of their husbands, who in such a manner tried to appropriate their wives’ real estate property. The documents also reveal the brutal treatment of women by their husbands in everyday life. A significant number of records illustrate the relationships between parents and children, documenting their emotional complexity and diversity: from mutual understanding, love and respect to manifestations of disrespect, brutality and the cruelty of men towards women, children and elders. While Polish historiography has been engaged in the active ongoing research of family relationships, in Ukrainian historiography, such research has only just started. The analysis of contemporary Polish-Ukrainian marriage ties, the information on which is also contained in the 16th- and 17th-century court records, might appeal to both Polish and Ukrainian scholars. Overall, our analysis shows that Volhynian castle and land court books are an important systematic source for the comprehensive study of the history of the early modern Ukrainian family. They provide a significant amount of data and information that help reconstruct family structures, establish kin relations, and characterize family interactions. Court books are an invaluable source as they contain extensive, comprehensive and numerous records on the szlachta, from its highest ranks to its lowest. This allows us to understand similarities and identify differences in the marriages and family characteristics of the wealthy and poor strata of szlachta. Documents from the castle and land court books shed light not only on the degree of kinship, filiation and family ties but also on intra- and inter-family relationships, the system of values, mentality and demographic behaviour of the people in that period. The history of the early modern Ukrainian family that can be reconstructed via a thorough analysis of court books allows us to see a person 60 Iryna Voronchuk in a family circle, learn about norms of conduct, intra-family relations, human emotions and feelings.

PL

We wszystkich czasach, dla każdej osoby, rodzina stanowi najbliższą grupę społeczną i dlatego też więzy i relacje rodzinne mieszczą w sobie najważniejsze aspekty życia prywatnego. Historia życia prywatnego, włączając życie rodzinne, jest przedmiotem zainteresowania światowych badań historycznych, jednakże w ukraińskiej historiografii pozostaje na peryferiach badań, a zagadnienia związane z historią rodziny nie są jeszcze przebadane. Wykorzystując podejście antropologiczne, metody rekonstrukcyjne i porównawcze oraz metodę krytycznej analizy źródłowej, w artykule poruszono zagadnienie badań nad historią ukraińskiej rodziny. Różnorodność poszczególnych regionów pod względem historycznego rozwoju sprawia, że trudno, jeśli w ogóle to możliwe, prowadzić badania nad historią stosunków rodzinnych na obszarze całej Ukrainy. W artykule skoncentrowano uwagę na wołyńskiej rodzinie w epoce wczesnonowożytnej. Powszechnie wiadomo, że badanie historii rodziny wymaga dostępu do licznych, obszernych i wszechstronnych źródeł. W historii wczesnonowożytnej rodziny wołyńskiej takie stosunkowo dobrze zachowane dokumenty zarejestrowane są w księgach sądowych i administracyjnych, z których najbardziej istotne są księgi sądów grodzkich i ziemskich. Utworzone zgodnie z polskim systemem sądownictwa sądy grodzkie i ziemskie w województwie wołyńskim zostały ustanowione na mocy Drugiego Statutu Litewskiego z 1566 roku i istniały do połowy XIX wieku. W ciągu burzliwej historii Ukrainy wiele ksiąg sądowych zostało utraconych. Obecnie Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy w Kijowie przechowuje 2119 ksiąg sądowych i administracyjnych, z których 643 to księgi grodzkie i ziemskie wczesnonowożytnego Wołynia. Przez długi czas księgi sądowe były w dużej mierze pomijane przez ukraińskich uczonych, ponieważ badanie życia prywatnego i rodzinnego okresu wczesnonowożytnego nie należało do priorytetów badawczych. Niniejszy artykuł dokumentuje i podkreśla wagę oraz znaczenie ksiąg sądów grodzkich i ziemskich dla badania historii wczesnonowożytnej rodziny ukraińskiej. Ważną cechą sądów grodzkich i ziemskich było to, że oprócz funkcji sądowniczych pełniły one także funkcje notarialne, tj. poświadczały notarialnie dokumenty dotyczące praw własności prywatnej. Większość umów i zapisów miała charakter finansowy lub gospodarczy i była regulowana w obrębie rodziny lub wśród krewnych. Wśród nich są umowy małżeńskie, dokumenty zabezpieczające sprawy posagów, akty darowizn i testamenty, które zawierają szczegółowe informacje na temat małżeństw i ich potomstwa, a zatem dostarczają ważnych danych do rekonstrukcji ówczesnych rodzin. Umowy kupna i sprzedaży (venditio, emptio, resignatio), umowy wymiany (commutatio), rejestry zastawów (obligatio), zapisy o podziale majątku między krewnych (ad attentandam exdivisionum) oraz protesty przeciwko nieuczciwej dystrybucji nieruchomości lub jej nielegalnemu przywłaszczeniu (protestationes) są najbardziej wartościowe w ustalaniu relacji rodzinnych. Znaczna liczba akt sądowych zawiera więc bezpośrednie i wyraźne informacje na temat pokrewieństwa w linii prostej i bocznej, więzi małżeńskich i związków między spokrewnionymi i bliskimi krewnymi. Dostępne dane wymagają jednak weryfikacji badanych dokumentów i ich krytycznej analizy. Znaczenie ksiąg sądowych dla badań genealogicznych zostało ukazane przez wybitnych polskich uczonych, którzy stworzyli podwaliny ukraińskiej genealogii i sporządzili drzewa genealogiczne ukraińskiej szlachty. Nie ogranicza się ono jednak do rekonstrukcji struktur rodzinnych. Znaczenie tych ksiąg polega na tym, że przechowują one i dostarczają informacje o istniejących praktykach małżeńskich i stosunkach wewnątrz rodziny. W ukraińskiej historiografii Orest Lewicki był jednym z pierwszych, który oparł się na księgach sądowych, badając historię rodziny. Znani polscy uczeni, Aleksander Jabłonowski i Juliusz Bardach, studiowali relacje rodzinne na Wołyniu w XVI–XVII stuleciu. Następnie badania nad historią ukraińskiej rodziny utknęły w martwym punkcie. Dlatego w ukraińskiej historiografii historia rodziny, zwłaszcza wczesnych czasów nowożytnych, pozostaje raczej nowym wątkiem badań – badań, które wymagają gruntownej, dogłębnej analizy grodzkich i ziemskich ksiąg sądowych, będących zasadniczo jedynym źródłem na jej temat. Zainspirowani rozwojem stanu badań, w tym polskich, ukraińscy historycy zajęli się niedawno badaniem historii wczesnonowożytnej rodziny ukraińskiej. Na podstawie zapisów sądowych skonstruowano drzewa genealogiczne zwykłej szlachty wołyńskiej z XV–XVII wieku, co pozwala oszacować różne statystyki demograficzne, takie jak średnia liczba urodzeń i liczba dzieci, oraz scharakteryzować małżeństwo i determinanty jego zawierania oraz strukturę i cechy funkcjonowania rodziny. Uzyskane wyniki pokazują, że model wczesnonowożytnej rodziny ukraińskiej różnił się od ówczesnego polskiego. Zgodnie z wnioskami polskich historyków i demografów polskie społeczeństwo praktykowało zwyczaj późnych małżeństw. Analiza porównawcza ukraińskich praw, w szczególności Statutów z lat 1529, 1566 i 1588, oraz praktyk społecznych udokumentowanych w księgach sądowych pokazuje, że na obszarach Ukrainy przeważały małżeństwa zawierane we wczesnym wieku. Zrekonstruowane drzewa genealogiczne szlachty wołyńskiej świadczą o stosunkowo wysokim wskaźniku urodzeń wśród szlachty ukraińskiej, co jest również zgodne z normą małżeństwa we wczesnym wieku. Należy zauważyć, że kompletny rejestr wczesnonowożytnych rodzin szlacheckich z XV–XVII wieku nie został jeszcze opracowany przez ukraińskich historyków, co utrudnia oszacowanie ogólnej populacji szlachty. Uważna krytyczna analiza dokumentów sądowych kwestionuje niektóre wnioski wysunięte we wcześniejszej literaturze na temat pozycji kobiety w ówczesnym społeczeństwie ukraińskim. Powszechny patriarchalny system społeczny z nieograniczoną władzą rodzicielską utrudniał nie tylko dziewczętom i kobietom, ale także młodym mężczyznom dobrowolny wybór partnerów małżeńskich. Małżeństwo miało charakter całkowicie pragmatyczny, inicjowane było przez rodziców i służyło przede wszystkim interesom ekonomicznym i społecznym całej rodziny. Istniejące pojęcie idealnego związku małżeńskiego i, bardziej ogólnie, relacji rodzinnych, które szkicują niejako rejestry zabezpieczeń posagowych, również wymaga krytycznej ponownej oceny. Liczne zapisy pokazują, że kobiety były często zmuszane do rejestrowania aktów darowizny na rzecz swoich mężów, którzy w ten sposób próbowali przywłaszczyć sobie nieruchomości swoich żon. Dokumenty ujawniają także brutalne traktowanie kobiet przez ich mężów. Znaczna liczba zapisów ilustruje relacje między rodzicami i dziećmi, dokumentując ich złożoność emocjonalną i różnorodność: od wzajemnego zrozumienia, miłości i szacunku do przejawów braku szacunku, brutalności i okrucieństwa mężczyzn wobec kobiet, dzieci i starszych. Podczas gdy polska historiografia była zaangażowana w aktywne badania nad relacjami rodzinnymi, w ukraińskiej takie badania właśnie się rozpoczęły. Analiza ówczesnych polsko-ukraińskich więzi małżeńskich, o których informacje zawarte są również w aktach sądowych XVI–XVII wieku, może „przemawiać” zarówno do polskich, jak i ukraińskich uczonych. Wołyńskie księgi ziemskie i grodzkie są ważnym uporządkowanym źródłem wszechstronnych badań nad historią wczesnonowożytnej rodziny ukraińskiej. Dostarczają znacznej ilości danych i informacji pomocnych przy rekonstrukcji struktur rodzinnych, ustalaniu relacji międzyludzkich i charakterystyce interakcji rodzinnych. Księgi sądowe są nieocenionym źródłem, ponieważ zawierają obszerne, wszechstronne i liczne zapisy dotyczące szlachty, od najwyższych do najniższych warstw. Pozwala nam to zrozumieć podobieństwa i zidentyfikować różnice w małżeństwach i cechach rodzin bogatych i biednych warstw szlachty. Dokumenty ksiąg sądów grodzkich i ziemskich rzucają światło nie tylko na stopień pokrewieństwa, filiacji i więzi rodzinnych, ale także na relacje wewnątrzrodzinne i między rodzinami, system wartości, mentalność i zachowania demograficzne w tym okresie. Historia wczesnonowożytnej rodziny ukraińskiej, którą można zrekonstruować poprzez dokładną analizę ksiąg sądowych, pozwala zobaczyć osobę w kręgu rodzinnym, poznać normy postępowania, relacje wewnątrz rodziny, ludzkie emocje i uczucia.

Refine search results

Przymioty i zadania żony według Jana Chryzostoma

Ideał żony w homiliach św. Jana Chryzostoma

Portret żony idealnej w wygnańczej twórczości Owidiusza

Małżeństwo w językowym obrazie świata. Na przykładzie paremii w języku polskim, rosyjskim i angielskim

Дечанска повеља кнегиње Милице – монахиње Јевгеније

Zadania kobiety w rodzinie chrześcijańskiej według św. Jana Chryzostoma

Rola ojca na podstawie XX homilii św. Jana Złotoustego do Listu do Efezjan

Ślub, rozwód, kohabitacja – w opinii Polek i Brytyjek

Święta Anna - ideał żony i matki w starożytnym i staropolskim piśmiennictwie apokryficznym

"Coniugalia praecepta" Plutarcha o życiu żon

Rola ojca na podstawie 20. homilii Jana Złotoustego na list św. Pawła do Efezjan

Tradycyjna rola w nietradycyjnej rodzinie. Transnarodowa migracja polskich żon i matek – studium przypadku

Osobowość narcystyczna w literaturze (opowiadanie Żona Antoniego Czechowa)

"Mężowie, miłujcie żony, jak Chrystus umiłował Kościół" (Ef 5,25-33)

Kobiety w życiu króla Kazimierza Wielkiego w świetle Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae Jana Długosza

El Espíritu Santo en su índole trinitaria y esponsal según Guillermo de Saint Thierry

Stereotyp językowy kobiety w przysłowiach francuskich i polskich

Obraz żony w zbiorach kaznodziejskich Antoniego Węgrzynowicza

Metamorfoza stosunku do mężczyzn. Apulejusz o mężczyznach odpowiedzialnych za patologiczne sytuacje w rodzinie

Volhynian Court Books as a Source for Studying the History of the Ukrainian Noble (Szlachta) Family in the 16th and 17th Centuries