Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 12

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Kłopoty z to. Na marginesie artykułu Magdaleny Derwojedowej i Doroty Kopcińskiej

100%
Linde-Usiekniewicz J.
Poradnik Językowy
|
2016
|
vol. 737
|
issue 8
22-34
EN
The paper addresses only one issue raised in the study by Derwojedowa and Kopcińska, i.e. the surface-syntactic representation of sentences bearing the segment in question, e.g. Grać w brydża, to gram, ale tylko z bratem w parze (roughly: I do play bridge but only with my brother as a partner). According to the Authors, in such sentences to is a dependent of the verb and the dependency relation is that of modification. In this paper I argue that the so-called topical (or thematic) to (featured in the example above) shows semantic, syntactic and information structure properties that distinguish it both from the so-called focal (or rhematic) to, e.g. To w brydża gram z bratem w parze. (It is bridge that I play with my brother as a partner) and from topicalising expressions, such as jeśli chodzi o… (as to…). It is argued that topical to should be seen not as a modifying (single place) particle, but as a kind of connecting word, which joins the sentence rheme with the sentence theme, with the latter presented as emphatic one, i.e. one that excludes another potential and semantically similar themes.
2
Content available remote

El verbo de las oraciones escindidas: implicaciones teóricas

100%
Linde-Usiekniewicz J.
Studia Romanica Posnaniensia
|
2004
|
vol. 31
321-327
EN
The paper discusses some possible implications arising from the fact that in Spanish all kinds of cleft sentences are apparently pseudo-clefts and both the linking verb and the verb of the relative clause may agree with the clefted subject and possibly object.
3
Publication available in full text mode
Content available

Polskie zdania względne z wewnętrznym rzeczownikiem – wstępne rozpoznanie

100%
Linde-Usiekniewicz J.
Poradnik Językowy
|
2019
|
vol. 768
|
issue 9
26-40
EN
This paper discusses the so-called double-headed relative clauses in Polish, introduced by a special relator który to, which in sentences bearing such clauses obligatorily agrees with the internal head. Such clauses have been hitherto overlooked in most syntactic descriptions of Polish. The inquiry is based on 291 citations obtained from the National Corpus of Polish, analysed for their semantic and syntactic features. The results show that double-headed relative clauses in Polish are marked as explicitly non-restrictive (as opposed to standard relative clauses). While identical internal and external heads need to be separated by a phrase governed by the external head, there is no such constraint on nonidentical internal heads. These may have not only nominal, but also clausal antecedents. In addition, non-identity of internal and external heads allows an introduction of subjective valuation (in the internal head) and a switch from object language to metalanguage or vice versa between the governing clause and the relative clause.
4
Publication available in full text mode
Content available

Wokół uproszczonego stylu retorycznego wykładu akademickiego w języku obcym – przypadek studiów filologicznych

100%
Linde-Usiekniewicz J.
Res Rhetorica
|
2024
|
vol. 11
|
issue 1
121-137
EN
The paper discusses the impact of rhetoric style on comprehension of lectures presented in a language that is foreign to the audience. Several rhetoric devices that enhance lecture comprehension are proposed, based on rhetorical theory and both theory-driven and data-driven linguistic findings. The advocated streamlined rhetorical style draws on plain style, actio capital, and specific features of elocutio.
PL
W artykule omawia się wpływ stylu retorycznego na rozumienie wykładów w języku obcym. Proponuje się kilka typów zabiegów retorycznych, uzasadnionych z jednej strony teorią stylów retorycznych, z drugiej zaś wybranymi teoriami lingwistycznymi i wynikami badań kontrastywnych i typologicznych. Proponowany uproszczony styl retoryczny oparty jest na stylu prostym, actio capital i wybranych cechach z poziomu elocutio.
5
Publication available in full text mode
Content available

Wh+To Non-Restrictive Clauses in Polish and Related Phenomena. Part One. Wh vs. Wh-to Relative Clauses: An Overview

100%
Linde-Usiekniewicz J.
Studies in Polish Linguistics
|
2019
|
vol. 14
|
issue 2
81-99
PL
W artykule omawia się funkcje segmentu to w zdaniach względnych, zdaniach okolicznikowych i pytaniach uzupełnienia. Wykazuje się, że segment ten w wymienionych typach zdań odpowiada co najmniej trzem różnym jednostkom. Pierwsza z nich wskazuje, że mamy do czynienia ze zdaniem względnym niedefiniującym, ale koniecznie powiązanym semantycznie z treścią zdania głównego; co więcej, powoduje, iż zdania takie są akceptowalne, mimo niepoprawnej budowy składniowej. Najprawdopodobniej ten sam element może być dołączony – jako wyzwalacz presupozycji – do spójnika wprowadzającego zdanie okolicznikowe miejsca i czasu. Druga jednostka to wykładnik nawiązania, być może związany z presupozycją pragmatyczną, obecna w pytaniach uzupełnienia i w zdaniach względnych utożsamiająco-uogólniających. Trzecia jednostka natomiast, pojawiająca się w pytaniach, przekształca je w pytania retoryczne lub tetyczne. O ile ta ostatnia jednostka ma status wyrazu, o tyle wykładnik nawiązania wykazuje wszelkie własności wiązane z klitykami. Status pierwszej jednostki jest problematyczny, jako że wykazuje cechy zarówno klityki, jak i afiksu. 
EN
This paper presents a comparison between to-bearing relative clauses, adverbials and interrogatives on the one hand, vs. their to-less variants on the other, and discusses the functions associated with the presence of to. It is argued that at least three different instances of to should be distinguished. One converts relative clauses into appositive ones, which are necessarily semantically connected to the matrix clause and it makes the semantic connection override even apparent lack of appropriate syntactic connection. It attaches to relativizers, including gdzie ‘where’ and kiedy ‘when’ relative clauses. It is argued that the same segment is present in adverbials, triggering a factitive presupposition, as is the case of appositive relatives generally. The second to links the content of a kind relative, an adverbial or a wh-interrogative to previous contexts, possibly triggering a pragmatic presupposition. The third converts standard wh-interrogatives into either rhetorical or thetic questions. It is argued that while in the third instance we are dealing with a separate word and in the second with a clitic, the first to, hitherto unidentified or possibly falsely identified in relevant literature, appears to have both some characteristics of a clitic and of an affix. 
6
Publication available in full text mode
Content available

Wh+To Non-Restrictive Clauses in Polish and Related Phenomena. Part Two: Establishing the Role of to in Appositive Clauses, Adverbials and Interrogatives

100%
Linde-Usiekniewicz J.
Studies in Polish Linguistics
|
2019
|
vol. 14
|
issue 3
125-147
PL
W artykule omawia się funkcje segmentu to w zdaniach względnych, zdaniach okolicznikowych i pytaniach uzupełnienia. Wykazuje się, że segment ten w wymienionych typach zdań odpowiada co najmniej trzem różnym jednostkom. Pierwsza z nich wskazuje, że mamy do czynienia ze zdaniem względnym niedefiniującym, ale koniecznie powiązanym semantycznie z treścią zdania głównego; co więcej, powoduje, iż zdania takie są akceptowalne, mimo niepoprawnej budowy składniowej. Najprawdopodobniej ten sam element może być dołączony – jako wyzwalacz presupozycji – do spójnika wprowadzającego zdanie okolicznikowe miejsca i czasu. Druga jednostka to wykładnik nawiązania, być może związany z presupozycją pragmatyczną, obecna w pytaniach uzupełnienia i w zdaniach względnych utożsamiająco-uogólniających. Trzecia jednostka natomiast, pojawiająca się w pytaniach, przekształca je w pytania retoryczne lub tetyczne. O ile ta ostatnia jednostka ma status wyrazu, o tyle wykładnik nawiązania wykazuje wszelkie własności wiązane z klitykami. Status pierwszej jednostki jest problematyczny, jako że wykazuje zarówno cechy klityki, jak i afiksu.
EN
This paper presents a comparison between to-bearing relative clauses, adverbials and interrogatives on the one hand, vs. their to-less variants on the other, and discusses the functions associated with the presence of to. It is argued that at least three different instances of to should be distinguished. One converts relative clauses into appositive ones, which are necessarily semantically connected to the matrix clause and it makes the semantic connection override even apparent lack of appropriate syntactic connection. It attaches to relativizers, including gdzie ‘where’ and kiedy ‘when’ relative clauses. It is argued that the same segment is present in adverbials, triggering a factitive presupposition, as is the case of appositive relatives generally. The second to links the content of a kind relative, an adverbial or a wh-interrogative to previous contexts, possibly triggering a pragmatic presupposition. The third converts standard wh-interrogatives into either rhetorical or thetic questions. It is argued that while in the third instance we are dealing with a separate word and in the second with a clitic, the first to, hitherto unidentified or possibly falsely identified in relevant literature, appears to have both some characteristics of a clitic and of an affix.
7
Publication available in full text mode
Content available

Direct speech turns and narrative clues in literary prose: Gabriel García Márquez’s short story “Buen viaje, señor presidente” and its Polish translation

63%
Linde-Usiekniewicz J., Nalewajko P.
Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo
|
2014
|
issue 4(7)
109-126
PL
Prozie Gabriela Garcíi Márqueza poświęcono ogromną liczbę opracowań teoretycznoliterackich i krytycznych, jednak ich większość koncentrowała się wokół zaledwie kilku zagadnień, takich jak realizm magiczny, mit i historia, itp. Tylko niewielka część badaczy zajmowała się w swoich pracach wybranymi aspektami formalnymi twórczości kolumbijskiego pisarza. W niniejszym artykule prezentujemy propozycję badania, dla którego punkt wyjścia stanowi analiza składniowa komentarza narracyjnego towarzyszącego dialogom w opowiadaniu Buen viaje, señor presidente. Analiza ta pozwala na dogłębne odczytanie kluczem pragmatycznym wielowarstwowych sensów replik dialogowych oraz poczynienie ustaleń na temat fokalizacji. Przyjrzenie się relacjom między komentarzem narracyjnym i replikami dialogowymi w utworze umożliwia ustalenie i opisanie skomplikowanej sytuacji międzyosobowej. Zastosowanie tej samej procedury do badania tłumaczenia opowiadania na język polski pokazuje, w jaki sposób składniowe i leksykalne zmiany dokonane w komentarzu narracyjnym towarzyszącym dialogom wpływają na odczytanie replik dialogowych, a nawet na zmianę sytuacji międzyosobowej. W ten sposób staramy się zwrócić uwagę na istotność formalnych aspektów komentarza narracyjnego w analizach dialogów literackich oraz na możliwości zastosowania narzędzi stworzonych na gruncie językoznawstwa do badania utworów literackich, nawet autorów uznawanych dotąd za kanonicznych i gruntownie przeanalizowanych.
8
Publication available in full text mode
Content available

Ikoniczność, metonimia i metafora w znakach polskiego języka migowego oznaczających mówienie

63%
Linde-Usiekniewicz J., Mostowski P.
Poradnik Językowy
|
2022
|
vol. 792
|
issue 3
23-41
EN
This is the fi rst in a planned series of papers dedicated to Polish Sign Language (PJM) signs denoting speech. It presents an analysis of twenty different signs attested in the Polish Sign Language Corpus (KPJM) in terms of iconicity as well as metonymies and metaphors used in their formation. The conducted analysis showed that two classes of signs can be distinguished in the examined material: iconic signs making use of metonymy and signs motivated by a conceptual metaphor. The former refer exclusively to the production of speech as opposed to signing: the vehicle is the phonetic act (mouth movement or air movement). Metaphoric signs, in turn, consistently rely on the conduit metaphor, refer to both spoken and signed utterances, and focus on transmission of a semantic content.
9
Publication available in full text mode
Content available

Nazwy pokrewieństwa w polskim języku migowym (PJM)

63%
Linde-Usiekniewicz J., Łazińska S.
Poradnik Językowy
|
2018
|
vol. 752
|
issue 3
35-61
EN
The paper discusses kinship terms in the contemporary Polish Sign Language (PJM) against a broader typological perspective of kinship terms in spoken and sign languages. The study is partly based on the Corpus-based Dictionary of Polish Sign Language and partly on raw data from the Polish Sign Language Corpus. Particular attention is paid to polysemy of PJM kinship terms and the influence of spoken Polish on both the signifi ers and the signifi ants of PJM signs. The former is illustrated by initialised signs and mouthing, while the latter by semantic extensions of signs that mirror derivational phenomena in spoken Polish. For example the sign ‘sibling’ refers only to ‘brother’s wife’ and not to ‘husband’s sister’, and, although sign language kin terms tend not to be marked for gender, it does not mean ‘brother-in-law’. The reason for such a semantic restriction is that it extends only to senses covered by a spoken Polish term derived from ‘brat’ (‘brother’), i.e. ‘bratowa’ (lit. ‘of brother’), and not to senses covered by the loanword ‘szwagier’ (‘brother-in-law’) and ‘szwagierka’ (‘husband’s sister’). The corpus-based part of the study has revealed that the preferred method of disambiguating signs is through mouthing rather than using compound forms.
10
Publication available in full text mode
Content available

Wstęp

63%
Michalak D., Linde-Usiekniewicz J.
Adeptus
|
2020
|
issue 15
EN
IntroductionIntroduction to the 15th issue of Adeptus: Hate speech and symbolic violence in Central-Eastern Europe in the 21st century WstępWstęp do 15 numeru czasopisma „Adeptus”: Mowa nienawiści i przemoc symboliczna w Europie Środkowo-Wschodniej w XXI wieku
11
Publication available in full text mode
Content available

Argumenty w debacie o słowie na M. jako przejaw ideologii językowych

63%
Linde-Usiekniewicz J., Michalak D.
|
2022
|
vol. 36
|
issue 1
29-44
EN
In this article, we analyze a Facebook debate over the M-word (Murzyn), which traditionally has denoted a Black person in Polish, but nowadays tends to be considered offensive, at least by a number of Polish speakers. The debate took place in the summer of 2020. We focus on how people who participate in the debate justify their positions. We understand justification as a claim to legitimacy contained in an utterance. We analyze the utterances from a sociological and linguistic perspective, aiming at a reconstruction of the ideas of social order and language ideologies they express. Following Jürgen Habermas, we employ a Weberian concept of social action and the typology of legitimate rule in our sociological analysis. In our linguistic analysis, we rely on the concept of language ideology of Michael Silverstein. We have identified six types of justifications that differ in terms of the social order of language they propose. One of the types assumes that the order arises from charismatic legitimization, and more specifically, on the charisma of first persons: the ‘I’ of the speaker or the ‘we’ of a group which the speaker identifies with. Three types correspond to traditional legitimization: reliance on the socially recognized authority of a person or work; claims that the way the word has been used is natural and therefore superior to any innovation; and reliance on (good) personal memories as justification for on-going use of the M-word. We have further identified two types of justification which can be classified as legal-rational: an appeal to institutional authority, or an intellectual quest for a language rule that would determine appropriateness of the M-word. We have reconstructed linguistic ideologies underlying each utterance based on explicatures and strong implicatures in the Relevance-Theory sense of the terms. Many of these ideologies show a remarkable similarity to traditional criteria of linguistic correctness used in judgements on grammar and style. However, the linguists who specialize in prescriptive grammar are considered neither charismatic leaders nor socially recognized experts. The analysis has shown that no generally accepted social order of language could be reconstructed. Quite to the contrary, the people who participated in the discussion are proponents and advocates of divergent, often mutually exclusive, linguistic ideologies.
PL
W artykule analizujemy dyskusję na temat słowa na M. (Murzyn) toczącą się w portalu Facebook latem 2020 roku. Badamy uzasadnienia stanowisk pojawiających się w tej debacie, przy czym uzasadnienia w naszym ujęciu to wszelkie sformułowania wyrażające roszczenie do ważności wypowiedzi. Wypowiedzi opisujemy z perspektyw socjologicznej i lingwistycznej, staramy się przy tym zrekonstruować wpisane w nie koncepcje społecznego ładu języka oraz ideologie językowe. Za Jürgenem Habermasem wykorzystujemy w analizie socjologicznej Weberowskie koncepcje działania społecznego i typologię legitymizacji władzy. W analizie lingwistycznej sięgamy po pojęcie ideologii językowej w rozumieniu Michaela Silversteina. Omawiamy sześć typów uzasadnień, różniących się przede wszystkim wyobrażeniami na temat społecznego ładu języka. Jeden typ zakłada, że ten ład jest legitymizowany charyzmatycznie, przy czym jest to charyzma pierwszych osób: mówiącego („ja”) lub grupy, z którą mówiący się identyfikuje i w imieniu której się wypowiada („my”). Trzy typy odpowiadają modelowi legitymizacji tradycyjnej: odwołanie do społecznie uznanego autorytetu człowieka lub dzieła, uznanie dotychczasowego uzusu za naturalny i – z natury – za lepszy niż zmiana językowa oraz odwołanie do dobrych osobistych wspomnień jako do argumentu za dotychczasowym uzusem. Wyróżniamy dwa typy uzasadnień dające się sklasyfikować jako legalistyczne lub racjonalne: odwołanie do autorytetu instytucji oraz intelektualne poszukiwanie reguły językowej przesądzającej o dopuszczalności lub niedopuszczalności słowa na M. Ideologie językowe leżące u źródeł poszczególnych wypowiedzi odtworzyłyśmy na podstawie eksplikatur i mocnych implikatur (w teoriorelewancyjnym rozumieniu tego terminu). Większość z nich okazała się zbliżona do tradycyjnych kryteriów poprawności językowej. Natomiast sami specjaliści w zakresie kultury języka nie są postrzegani ani jako charyzmatyczni przywódcy, ani nawet jako autorytety, a ich opinie bywają kwestionowane. Analiza wykazała, że nie da się odtworzyć z wypowiedzi dyskutantów powszechnie uznawanego społecznego ładu języka. Przeciwnie – jawią się oni jako zwolennicy różnych, często wykluczających się ideologii językowych.
12
Publication available in full text mode
Content available

Domestykacja i uniwersalizacja w adaptacjach dla młodzieży: polskie i judeohiszpańskie „Podróże Guliwera”

51%
Linde-Usiekniewicz J., Kołakowski M., Kacprzak M.
Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo
|
2017
|
issue 7(10)
55-68
EN
The paper presents a comparative study of two adaptations of Gulliver’s Travels, which were published at the turn of the 20th century in two different literary polysystems: a Polish adaptation by Aleksandra Callier (1908) and a Ladino adaptation by Alexandr Ben Ghiat. The paper discusses not only the respective places both adaptations take in the two literary systems of the cultures of that time, but also selected linguistic, narratological, and genre-related issues, as well as matters concerning the representation of the world, the protagonist, and domestication. The analysis shows that the Polish version is strongly domesticated as opposed to the Ladino version which stripped of most realia acquires a universal character. Both versions fall within the framework of the adventure story genre, partly due to borrowings from other literary texts.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.