Search results

1

Listy, uczeni, książki. Machinae coelestis pars posterior Jana Heweliusza z biblioteki Andreasa Müllera Greiffenhagiusa

100%

Borysowska A.

Biblioteka

|

2020

|

issue 24 (33)

71-99

EN

The Pomeranian Library (Książnica Pomorska) holds a number of ancient surviving editions of the works by the Gdańsk-based astronomer Johannes Hevelius (Jan Heweliusz) (1611–1687). One of the works, the Machina coelestis, is composed of two volumes and was published in the years 1673 and 1679, respectively. This article examines the second part of the Machina coelestis in more detail. As early as the eighteenth century, the volume was already considered by bibliographers to be extremely rare. Today, it is considered to be even more unique. The reason for this is due to the tragic fire that broke out in September 1679 and destroyed Hevelius’ house, his observatory with instruments, and his studio and the printing shop, where almost the entire printed editions of the work stored there perished in the flames. The value of the copy held at the Książnica Pomorska is additionally enhanced by the fact that the book had belonged in the past to the private library of the renowned seventeenth century orientalist, Andreas Müller Greiffenhagius (1630–1694), who died in Szczecin and left his book collection there. The author of the article also managed to examine the surviving correspondence between Müller and Hevelius, in which both writers discuss this particular book. In this way, the history of this interesting copy is thus complemented by contemporary commentaries from the epoch.

PL

W zbiorach Książnicy Pomorskiej zachowały się zabytkowe edycje prac gdańskiego astronoma Jana Heweliusza (1611–1687). Jedno z dzieł – Machina coelestis – składa się z dwóch tomów, które ukazały się w latach 1673 i 1679. Właśnie druga część tego dzieła została bliżej omówiona w artykule. Już XVIII-wieczni bibliografowie uznawali ją za białego kruka. Współcześnie uchodzi za jeszcze większy zabytek, a to za sprawą tragicznego pożaru, który wybuchł we wrześniu 1679 roku i zniszczył dom Heweliusza, jego obserwatorium z instrumentami, pracownię oraz drukarnię z niemal całym nakładem przechowywanego tam dzieła. Wartość egzemplarza Książnicy Pomorskiej podnosi dodatkowo fakt, że należał on w przeszłości do biblioteki znanego XVII-wiecznego orientalisty – Andreasa Müllera Greiffenhagiusa (1630–1694), który zmarł w Szczecinie i pozostawił tam swój księgozbiór. Autorce artykułu udało się ponadto dotrzeć do zachowanej korespondencji Müllera i Heweliusza, w której jest mowa o tej właśnie książce – historię ciekawego egzemplarza uzupełnia więc głos z epoki.

2

Z kolekcji domowych do zbiorów publicznych – księgozbiory pisarzy w Muzeum Literackim Książnicy Pomorskiej w Szczecinie

100%

Borysowska A.

Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo

|

2019

|

issue 9(12) cz.2

83-96

EN

The authoress describes the course of relocation of book collections gathered by writers to public library archives using the example of four such collections that made their way to the Pomeranian Library in Szczecin, whose previous owners were: Stefan Flukowski, Zbigniew Herbert, Ludmiła Marjańska and Andrzej Kuśniewicz. The intent of the writers or their heirs was finding a proper place for each particular collection in order to ensure its preservation and further use. The librarians responsible for establishing public collections hoped that the books would be accompanied by manuscripts, personal mail or other keepsakes; or, should that not be the case − that they would bear dedications, autographs, handwritten notes or other signs of the writers’ use. The author analyses the contents of these four donations with regard to the aspects mentioned above.

3

Heksametr „kunsztowny” i inne formy sztuczne w twórczości Jurgi Valentina Winthera [1578–1623]

100%

Borysowska A.

Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae

|

2022

|

vol. 32

|

issue 2

143-162

EN

The article describes selected poetry by the Pomeranian diplomat Jurga Valentin Winther (1578–1623), which can be included in the inter–genre category of ‘poesis artificiosa’. The works discussed include: anagram, chronogram, acrostic, palindrome, ‘versus concordans’, emblem, labyrinth. The poetic repertoire of Winther clearly shows that while writing, he readily experimented with form, and his searches and innovations sometimes elude genology.

4

Oprawa literacka jubileuszu stulecia reformacji w księstwie szczecińskim

100%

Borysowska A.

Przegląd Zachodniopomorski

|

2018

|

issue 4

285-298

EN

The article presents the commemoration of the 100th anniversary of the speech of Martin Luther in the Duchy of Stettin; the event was organised by virtue of the edict signed on September 22nd, 1617 by Duke Philip II. The jubilee was celebrated for several days, first as religious holidays (October 30th – November 2nd) and later in the form of literary meetings and lectures (November 3–5). The authors of the texts were members of the Ducal Paedagogium Stettin (Christoph Hunichius, Heinrich Kielmann, Caspar Kholl) and other teachers who worked in the Duchy (Caspar Paffius, Philipp Horst, Gregor Frideborn), as well as other people who were skillful enough to write something in response to the Duke’s appeal (Daniel Cramer, Philipp Pitzan). The article presents the survived jubilee publications and emphasises the role of Duke Philip II as an animateur of literary life in the Stettin/Szczecin Duchy

PL

W artykule omówiono przebieg uroczystych obchodów setnej rocznicy wystąpienia Marcina Lutra w księstwie szczecińskim, które zostały przygotowane w związku z ogłoszonym przez księcia Filipa II zarządzeniem w tej sprawie z 22 września 1617 roku. Jubileusz był obchodzony przez kilka dni jako święto religijne (30.10.–2.11.), a także w formie spotkań i odczytów literackich (3–5.11.). Autorami okolicznościowych utworów przygotowanych na obchody była kadra Pedagogium Książęcego (Christoph Hunichius, Heinrich Kielmann, Caspar Kholl) oraz inni nauczyciele działający w księstwie (Caspar Paffius, Philipp Horst, Gregor Frideborn), a także inne osoby, które na tyle sprawnie władały piórem, że mogły odpowiedzieć na wezwanie księcia (Daniel Cramer, Philipp Pitzan). Artykuł omawia zachowane publikacje jubileuszowe i wskazuje na rolę księcia Filipa II jako animatora życia literackiego w księstwie szczecińskim.

5

Pomerania litterata. Benjamin Potzerne (1665–1699) i historia jego projektu

100%

Borysowska A.

Przegląd Zachodniopomorski

|

2020

|

issue 2

77-94

EN

In the late 17th century professor (later also the rector) of the Academy in Greifswald, Benjamin Potzerne (1665–1699), announced a project of a biobibliographical dictionary which was to contain biographies and the subjective bibliographies of the native Pomeranians, as well as of other inhabitants of Pomerania, who published here their works. The dictionary, inspired by the work of Johann Moller (1661–1725) and Daniel Georg Morhof (1639–1691), and – indirectly – Szymon Starowolski (1588–1656), was not eventually written because of the author’s sudden death. The article discusses the assumptions of the project and demonstrates its place among other achievements of this type at the time.

PL

Pod koniec XVII wieku profesor (później także rektor) Akademii w Greifswaldzie, Benjamin Potzerne (1665−1699), ogłosił projekt słownika biobibliograficznego, w którym miały się znaleźć życiorysy i bibliografia podmiotowa rdzennych Pomorzan, a także innych mieszkańców Pomorza, którzy wydali tu drukiem swoje pisma. Słownik, inspirowany dziełem Johanna Mollera (1661–1725) i Daniela Georga Morhofa (1639–1691), a także, pośrednio, Szymona Starowolskiego (1588–1656), nie został ostatecznie opracowany ze względu na nagłą śmierć autora. W artykule omówiono założenia projektu i ukazano jego miejsce na tle innych dokonań tego typu w epoce.

6

Eilhard Lubinus (1565–1621) i muza rzymska

100%

Borysowska A.

Przegląd Zachodniopomorski

|

2019

|

issue 3

31-47

EN

The article presents the academic interest in the Roman ancient poetry, which Eilhard Lubinus revealed when he obtained the title of Master and edited (in 1595) a collection of commentaries to the Satires written by (Aulus) Persius (Flaccus), whose poetry was considered to be so unclear and sophisticated that obsuritas or aenigmata Persiana hadbecome proverbial. Later Lubinus analysed other authors from ancient Rome, Horaceand Juvenal. That choice of names was not accidental: all the three (Horace, Juvenal andPersius) had been satirists, and satire had been invented in ancient Rome. In one place Lubinus wrote explicitly that he most highly valued satirists of all the ancient poets; andhe called them ‘teachers of virtues and upholders of the customs’. Lubinus left not only editions of and commentaries on the Roman ancient poetry, but he also tried his hand atwriting Latin poetry. As an author he wrote what was popular at his time; it was, first of all, occasional poetry, which he wrote because of his professional functions and his positionin the society; we know the poems he wrote to commemorate the funerals of rulers and his friends, school ceremonies, weddings and promotions of his colleagues, etc. Itwas a custom of the time to place poems in the editorial frame of publications; Lubinus added poetic dedications to his own books and to the books written by the people he was somehow related to. Yet, Lubinus wrote occasional poems and dedications only sporadically and his achievements in that area are not impressive.

PL

Artykuł omawia naukowe zainteresowanie antyczną poezją rzymską, które Eilhard Lubinus ujawnił już jako świeżo upieczony magister, kiedy opracował i wydał (w 1595 r.) zbiór komentarzy do Satyr Persjusza, którego poezja uchodziła za tak niejasną i zawikłaną, że owa obscuritas [niejasność] czy też aenigmata Persiana [Persjuszowe zagadki] stały się przysłowiowe. W kolejnych latach uczony wziął na warsztat dzieła innych autorów starożytnego Rzymu – Horacego i Juwenalisa. Ten dobór nazwisk nie był przypadkowy: wszyscy trzej (Horacy, Juwenalis i Persjusz) byli satyrykami, a satyra jako gatunek poetycki była wynalazkiem rzymskim. W jednym ze swoich pism Lubinus przyznał zresztą otwarcie, że spośród wszystkich poetów antycznych ceni najwyżej właśnie satyryków – określił ich mianem „nauczycieli cnót i strażników obyczajów”,. Uczony pozostawił po sobie nie tylko edycje i komentarze do rzymskiej poezji antycznej, ale próbował swoich sił także jako autor łacińskich wierszy. Jako twórca działał na niwie, na której aktywni byli także inni wykształceni przedstawiciele społeczeństwa jego czasów. Była to przede wszystkim popularna ówcześnie poezja okolicznościowa, którą tworzył z racji pełnienia określonych funkcji zawodowych oraz na skutek powiązań towarzyskich: znamy jego wiersze na pogrzeby władców i przyjaciół, na uroczystości szkolne, śluby i awanse kolegów itd. Znamiennym obyczajem było także sytuowanie wierszy w ramie literacko-wydawniczej publikacji – Lubinus dodawał poetyckie dedykacje zarówno do własnych książek, jak i do dzieł osób, z którymi pozostawał w jakichś związkach zażyłości. Jako autor utworów okolicznościowych i wierszowanych dedykacji Lubius jednak poetą raczej bywał niż był, a jego dorobek poetycki nie zdobył znaczącego miejsca w literaturze.

7

Album studiosorum szczecińskich szkół akademickich i jego edycje

100%

Borysowska A.

Biblioteka

|

2024

|

issue 28 (37)

89-110

EN

The aim of this article is to describe the task of preparing two forms of editions of historical matriculation registers from the collections of the Pomeranian Library in Szczecin, carried out by the library staff. It may serve as an inspiration for curators of rare books and manuscripts in other institutions. An additional goal is to popularize knowledge about these sources and their potential use – both in their original form and in the prepared editions – by researchers and other interested parties. Methods: The article employs a descriptive method. It briefly characterizes the historical documents, including their history, content, and source value, and discusses the assumptions behind the two forms of editions, which offer users different possibilities for searching and analyzing the data contained in the original documents. Results and conclusions: The article explains the motivations behind undertaking the editorial task, which include: 1) the reintegration of protected documents into academic circulation, and 2) the fulfillment of the obligation to study collections and disseminate the results of these studies, which is a responsibility of the staff of academic libraries. The article highlights the differences between the two forms of editions, their advantages and disadvantages, and how they complement each other. The main advantage of printed editions is the full presentation of the content and structure of the documents, along with an introductory section and translation of the narrative parts of the sources. On the other hand, the database allows for quick content searches using various search categories and the ability to update data as new findings emerge. The limitation of printed editions is the restricted searchability – only through personal and geographical indexes – and their fixed, closed form. In the case of the database, the downside is the absence of certain elements from the original documents and the lower durability of the electronic format compared to printed works. The article also points out the potential of academic libraries to carry out and securely preserve the results of such projects.

PL

Artykuł ma na celu opisanie zadania związanego z opracowaniem dwóch form edycji zabytkowych matrykuł ze zbiorów Książnicy Pomorskiej w Szczecinie, zrealizowanego przez pracowników biblioteki. Może on stanowić inspirację dla opiekunów cymeliów z innych instytucji. Dodatkowym celem jest popularyzacja wiedzy na temat tych źródeł oraz ich potencjalnego wykorzystania – zarówno w formie oryginalnej, jak i opracowanej – przez badaczy i innych zainteresowanych. W tekście zastosowano metodę opisową. Scharakteryzowano pokrótce zabytkowe dokumenty, w tym ich historię, zawartość oraz wartość źródłową, omówiono też założenia dwóch form edycji, które dają użytkownikom różne możliwości przeszukiwania i analizy danych zawartych w dokumentach pierwotnych. Wyniki i wnioski: W artykule wyjaśniono motywy podjęcia zadania edytorskiego. Należą do nich: 1) przywrócenie chronionych dokumentów do obiegu naukowego oraz 2) realizacja obowiązku badania zbiorów i upowszechniania ich wyników, co jest zadaniem pracowników bibliotek naukowych. Wskazano na różnice między dwiema formami edycji, ich zalety i wady, a także na to, jak wzajemnie się uzupełniają. Największą zaletą edycji książkowych jest prezentacja pełnej treści i oddanie struktury dokumentów wraz z wprowadzeniem i przekładem elementów narracyjnych źródeł; natomiast baza danych umożliwia szybkie przeszukiwanie treści za pomocą różnych kategorii wyszukiwawczych oraz aktualizację danych w miarę pojawiania się nowych ustaleń. Wadą edycji książkowych jest ograniczona możliwość przeszukiwania treści – jedynie za pomocą indeksów osobowych i miejscowych – oraz jej zamknięta, skończona forma. W przypadku bazy danych wadą jest brak niektórych elementów oryginalnych dokumentów oraz mniejsza trwałość formy elektronicznej w porównaniu z drukiem. Artykuł wskazuje także na możliwości bibliotek naukowych dotyczące realizacji i trwałego zabezpieczenia wyników tego rodzaju projektów

Refine search results

3 Przegląd Zachodniopomorski

2 Biblioteka

1 Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo

1 Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae

7 Borysowska A.

1 2024

1 2022

2 2020

2 2019

1 2018

Listy, uczeni, książki. Machinae coelestis pars posterior Jana Heweliusza z biblioteki Andreasa Müllera Greiffenhagiusa

Z kolekcji domowych do zbiorów publicznych – księgozbiory pisarzy w Muzeum Literackim Książnicy Pomorskiej w Szczecinie

Heksametr „kunsztowny” i inne formy sztuczne w twórczości Jurgi Valentina Winthera [1578–1623]

Oprawa literacka jubileuszu stulecia reformacji w księstwie szczecińskim

Pomerania litterata. Benjamin Potzerne (1665–1699) i historia jego projektu

Eilhard Lubinus (1565–1621) i muza rzymska

Album studiosorum szczecińskich szkół akademickich i jego edycje