Search results

1

Polskie autostereotypy w debacie o transformacji ustrojowej albo: Dlaczego komuniści są Krzyżakami?

100%

Zinken J.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2003

|

vol. 15

147-163

PL

W artykule przedstawiono analizę struktury metaforycznej polskich dyskursów na temat końca komunizmu państwowego. Analizę przeprowadzono w oparciu o bazę danych, zawierającą 1008 metafor pochodzących z tekstów prasowych z 1999 r., upamiętniających ważne wydarzenia z 1989 roku. Jak się okazuje, struktury metaforyczne różnych dyskursów wyrażają i utrwalają ideologicznie ukształtowane interpretacje historii. Szczegółowiej badano interpretacje metaforyczne dwóch zjawisk: zachowania się przedstawicieli władzy i opozycji przy Okrągłym Stole oraz pytania o ciągłość historii. Te dwa zjawiska – których konceptualizacja gra ważną rolę, w określeniu autostereotypu Polaka w III RP – są interpretowane za pomocą różnego rodzaju metafor. Metaforyczne rozumienie ciągłości historii da się analizować za pomocą tak zwanej „konceptualnej teorii metafory” Lakoffa i Johnsona. Natomiast zachowania komunistów i opozycjonistów są interpretowane za pomocą metafor intertekstualnych. Są one skonstruowane nie na podstawie doświadczenia cielesnego, lecz doświadczenia specyficznego dla danej kultury. Wydaje się zatem, że kształtowanie różnego rodzaju pojęć w dyskursie aktywizuje różne strefy bazy doświadczeniowej.

EN

The article analyzes the metaphorical structure of the Polish discourse on the closing stage of the communist system in the country. 1,008 metaphors found in journalistic texts from the year 1999 have been analyzed. The texts deal with various significant events of 1989. It appears that the metaphorical structures of various types of discourse express and strengthen ideologically biased interpretations of history. Two phenomena have been analyzed in particular detail: the behavior of the authorities and of the opposition during the Round Table talks and questions of the continuity of history. Both phenomena, whose conceptualization plays an important role in the shaping of the auto-stereotype of a Pole in the Third Republic, are interpreted via various metaphors. The metaphorical understanding of the continuity of history can be analyzed within Lakoff and Johnson's so called 'conceptual theory of metaphor'. The behavior of the communists and oppositionists, in turn, is interpreted via intertextual metaphors, based not on bodily experience but on the experience characteristic of a given culture. It appears, therefore, that the shaping of different concepts in discourse activates different spheres of one's experiential basis.

2

Linguistic pictures of the world or language in the world? Metaphors and methods in ethnolinguistic research

100%

Zinken J.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2008

|

vol. 20

51-62

PL

Badania etnolingwistyczne zdobyły w ciągu ostatnich dwu dekad znaczną popularność. Najważniejszą formułą metaforyczną określającą główny przedmiot tych badań jest „językowy obraz świata”. W związku z tym, iż powstają obecnie projekty studiów komparatystycznych na dużą skalę, warto być może rozważyć, czego takie ujęcie etnolingwistyki nie uwzględnia. Wizualna metafora obrazów implikuje, że mówiący są w stanie wyjść poza świat i patrzeć nań (oraz nazywać go) z zewnątrz. Artykuł omawia dwie konsekwencje tej metafory, które mogą przysporzyć problemów. Po pierwsze, wyizolowanie języka ze świata ludzkich działań, którego język wszak jest częścią, prowadzi do przyjęcia kognitywistycznego modelu znaczenia jako oddzielnego strumienia komunikacji. Taki model nie pasuje do codziennego doświadczenia przezroczystości języka. Po drugie, wyizolowanie języka z życia sprzyja stosowaniu metod „bezczasowych” oraz studiom nad słowami wyabstrahowanymi z sytuacji, w której zostały one użyte (jeśli nie wyjętymi z kontekstu). Przyjmując takie metafory i metody, możemy stracić z oczu znaczną część tego, co jest istotne dla języka potocznego przedmiotu badań etnonauki.

EN

Linguistic worldviews or language in the world? Metaphors and methods in ethnolinguistic research Ethnolinguistic research has gained substantial popularity over the last two decades. A leading metaphor for the focus of these research efforts is that of the “linguistic worldviews”. As large-scale comparative projects on linguistic worldviews are taking shape, it might be worth reflecting on what this conceptualisation of ethnolinguistics excludes. The visual metaphor of pictures implies that speakers can step out of the world and view (and also name) it from the outside. Two problematic consequences of this metaphor are discussed. Firstly, the detachment of language from the world of activities of which it is a part leads to the adoption of a cognitivist model of linguistic meaning as a separate stream of communication. Such a model is inconsistent with the experienced transparency of language in everyday life. Secondly, the detachment of language from life supports the use of “timeless” methods, the study of words outside of their situation (if not “context”) of use. Adopting these metaphors and methods, we might miss large parts of the significance of language for everyday life the object of ethnoscience.

3

»Nie mam nic przeciwko tym obcym, ale ci obcy nie są stąd«. Konceptualizacja obcości w dyskursie prasowym w Polsce i w Niemczech

100%

Zinken J.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2000

|

vol. 12

53–62

PL

W artykule autor przygląda się zasadniczej dla językowego obrazu świata opozycji między swoim i obcym w przykładowych tekstach przynależnych do polskiego i niemieckiego dyskursu ideologicznego (politycznego). Za van Dijkiem przyjmuje, że charakterystyczne dla dyskursu ideologicznego jest ustalenie i reprodukcja rozróżnienia miedzy grupą własną a innymi grupami. Funkcją dyskursu ideologicznego jest legitymizacja działań i przekonań grupy własnej oraz delegitymizacja działań i przekonań innych grup. W popularnych czasopismach polskich i niemieckich, traktujących o tematach politycznych („Wprost” i „Spiegel”) takie pojmowanie swojego i obcego wydaje się akceptowane. Konkretyzacja abstrakcyjnych pojęć swój i obcy przy tym nie jest stała, a raczej funkcjonalnie zmienna, zależnie od tego, kto ma być postrzegany jako należący do grupy własnej, a kto ma być z niej wyłączony.

EN

The article analyzes the opposition US — THEM, fundamental for the linguistic worldview, in chosen texts of the Polish and German ideological (political) discourse. It is accepted, following van Dijk, that ideological discourse is characterized by establishing and reproducing the distinction between one’s own group and other groups. The function of ideological discourse is, on the one hand, to legitimize actions and beliefs of one’s own group and, on the other, to delegitimize actions and beliefs of other groups. It seems that such conceptualizations of US and THEM are accepted in popular Polish and German magazines {Wprost and Spiegel, respectively). Depending on who is to be considered as belonging to US and who is to be excluded, those abstract concepts are realized in a functionally changeable manner.

Refine search results

3 Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

3 Zinken J.

1 2008

1 2003

1 2000

Polskie autostereotypy w debacie o transformacji ustrojowej albo: Dlaczego komuniści są Krzyżakami?

Linguistic pictures of the world or language in the world? Metaphors and methods in ethnolinguistic research

»Nie mam nic przeciwko tym obcym, ale ci obcy nie są stąd«. Konceptualizacja obcości w dyskursie prasowym w Polsce i w Niemczech