Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 10

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

O PEWNEJ PRÓBIE OBRONY WYJAŚNIANIA TELEOLOGICZNEGO

100%
Wróblewski Z.
Roczniki Filozoficzne
|
2012
|
vol. 60
|
issue 4
339-359
EN
The aim of the article is to present the strategy of rehabilitation of the teleology in the conception of Robert Spaemann, Reinchard Löw and Hans Jonas. That strategy takes into account a few aspects: (1) the analysis of general conception of explanation in which the character of questions activating the process of explanation is taking into consideration, (2) the analysis of the conception of the teleological and causal explanations (according to the Hempel-Oppenheim model), (3) determination of the pragmatic background of the controversies concerning teleology, (4) determination of the domain and aims of teleological and causal interpretations.
XX
Celem artykułu jest prezentacja strategii rehabilitacji teleologii w ujęciu: Roberta Spaemanna, Reincharda Löwa oraz Hansa Jonasa. Strategia ta uwzględnia kilka aspektów: (1) analizę ogólnej koncepcji wyjaśniania, w której jest uwzględniony charakter pytań uruchamiających proces wyjaśniania, (2) analizę koncepcji wyjaśniania teleologicznego i przyczynowego (według modelu Hempla- Oppenheima) (3) określenie pragmatycznego tła sporu o teleologię, (4) określenie domeny i celów interpretacji teleologicznych i przyczynowych.
2
Publication available in full text mode
Content available

Umysły zwierząt: między naiwnym antropomorfizmem a dogmatycznym antroponegacjonizmem

100%
Wróblewski Z.
Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies
|
2016
|
issue 2
83-95
EN
The research on animal cognitive capacities is mostly determined by two contrasting methodological attitudes: naive anthropomorphism and dogmatic anthropodenial. The former is defined as fallacious (naive) projecting cognitive, emotional and linguistic capacities of humans on animal world; the latter is denying essential similarities between human being and animals in order to emphasize qualitative differences between these two worlds. Between those attitudes there is some space for putting forward intermediate viewpoints, which include the heuristic value of critical anthropomorphism and indicate those similarities and differences between humans and animals, which deter- mine proanimal moral actions.
3
Publication available in full text mode
Content available

Uwagi na marginesie dyskusji o funkcjach filozofii przyrody

100%
Wróblewski Z.
Studia Ecologiae et Bioethicae
|
2004
|
vol. 2
|
issue 1
735-738
4
Content available remote

Przyroda jako norma działania. O ontologicznych podstawach etyki ekologicznej

100%
Wróblewski Z.
Diametros
|
2006
|
issue 9
74-83
PL
W etyce ekologicznej (dalej: EE) zasadnicza linia podziału przebiega pomiędzy jej wersjami antropocentrycznymi, fundującymi powinności moralne w ochronie środowiska przyrodniczego na godności człowieka oraz wersjami nieantropocentrycznymi, postulującymi daleko idące modyfikacje, a w skrajnych przypadkach, nawet zerwanie z tradycyjnym myśleniem o ludzkich powinnościach moralnych względem przyrody. Stanowisko antropocentryczne jest traktowane jako główny punkt odniesienia w dyskusjach o teoretycznych (ontologicznych, antropologicznych) podstawach EE. W opozycji do niego inne wersje EE (np. etyka ochrony zwierząt, etyka biocentryczna, etyka holistyczna) określają swoje stanowisko poprzez rezygnację z antropocentrycznego uzasadniania powinności człowieka względem środowiska przyrodniczego oraz ugruntowanie norm na wartościach wewnętrznych bytów pozaludzkich (przyrodniczych). Ontologicznego uzasadnienia wartości wewnętrznych bytów pozaludzkich dostarczają między innymi różne koncepcje teleologii przyrody, które stanowią wykładnię dla normatywnego pojęcia przyrody i ustanawiają relację między faktem, wartością i normą. W referacie przedstawię dwie koncepcje teleologii przyrody (określane w ramach słabej lub mocnej metafizyki przyrody), które mogą być wykorzystywane do wyjaśnienia ontologicznych odniesień nieantropocentrycznych EE, ale i także do rozwinięcia i pogłębienia wersji antropocentrycznej.
EN
There exists a fundamental division in ecological ethics (EE) between its anthropocentric and non-anthropocentric versions. The anthropocentric position is a chief point of reference for discussions about the theoretical foundations of EE. Other versions of EE (e.g. animal protection ethics, biocentric ethics, holistic ethics) define themselves as rejecting the anthropocentric justification of human obligations with respect to the environment and base their norms on the internal values of non-human beings. Such non-anthropocentric ontological justifications are provided by various forms of the teleology of nature which interpret the normative concept of nature and establish relations between facts, values, and norms. In the paper I present two conceptions of the teleology of nature that may be used to explain the ontological references of non-anthropocentric EE and to develop and deepen the anthropological version.
5
Publication available in full text mode
Content available

Metaphysical Traps of a Popular Science on the Example of Evolutionism

100%
Wróblewski Z.
Filozofia Nauki
|
2006
|
vol. 14
|
issue 1
119-127
PL
The aim of this article is to give a philosophical analysis of inter-theoretical relations between the popular science and philosophy of nature and to formulate and the criteria of evaluation of correctness of such relations. The analysis is grounded in the domain of contemporary evolutionism. The main hypothesis is the following: The scientific theories do not imply philosophical theses directly. Nevertheless, they frequently appear in popular works as allegedly following scientific theories.. For example, papers on the theory of human evolution derive metaphysical theses from certain types of naturalism or spiritualism. These popular, metaphysically loaded, pseudo-scientific theories work as the traps. While using them, it is impossible to realize the cognitive aspirations of scientific theories (the error of metaphysical aspirations) that are suggested in their popular elaborations (the error of naive extrapolations). Metaphysical aspirations of the popular science result from the social demand for the philosophy of life. The main purpose of metaphysical interpretations is to turn the "scientific world" into the world of everyday life. This can be done in the frame of so-called hobby-philosophies, which are implicite loaded with serious metaphysical premises. Philosophy of nature is an open forum for the interpretations of scientific theories. Philosophy of nature takes into considerations theoretical as well as practical human attitudes towards the nature.
6
Publication available in full text mode
Content available

Koncepcja percepcji środowiska w ujęciu Tima Ingolda

63%
Koczwara H., Wróblewski Z.
Studia Ecologiae et Bioethicae
|
2019
|
vol. 17
|
issue 1
57-71
EN
The main concern on this article is the reconstruction of the concept of the perception of the environment proposed by Tim Ingold, cultural anthropologist from Scotland. The first part of the article is the illustration of historical and theoretical background of the concept of perception of the environment where the basic theoretical assumptions of Tim Ingold’s environmental anthropology were introduced. The main points of the background knowledge are: the ecological approach to the visual perception of J. Gibson, the concept of Umwelt proposed by Jacob Johann von Uexküll, the dwelling perspective for environmental transformations of Martin Heidegger, the concepts of mind embodiment and extension. The reconstruction of the concept of perception of the environment is aimed at explication of three main ideas: the life in movement, dwelling perspective and new skill development. The second part of this article is focused on the applications of the concept of perception of the environment in two case studies: the forest perception and the ecological approach to the materials.
PL
Głównym celem artykułu jest rekonstrukcja koncepcji percepcji środowiska w ujęciu Tima Ingolda, szkockiego antropologa kulturowego. W pierwszej części artykułu przedstawiono historyczny i teoretyczny kontekst ujęcia percepcji środowiska oraz dokonano rekonstrukcji podstawowych założeń teoretycznych antropologii środowiska w ujęciu T. Ingolda. Najważniejszymi elementami tego kontekstu są m.in.: ekologiczna koncepcja percepcji J. Gibsona, koncepcja Umweltu Jakoba Johanna von Uexkülla, idee przekształcania i zamieszkiwania środowiska wg. Heideggera, koncepcje ucieleśnionego poznania i umysłu rozszerzonego. Rekonstrukcja koncepcji percepcji środowiska jest skoncentrowana na eksplikacji trzech głównych idei: życie w ruchu, zamieszkanie oraz kształtowanie umiejętności. W części drugiej artykułu przedstawiono aplikację koncepcji percepcji środowiska do studium przypadku: percepcja lasu i ekologiczne podejście do materiału.
7
Publication available in full text mode
Content available

Natura w perspektywie antropocenu

63%
Wróblewski Z., Pietryga A.
Roczniki Kulturoznawcze
|
2023
|
vol. 14
|
issue 2
27-57
EN
Contemporary discussion on the separation of a new stratigraphic unit in geology, called anthropocene, which records geological changes of anthropogenic nature, is a context for a new conceptualization of basic categories describing and explaining the state of crisis of relationships between man and nature. The article attempted a retrospective reconstruction of the concept of nature in two dimensions: the experience of various aspects of nature in times of the ecological crisis and philosophical interpretations of this experience. The common element of this existential and scientific experience is the revision of ideas of nature shaped by science and technique. Two key aspects are discovered in the philosophical interpretation. Firstly, the concept of nature is shaped in a scientific and technical context in a historical (scientific revolution, subsequent stages of technology changes) and systematic dimension (the concept of science and technology affects the way of understanding nature). Secondly, the scientific and technical approach to nature has led to a number of important ideological and worldwiev consequences that affect the shape of the human– nature relationship.
PL
Współczesna dyskusja nad wyodrębnieniem nowej jednostki stratygraficznej w geologii, nazwanej antropocenem, która rejestruje geologiczne zmiany o charakterze antropogenicznym, stanowi kontekst dla nowej konceptualizacji podstawowych kategorii opisujących i wyjaśniających stan kryzysu relacji człowiek–przyroda. W artykule podjęto próbę retrospektywnej rekonstrukcji pojęcia natury w dwóch wymiarach: doświadczenia różnych aspektów natury w dobie kryzysu ekologicznego oraz filozoficznych interpretacji tego doświadczenia. Elementem wspólnym tego doświadczenia egzystencjalnego oraz naukowego jest rewizja wyobrażeń o przyrodzie, ukształtowanych przez naukę i technikę. Reakcja na odkrycie ograniczeń bywa jednak zróżnicowana: od radykalnych programów naprawczych w sferze teorii i praktyki po reformistyczne postulaty korektur aktualnych trendów cywilizacyjnych. W interpretacji filozoficznej odkrywa się dwa kluczowe aspekty. Po pierwsze, pojęcie natury jest kształtowane w kontekście naukowo‑technicznym w wymiarze historycznym (rewolucja naukowa, kolejne etapy przemian techniki) i systematycznym (koncepcja nauki i techniki wpływa na sposób ujmowania natury). Po drugie, naukowo-techniczne ujęcie natury doprowadziło do szeregu ważnych konsekwencji światopoglądowych i ideologicznych, które wpływają na kształt relacji człowiek–przyroda.
8
Content available remote

In memoriam Piotr Lenartowicz SJ

51%
Darowski R., Wróblewski Z., Koszteyn J.
Forum Philosophicum
|
2012
|
vol. 17
|
issue 1
117-126
EN
The article presents an obituary for Polish philosopher Piotr Lenartowicz.
9
Publication available in full text mode
Content available

O biomorficznej życzliwości do przyrody

51%
Dutkowska A., Głowik A., Wróblewski Z.
Roczniki Filozoficzne
|
2022
|
vol. 70
|
issue 3
141-162
EN
Edward Osborne Wilson formulated the biophilia hypothesis according to which biophilia is a tendency to focus on life and life-like processes. The status of this hypothesis is controversial among the natural, social and environmental sciences as well as in environmental ethics. On the methodological level, among other things, the charge of non-falsifiability is made; ecological ethicists criticize the hypothesis for its anthropocentric implications. In this article, we propose a philosophical interpretation of biophilia as a form of biomorphism, according to which the concept of substantive being, values and norms of morality are based on the paradigm of living being.
PL
Edward Osborne Wilson sformułował hipotezę biofilii, według której biofilia jest tendencją do skupiania się na życiu i procesach podobnych do życia. Status tej hipotezy jest kontrowersyjny zarówno w naukach przyrodniczych, społecznych i środowiskowych, jak i w etyce ekologicznej. Na płaszczyźnie metodologicznej stawiany jest m.in. zarzut niefalsyfikowalności; etycy ekologiczni krytykują hipotezę za jej antropocentryczne implikacje. W artykule proponujemy filozoficzną interpretację biofilii jako formy biomorfizmu, według którego pojęcie bytu substancjalnego, wartości i normy moralności jest oparte na paradygmacie bytu żywego. 
10
Publication available in full text mode
Content available

Hey Robot, the Mind Is Not Enough to Join the Moral Community! The Effect of Assigning a Mind and a Soul to a Humanoid Robot on Its Moral Status

51%
Fortuna P., Gut A., Wróblewski Z.
Roczniki Psychologiczne
|
2023
|
vol. 26
|
issue 2
115-133
EN
Current research explored the link between beliefs about the mind, the soul, and the moral status (MS) of humanoid robot (HR). Determining the conditions for the assignment of MS to artificially intelligent agents is important from the point of view of their inclusion in the moral community. The indication of the role of beliefs about the mind and the soul is consistent with the tendency to distinguish these two incorporeal entities observed in folk psychology. In an online study, participants (N = 223), who believed in the existence of the mind and the soul, assessed the MS of the HR Sophia and assigned attributes to it; based on this, two dimensions of the mind perception (MP) were distinguished: Experience and Agency. As expected, we found that the participants attributed the mind more than the soul to the robot, and these projections significantly affected the MS of the robot. Path analysis revealed that the dimensions of MP acted as a mediator in the mind-MS relationship, while the soul-MS relationship was direct. The analysis of the obtained results leads to a more general conclusion that the soul attribution is a diverse and parallel condition to the mind attribution in individuals.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.