Search results

1

Projectional Interpretation: Bolesław Prus’s Reading of Zdania i uwagi by Adam Mickiewicz

100%

Ławski J.

Tematy i Konteksty

|

2020

|

issue 1

180-196

EN

The article focuses on the interpretation of selected aphorisms of the Romantic poet Adam Mickiewicz (1798–1855) provided by Bolesław Prus (1847–1912),a prose writer and a representative of realism in Polish post-Romantic literature. Prus interpreted religious, sometimes almost mystical, aphorisms as commendation of hard work, activism, and as a manifesto of practical ethics. Inspired by the mystical thoughts of Angelus Silesius, Jakob Böhme and Saint-Martin, Mickiewicz’s aphorisms are perceived as exceptionally ambiguous. Prus, however, projected his own literary and philosophical mindset onto the micro-texts of the Romantic poet and, in consequence, oversimplified their meaning. What he did is here called a projectional interpretation.

2

Rasy wyższe, rasy niższe. O popularyzacji wiedzy na temat różnorodności ludzkiej na ziemiach polskich w dobie pozytywizmu

86%

Wrzesińska K.

Sprawy Narodowościowe

|

2019

|

issue 51

EN

Superior races, inferior races: On popularization of knowledge on human diversity in the Polish lands in the era of PositivismThis article aims at demonstrating why an attitude to view the human diversity according to a criterion of race originated in the society in the epoch of Positivism. It is an outline of a specific approach of Polish popular science to popularize achievements of word science in the field of anthropology. The fact that races exist was then taken for granted and efforts were made to describe them. Readers of periodicals were acquired with racial classifications based on geographical and morphological criteria, often evaluating civilizations of individual races and the races themselves.Opinions of both foreign and Polish scientists, travelers and journalists were influenced by Eurocentric world view, and consequently the recognition of a white man, his appearance, activities and civilization, as a pattern that should be followed and imitated by all others in the name of human progress. The term race itself was not defined; moreover, it was used without consistency and arbitrarily, and frequently interchangeably with such terms as ‘generation,’ ‘people,’ ‘branch,’ ‘tribe’ and ‘nation.’ Despite the aboundance of press publications on human races, the knowledge of this notion did not became a systematic one. Notions specific for the then anthropology became more widely known, and the glorification of colonial successes of the white man helped enforce a conviction of his superiority over “wild races” and support cruelty conducted in the name of progress. However, Polish positivist thought approached scientific racism with criticism. Rasy wyższe, rasy niższe. O popularyzacji wiedzy na temat różnorodności ludzkiej na ziemiach polskich w dobie pozytywizmuCelem artykułu jest ukazanie jednej z dróg, która przyczyniła się do zakorzenienia w polskim społeczeństwie myślenia o różnorodności ludzkiej podług wartościującego kryterium rasy. W tekście została zarysowana specyfika popularnonaukowego ujęcia tego problemu w dobie pozytywizmu. Dążono wówczas do upowszechnienia zdobyczy nauki światowej w dziedzinie antropologii. Przyjmowano jako pewnik istnienie ras, starano się je opisać. Na łamach czasopism zaznajamiano czytelnika z klasyfikacjami rasowymi opartymi na kryteriach geograficznych i morfologicznych, z czasem wartościującymi, wyżej lub niżej oceniającymi zdobycze cywilizacyjne poszczególnych ras i same rasy.Na rozważaniach zarówno zagranicznych jak i polskich badaczy, podróżników i popularyzatorów wiedzy piętno wywarł światopogląd europocentryczny, a w związku z tym uznanie człowieka białego - jego wyglądu, jego działań i jego cywilizacji - za wzorzec, któremu inni powinni się podporządkować w imię ogólnoludzkiego postępu. Nie definiowano samego terminu „rasa”, ponadto używano go bez większej konsekwencji, dowolnie, a często zamiennie z takimi pojęciami jak „pokolenie”, „lud”, „szczep”, „plemię”, a także „naród”. Wielość materiału prasowego na temat ras ludzkich nie usystematyzowała więc wiedzy na ich temat. Spopularyzowano słownictwo charakterystyczne dla ówczesnej antropologii, gloryfikując kolonizacyjne dokonania „białego człowieka”, umocniono przekonanie o jego wyższości nad „rasami dzikimi”, oswojono z okrucieństwem dokonywanym w imię postępu. Polska refleksja pozytywistyczna była jednak krytyczna wobec rasizmu naukowego.

3

OBJECTIVITY IN SOCIAL SCIENCE

86%

Dansabo M. T., Bello M. M.

International Journal of New Economics and Social Sciences

|

2019

|

vol. 10(2)

243-250

EN

The debate on the scientific status of the Social Sciences and their bid to achieve objectivity in their inquiries is an unending debate within and outside the Social Science family. The positivists are of the opinion that objectivity in Social Science is achievable and that scientific methods can be used in Social Science inquiry, just the same or similar way(s) the natural scientists do their scientific endeavor. To the positivists ‘value-free Social Science’ is possible. This position is however criticized even within the Social Sciences, let alone in the scientific world. All these debates centered on whether or not the Social Scientists are truly scientific in their quest for knowledge. No matter the outcome of the debate what is obvious is that there is a philosophical problem with scientific objectivity in general. Based on a historical review of the development of certain scientific theories, in his book, ‘the Structure of scientific revolutions’, a scientist and a historian Thomas Kuhn raised some philosophical objections to claims of the possibility of scientific understanding being truly objective. Against this backdrop, the paper seeks to unravel the varied theoretical debates on the subject. Objectivity, Science, Social Science, Social reality, Positivism, Value neutrality Debata na temat statusu naukowego nauk społecznych oraz ich dążenia do osiągnięcia obiektywizmu jest niekończącą się debatą w rodzinie nauk społecznych i poza nią. Pozytywiści są zdania, że obiektywizm w naukach społecznych jest osiągalny i że metody naukowe mogą być stosowane w badaniach społecznych, w taki sam lub podobny sposób, w jaki naukowcy przyrodniczy stosują je w swoich badaniach. Dla pozytywistów „społeczna nauka bez wartości” jest możliwa. To stanowisko jest jednak krytykowane nawet w naukach społecznych, nie mówiąc już o świecie naukowym. Wszystkie debaty koncentrowały się na tym, czy naukowcy społeczni są naprawdę naukowi w poszukiwaniu wiedzy. Bez względu na wynik debaty oczywiste jest, że istnieje filozoficzny problem z obiektywizmem naukowym w ogóle. Opierając się na historycznym przeglądzie rozwoju niektórych teorii naukowych, w swojej książce „Struktura rewolucji naukowych” naukowiec i historyk Thomas Kuhn podniósł pewne filozoficzne obiekcje wobec twierdzenia, że naukowe zrozumienie jest naprawdę obiektywne. Artykuł stara się rozwikłać różnorodne teoretyczne debaty na ten temat. obiektywizm, nauka, nauki społeczne, rzeczywistość społeczna, pozytywizm, neutralność wartości

4

Pozytywizm, racjonalizm i... romantyzm Marii Skłodowskiej-Curie

86%

Petelenz B.

Zagadnienia Filozoficzne w Nauce

|

2015

|

issue 59

101-124

PL

The International Year of Chemistry (2011), intertwined with commemoration of the Nobel Prize in Chemistry awarded in 1911 to Marie Skłodowska-Curie, made me to ask about the philosophical background of this outstanding woman. The first factor which I could see was the positivism, launched by August Comte in France and developed a few decades later by his Polish followers. Another factor which seemed to me important was the interplay between the emotional (romantic) and intellectual (positivistic) attitudes among the Poles in the 19th century. In her research, Marie Skłodowska-Curie used the positivistic, rationalistic method. This has led her (jointly with her husband Pierre Curie) to elucidation of the radiation phenomena discovered by Henri Becquerel in 1896. The research initiated by the Curies (rewarded by the half of the Nobel Prize in Physics 1903) caused a subversion of the 19th century’s views on the structure of Matter. The way to such spectacular results must have been paved not only by the positivistic intellectual discipline but also by a dose of romantic enchantment. In the applicative terms, Marie Skłodowska-Curie became a pioneer of the evidence-based medicine. In moral terms, she represented a rare example of the practical altruism, inspired indirectly by Christianity, and directly by the Comte’s “religion of Humanity”.

5

Kulturowy zwrot teorii jako nowe podejście do tekstów kultury

72%

Lewandowska-Tarasiuk E.

Zeszyty Naukowe PUNO

|

2016

|

issue 4

13-23

EN

„The cultural turn of theory” is one of the most important transformations within the humanities, which has been strongly influenced by the gradual evolution of knowledge about literature. Thanks to it, the polyphony of interpretational discourses, anchored in the wealth of cultural areas, is heard and will be heard, and that is how „the art of interpretation” will come into its own. Of course, the most significant objective of literary studies today is practice. Thus, contemporary thought about literature, which utilizes the practical ecacy of theory, has been created. The present study analyses the essence of this turning point, its scientific, cultural and practical foundations.

6

Sienkiewicza przygody z literaturą „trzecią”

72%

Szargot B.

Tematy i Konteksty

|

2016

|

issue 6(11)

494-497

EN

The article is a review of the book by Agnieszka Kuniczuk-Trzcinowicz, Sienkiewicza talent i intuicja. Studia i szkice [Talent and Intuition of Sienkiewicz. Studies and Sketches], published in Opole in 2014. The publication is an interesting example of analysis of relations between popular literary conventions and the works by Sienkiewicz. According to the reviewer, the essential merit of the book is the ambitious comparative idea – conventions of popular literature are observed not only in the novels by Henryk Sienkiewicz, but also in other 19th century works that belong to the canon of high literature.

7

Dziewiętnastowieczne ratowanie ciągłości. Poezja Adama Asnyka w refleksji Piotra Chmielowskiego

62%

Osiński D. M.

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka

|

2012

|

issue 19

125-140

EN

The article attempts to reveal a reconstruction of Piotr Chmielowski’s critical thought regarding the poetical works written by Adam Asnyk (pen-name E...ly). The starting point for the discussion is a set of variations for different editions of Zarys literatury polskiej as well as other works of the critic elucidating the specificity, importance and the character of the poetry of E…ly. The article attempts to show why it was just the figure of the poet that was necessary and constituted a model figure for revealing the attempts of saving continuance of not only Polish poetry but also national culture and heritage. In his critical reflection, Chmielowski tries to find continuity between the Romantic paradigm and the post-January insurgency paradigm that was to define the obligations and the status of poetry, as well as to identify, uphold important question for Chmielowski himself as to why it was necessary to find among the generation of post-insurgency Poles a figure that would resemble Ignacy Kraszewski, a man-institution, and thus provide an exemplary model, necessary and much needed model figure in upholding and maintaining national consciousness and in preserving continuity. It is the culture and literature of the latter half of the nineteenth century that Chmielowski investigates in search of poetry and the poet as an icon of the nineteenth centuryness and modernity in the post-January insurgency non-poetical times. Asnyk can be seen, in Chmielowski’s terms, as an icon of the modern poet, a keystone figure who straddled the line between what can be consolidated and what was left to be saved in order to preserve the paradigm of Romantic poeticalness and the necessity for adjusting to new cultural circumstances and contemporary expectations on the part of receivers.

8

Quelle anthropologie pour la protection de la vie?

58%

Szałata K.

Studia Ecologiae et Bioethicae

|

2009

|

vol. 7

|

issue 1

107-117

PL

Jeśli w samym centrum nauczania społecznego kościoła znajduje się człowiek, to rzeczą niesłychanie ważną staje się problem ochrony życia ludzkiego. Jak zauważa autor artykułu przygotowanego z okazji międzynarodowego Kolokwium Naukowego w Papieskiej Radzie Justitia et Pax przewartościowania, jakie obserwujemy w naszej kulturze sprawiły, że człowiek znalazł się w niebezpieczeństwie i to zwłaszcza wtedy, gdy jest słaby i zależny od innych. By podjąć problemy moralne związane z pokusą manipulacji, genetycznych, aborcji czy eutanazji potrzebna jest solidna baza filozoficzna. Autor idąc za sugestią Papieża Leona XIII, który wobec dominującego pozytywizmu wskazał na konieczność powrotu do klasycznej filozofii bytu w wersji arystotelesowsko-tomistycznej uzasadnia nieustanną aktualność papieskiej sugestii. Wobec dominacji przyrodniczych ujęć człowieka, w których nie da się wyraźnie zdefiniować początku i końca życia, potrzebna jest jasna, realistyczna filozofia personalistyczna zdolna do ukazania pełnej prawdy o człowieku, jako realnym bycie osobowym realizującym się poprzez duchowo cielesną strukturę.

9

„Lubelski” księgozbiór Bolesława Prusa

51%

Radwan M.

Bibliotekarz Lubelski

|

2017

|

issue 60

81-124

EN

The “Lublin” book collection of Bolesław Prus, as one of the more-valuable collections of the Hieronim Łopaciński Regional Public Library in Lublin, has deserved a separate repeated narrative for a long time. Books accompanied Bolesław Prus almost throughout his entire life. At first these were school textbooks on nature, philosophy, logic, and the subject adored by Prus – mathematics. Bolesław Prus started to collect books in 1874, which was associated with his commencement of work at “Kurier Warszawski”. From that moment on the private library of the writer continued to grow with each year. The book collection located in the library in Lublin is only part of the writer’s collection. We owe its location in Lublin to a friend of the author of The Doll, A. Jaworowski, MD. Originally, in accordance with Prus’s last will, the entirety of his book collections was meant to be transferred to the Warsaw Library. Owing to the efforts of A. Jaworowski it has been established that the books, once they are received by the Warsaw Library and checked for duplicate copies, will be donated to Lublin. They were transferred at the end of 1914. The Library in Lublin currently holds 200 titles from the book collection of B. Prus, in 247 volumes. Most of the preserved titles are single-volume works. They can be divided into four groups in terms of language. The most numerous are the books written in Polish, and then French, Russian and German. In terms of content one can isolate works concerning the following fields: literature, social sciences, mathematical and natural sciences, history and geography, philosophy, psychology and logic, religion and others. Digitalisation work is being conducted simultaneously with the development of the “Lublin” book collection of Bolesław Prus.

RU

„Люблинское” книжное собрание Болеслава Пруса, как одна из самых ценных коллекций Люблинской Воеводской Публичной Библиотеки им. Иеронима Лопацинского, давно заслуживалo на отдельную повторную обработку. Книги сопутствовали Б. Прусу почти всю жизнь. В начале это были школьные учебники по природоведению, философии, логике и любимой им математике. Систематическое коллекционирование книг Б. Прус начал в 1874 г., что было связано с началом работы в „Курьере варшавском”. С этого момента частная библиотека писателя с года в год только увеличивалась. Собрание книг, хранящихся в люблинской книжнице, является только частью библиотеки писателя. Его размещение в Люблине стало возможным благодаря другу автора Куклы д-ру А. Яворовскому. Изначально, согласно завещанию Б. Пруса, всё библиотечное собрание должно было быть передано библиотеке города Варшавы. Благодаря стараниям А. Яворовского принято решение, что книги после их передачи в варшавскую библиотеку и проверки на предмет наличия дублетов, будут переданы в Люблин. Передача имела место в конце 1914 г. Сегодня в библиотеке в Люблине хранится 200 наименований книг из книжного собрания Б. Пруса в 247 томах. Большинство из них – это однотомные книги. С точки зрения языка можно выделить четыре группы. Больше всего книг написанных на польском языке, дальше – французском, русском и немецком. С точки зрения содержания можно выделить работы относящиеся к следующим областям науки: литературе, социальным наукам, математическим и естественным наукам, истории с географией, философии, психологии и логике, религии и другим. Одновременно с обработкой „люблинского” книжного собрания Б. Пруса ведутся работы по её оцифровке.

PL

„Lubelski” księgozbiór Bolesława Prusa, jako jeden z cenniejszych zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. H. Łopacińskiego od dawna zasługiwał na odrębne powtórne opracowanie. Książki towarzyszyły Prusowi niemal całe życie. Na początku były to podręczniki szkolne dotyczące przyrody, filozofii, logiki oraz uwielbianej przez Prusa matematyki. Systematyczne gromadzenie książek Prus rozpoczął w 1874 r., co było związane z podjęciem pracy w „Kurierze Warszawskim”. Od tego momentu prywatna biblioteka pisarza z roku na rok się powiększała. Księgozbiór znajdujący się w lubelskiej książnicy jest tylko częścią biblioteki pisarza. Jego ulokowanie w Lublinie zawdzięczamy przyjacielowi autora Lalki dr. A. Jaworowskiemu. Pierwotnie, zgodnie z testamentem Prusa, całość zbiorów bibliotecznych miała zostać przekazana do Biblioteki Warszawskiej. Dzięki staraniom A. Jaworowskiego ustalono, że książki po przejęciu przez Bibliotekę Warszawską i sprawdzeniu ich pod względem dubletów, zostaną ofiarowane Lublinowi. Przekazanie nastąpiło pod koniec 1914 r. Obecnie w Bibliotece w Lublinie znajduje się 200 tytułów książek z księgozbioru B. Prusa w 247 woluminach. Większość zachowanych tytułów to dzieła jednotomowe. Z uwagi na język można wyodrębnić cztery grupy. Najliczniej reprezentowane są książki napisane w języku polskim, następnie: francuskim, rosyjskim i niemieckim. Pod względem zawartości merytorycznej można wyodrębnić dzieła dotyczące następujących dziedzin: literatura, nauki społeczne, nauki matematyczno-przyrodnicze, historia z geografią, filozofia, psychologia i logika, religia oraz inne. Równocześnie z opracowaniem „lubelskiego” księgozbioru Prusa prowadzone są prace digitalizacyjne.

Refine search results

2 Tematy i Konteksty

1 Bibliotekarz Lubelski

1 International Journal of New Economics and Social Sciences

1 Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka

1 Sprawy Narodowościowe

1 Studia Ecologiae et Bioethicae

1 Zagadnienia Filozoficzne w Nauce

1 Zeszyty Naukowe PUNO

1 Bello M. M.

1 Dansabo M. T.

1 Lewandowska-Tarasiuk E.

1 Osiński D. M.

1 Petelenz B.

1 Radwan M.

1 Szargot B.

1 Szałata K.

1 Wrzesińska K.

1 Ławski J.

2 2020

1 2019

1 2017

2 2016

1 2015

1 2012

1 2009