Search results

1

Impercetywność w językach bałtyckich i w językach słowiańskich

100%

Aliuk A., Łódzki U.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica

|

2010

|

vol. 045

DE

Der Modus relativus ist ein spezieller Modus in ostbaltischen sowie in bulgarischen und mazedonischen Sprachen, der Wiedergabe von indirekten Rede oder Vermutungen dient. Renarration bezeichnet man auch als Wiedererzählmodus oder indirekte Erlebnisform. Wenn der Sprecher Handlungen und Geschehnisse beschreibt, denen er nicht selbst beinwohnte und somit nicht ummittelbaret Zeuge dieser Handlungen, war, sondern sie nur aufgrund des Informationsaustausches mit anderen ausdrückt, benutzt vor allem den Modus relativus. Das indirekt Erlebte kann somit in allen Sprachen ausgedrückt werden. Unterschiedlich sind nur die Mittel, die die einzelnen Sprachen daze verwenden. Manche verfügen über spezielle synthetische Formen (Bulgarisch, Türkisch, Litauisch, Lettisch), andere müssen zu syntaktischen oder lexikalischen Konstruktionen greifen (Polnisch, Tschechisch, Slowakisch, Russisch), um eine Begebenheit als mittelbar erlabt darzustellen. Im Litauischen und Lettischen wird er mit infiniten Verbformen (meist Partizipien) ausgedrückt. In der bulgarischen Sprache gibt es Formen des Renarrativs für alle Tempora (mit ihren temporalen Hauptbedeutungen), die uns aus den Indikativparadigmen bekannt sind. Es geht hier um den Ausdruck des nicht persönlich, nicht direkt Erlebten mittels speziell dafür geeigneter Verbformen. Im Tschechischen, Polnischen, Slowakischen und Russischen gibt es keinen Modus relativus. Um das indirekte Erlebte auszudrücken, müssen diese Sprachen vor allem zu lexikalischen Konstruktion greifen. Im Polnischen, um die gehörten Informationen zu wiedergeben, verwendet man vor allem verschiedene Partikel wie z.B.: ponoć, jakoby, rzekomo, chyba.

2

Północnokresowe i białoruskie nazwy jałowca na tle słowiańskim

100%

Bednarczuk L.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica

|

2015

|

issue 10

9-14

EN

The Polish-wide word jałowiec (Juniperus communis) in the Polish language of the northeastern borderlands exists (already since Adam Mickiewicz’s times) as the variant jadłowiec, and in the present Wilno dialects also as the forms jodłowiec, ja/edleniec as well as a number of other forms. Among the aforementioned forms the variants which feature -d- are a result of Polish-Belarusian contact, due to which the Belarusian jadłoec arose from the native jałoec as a hypercorrect form through adideation to the Polish jodła, and jadleńec arose from the native jaleńec according to this pattern. The forms with -d- which emerged in this manner were borrowed by the regional Polish language from Belarusian as jadłowiec and the less frequent jadleniec. The article also explains the names of the juniper in other Slavic languages. The majority of them originally referred to shrubs of coniferous trees (fir, spruce, pine).

3

Księgozbiór i działalność Biblioteki Slawistyki UŁ

100%

Marzena Z.

Biblioteka i Edukacja

|

2012

|

issue 2

PL

Celem niniejszego artykułu jest scharakteryzowanie działalności i księgozbioru Biblioteki Slawistyki, która jest sekcją Biblioteki Polonistycznej Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Łódzkiego. Autorka przedstawia krótki zarys historii biblioteki, jej profil i kolekcje. Biblioteka oficjalnie istnieje od 1 lutego 2005, gromadzi publikacje z języka bułgarskiego, chorwackiego, serbskiego i literatury słoweńskiej, różne inne źródła dotyczące przekładoznawstwa, językoznawstwa, teorii literatury i historii krajów południowosłowiańskich. Zbiory biblioteki są dostępne dla pracowników, absolwentów studiów podyplomowych i doktorantów Filologii Słowiańskiej Uniwersytetu Łódzkiego. W ciągu kilku miesięcy biblioteka najprawdopodobniej przestanie działać jako oddzielna jednostka i stanie się częścią jednej wielkiej biblioteki wydziałowej.

EN

The purpose of this article is to characterize the activities and the collection of books of the Slavonic Studies Library, which is a division of the Polish Studies Library of the Philological Faculty of the Lodz University. The author presents a short outline of the library’s history and its profile and collections. The library has officially existed since February 1st, 2005, and has gathered Bulgarian, Croatian, Serbian, and Slovene literature and various other publications concerning translating studies, linguistics, theory of literature and history of the South Slavic countries. The library’s collections are accessible to the staff, graduate, postgraduate and doctoral students of the Slavonic Studies Department of the Lodz University. In several months, the library will most likely stop functioning as a separate unit and will become a part of one, large departmental library.

4

Hanna Popowska-Taborska, Wczesne dzieje Słowian w świeltle ich języka, wyd. 3, poprawione i uzupełnione. – Warszawa: Instytut Slawistyki PAN, 2014. – 212 s.

100%

Skorvid S.

Rocznik Slawistyczny

|

2015

|

vol. 64

228-236

5

Dr Władysław Sędzik (1943–2014)

88%

Boryś W.

Rocznik Slawistyczny

|

2014

|

vol. 63

11-14

6

Zur Etymologie slav. židъkъ 'flüssig' und židĕti 'flüssig werden' im Zusammenhang mit slav. čĕditi 'seihen, scheiden' und čistъ 'rein'

88%

Skach E.

Rocznik Slawistyczny

|

2007

|

vol. 56

61-68

7

Samogłoska y w językach słowiańskich: geneza i ewolucja (przegląd)

88%

Podlaski M.

Conversatoria Linguistica

|

2018

|

issue 12

185-194

PL

The article concerns the origin and development of the Slavic vowel *y in Slavic languages. At the starting point I present the articulatory characteristics of contemporary Polish y, and then move on to the late Indo-European vocal system - the primordial source of the discussed sound. Then I move on to the analysis of the circumstances of the creation of the phoneme y including phonetics - delabialisation *ū1, and phonology - change *ū1 → y as a consequence of the creation of ū2 from the monophthongisation of diphthongs. I also present the views of researchers on the old pronunciation of y. In the main part of the article I focus on the analysis of the occurrence and functioning of y in various Slavic languages, including dialects, without losing sight of the accompanying historical perspective.

8

Rola najstarszych zasad pisowni (odrębnych traktatów ortograficznych i części gramatyk) oraz elementarzy w rozwoju języków słowiańskich

75%

Lewaszkiewicz T.

Język. Religia. Tożsamość

|

2023

|

issue 2 (28)

109-132

PL

Traktaty ortograficzne, zasady pisowni w gramatykach i elementarze odgrywały dużą rolę w rozwoju większości języków słowiańskich. Czasem elementarze były także głównym źródłem wiedzy z podstaw matematyki, geografii, przyrody, historii itd. Szczególnie istotne w polityce językowej były te traktaty ortograficzne i elementarze, które uczestniczyły w realizacji słowiańskich reform językowych.

EN

Spelling treatises, spelling rules in grammars, and reading primers played a major role in the development of most Slavic languages. On occasion, the primers were also the main source of knowledge on the basics of mathematics, geography, natural science, history etc. Of particular essence in language policy were those spelling treatises and primers that furthered Slavic spelling reforms.

9

Zarobić czy dorobić? Czasowniki prefiksalne na zajęciach języka polskiego jako obcego. Słowotwórczo-gniazdowe podejście do prezentacji materiału

75%

Żejmo J.

Kwartalnik Polonicum

|

2019

|

issue 33

5-13

EN

The article aims to present an alternative “nest approach” in teaching Polish word-formation processes while introducing prefixal verbs in lessons of Polish as a foreign language at an advanced level. This ap-proach has some advantages in comparison with a traditional ap-proach which consists in assigning certain meanings to particular prefixes in their combination with selected verbs. Some shortcomings and restrictions which can be avoided while adopting the nest word-formation approach are also mentioned and analysed in the article.

10

Татьяна И. Вендина, Типология лексических ареалов Славии. – Москва : Институт славяноведения РАН; Санкт-Петербург: Нестор-История, 2014. – 692 с.

75%

Siatkowski J.

Rocznik Slawistyczny

|

2015

|

vol. 64

217-228

11

Jak rozwiązać dylematy ortograficzne Bułgarów uczących się języka polskiego

75%

Kaczmarek P.

Kwartalnik Polonicum

|

2019

|

issue 33

13-22

EN

This article aims at answering the following question: how to solve spelling dilemmas of Bulgarians learning Polish. The author chose a teaching technique based on cross-language similarities and created a catalogue of features combining the Polish and Bulgarian languages as well as a catalogue of issues that might cause difficulties – interference errors and important differences between both languages – in terms of spelling. In addition, the solution to the problem is presented in a form of an online Polish language course for Bulgarians, designed by the author

12

The problem of a Turkic etymology of the Slavonic word *baranъ ‘ram’

75%

Stachowski M.

Rocznik Slawistyczny

|

2017

|

vol. 66

79-94

PL

Studium niniejsze przynosi rozbudowaną i bardziej szczegółową prezentację moich argumentów przeciwko turkijskiej etymologii słowiańskiej nazwy barana, które po raz pierwszy ukazały się w artykule Stachowski 2005. Etymologia ta została w dwóch odmiennych postaciach stworzona w Rosji (Dmitriev 1958; Trubačev 1960) ‒ obie są błędne, ale każda w inny sposób. Choć żadna z nich nie zdominowała wszystkich słowiańskich słowników etymologicznych, pojawiają się one jednak naprzemiennie w opiniotwórczych publikacjach slawistycznych, toteż pokazanie ich słabości wydaje się być jak najbardziej pożądane.

13

Wspomnienie o Profesorze Witoldzie Mańczaku

75%

Furdal A.

Rocznik Slawistyczny

|

2016

|

vol. 65

3-6

14

Siatkowska Ewa, Szkice z dziejów literackich języków słowiańskich .- Warszawa, 2004

75%

Mańczak W.

Rocznik Slawistyczny

|

2007

|

vol. 56

111-116

15

Termin „transidiomatyczność” jako próba znalezienia adekwatnego lingwistycznego ujęcia dla niektórych wątków glottodydaktycznych

71%

Babanov A.

Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców

|

2020

|

vol. 27

93-102

EN

The article provides a terminological proposition aimed to complement the system of notions describing interaction of language systems in various cases of communication, when the participants have significant differences in their language background, including those of language acquisition (language learning and teaching). The author proposes to use the term “transidiomacity” to mark the ability of some element of language system to provoke the uncontrolled switches of the language code due to the similarity of the element with some element in another language system. “Transidiomacity” is constructed as a generalizing notion e.g. in its relation to such notion as “interlingual homonymy”, first, because it supposes not only the code switch leading to a communicative confusion (language interference), but also the one leading to better communication due to the borrowing of some means from another system (positive language transfer, intercomprehension), and, second, because it can be applied not only to the units of lexical level, but also to the units of any other level of language system (with the appropriate attributive modification of the term).

PL

Treścią artykułu jest propozycja terminologiczna mająca na celu uzupełnienie systemu pojęć charakteryzujących interakcję systemów językowych w różnych sytuacjach komunikowania się ich użytkowników, w tym w sytuacji przyswajania jednego z tych systemów (glottodydaktyka). Proponowany przez autora termin „transidiomatyczność” ma oznaczać właściwość elementu systemu językowego, która potencjalnie objawia się w komunikacji jako niekontrolowane przełączenie kodu językowego na skutek podobieństwa tego elementu do analogicznego elementu innego systemu językowego. „Transidiomatyczność” jest pojęciem nadrzędnym w stosunku do takiego pojęcia jak np. „homonimia międzyjęzykowa”, ponieważ po pierwsze zakłada nie tylko przełączenie kodu zakłócające komunikację (interferencja językowa), lecz także możliwość skutecznego wspierania komunikacji środkami zaczerpniętymi z innego systemu (pozytywny transfer językowy, interkomprehensja), a po drugie może być stosowane nie tylko do jednostek systemu leksykalnego, lecz do każdego innego poziomu systemu językowego (przy zastosowaniu odpowiedniego uściślenia nominacyjnego).

16

Nazwy części twarzy w językach słowiańskich

71%

Rytter G.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica Rossica

|

2016

|

issue 12

127-138

EN

Etymological sketch presents 19 words, in the majority of all-Slavonic range. They are thematically connected with Slavic *tvarь. The article also contains comments about Slavs’ cultural tradition, which ascribes attribute “lucky” to the right eye and “ill-fated” to the left one. To the oldest and most popular beliefs preserved in the Slavonic folklore belongs conviction that human eye has a power of casting a spell or a curse on somebody.

PL

Szkic etymologiczny prezentuje 19 wyrazów, w większości o zasięgu ogólnosłowiańskim. Są one tematycznie związane z psł. *tvarь. Artykuł zawiera również uwagi o tradycji kulturowej Słowian, która prawemu oku przypisuje atrybut „szczęśliwe”, lewemu – „nieszczęśliwe”. Do najstarszych i najpowszechniejszych wierzeń zachowanych w folklorze słowiańskim należy przekonanie, że ludzkie oko ma moc rzucania uroku czy klątwy.

17

Stasiuk, Topol, Andruchowycz pod wspólnym mianownikiem. Relacje od kuchni

63%

Dencheva D.

Przekłady Literatur Słowiańskich

|

2022

|

vol. 12

1-10

PL

Artykuł poświęcony jest genezie bułgarskiego zbioru esejów pt. Europa Środkowa w trzech esejach, który zawiera utwory trzech wybitnych słowiańskich pisarzy: Andrzeja Stasiuka, Jurija Andruchowycza i Jáchyma Topola oraz przedmowę autorstwa Ani Burowej. W artykule zaprezentowano koncepcję zbioru, a także omówiono problemy edytorskie towarzyszące scalaniu tekstów (między innymi związane z ustaleniem kolejności esejów, ujednoliceniem tekstów pod względem technicznym, przekładem etc.).

EN

The following paper presents some of the problems of the Bulgarian publishing of the co-authored book Middle Europe in Three Essays, which includes the essays of three Slavic authors - Andrzej Stasiuk, Yuri Andrukhovych and Jáchym Topol. The preface is written by Ani Burova. The focus is placed on the conception of gathering the texts in one book and also on the problems of editing and translation, such as order of the essays, translation of toponyms and ethnonims etc.

18

Złożenia z komponentem "biało" w językach słowiańskich

63%

Wysoczański W.

Językoznawstwo

|

2020

|

vol. 14

29-46

EN

Among compound units with the name of white (biało) in linguistic resources compound units, in particular, clearly constitute a group. The material of Slavic languages under consideration confirms a large number of compound units with reference to the white color of non-terminological character. Within them one can distinguish several basic thematic fields, the most representative of which are referring to a human being, first of all to the external appearance and social dimension of life, as well as animals located in the subject area. The terminological resource of compounds with the “white” component is also rich, which are mainly biological terms ‒ botanical and zoological, anatomical-medical and technical, to a lesser extent belonging to other elements of the world.

PL

Wśród jednostek z nazwą barwy białej w zasobie językowym wyraźną grupę stanowią złożenia. Rozpatrywany materiał języków słowiańskich poświadcza dużą liczebność kompozycji z odwołaniem do barwy białej o charakterze nieterminologicznym. W ich obrębie można wyróżnić kilka zasadniczych pól tematycznych, z których najbardziej reprezentatywne są odnoszące się do człowieka, przede wszystkim do wyglądu zewnętrznego oraz społecznego wymiaru życia, a także mieszczące się w polu tematycznym zwierzęta. Bogaty jest też zasób terminologiczny złożeń z komponentem biało, który stanowią głównie terminy biologiczne – botaniczne i zoologiczne, anatomiczno-medyczne i techniczne, w mniejszym stopniu należące do innych elementów świata.

19

Struktura predykatowo-argumentowa bułgarskich czasowników poliprefiksalnych (na przykładzie verba mentalis)

63%

Mazurkiewicz-Sułkowska J.

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

|

2016

|

vol. LXII

59-70

PL

Współczesny język bułgarski cechuje tendencja do tworzenia czasowników poliprefiksalnych, które są charakterystycznymi dla języka potocznego nośnikami ekspresji. Powstaje więc pytanie, czy formalny stopień złożoności struktury słowotwórczej takich jednostek znajduje swoje odzwierciedlenie w ich strukturze semantycznej. W celu odpowiedzi na nie przeprowadzono analizę struktury predykatowo-argumentowej czasowników poliprefiksalnych należących do klasy verba mentalis. Badania wykazały, że wszystkie analizowane czasowniki poliprefiksalne tworzą bardzo podobne struktury zdaniowe, a na tle pozostałych verba mentalis wyróżnia je bardzo duża częstotliwość występowania członów wolnych, mających wartość pleonastyczną z verbum.

EN

The modern Bulgarian language is characterized by a tendency to create polyprefixal verbs that are characteristic carrier of expression in the ordinary language. The question then arises: does a formal degree of formative structure complexity of such units is reflected in the their semantic structure? In order to answer this question it was necessary to conduct an analysis of predicate-argument structure of the polyprefixal verbs, belonging to verba mentalis class. Studies have shown that all the analyzed polyprefixal verbs create a very similar sentence structures. Against the background of other verba mentalis they are distinguished by very high frequency the occurrence of independent elements having a pleonastic value with verbum.

20

Коллекция ценностей свобода, равенство, братство и опирающиеся на нее конструкции в славянских языках

63%

Айдачи Д.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2013

|

vol. 25

EN

The slogan of the French revolution, Liberté, ègalité, fraternité, is in Slavic languages categorized in a variety of ways: as a revolutionary triad, a list of basic values, non-material goods, key concepts, ideas, rights or goals, as a socio-political doctrine, an admonition, motto, programme, slogan or appeal. In this article, it is proposed that it be treated as a collection in the sense of Lublin cognitive ethnolinguistics, more specifically as a “collection of values”. Discussed are rare cases of quoting the original untranslated French collection in Slavic languages, as well as its translations and transformations, e.g. those that involve a change of one element: Liberty, equality, democracy; Liberty, equality, university, etc. In other cases, the whole construction functions as a component of a larger set of values. Attention is drawn to semantic relations between values within the construction, as well as to social functions and profiles of this constructions and its derivatives.

PL

Hasło rewolucji francuskiej Liberté, Ègalité, Fraternité (wolność, równość, braterstwo) jest w językach słowiańskich kategoryzowane i określane w różny sposób: jako triada rewolucyjna, wartości fundamentalne, dobra niematerialne, pojęcia kluczowe, doktryna społecznopolityczna; nakazy, idee, dewizy, hasła, prawa, cele; program, slogan, apel. W artykule proponuje się, aby traktować sekwencję wolność, równość, braterstwo, jako kolekcję (rozumianą zgodnie z terminologią używaną w lubelskiej szkole etnolingwistyki kognitywnej), w tym przypadku -- kolekcję wartości. Autor omawia rzadkie warianty cytowania w tekstach słowiańskich oryginalnej francuskiej kolekcji bez jej tłumaczenia, a także funkcjonowanie licznych tłumaczonych i transformowanych konstrukcji, np. z wymianą jednego członu: wolność, równość, demokracja; wolność, równość, uniwersytet itp., oraz przypadki, w których cała konstrukcja jawi się jako część składowa szerszej listy wartości. Analizowane są relacje semantyczne między wartościami w ramach całej konstrukcji, a także społeczne funkcje i profile konstrukcji wolność, równość, braterstwo i konstrukcji tworzonych na jej podobieństwo.

RU

There is no abstract available for this language

Refine search results

Impercetywność w językach bałtyckich i w językach słowiańskich

Północnokresowe i białoruskie nazwy jałowca na tle słowiańskim

Księgozbiór i działalność Biblioteki Slawistyki UŁ

Hanna Popowska-Taborska, Wczesne dzieje Słowian w świeltle ich języka, wyd. 3, poprawione i uzupełnione. – Warszawa: Instytut Slawistyki PAN, 2014. – 212 s.

Dr Władysław Sędzik (1943–2014)

Zur Etymologie slav. židъkъ 'flüssig' und židĕti 'flüssig werden' im Zusammenhang mit slav. čĕditi 'seihen, scheiden' und čistъ 'rein'

Samogłoska y w językach słowiańskich: geneza i ewolucja (przegląd)

Rola najstarszych zasad pisowni (odrębnych traktatów ortograficznych i części gramatyk) oraz elementarzy w rozwoju języków słowiańskich

Zarobić czy dorobić? Czasowniki prefiksalne na zajęciach języka polskiego jako obcego. Słowotwórczo-gniazdowe podejście do prezentacji materiału

Татьяна И. Вендина, Типология лексических ареалов Славии. – Москва : Институт славяноведения РАН; Санкт-Петербург: Нестор-История, 2014. – 692 с.

Jak rozwiązać dylematy ortograficzne Bułgarów uczących się języka polskiego

The problem of a Turkic etymology of the Slavonic word *baranъ ‘ram’

Wspomnienie o Profesorze Witoldzie Mańczaku

Siatkowska Ewa, Szkice z dziejów literackich języków słowiańskich .- Warszawa, 2004

Termin „transidiomatyczność” jako próba znalezienia adekwatnego lingwistycznego ujęcia dla niektórych wątków glottodydaktycznych

Nazwy części twarzy w językach słowiańskich

Stasiuk, Topol, Andruchowycz pod wspólnym mianownikiem. Relacje od kuchni

Złożenia z komponentem "biało" w językach słowiańskich

Struktura predykatowo-argumentowa bułgarskich czasowników poliprefiksalnych (na przykładzie verba mentalis)

Коллекция ценностей свобода, равенство, братство и опирающиеся на нее конструкции в славянских языках