Rozpracowywanie operacyjne jezuitów uczestniczących w Misji Wschodniej w latach 50. XX w. w Polsce Ludowej

• Authors: Mateusz Ihnatowicz

Title variants

EN

Operational Invigilation of the Jesuits Participating in The eastern mission in the 1950s under the People’s Republic of Poland

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

We wstępie autor naświetla sytuację polityczną odrodzonej Rzeczpospolitej. Następnie omawia dzieje Misji Wschodniej jezuitów w Albertynie (1924-1942). W drugiej części artykułu autor wymienia, na podstawie dokumentów zebranych przez funkcjonariuszy Komitetu ds. Bezpieczeństwa Publicznego, jakie informacje dotyczące zakonników uczestniczących w misji ich interesowały. Stara się sprawdzić na ile wiadomości uzyskane przez funkcjonariuszy zgadzają się z wiedzą, którą dziś można uzyskać zajmując się tą tematyką. Posługuje się cytatami, które starają się oddać ducha czasu. Cezurą dla dokumentacji w omawianej części są lata 1950-1956. W konkluzji autor streszcza formy pracy operacyjnej funkcjonariuszy Komitetu ds. Bezpieczeństwa Publicznego oraz podjęty przez nich trud w zdobywaniu interesujących ich wiadomości. Na zakończenie informuje, jakie były dalsze losy neounii w Polsce po 1945 roku.

EN

The article begins with the author’s outline of the political situation of a renewed Polish State. Next, he discusses the history of the Jesuit Eastern Mission in Albertyn (1924-1942). In the second part of the article, the author presents the records of the functionaries of the Committee for Public Security to show what kind of information about the Jesuits was of interest to the state apparatus. The author tries to confirm to what extent the data collected by the state functionaries agreed with the real status quo and the present-day knowledge of this problem area. The author quotes from the documents, which is intended to render the atmosphere of the time. The documents analysed in the article only concern the time-span between 1950 and 1956. In his concluding remarks, the author makes a short list of the operational methods used by the Security functionaries and of all the efforts they made to get the information they desired. The final part of the article focuses on the history of the Neo-Uniate Church in Poland after 1945.

Keywords

PL

Kościół; inwigilacja; jezuici; misja; ncounia; Polska

EN

Church; invigilation; Jesuits; mission; Neo-Uniate Church; Poland

• Publisher: Towarzystwo Naukowe KUL & Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Teologii
• Journal: Roczniki Teologiczne
• Year: 2014
• Volume: 61
• Issue: 4: Historia Kościoła
• Pages: 183-200

Contributors

author

Mateusz Ihnatowicz

• Instytut Historii Wydziału Historycznego Uniwersytetu Gdańskiego

References

• Biełaszko M., „Tygodnik Warszawski” i jego środowisko (1945-1948), „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 4(75) 2007, s. 77-83.
• Borzęcki J., Pokój ryski 1921 roku i kształtowanie się międzywojennej Europy Wschodniej, Warszawa 2012.
• Dębiński J., Kościół katolicki w Rosji, „Studia Włocławskie” 14(2012), s. 472-487.
• Dziurok A., Wstęp, w: Metody pracy operacyjnej aparatu bezpieczeństwa wobec Kościołów i związków wyznaniowych 1945-1989, red. A. Dziurok, Warszawa 2004.
• Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy, 1564-1995, opr. L. Grzebień SJ, Kraków 2004.
• Hryniewicz W., Iluzja nawrócenia Rosji, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Studia Rosjoznawcze. III-Nauki Humanistyczno-Społeczne” 1996, z. 310, s. 20-35.
• Hryniewicz W., Nawrócenie Rosji? Refleksje ekumeniczne nad dziejami wielowiekowej iluzji (I), „Przegląd Powszechny” 1(881)1995, s. 11-28.
• Jorsz S., Historyczne znaczenie misji wschodniej w Albertynie, „Roczniki Teologiczne” 53-54(2006-2007), z. 7, s. 145-152.
• Mróz M., Katolicyzm na pograniczu. Kościół katolicki wobec kwestii ukraińskiej, białoruskiej w Polsce w latach 1918-1925, Toruń 2003.
• Musiał F., Podręcznik bezpieki. Teoria pracy operacyjnej Służby Bezpieczeństwa w świetle wydawnictw resortowych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych PRL (1970-1989), Kraków 2007.
• Plis J., Misja Wschodnia ojców' Jezuitów' w Polsce (1924-1939), w: Na pograniczu kultur, języków i tradycji. Prace ofiarowane profesorowi doktorowi Ryszardowi Szczygłowi w sześćdziesiątą rocznicę urodzin, red. M. Mądzik, A. A. Witusik, Lublin 2004, s. 275-289.
• Przewodnik po domach jezuickich Prowincji Wielkopolsko-Mazowieckiej. Jezuici Przyjaciołom. Wydanie specjalne (zima-jesień) 2009-2010, Towarzystwo Jezusowe.
• Rzemieniuk F., Kościół katolicki obrządku bizantyjsko-słowiańskiego (neounia), Lublin 1999.
• Sawicki W., Osobowe źródła informacji organów bezpieczeństwa Polski Ludowej, w: Osobowe źródła informacji - zagadnienia metodologiczno-źródło- znawcze, red. F. Musiał, Kraków 2008.
• Stępień S., Nowa unia kościelna. Obrządek bizantyjsko-słowiański, w: Polska-Ukraina. 1000 lat sąsiedztwa. Studia z dziejów chrześcijaństwa na pograniczu kulturowym i etnicznym, t. 2, red. S. Stępień, Przemyśl 1994, s. 141-194.
• Tłomacki A., Kościół rzymsko-katolicki obrządku bizantyjsko-słowiańskiego (Kościół neounicki) na południowo-wschodnim Podlasiu w latach 1924-1947, „Radzyński Rocznik Humanistyczny” 5(2007), s. 96-130.
• Wójciuk M., Specyfika organizacji i zarys charakteru Cerkwi katolickiej obrządku bizantyjsko-słowiańskiego o tradycji synodalnej na wschodnich ziemiach II Rzeczpospolitej w latach 1924-1939, „Koło Historii” 2003, nr 7, s. 121-168.
• Yannou H., Jezuici i Towarzystwo, Kraków 2010.