Search results - CEJSH

1

Kształcenie informatyków – kilka refleksji

100%

RACZYŃSKA M.

Edukacja-Technika-Informatyka

|

2012

|

vol. 3

|

issue 2

114-119

PL

Treści nauczania na kierunkach informatycznych ulegają częstym zmianom. Powodem tych zmian jest aktualne zapotrzebowanie rynku pracy. Ważnym elementem kształcenia dzisiejszych informatyków jest zachowanie równowagi między stroną techniczną a psychologiczną i humanistyczną w kształceniu informatycznym.

EN

Content of the curriculum in the fields of information is subject to frequent changes. The reason for these changes is the demand of current labor market. An important element of today’s IT training is a balance between technical aspects and the humanistic psychology and information technology in education

2

The role of religion in constructing public reality. In the margin of Karl Marx texts in connection with the 200th anniversary of his birth

89%

Karpiński A. J.

Przegląd Religioznawczy

|

2019

|

issue 3/273

PL

W artykule stosuję Marksowską metodę nakazującą wykrywać ziemską aktywność wyobrażeń religijnych. Kantowskie rozróżnienie istoty i przejawu wraz z Marksowskim nakazem wznoszenia się od konkretu do abstrakcji i od niej z powrotem do konkretu pozwala ukazać, jak religijne tezy światopoglądowe przemieniają dobro w zło i odwrotnie. Przykłady tego rodzaju aktywności można znaleźć zarówno w przeszłości – w mowie Mojżesza, jak i obecnie – w tzw. strategii Busha. Dobro staje się złem także wtedy, kiedy rzecz zastępuje jej przejaw. Przypadek ten odnajdujemy w Marksowskiej krytyce utożsamiania zasady humanistycznej i zasady socjalistycznej. Aktualnym przykładem może tu być praktyka socjalizmu realnego, w którym kategorię wspólnoty usunięto poprzez zastosowanie podporządkowania jednego z elementów drugiemu. We wspólnocie powinny być one tylko przyporządkowane. Kolejnym przykładem wskazującym na aktywną rolę religii w życiu społecznym jest artykuł Marksa zatytułowany W kwestii żydowskiej. Filozof podkreśla w nim, że religijność próbuje zastąpić istotę emancypacji jedną z jej form. Takie zastąpienie treści formą obserwujemy także w Wielkiej Rewolucji Francuskiej. Jest to oczywisty błąd, który zarazem stwarza historyczną konieczność socjalizmu. Zamiana ta jest nie do przyjęcia z naukowego punktu widzenia.

3

„Pedagogika niepokoju” Ireny Wojnar. Perspektywa ostatnich dziesięciu lat jej pracy naukowej

88%

Piejka A. I.

Studia z Teorii Wychowania

|

2022

|

vol. XIII(4 (41))

457-470

PL

Celem niniejszego artykułu jest syntetyczne zaprezentowanie „pedagogiki niepokoju” – propozycji, którą Irena Wojnar uznała za „temat programowy”, wyznaczający obszary badawcze, którymi zajmowała się w ostatnim dziesięcioleciu swojej pracy naukowej. Propozycja ta nie jest znana w środowisku pedagogicznym tak dobrze, jak teoria wychowania estetycznego, którą I. Wojnar zajmowała się przez większość swojej akademickiej kariery. Tymczasem to właśnie idea pedagogiki niepokoju w swoisty sposób organizowała naukowe myślenie i pracę badawczą I. Wojnar w ostatnim dziesięcioleciu jej życia. W artykule omawiam kategorie pojęciowe, kluczowe dla pedagogiki niepokoju. Są to: niepokój, pedagogiczne zaniepokojenie, myślenie alternatywne, myślenie w kategoriach ambiwalencji, kultura pokoju. W zakończeniu artykułu koncentruję się na najważniejszych postulatach edukacji humanistycznej, która według I. Wojnar była konsekwencją pedagogicznego zaniepokojenia. Są to wskazówki dotyczące kształtowania tzw. „miękkiego człowieczeństwa” - wrażliwości na innego i na wspólnotę, alternatywnego i odwołującego się do ambiwalencji myślenia, otwartości na odmienność i pokojowe współistnienie. Podstawowym punktem odniesienia, są dla mnie publikacje I. Wojnar, które ukazały się w latach 2011 – 2021 a także cykl jedenastu konferencji Humanistyczne alternatywy, organizowanych przez Profesor w Komitecie Prognoz „Polska 2000 Plus” przy Prezydium PAN w latach 2015 -2020.

4

Chrześcijański humanizm wyrazem pełnej aktualizacji ludzkiej osoby

75%

Czupryk R.

Resovia Sacra : Studia Teologiczno-Filozoficzne Diecezji Rzeszowskiej

|

2018

|

issue 25

77-90

EN

The article deals with issues related to the core of Christian humanism. The starting point of the deliberations is the historical heritage of humanism, which dates back to the Greek-Roman antiquity. Subsequently, the question of the influence of Christianity on the development of the new anthropology, that changes the spectrum of human cognition, is raised. Further reflection goes back to Christian humanism and is an attempt to justify the research issue included in the title of the article: “Christian humanism as the expression of an upgrade of the human person.” Among the sources expounding the essence of Christian humanism were the statements of the popes: Paul VI, John Paul II, and Benedict XVI.

5

Wychowanie przyszłego władcy w świetle traktatów „De institutione regii pueri” (1502/1503) i „Institutio principis christiani” (1516)

75%

Rombek T.

Wieki Stare i Nowe

|

2023

|

vol. 18

|

issue 23

1-14

EN

The aim of the article is to present the process of educating the future ruler shown in two humanistc pedagogical treatises. The first of them, De institutione regii pueri (1502/1503), was probably inspired by Elżbieta Rakuszanka, who was awaiting the birth of the firstborn child of her son Władysław Jagiellończyk. The treaty is a practical approach to educating the future ruler in terms of expected values, attitudes and behavior. In contrast, Institutio principis christiani (1516), by Erasmus of Rotterdam, was written for Prince Charles Habsburg, the future spanish king and emperor. His work shows the vision of an ideal christian ruler, difficult to achieve in reality.

PL

Celem artykułu jest ukazanie procesu wychowania przyszłego władcy przedstawionego w dwóch traktatach pedagogicznych okresu humanizmu. Pierwszy z nich, De institutione regii pueri (1502/1503), powstał zapewne z inspiracji Elżbiety Rakuszanki oczekującej narodzin pierworodnego dziecka swego syna Władysława Jagiellończyka. Traktat ten stanowi zbiór praktycznych uwag do wychowania przyszłego władcy z uwzględnieniem oczekiwanych wartości, postaw i zachowań. Natomiast Institutio principis christiani (1516) został napisany przez Erazma z Rotterdamu dla księcia Karola Habsburga, przyszłego króla hiszpańskiego i cesarza. W dziele tym zaprezentowano wizję idealnego władcy chrześcijańskiego, trudną jednak do zrealizowania w rzeczywistości.

6

Informatyk humanista

75%

RACZYŃSKA M.

Edukacja-Technika-Informatyka

|

2014

|

vol. 5

|

issue 2

27-31

PL

W artykule przedstawione zostały umiejętności typowe dla humanistów, a coraz częściej poszukiwane przez pracodawców w świecie informatyków. Wskazano na konieczność kształcenia przez uczelnie wyższe nie tylko stricte specjalistę w dziedzinie informatyki, ale wrażliwego człowieka, który w mądry sposób potrafi zdobytą wiedzę wykorzystać. W dobie dominującej roli informatyki we współczesnym świecie ważna staje się relacja człowiek–technika.

EN

The article presents the skills typical to humanists as well as those increasingly sought after by employers in the world of computer scientists. It also refers to the necessity of educating not only the specialists in the field of computer science, but also a sensitive man who can wisely use the knowledge received during his educational process. In the era of the dominant role of information technology, the importance of human–technology relationship is becoming more and more important.

7

Chrześcijaństwo a humanizm. Szanse i wyzwania w zsekularyzowanej kulturze

75%

Mari G.

Paedagogia Christiana

|

2017

|

vol. 1/39

11-28

PL

Relacja między wiarą chrześcijańską a humanizmem jest silna i oryginalna, ale można ją dostrzec tylko wówczas, gdy przesłania chrześcijańskiego nie zawęża się do humanizmu. Przesłanie to bowiem wytworzyło humanizm, a nie odwrotnie. Aby uniknąć redukcji wiary do filantropii ogólnie pojmowanej, konieczne jest nie tylko dostrzeżenie wskazanego rozróżnienia, lecz również zrozumienie jego wielorakich konsekwencji. Wiara chrześcijańska w swojej istocie jest przede wszystkim spotkaniem z Jezusem Chrystusem i to nie tylko z egzystencjalnego punktu widzenia, lecz również jako szczególny rodzaj wiedzy zapośredniczonej przez osobowy kontakt z Nim jako Słowem Boga. Z tego powodu jest ona sprzymierzeńcem, a nie rywalem ludzkiej wolności.

EN

There is a strong and original relationship between Christian faith and Humanism, but it is necessary not to reduce the Christian education to Humanism. In fact, it was the Christian faith which gave birth to Humanism, not vice versa. It is necessary to put the distinction in order to avoid the reduction of the Christian education to the generic philanthropy. The Christian faith is, first of all, an encounter with Jesus, not only from the existential point of view, but also as a peculiar knowledge through Christ as God’s Word.

8

Zagadnienie kultury jako cultus animi w pismach Stefana Swieżawskiego

75%

Kamiński K.

Łódzkie Studia Teologiczne

|

2007

|

vol. 16

89-104

EN

Defining the issue of culture Stefan Swieżawski lays great stress on philosophy and the Gospel, the basic culture-creative elements (those being fundamental for education). The stand coincides with the Second Vatican Council. Swieżawski calls for deepening the notion of human culture in the cultus animi spirit – the cultivation of human spirit, which should be understood as the proper and full development of mental powers and will. Thus, it is wisdom more than knowledge in cognition and good in conduct that are to characterize contemporary Christians. “In the truly cultural light is a sagacious and being-able-to-love man, even if they could not produce or consume any cultural achievements”. The culture understood in the previously presented way is supposed to lead to the true humanization of human relationships.

9

The Debate on the Concept of the Person in Bioethics

71%

Hołub G.

Studia Ecologiae et Bioethicae

|

2020

|

vol. 18

|

issue 5

125-135

PL

W artykule podjęto próbę naszkicowania debaty w dziedzinie bioetyki dotyczącej pojęcia osoby. Wstępnie przedstawiono trzy rozumienia problemu: koncepcję osoby w filozofii naturalistycznej, we współczesnym komunitaryzmie i w jednym ze stanowisk humanistycznych. Analiza tych propozycjo prowadzi do wniosku, że osoba postrzegana jest jako byt empiryczny i psychologiczny lub jako wolny, tworzący siebie podmiot. Stwierdzenie to prowadzi do dalszych badań. W celu uniknięcia pewnego dualizmu w percepcji osoby zakorzenionego we wskazanych wyżej stanowiskach rozwinięte zostaje podejście personalistyczne. Podkreśla się w nim, że osobę należy rozumieć jako niepodzielną całość, łączącą w sobie jaźń – subiektywny aspekt osoby, z naturalno-cielesną stroną, która jest obiektywnym aspektem bytu ludzkiego. W ujęciu personalistycznym osoba jawi się jako wcielona subiektywność utworzona przez akt osobowego istnienia. W artykule takie rozumienie osoby przedstawione jest jako istotne dla rozwiązywania złożonych problemów bioetycznych.

EN

This article endeavours to sketch the debate about the concept of a person in the realm of bioethics. Initially, it sets out three understandings of the issue, namely the concept of a person in naturalistic philosophy, in the current of communitarianism and in one of the humanistic positions. The analysis of these approaches lead to the conclusion that a human person is perceived either as an empirical and psychological entity or as a free subjectivity creating him/herself. This thesis provides stimulation for further research. In order to avoid a kind of dualism in the perception of a person stemming from the stances outlined above, the personalistic approach is developed. This points out that a human being should be depicted as one indivisible entity unifying in itself more strictly its self, a subjective aspect of the person, with nature-body aspect which is an objective facet of being human. Given this personalistic perspective, a person comes out as an embodied subjectivity formed by the unique personal act of existence. In this article, such a concept of a person is argued as a vital support in the complex field of bioethical dilemmas.

10

Proza polskiego renesansu wobec antropologii humanistycznej, czyli negocjo¬wanie pozycji w świecie układanym na nowo

71%

Śnieżko D.

Roczniki Humanistyczne

|

2021

|

vol. 69

|

issue 1

9-25

EN

This article is an attempt to take Polish renaissance humanism as a moderate and independent modernisation project, including its references to the anthropological tradition, the variants of the myth of the golden age, the issues of language, as well as to the reconfiguration of the map of the world that was being carried out at that time. This paper also remarks on those important motifs of humanism that were not taken up (e.g. the concept of melancholia generosa) and those matters that were especially stressed by Polish authors, primarily, the emancipatory struggle to assert the identity and special character of Eastern Europe.

PL

Artykuł jest próbą spojrzenia na polski humanizm renesansowy jako umiarkowany i samodzielny projekt modernizacyjny, w jego negocjacyjnych odniesieniach do tradycji antropologicznej, odmian mitu wieku złotego, zagadnień języka, a także dokonującej się wówczas rekonfiguracji mapy świata – z uwzględnieniem tego, co z oferty europejskiej nie zostało zasadniczo podjęte (np. melancholia generosa), jak również tego, na co został położony szczególny nacisk. W tej ostatniej sprawie mowa przede wszystkim o emancypacyjnym dążeniu do wyraźnego zaznaczenia tożsamości i specyfiki regionu Europy Wschodniej.

11

Kongres AICA w 1960 roku: „Międzynarodowy charakter sztuki współczesnej”. Ideologiczne rozbieżności i nieporozumienia – widok z Bułgarii

63%

Genova I.

Zeszyty Cyrylo-Metodiańskie

|

2020

|

vol. 9

EN

The article discusses the International Association of Art Critics congress held in 1960 in Poland and the modest Bulgarian participation through Mara Tsoncheva. The Congress theme The international character of contemporary art exposed complex relationships, various disputes and misunderstandings in connection with the concepts realism, humanism, international character and national tradition between representatives of the art scene east and west of the Iron Curtain, but also between socialist countries. The author reveals the differences in the official culture policy in Poland and Bulgaria manifested at the Congress, as well as the significance of the French-Polish art network with its indirect impact on artistic life in communist Bulgaria. The concluding thesis confirms that, although vaguely documented, the Bulgarian reactions to the 1960 AICA congress broaden the context for a deeper understanding of the contemporary Bulgarian dialogue with Western-European art.

PL

W artykule omówiono dyskusje prowadzone podczas zorganizowanego w Polsce w 1960 roku kongresu Międzynarodowego Stowarzyszenia Krytyków Sztuki, ze szczególnym uwzględnieniem wypowiedzi Mary Conczewej, członka skromnej bułgarskiej delegacji, oraz podjęte na nim decyzje. Temat kongresu – międzynarodowy charakter sztuki współczesnej – przyczynił się do ujawnienia różnorodnych rozbieżności pomiędzy przedstawicielami sztuki na Wschodzie i Zachodzie od żelaznej kurtyny, jak również pomiędzy krytykami sztuki pochodzącymi z państw socjalistycznych. Przyczyną sprzeczności okazała się niemożliwość wypracowania wspólnych definicji takich pojęć, jak realizm, humanizm, międzynarodowy charakter i tradycja narodowa. Autor podkreśla różnice w oficjalnej polityce kulturalnej Polski i Bułgarii, ujawnione podczas obrad kongresu, jak i znaczenie francusko-polskich powiązań artystycznych oraz ich pośredniego wpływu na życie artystyczne w komunistycznej Bułgarii. Na podstawie przedstawionych danych można postawić wniosek, że ówczesne reakcje Bułgarii na kongres AICA z 1960 roku, choć są słabo udokumentowane, to niewątpliwie przyczyniły się do głębszego zrozumienia współczesnego bułgarskiego dialogu ze sztuką zachodnioeuropejską.

12

Filozoficzne aspekty człowieczeństwa w ujęciu J.M. Bocheńskiego

63%

Andrzejuk I.

Rocznik Tomistyczny

|

2020

|

vol. 1

|

issue 9

291-300

EN

The content of the article concerns the philosophical views of the famous Dominican J. Bocheński on the structure of human existence. Bocheński himself divided his work into the neo-romantic and analytical periods. The article uses this division and focuses more on Bocheński’s later philosophical views. One of the reasons was that his neotomistic anthropological views had already been discussed in the book K. Policki, entitled: The philosophy of man in the early work of J.I.M. Bocheński. The presented article presents the structural elements of man, along with his powers. Then it deals with topics related to humanity. That is why the following parts of the paper are devoted to various areas of human activity and humanism. It seems that despite the changes in his philosophical views declared by Bocheński, he still remained an Aristotelian. It is manifested in the way of perceiving man from the perspective of his essence and accepting the spiritual and body unity. Moreover, Bocheński adopts the hegemony of the intellect in human activities (despite the declaration that, according to him, man does not differ from an animal). Since Bocheński readily expressed mutually exclusive views, it should be emphasized that establishing his position on the metaphysical structure of man is not an easy task.

13

Strategie kreowania wizerunku humanisty w Księdze elegii podróżnych Jana Rybińskiego

63%

Mileszczyk R.

Meluzyna. Dawna Literatura i Kultura

|

2019

|

vol. 1 (10)

5-14

EN

“The Book of Traveling Elegies” by Jan Rybiński is not just a description of the author's journey especially to foreign universities, in order to gain extensive humanistic knowledge, but, and this is probably the most interesting, is also a kind of „visiting card” for the Renaissance intellectual member of the respublica litterarum community. The article presents the methods that Rybiński used to present his person in a subtle and clear way to a new, but also demanding environment of intellectuals gathered in Toruń. The article presents both the pragmatic aspect of this self- -presentation, related to the work undertaken by the poet, as well as the purely artistic one, addressed directly to local Toruń humanists.

14

Podstawy biblijne i współczesne aspekty kryzysu antropologicznego

63%

Kopiec M. A.

Studia Elbląskie

|

2018

|

vol. 19

339-360

EN

The current era as never before has been marked by phenomena indicating a deep moral, anthropological and social crisis. It affects the quality of life of both individuals and multiple communities of an ethnic, cultural, racial, religious, etc. Teaching of the Church, asfundamentally directed at explaining the contents of Divine Revelation, cares for the human good, formulating structures of healthy humanism, in defense against the effects of postmodernism and nihilism. The present article presents basic theological notions which underlie the redefinition of the notion the humanism in the context of contemporary aspects of theanthropological crisis. The first part discusses the theological foundation for defining the value of a person and a family. Biblical sources concerning the creative and saving concept of the social order, conditioned theologically, are included here. The second one describes the immanent reductionism, detailing atheism, materialism, agnosticism, eclecticism, relativism, historism, scientism – as concepts defining aspects of the anthropological crisis.

PL

Obecna epoka jak nigdy wcześniej naznaczona jest zjawiskami wskazującymi na głęboki kryzys moralny, antropologiczny i społeczny. Odbija się on negatywnie na jakości życia zarówno pojedynczych osób jak i wielorakich wspólnot o charakterze etnicznym, kulturowym, rasowym religijnym etc. Nauczanie Kościoła, jako fundamentalnie skierowane do wyjaśniania treści Objawienia Bożego, troszczy się o dobro ludzkie, formułując struktury zdrowego humanizmu, w obronie przed skutkami postmodernizmu i nihilizmu. Niniejszy artykuł prezentuje podstawowe pojęcia teologiczne, które leżą u podstaw redefinicji pojęcia humanizm w kontekście współczesnych aspektów kryzysu antropologicznego. W pierwszej części omówiony został fundament teologiczny do definiowania wartości osoby i rodziny. Uwzględniono tu źródła biblijne dotyczące stwórczej i zbawczej koncepcji porządku społecznego, uwarunkowanej teologalnie. W drugiej części opisano immanentny redukcjonizm, z wyszczególnieniem ateizmu, materializmu, agnostycyzmu, eklektyzmu, relatywizmu, historycyzmu, scjentyzmu – jako pojęć określających aspekty kryzysu antropologicznego.

15

Cytaty w listach Piotra Wolframa – między średniowieczem a renesansowym humanizmem

63%

Horeczy A.

Studia Źródłoznawcze. Commentationes

|

2020

|

vol. 58

EN

The article is devoted to the role of quotations as a tool to measure the impact of humanism on the example of letters of Piotr Wolfram – a Polish lawyer educated in Italy, participant of the Council of Constance, and ambitious oﬃcial of the curia. Wolfram’s borrowings from Petrarch, Cicero, Quintilian, and Ovid have been analysed and it has been indicated for the last three that they did not have to be borrowed directly from their authors’ writings but could have been taken from medieval anthologies.

PL

Artykuł poświęcony jest roli cytatów jako miernika wpływów humanistycznych na przykładzie listów Piotra Wolframa – polskiego prawnika wykształconego we Włoszech, uczestnika soboru w Konstancji i ambitnego kurialisty. Zawarte w nich zapożyczenia z Petrarki, Cycerona, Kwintyliana i Owidiusza zostały poddane analizie i dla ostatnich trzech wykazano, że nie musiały zostać zaczerpnięte bezpośrednio z dzieł autorów starożytnych, ale mogły pochodzić ze średniowiecznych antologii.

16

Literatura patrystyczna w Polsce w okresie Odrodzenia

63%

Mazur C.

Vox Patrum

|

1984

|

vol. 6

231-248

EN

In den vorhandenen Monographien uber die Geschichte der Patrologie in Polen wird die Renaissancezeit besonders hervorgehoben; es fehlt jedoch an detaillierteren Arbeiten zu diesem Thema.

17

Poeta Lutheranus? Casus Palingeniusa i jego poematu Zodiacus vitae (1536)

63%

Drzewiecka E.

Odrodzenie i Reformacja w Polsce

|

2019

|

vol. 63

PL

Artykuł prezentuje casus łacińskiego poematu filozoficznego zatytułowanego Zodiacus vitae, wydanego po raz pierwszy w Wenecji w 1536 r. Chociaż we Włoszech dzieło zostało zapomniane i potępione, a kości jego autora – Marcella Palingenia Stellata (Palingeniusa) – spłonęły na stosie, utwór szybko zaczął cieszyć się dużym zainteresowaniem europejskich środowisk protestanckich, trwającym kilka stuleci. Paradoksalnie jednak autor Zodiaku życia nie był protestantem, a jego poemat bynajmniej nie propagował reformacyjnych treści. W artykule omówione zostaną passusy dzieła, które były sprzeczne z założeniami reformacji oraz antyklerykalne fragmenty, które chociaż zdawały się w nią wpisywać, nawiązywały w rzeczywistości do antyklerykalnej literatury humanistycznej.

EN

The article discusses the case of Latin-language philosophical poem entitled Zodiacus vitae, which was first published in Venice in 1536. Although the work was condemned and forgotten in Italy and its author, Palingenius, posthumously burned at the stake, Zodiacus quickly won significant popularity in European Protestant circles that lasted several centuries − surprisingly so, given that Palingenius was not a Protestant and his poem did not advocate any Protestant causes. The article analyses passages from the poem that are in stark contrast to Reformation and those anticlerical passages, that – however they seem to tie in with it – were inspired by the anticlerical literature of Italian humanism.

18

KULTURA CHRZEŚCIJAŃSKA WOBEC PLURALIZMU KULTUR

63%

Wierzbicki A.

Roczniki Filozoficzne

|

2012

|

vol. 60

|

issue 4

41-52

PL

Artykuł prezentuje poglądy abpa Józefa Życińskiego na temat dialogu kultury chrześcijańskiej ze współczesną kulturą pluralistyczną. Pluralizm kultur każe pytać o wspólnotę sensu i wartości. Aksjologiczną integrację zapewnia humanizm rozwinięty pod wpływem chrześcijaństwa. Życiński w nawiązaniu do myśli A.N. Whiteheada rozwija koncepcję syntezy trzech kultur: naukowej, religijnej i artystycznej. Można zauważyć w jego myśli rozwój związany ze zmianą postaw intelektualnych w ostatnich trzech dekadach XX wieku. Najpierw polemizuje ze stanowiskiem neopozytywistycznym, zawężającym granice racjonalności, ale wraz z pojawieniem się postmodernizmu centrum dyskusji staje się obrona intelektu, racjonalności, obiektywności i uniwersalizmu etycznego. Oryginalną koncepcją Życińskiego jest ewolucyjne ujęcie kultury w paradygmacie „ewolucjonizmu kenotycznego”. Autor artykułu interpretuje to stanowisko jako wyraźny „przeciw – biegun” do myśli rozwijanej przez posthumanistów. Metodą poszukiwania wspólnoty wartości jest dialog, jego przeciwieństwem jest jakakolwiek hegemonia ideologiczna. Siłą dialogu jest odwołanie się do doświadczenia aksjologicznego.

19

„Kim przez swe życie stajemy się dla innych”. Myślenie i miłość, filozofia i polityka w życiu Hannah Arendt i Martina Heideggera

63%

Grzybowski J.

Roczniki Filozoficzne

|

2016

|

vol. 64

|

issue 3

79-114

PL

Artykuł przedstawia biografie i filozoficzne poglądy dwojga niemieckich myślicieli XX wieku — Hannah Arendt i Martina Heideggera. Dwie wojny światowe za życia jednego pokolenia, nieuwieńczone ani ostatecznym trumfem pokoju, ani wytchnieniem, uformowały, ale w sposób bardzo odmienny, tych dwoje ludzi. Stąd i filozofia, i polityka rozpisała im życiowe ścieżki, wybory, decyzje i bóle. Jak to się jednak stało, że Hannah Arendt przebyła drogę od filozofii teoretycznej do filozofii polityki, stając się jednym z najważniejszych głosów filozofii politycznej w XX wieku, a Martin Heidegger, choć podjął dramatyczną próbę stworzenia w swojej filozofii fundamentów dla polityki, utknął w swym hermetycznym języku, nie mogąc (a po wojnie nie mając ku temu życiowego uprawomocnienia) analizować na gruncie filozofii zagadnień politycznych? Podjęta refleksja jest próbą odpowiedzi na pytanie, dlaczego żydowska myślicielka stała się filozofem polityki, a niemiecki filozof, mimo że pragnął metafizyki jako dziejowej metapolityki narodu, nigdy nie miał do tego prawa. Co było źródłem odmienności tych dwojga myślicieli? Czy tylko względy charakterologiczne? A może gdzieś u podstaw ich życiowych wyborów leżały przede wszystkim idee, którymi żyli i które głosili? Może dlatego Heidegger po wojnie wybrał ucieczkę, nie chcąc czy nie potrafiąc zmierzyć się z tym, kim okazał się Adolf Hitler, czym było ostateczne rozwiązanie, Auschwitz, ludobójstwo, Arendt zaś pozostała wierna myśleniu i miłości, ukazując ludziom XX wieku prawdziwe korzenie totalitaryzmu.

EN

The article presents the biographies and philosophical views of two German thinkers of the twentieth century—Hannah Arendt and Martin Heidegger. Two world wars during the lifetime of one generation, not crowned neither with the final triumph of peace nor respite, formed, but in a very different way, these two philosophers. Hence the philosophy and politics influenced their life path, choices, decisions and pains. How did it happen, however, that Hannah Arendt came the way from theoretical to political philosophy, becoming one of the most important voices of political philosophy in the twentieth century, while Martin Heidegger, although made a dramatic attempt to create in his philosophy the foundations for a policy stuck in his hermetic language, unable (and after the war, not having had validation of life) to analyze on the basis of philosophy the political issues? Taken reflection is an attempt to answer the question of why the Jewish thinker became a philosopher of politics, and the German philosopher, although he wanted the metaphysics as a historical metapolitics of the nation has never had the right to do it. What was the source of the variability of these two thinkers? Was it only a difference of characters? Or maybe somewhere at the roots of their life choices lied the ideas they have lived and preached? Maybe that's why Heidegger after the war, chose the escape, unwilling or unable to deal with who Adolf Hitler turned out to be, what was the final solution, Auschwitz, genocide, while Arendt remained faithful to thinking and love showing people of twentieth century the origins of totalitarianism.

20

Norwid - Fern vom Trivium seiner Epoche

63%

Gehrisch P.

Roczniki Kulturoznawcze

|

2014

|

vol. 5

|

issue 3

15-25

EN

About Freedom of Speech by Cyprian Norwid goes—like Goethe’s Faust—beyond the limits of intelligibility. “Maybe—as Heidegger claims—language requires much less hast for words, than deliberate silence.” The Polish poet cuts himself off from the canon of philosophical views—like a child who wants to discover the world in its own way, not to learn it by using knowledge and education, following the designated track. In his works Norwid abandons the canon of his epoch’s poetry and he, so to say, cuts across. He occupies an outstanding position on the background of contemporary European writers. The advocate of the motto: “art for art’s sake” Stefan Mallarmé and Norwid are definitely different as far as the attitude towards current events is concerned, however they are united in their willingness to go beyond the boundaries of the word. In Norwid’s works it is manifested by a constantly used technique of being silent and it culminates in incredible amazement and dazzle: “In this moment I touched the Resurrection with my finger / and I pronounced the word: I AM.” On the other hand, in Mallarmé’s output we deal with presenting internal images which subconsciously evoke musical vibrations. Norwid shares with Godfryd Benn the belief that the “ETERNAL MASTER” and the liberating knowledge of the Word play indispensable roles in history. On the other hand, what the Polish poet and Ezra Pound have in common are: an immense reading canon, great knowledge and extraordinary poetic images. The coming of the new epoch caused a distur-bance of the previous hierarchy of works and at the same time—as it is in Norwid’s case—a manifestation of what had not been noticed so far.

PL

Rzecz o wolności słowa Cypriana Norwida wykracza - podobnie jak Faust Goethego - poza granice zrozumiałości. „Być może - jak twierdzi Heidegger - język wymaga znacznie mniej pochopnych słów niż przemyślanego milczenia”. Polski poeta odcina się od kanonu filozoficznych poglądów - podobnie jak dziecko, które na własny sposób chce odkrywać świat, nie zaś poznawać go przez naukę i wychowanie, idąc wyznaczonym torem. Norwid w swych utworach porzuca kanon poezji swej epoki i idzie niejako na przełaj. Zajmuje on wybitną pozycję na tle współczesnych pisarzy europejskich. Głosiciel hasła „sztuka dla sztuki” Stefan Mallarmé i Norwid zdecydowanie różnią się, gdy chodzi o stosunek do bieżących wydarzeń, spotykają się jednak w dążeniu do tego, aby wyjść poza granice słowa. U Norwida przejawia się to w ciągle stosowanej technice przemilczenia, a kulminuje w niesamowitym zdumnieniu i olśnieniu: „W tym momencie dotknąłem palcem Zmartwychwstanie /1 wymówiłem słowo: JESTEM”. U Mallarmégo mamy natomiast do czynienia z przekazaniem wewnętrznych wyobrażeń, które podświadomie wywołują muzyczne drgania. Z Gotfrydem Bennem dzieli Norwid przekonanie o niezastąpionej w dziejach roli, jaką odgrywa „MISTRZ-WIEKUISTY”, i wyzwalającej wiedzy Słowa. Polskiego poetę i Ezrę Pounda łączy z kolei ogromny kanon lekturowy, wielka wiedza i niezwykłe poetyckie obrazy. Wraz z nadejściem nowej epoki następuje zachwianie dotychczasowej hierarchii dzieł, a zarazem – jak to jest w przypadku Norwida – wyłonienie się tego, co dotychczas było niezauważone.

Refine search results