Search results

1

Z badań nad neolityzacją polski środkowej. Pozostałości osadnictwa kultury pucharów lejkowatych ze stanowiska Polesie 1, gm. Łyszkowice

100%

Rzepecki S.

Folia Praehistorica Posnaniensia

|

2015

|

vol. 20

429-447

PL

The article presents the results of the study of the Funnel Beaker culture settlement at site Polesie 1, com. Łyszkowice. There have been recognised very damaged remnants of a settlement and campsites of Neolithic communities. The author of the study links them to the process of colonisation, which had started in Kujawy or eastern Wielkopolska.

2

Nieznane łopatkowate ostrze kościane z Litwinek na Polesiu

100%

Chochorowska E.

Materiały Archeologiczne

|

2010

|

vol. 38

35-45

EN

A spatular bone point (MAK/3751) found accidentally in the village of Litwinki near Kobryn in Polesie (present-day Belarus) has been preserved in the collection of the Archaeological Museum in Kraków. In 1880, the point from Litwinki was purchased by the Academy of Arts and Sciences from Podczaszyński’s heirs and included into the collection of the then Archaeological Museum of the Academy of Learning (present-day Archaeological Museum in Kraków), where it has remained until today. The point from Litwinki represents forms known and described in literature as the so called Pentekinnen type points. Location of the find outside the narrow zone within which those forms were widespread makes it, besides a similar find from Göttin in Brandenburg, an indicator of the south - western boundary of the region where the Pentekinnen type points occurred. Collected analogies, results of raw material analysis and location of the point imply the possibility of dating it to the period of Younger Dryas and connections with the Swiderian tradition occurring at the time in western Polesie.

3

U progu ostatniego etapu działalności. Sprawozdanie dla KC KPZB z jesieni 1936 roku

100%

Cichoracki P.

Komunizm: system – ludzie - dokumentacja

|

2013

|

issue 2

239-250

4

Wieś poleska doby przemian lat trzydziestych XX wieku w ujęciu Józefa Obrębskiego

100%

Cichoracki P.

Sprawy Narodowościowe

|

2019

|

issue 51

EN

The village in Polesie: Transformations of the 1930s in the view of Józef ObrębskiThe article deals with political and social themes of Józef Obrębski's texts, which were written in the second half of the 1930s and were devoted to Polesie. Obrębski made his ethnosociological research in 1934-1937. It was the last phase of the great depression. Obrębski noted changes in political consciousness of inhabitants of the Polesie village. He described the consequences of the implementation of Polish-language education. He perceived the role and nature of communist influence. He wrote very critically about the attitude and role of local administration representatives. He did not limit himself to listing these problems. Instead, he tried to formulate proposals for activities that would have changed the attitude of inhabitants of Polesie voievodship towards the Polish State. Wieś poleska doby przemian lat trzydziestych XX wieku w ujęciu Józefa ObrębskiegoArtykuł jest poświęcony polityczno-społecznym wątkom tekstów Józefa Obrębskiego, które powstały w drugiej połowie lat trzydziestych i odnoszą się do Polesia. Obrębski prowadził swoje badania etnosocjologiczne w latach 1934-1937. Była to ostatnia faza wielkiego kryzysu. Odnotował przemiany świadomości politycznej mieszkańców poleskiej wsi. Opisywał konsekwencje implementacji polskojęzycznej oświaty. Dostrzegał rolę i charakter wpływów komunistycznych. Bardzo krytycznie wypowiadał się o postawie i roli przedstawicieli lokalnej administracji. Nie ograniczał się do rejestracji tych zjawisk. Próbował formułować propozycje działań, które zmieniłyby stosunek ludności Polesia do państwa polskiego.

5

Józefa Obrębskiego etnosocjologia Polesia w świetle pytań o jego życie i dzieło. Tytułem wprowadzenia

100%

Engelking A.

Sprawy Narodowościowe

|

2019

|

issue 51

EN

Józef Obrębski’s ethnosociology of Polesie in light of his life and work. As for introductionThe article provides comments to five articles constituting the cycle entitled ”Józef Obrębski – Ethnosociology – Polesie then and now” and contextualises them in a bio-historical perspective. It presents an outline of Obrębski's scientific biography and reflects upon the causes of his absence in the mainstream history of anthropology and sociology. Although from the point of view of western principles of success Obrębski did not succeeded in his scientific career, he definitely was a remarkable actor of the scientific field. His takeaways and inspirations have started to influence this field not earlier than after his death. The articles included in the current cycle represent one of the examples of contemporary reception of Obrębski's outcome, generating a scientific discussion. Józefa Obrębskiego etnosocjologia Polesia w świetle pytań o jego życie i dzieło. Tytułem wprowadzeniaArtykuł komentuje i kontekstualizuje teksty zamieszczone w cyklu „Józef Obrębski – Etnosocjologia – Polesie wczoraj i dziś”. Przez przedstawienie zarysu drogi naukowej Obrębskiego i refleksję nad przyczynami nieobecności tego uczonego w kanonie historii antropologii i socjologii ustanawia wspólną dla całego cyklu perspektywę biograficzno-historyczną. Mimo że z punktu widzenia zachodnich kategorii sukcesu, Obrębski nie zrobił kariery naukowej, był wybitnym aktorem pola nauki. Jego ustalenia i inspiracje zaczęły wywierać wpływ na to pole dopiero po jego śmierci. Prezentowane teksty są jednym z przykładów współczesnej recepcji Obrębskiego, generującej naukową dyskusję.

6

Українсько-білоруське пограниччя: Білоруські впливи на говірки Українського Полісся

89%

Wójcik M. A.

Dydaktyka Polonistyczna

|

2022

|

issue 8 (17)

308-327

PL

Artykuł poświęcony jest badaniu ukraińskiego narzecza północnego (poleskiego), a ściślej rzecz ujmując, w jego ramach przestudiowane zostało zagadnienie wpływu białoruskiej przestrzeni językowej na strukturę tutejszych gwar. Opracowanie miało na celu wskazanie i opisanie cech charakterystycznych dla ukraińskich gwar poleskich, ale takich, które świadczą o wspólnych z gwarami południowobiałoruskimi tendencjach ewolucji zjawisk dialektalnych albo przeniknęły do ich struktury wskutek wpływu białoruskiego. W związku z tym badania miały w dużej mierze charakter konfrontatywny. Dlatego też na potrzeby analizy została przyjęta metoda historycznoporównawcza i opisowa.

EN

The present paper is devoted to the research on the Ukrainian northern supradialect or, more precisely, the issue of the influence of Belarusian language space on the structure of local subdialects within it. The paper aims to indicate and describe characteristic features of Ukrainian Polesian subdialects, yet only those that testify to common with South Belarusian dialects trends in the evolution of dialectal phenomena or that penetrated into their structure as a result of Belarusian influence. In connection with this, the research is largely confrontational. This is why comparativehistorical and descriptive methods of analysis were taken up.

7

Bajecznie egzotyczne Polesie? Reportaż z krainy tęsknych pieśni Maksymiliana Emmera w perspektywie ekokrytycznej.

89%

Łotysz S.

Kwartalnik Filmowy

|

2022

|

issue 118 Jedno ujęcie

113-125

PL

W 1936 r. pierwszym polskim filmem krótkometrażowym nagrodzonym na Festiwalu Filmowym w Wenecji zostało Polesie. Reportaż z krainy tęsknych pieśni w reżyserii Maksymiliana Emmera i ze zdjęciami Jerzego Maliniaka. Film doceniono za autentyzm, z jakim autorzy pokazali przyrodę i życie społeczne mieszkańców Polesia, podmokłej krainy we wschodniej części II Rzeczpospolitej. Zarówno spojrzenie twórców na Polesie, jak i odbiór dzieła przez krytyków, opierało się na głęboko ugruntowanym przekonaniu, że to region niemal pierwotnej przyrody. Artykuł konfrontuje te wyobrażenia, żywe zresztą do dziś, z wynikami badań nad historią środowiskową Polesia, z których wynika, że z winy człowieka tamtejsze środowisko naturalne znajdowało się na skraju katastrofy. Autor wykorzystuje ten przykład jako pretekst do rozważań nad kwestią autentyzmu i autentyczności w tekstach kultury.

EN

In 1936, a Polish short documentary Polesie directed by Maksymilian Emmer was awarded the silver medal at the Venice International Film Festival. The judges, as well as Polish film critics, praised work of the camera operator Jerzy Maliniak, particularly in landscape scenes. Among the critics, however, there were some controversies regarding the authenticity of how Polesie was portrayed. Some of them asserted that the movie was free from the idyllic convention, while the others thought that producers deliberately avoided showing what life really looked like in the poorest and most neglected areas of the country. The alleged primaveral character of nature in Polesie, as shown in the film, may also be challenged in the light of recent findings in the field of environmental history studies. The article argues that while Emmer and Maliniak did not show the real living conditions of indigenous population quite deliberately, they failed to recognize the real condition of local nature being lured by the common myth of fabulously exotic Polesie that thrived in Poland in interwar period.

8

Geneza jezior i torfowisk dorzecza Prypeci w świetle polskich badań okresu międzywojennego

89%

Żurek S.

Acta Geographica Lodziensia

|

2016

|

vol. 105

163-171

PL

Badania torfowisk i jezior (kopalnych i współczesnych) prowadzone były na całym obszarze Polesia w ramach Biura Melioracji Polesia. Prace badawcze wykonane zostały przez grupę florystyczno-torfową kierowaną przez prof. Stanisława Kulczyńskiego z Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Mapa torfowisk Polesia opracowana została dla powierzchni 12 514 km², na której wykonano 2833 wierceń i 4357 opisów florystycznych. Zebrane materiały ukazują stratygrafię, wiek, roślinność, hydrologię i podział poleskich torfowisk, zgodnie z ich naturalnymi typami i rodzajami. Wymienione wyżej studia znalazły się w klasycznej 2-tomowej monografii Stanisława Kulczyńskiego „Torfowiska Polesia” publikowanej w 1939/1940 r. oraz w jej angielskiej wersji z 1949 r. Geneza jezior była przedmiotem badań geografów, głównie grupy warszawskiej, kierowanej przez prof. Stanisława Lencewicza z Uniwersytetu Józefa Piłsudskiego.

EN

A study of mires and lakes (fossil and contemporary) was conducted in the whole Polesie area, within a framework of the Polish Governement Bureau for Land Reclamation in Polesie. The research lasted for five and a half years and was operated by a peat-floristic group directed by professor Stanisław Kulczyński from the Jan Kazimierz University in Lvov. Map of the Polesie mires was drafted for 12 514 km², 2833 drillings were made, 4357 floristic survey were taken. The documents presents the stratigraphic of mires, their age, vegetation, hydrology and division of mires according to the natural types and genus. The above mentioned study resulted in a monograph of S. Kulczyński “Peat bogs of Polesie” published in Polish in 1939/1940 and in English in 1949. Genesis of lakes was also examined by geographers lead by prof. S. Lencewicz from the Józef Piłsudski University in Warsaw.

9

Obraz Polesia w publikacjach wydanych przez Koło Krajoznawcze Uczniów Gimnazjum Państwowego im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Pińsku

89%

Załęczny J.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

|

2022

|

vol. 57

|

issue 2

77-101

EN

The article attempts to present the publications issued by the Students’ Sightseeing Club of the Marshal Józef Piłsudski State Middle School in Pinsk in the second half of the 1930s against the backdrop of sightseeing and regional activities. The analysis of the texts became the starting point for outlining the perception of the Polesie population by young people and led to reflection on the dependence of education and upbringing on the borderland policy created by the state.

PL

Artykuł jest próbą przedstawienia publikacji wydawanych przez Koło Krajoznawcze Uczniów Gimnazjum Państwowego im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Pińsku w drugiej połowie lat trzydziestych na tle działań krajoznawczych i regionalnych. Analiza tekstów stała się punktem wyjścia do nakreślenia sposobu postrzegania ludności Polesia przez młodzież i skłoniła do refleksji nad zależnościami edukacji i wychowania od polityki kresowej kreowanej przez państwo.

10

Jews and social transformations in Polesie in the works of Józef Obrębski

88%

Hruntou S.

Sprawy Narodowościowe

|

2019

|

issue 51

EN

Jews and social transformations in Polesie in the works of Józef ObrębskiThe article studies the place of Jews in the work of J. Obrębski about Polesie. They were an important part of his Polesie society triangle model. The model proved to be an effective instrument for the study of Polesie society but imposed noticeable restrictions on the author's understanding of the role of the Jews in Polesie. This functional analyses-based model helped Obrębski to show Jews as an extremely important mediatory element in the life of the Polesie society. But at the same time, it limited his understanding of the Jewish community mainly to this sole role. The article shows that the reason for this disbalance is not only the author's methods but also sources he used to get information about the Jewish life in the region. Żydzi a przemiany społeczne na Polesiu w pracach Józefa ObrębskiegoArtykuł analizuje miejsce Żydów w poświęconych Polesiu pracach J. Obrębskiego. Stanowili oni istotny składnik w jego trójelementowym modelu społeczeństwa. Model ten sprawdził się jako skuteczne narzędzie badawcze w odniesieniu do społeczności Polesia, zarazem jednak wyraźnie ograniczył autorskie rozumienie ról pełnionych przez Żydów w regionie. Dzięki temu funkcjonalnemu, wywiedzionemu z analiz modelowi Obrębski ukazał Żydów jako czynnik mediacyjny, niezwykle istotny w życiu społecznym Polesia. Jednocześnie model ten zawęził jego rozumienie społeczności żydowskiej głównie do tej właśnie roli. Artykuł pokazuje, że przyczyna tej dysproporcji leży nie tylko w metodzie autora, lecz także w charakterze źródeł, z których czerpał informacje o żydowskim życiu w regionie.

11

Niektóre aspekty procesów narodotwórczych na Polesiu w dwudziestoleciu międzywojennym w świetle badań terenowych Józefa Obrębskiego

88%

Ablamski P.

Sprawy Narodowościowe

|

2019

|

issue 51

EN

Some aspects of nation-forming processes in Polesie in the interwar period in the light of field studies of Józef ObrębskiThe article presents the problem of shaping national identity in the Polesie voivodeship of the Second Polish Republic in the light of ethnosociological research by Józef Obrębski. The researcher's theses were confronted with sources created by three entities that both registered and directly influenced the nationalization process of the Polesie population. They included state administration, national movements (Ukrainian and, to a lesser extent, Belarusian and Russian), and the communist movement. From the moment of arrival in Polesie, Obrębski's expedition clashed with the brutal principles of nationality policy implemented by the voivode Wacław Kostek-Biernacki. Due to the significant difficulties in field work, the theses regarding the problem under consideration are sometimes hidden between the lines, but they are devoid of shades of conformism. The quoted source material positively verifies Obrębski's field observations regarding the intensity and territorial scope of the process of nationalization of the Poleshuks and its features in particular areas of the Polesie voivodeship. Niektóre aspekty procesów narodotwórczych na Polesiu w dwudziestoleciu międzywojennym w świetle badań terenowych Józefa ObrębskiegoW artykule przedstawiono problem kształtowania się świadomości narodowej mieszkańców województwa poleskiego w dwudziestoleciu międzywojennym w świetle badań etnosocjologicznych Józefa Obrębskiego. Tezy badacza zostały skonfrontowane ze źródłami, wytworzonym przez trzy podmioty, które zarówno rejestrowały, jak i bezpośrednio wpływały na procesy nacjonalizacji ludności Polesia. Należały do nich: administracja państwowa, ruchy narodowe (ukraiński oraz w mniejszym stopniu – białoruski i rosyjski) oraz ruch komunistyczny. Od chwili przybycia na teren Polesia ekspedycja Obrębskiego zderzyła się z brutalnymi zasadami polityki narodowościowej, wdrażanymi w życie przez wojewodę Wacława Kostka-Biernackiego. Ze względu na istotne utrudnienia dla pracy w terenie, tezy dotyczące rozpatrywanego problemu niekiedy ukryte między wierszami, są jednak pozbawione odcieni koniunkturalności. Przytoczony materiał źródłowy pozytywnie weryfikuje terenowe obserwacje Obrębskiego odnośnie do intensywności i zasięgu terytorialnego procesu unarodowienia Poleszuków oraz jego cech na poszczególnych obszarach województwa poleskiego.

12

Próby wykształcenia tożsamości narodowej u ludności słowiańskiej na Polesiu w pierwszych latach II Rzeczypospolitej Polskiej (1920-1928)

75%

Massis E.

Adeptus

|

2015

|

issue 5

EN

The attempts of the Slavic population to form a national identity in the Polesie region (1920-1928)The purpose of this article is to provide an overview of the evolution of the national identity of the Slavic population inhabiting the Polesie voivodeship during the first decade of the Second Polish Republic. Research has been carried out by consulting the original archives of the Polish administration, press of the Polish Socialist Party and accounts of key witnesses. These sources clearly show that, when Polesie was integrated into Poland after the First World War, in 1920, many inhabitants of the region (the so-called "Poleszucy" and "tutejsi") did not consider themselves Belarusian in the national sense. These "nationality unconscious" people progressively came to consider themselves as members of a Soviet Belarusian nation as a result of the struggle between Polish, Belarusian and Ukrainian political organizations. This research highlights the fact that national identity is neither determined by ethnic affiliations nor can be ascribed to an ethnic group against its will.Próby wykształcenia tożsamości narodowej u ludności słowiańskiej na Polesiu w pierwszych latach II Rzeczypospolitej Polskiej (1920-1928)Artykuł opisuje ewolucję tożsamości narodowej słowiańskiej ludności zamieszkującej Polesie w pierwszym dziesięcioleciu II Rzeczypospolitej. Autor opiera się na oryginalnych materiałach z polskich archiwów, wydawanej wówczas prasie, a także na opublikowanych wspomnieniach przywódców politycznych i świadków. Źródła te wykazują, że w momencie włączania Polesia do Polski znaczna część poleskiej ludności nie uważała się za białoruską w narodowym tego słowa znaczeniu. Osoby „narodowo nieświadome" zaczęły uważać siebie za Białorusinów wskutek dynamicznej rywalizacji między organizacjami polskimi, białoruskimi i ukraińskimi. Badania sugerują, że przystępowanie do danego typu projektu narodowego nie opiera się jedynie na przynależności do określonej grupy etnicznej i że projekt taki nie może zostać narzucony grupie etnicznej wbrew jej własnym postulatom.

13

Próby wykształcenia tożsamości narodowej u ludności słowiańskiej na Polesiu w pierwszych latach II Rzeczypospolitej Polskiej (1920-1928)

75%

Massis E.

Adeptus

|

2015

|

issue 5

1-18

EN

The purpose of this article is to provide an overview of the evolution of the national identity of the Slavic population inhabiting the Polesie voivodeship during the first decade of the Second Polish Republic. Research has been carried out by consulting the original archives of the Polish administration, press of the Polish Socialist Party and accounts of key witnesses. These sources clearly show that, when Polesie was integrated into Poland after the First World War, in 1920, many inhabitants of the region (the so-called "Poleszucy" and "tutejsi") did not consider themselves Belarusian in the national sense. These "nationality unconscious" people progressively came to consider themselves as members of a Soviet Belarusian nation as a result of the struggle between Polish, Belarusian and Ukrainian political organizations. This research highlights the fact that national identity is neither determined by ethnic affiliations nor can be ascribed to an ethnic group against its will.

PL

Artykuł opisuje ewolucję tożsamości narodowej słowiańskiej ludności zamieszkującej Polesie w pierwszym dziesięcioleciu II Rzeczypospolitej. Autor opiera się na oryginalnych materiałach z polskich archiwów, wydawanej wówczas prasie, a także na opublikowanych wspomnieniach przywódców politycznych i świadków. Źródła te wykazują, że w momencie włączania Polesia do Polski znaczna część poleskiej ludności nie uważała się za białoruską w narodowym tego słowa znaczeniu. Osoby „narodowo nieświadome" zaczęły uważać siebie za Białorusinów wskutek dynamicznej rywalizacji między organizacjami polskimi, białoruskimi i ukraińskimi. Badania sugerują, że przystępowanie do danego typu projektu narodowego nie opiera się jedynie na przynależności do określonej grupy etnicznej i że projekt taki nie może zostać narzucony grupie etnicznej wbrew jej własnym postulatom.

14

Między wrogami i sprzymierzeńcami. Opowieść poleskiego Żyda o latach 1939–1944

71%

Berendt G.

Przegląd Historyczno-Wojskowy

|

2021

|

vol. XXII (LXXIII)

|

issue 1 (275)

207-268

EN

This article describes the experiences of Eleazar Segal, a timber merchant born in 1906 in the town of Hancewicze (Łuniniec district) in western Polesie. Segal lived in the nearby town of Lachowicze (Baranavichy district) when Nazi Germany began Operation Barbarossa – the attack on the Soviet Union. After his family was murdered during the genocide that was conducted in Lachowicze by the Nazis in 1942, Segal escaped from the ghetto and joined the Soviet partisan unit named after Georgy Zhukov. The unit included other Jewish fugitives, as well as women and children, whom Segal looked after. In 1943 he was transferred to the sabotage unit of the NKGB, which was commanded by Kirill Orlowski and was active in the regions of Baranowicze, Łuniniec and Pińsk. Segal remained with the unit until it was disbanded in August 1944. He knew the area and its people very well. The unit’s main task was gathering information concerning officers of the German occupation forces and collaborators, some of whom were eliminated, which was another task that the unit carried out. The article contains numerous details which indicate that the Jews who escaped from the ghettos were not only under threat from members of the occupation forces, but also by some of the Soviet partisans. The text is divided into two parts, the first characterizes Segal’s activities between 1941–1944, whilst the second consists of a translation of a witness account submitted to Yad Vashem.

RU

В публикации описываются переживания лесопромышленника Элеазара Сегала, родившегося в 1906 г. в городке Ханцевичи (Лунинецкого повята) на западе Полесья. Нападение Третьего рейха на СССР застало его в соседнем городе Лаховичи (Барановичского повята). После убийства семьи во время геноцида Германии в 1942 г., Сегал сбежал из гетто в советский партизанский отряд имени Г. Жукова, где он пребывал с другими еврейскими беглецами, включая женщин и детей, о которых он заботился. В 1943 г. он был мобилизован в диверсионно-саботажную группу НКГБ под командованием Кирила Орловского, действовавшую в бывших повятах: Барановицком (Барановичах), Лунинецком (Лунинец) и Пиньском. Он находился в группе до ее расформирования в августе 1944 г. Сегал прекрасно знал местность и людей. В составе группы он отвечал за сбор информации об офицерах немецких оккупационных войск и коллаборационистах. В задачи группы входило, среди прочего, их устранение. В тексте содержится множество сведений, свидетельствующих о том, что для бежавших из гетто евреев угрозу представляли не только члены оккупационных войск, но и часть советских партизан. Текст состоит из двух частей: первая характеризует условия существования Э. Сигала в 1941–1944 гг., а вторая представляет собой перевод показаний свидетеля, данных в Яд Вашем.

PL

Publikacja opisuje przeżycia kupca drzewnego Eleazara Segala, urodzonego w 1906 r. w miejscowości Hancewicze (pow. Łuniniec) na zachodnim Polesiu. Atak III Rzeszy na ZSRS zastał go w pobliskim mieście Lachowicze (pow. Baranowicze). Po zamordowaniu rodziny podczas niemieckiej akcji ludobójczej w 1942 r. Segal uciekł z getta do sowieckiego oddziału partyzanckiego im. Gieorgija Żukowa, gdzie przebywał razem z innymi żydowskimi zbiegami, w tym kobietami i dziećmi, którymi się opiekował. W 1943 r. został zmobilizowany do grupy dywersyjno-sabotażowej NKGB, dowodzonej przez Kiryła Orłowskiego, która działała na terenie dawnych powiatów: baranowickiego [Baranowicze], łuninieckiego [Łuniniec] i pińskiego. Był w niej do jej rozformowania w sierpniu 1944 r. Segal znał doskonale teren i ludzi. W ramach grupy był odpowiedzialny za zbieranie informacji na temat funkcjonariuszy niemieckich sił okupacyjnych oraz kolaboracjonistów. Do zadań grupy należało m.in. ich likwidowanie. Tekst zawiera liczne informacje wskazujące, że dla Żydów zbiegłych z gett zagrożenie stanowili nie tylko członkowie sił okupacyjnych, lecz również część sowieckich partyzantów. Tekst składa się z dwóch części, w pierwszej scharakteryzowano uwarunkowania egzystencji Segala w latach 1941–1944, a druga to przekład relacji świadka złożonej w Yad Vashem.

15

Bołt, dorożka, trehubica – utrwalone w Puszczy Józefa Weyssenhoffa nazwy przyrządów służących do połowu ryb

71%

Płusa M.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica

|

2019

|

issue 14

157-169

EN

The subject of research in the following article are the names of fishing devices, presented by Józef Weyssenhoff in his novel entitled Puszcza (1913). From the rich resources of lexical and semantic regionalisms, the author chose three names: bołt, dorożka and trehubica, documented in the work and related to the topics of shooting and hunting – the subjects that the author was well acquainted with. On the basis of Weyssenhoff’s comments placed in the footnotes and remarks introduced to the main text of the novel, the meaning that the given words assume in the language of fishermen in Polesie was determined. The information obtained in this way was then compared with the content included in the dictionaries of the Polish language and dialect, as well as in important collections of borderline vocabulary: dictionary sources and mono-graphs of the Polish language used in the area of North Borderline.

16

The bi-weekly Krasnoye Znamya (1925–1926) - a Russian-language periodical of the Polish Socialist Party (PPS)

71%

Suławka A. R.

Rocznik Historii Prasy Polskiej

|

2016

|

vol. 19

|

issue 2

EN

Published in 1925–1926 at Łuniniec in Polesie Krasnoye Znamya was the only Russian-language paper of the Polish Socialist Party (PPS) in the interwar period. Its circulation fluctuated between 1500–2000 copies. Most of its articles were written by editor-in-chief and Sejm deputy Stanisław Wolicki. The paper ran into difficulties after launching a campaign of criticism against the local administration; nor could the championing unrealistically radical causes halt its rapid decline. When Wolicki became embroiled in a financial scandal, its fate was sealed.

17

The Nationality Issue on the Peripheries of Central and Eastern Europe. The Case of Polesie in the Interwar Period

71%

Ablamski P.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

|

2017

|

vol. 52

|

issue 2

PL

The Nationality Issue on the Peripheries of Central and Eastern Europe. The Case of Polesie in the Interwar PeriodAbstractThe territory of Polesia in the interwar period was an area of competition between the national movements of Belarusian, Polish, Russian, and Ukrainian communities. In the Polesia Province, the scope of activity and intensification of national factors were not the same. An influence of the Belarusian movement was seen only in the north of the province, in the districts of Kosava and Pruzhany. The more active in Polesia Ukrainian movement was the strongest in southern, and south-western districts: of Brest on the Bug, Kobryn, and Kamin-Kashyrskyi. Russians were the most successful in the cities of Brest and Pinsk, and in the eastern part of the region, in the neighbourhood of the towns of Luninets and Davyd-Haradok, where influences of the Belarusian and Ukrainian movements were minimal. But the idea of “the great Russian nation” was gradually becoming an anachronism within the borders of the Second Republic of Poland.Poland was an active player in the arena of national affairs in Polesia, as it sought to gain thesupport of local people through a unification policy of the state apparatus. The apogee of the Polonization action was in 1932–1939, after the office of Polesia voivode was taken by Col. Wacław Kostka-Biernacki. Activists of various national movements in Polesia were actively fought against by the State authorities. The voivodeship administration hampered all non-Polish national agitation among inhabitants of the region. The government of the Second Polish Republic did not succeed in combating civilisational backwardness in Polesia. An average inhabitant of the region was, in the first place, a member of his local rural community and often had no idea that for the State administration he was a Pole, for an Orthodox priest he was a Russian, and for a radical rural intellectual – a Belarusian or Ukrainian. A passive attitude of the majority of local people towards the question of nationality was still common at the end of the interwar period. Национальный вопрос на окраине Центрально-восточной Европы. Случай Полесья между двумя войнами АннотацияВ межвоенный период в Полесье имело место соперничество на национальной почве между белорусскими, польскими, русскими и украинскими кругами. В Полесском воеводстве диапазон действий и степень интенсивности упомянутых национальных факторов не были однородными. Влияние белорусского движения было заметно только на севере Полесья – в Косовском и Пружанском поветах. У более стихийного украинского движения в Полесье больше всего плацдармов находилось южных и юго-западных поветах – Брестском, Кобринском, а также Каширском. Русские имели самый большой успех в городах – Бресте и Пинске, а также на востоке воеводства в окрестностях Лунинца и Давид-Городка, где влияние белорусского и украинского движений было ничтожно. Однако идея «великого русского народа» в границах Второй Речи Посполитой постепенно становилась анахронизмом.Польша являлась активным игроком на Полесском национальном поле, пытаясь привлечь местное население посредством унификационных действий государственного аппарата. Полонизационная акция достигла апогея в 1932-1939 годах, после вступления в должность Полесского воеводы полковника Вацлава Костка-Бернацкого. Власть последовательно боролась с деятелями отдельных национальных движений в Полесье. Воеводская администрация активно препятствовала ведению всякой непольской национальной агитации среди полещуков.Властям Второй Речи Посполитой определенно не удалось преодолеть огромную цивилизационную отсталость в Полесье. Среднестатистический полещук оставался, прежде всего, членом сельской общины и часто не имел понятия, что для государственной администрации – он – поляк, для православного священника – русский, а для радикального сельского интеллигента – белорус или украинец. Пассивная позиция большинства полещуков по национальному вопросу продолжала быть всеобщим явлением к концу межвоенного двадцатилетия.

18

Pomiędzy Lwą a Stwigą. Stanisław Kulczyński i jego projekt utworzenia poleskiego parku natury z 1932 roku

63%

Łotysz S.

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2020

|

vol. 65

|

issue 2

29–48

EN

In 1928, when the Bureau for the Project of Amelioration of Polesie (a large marshy area in the eastern part of interwar Poland) began its field studies, environmental concerns were low on the list of its priorities. A year later, this brought the Bureau into serious conflict with the State Council for Nature Protection. When both institutions eventually came to terms with their contradictory ambitions and vaguely-defined competences to enter into substantial cooperation, the idea of reserving a large area of marshlands as a natural park came into being. In 1932, Stanisław Kulczyński, a botanist leading the Bureau’s peat bog research team and also a Council member, proposed protecting an area of roughly 100,000 hectares between the Lwa and Stwiga rivers. The future park would encompass most types of landscape typical of Polesie and, fortunately, most of its swamps, forests, dunes, and peat bogs were barely touched by human activity. The hydrogeological feature of the selected area safeguarded its immunity to the potential consequences of the amelioration works, if such were undertaken in any of the surrounding areas. This paper explores how the location and extent of the protection of the park were negotiated within the entangled networks of social, economic, and political agendas of national policy in inter-war Poland. The efforts to coordinate the pro-nature policy in Polesie with similar actions undertaken by the Soviets beyond the nearby border are also covered.

19

Nauka na usługach polityki? Przypadek Józefa Obrębskiego

63%

Engelking A.

Sprawy Narodowościowe

|

2019

|

issue 51

EN

Research in the service of politics? The case of Józef ObrębskiThe paper concentrates on the circumstances of the production of anthropological knowledge, created in a dynamic tension between its cognitive goal and the way it is used for political purposes. It provides an insight into a complex network of conditions (intelectual, institutional, financial, personal, political) which determined the production of knowledge in interwar Poland within the then emerging disciplines of ethnology and sociology, in the scope of what today we would call social anthropology.This case study takes a closer look at Polish anthropologist Józef Obrębski (1905-1967), a close student of Malinowski, whose outstanding achievements remained mostly unpublished and thus never came into existence in the master narrative of the history of our discipline. In the 1930s Obrębski conducted ethnosociological field research in the Polesie region in eastern Poland (nowadays, part of Belarus and Ukraine), which was part of a large scale scientific project of the Commission for Scientific Research of the Eastern Territories. This project, financed by the Polish government and headed by a politician, general Kasprzycki, was supposed to be an efficient tool in the politics of the so called state and national assimilation of the Slavic-speaking ethnic minorities. Obrębski’s political views, which were democratic and liberal in character, were opposed to the official political line whereas his functionalist anthropological stance was unacceptable for the mainstream Polish ethnology of the era, still rooted in the positivist paradigm.Anthropological knowledge produced by Obrębski, which we would call today a postcolonial and constructivist approach, began to find recognition only after his death. The biography of this scholar and the story of his “unknown” work, a great example of a non-mainstream phenomenon in a provincial country, makes it easier to reveal undisclosed mechanisms of the system and the thought-collectives of science. Nauka na usługach polityki? Przypadek Józefa ObrębskiegoArtykuł dotyczy uwarunkowań produkcji wiedzy antropologicznej w dynamicznym napięciu między jej celem poznawczym a zastosowaniem do celów politycznych. Przynosi wgląd w złożoną sieć uwarunkowań (intelektualnych, instytucjonalnych, finansowych, personalnych, politycznych) produkcji wiedzy w międzywojennej Polsce, na polu młodych dyscyplin, jakimi były wówczas etnologia i socjologia, polu, które dzisiaj nazywamy antropologią społeczno-kulturową.Bohaterem tego studium przypadku jest polski antropolog Józef Obrębski (1905-1967), bliski uczeń Malinowskiego, którego wybitne prace w większości pozostały nieopublikowane, nie funkcjonują zatem w wielkiej opowieści o historii dyscypliny. W latach 1930. Obrębski prowadził etnosocjologiczne badania terenowe na Polesiu we wschodniej Polsce (region ten dziś należy do Białorusi i Ukrainy), w ramach wdrażanego tam na szeroką skalę programu naukowego Komisji Naukowych Badań Ziem Wschodnich. Projekt ten, finansowany przez polski rząd i kierowany przez polityka, gen. Kasprzyckiego, miał być skutecznym narzędziem polityki asymilacji państwowej i narodowej słowiańskojęzycznych mniejszości etnicznych. Demokratyczne i liberalne poglądy polityczne Obrębskiego były opozycyjne wobec linii politycznej jego mocodawców, zaś stanowisko teoretyczno-metodologiczne, związane z funkcjonalizmem, było z kolei nie do przyjęcia przez polskich etnologów głównego nurtu, przywiązanych do paradygmatu pozytywistycznego.Antropologiczne osiągnięcia Obrębskiego, które dziś sytuujemy w obrębie podejścia postkolonialnego i konstruktywistycznego, zaczęły zyskiwać uznanie dopiero po jego śmierci. Biografia uczonego i dzieje jego „nieznanych” prac, ważny przykład pozamainstreamowego fenomenu w prowincjonalnym kraju, przyczyniają się do poznania nieujawnionych mechanizmów systemu i kolektywów myślowych w nauce.

20

Polesie: pogranicze archaicznych tradycji (na przykładzie polskiej, białoruskiej i ukraińskiej obrzędowości rodzinnej)

62%

Kondratiuk O.

Studia Białorutenistyczne

|

2020

|

vol. 14

EN

Polesie remains the interest of ethnologists and anthropologists to this day since it has allowed us to record the rudiments of archaic rites including ones from the family cycle. Modern socio-humanitarianism gives preference to the study of certain realities in limited areas. Therefore, the theme concerning the reasons and ways of protecting children from premature death in Polesie is still relevant today. The goal of the author is to analyse the main reasons for these premature deaths and consider ways of protecting children from premature death; the role and significance of verbal formulas; subjects markers and home loci was used during this process. The object of the research is the rituals of the family cycle as a component of folk culture of the inhabitants of Polesie. The subject of the research – magic ways to protect a baby. Methodological basis of the work is in the principles of objectivity and historicism. The methods of comparative and structural-functional analysis were used to process field and archival, ethnographic and folklore material. The source base of the research consists of author’s field materials and recordings of other scientists of the State Scientific Centre for Cultural Heritage Protection from Technogenic Catastrophes during complex historical-ethnographic expeditions within the territory of Polesie. Traditional ways of protecting a child were aimed at deceiving death via different rituals. Most of them were related to the choice of God parents, a name of a child, immitation of child purchase-sale, baby transfer through the window, burring of a child with a cradle, etc.

PL

Polesie przyciąga obecnie uwagę etnologów i antropologów, gdyż wciąż pozwala na utrwalenie reliktów archaicznych obrzędów, w tym z cyklu życia rodzinnego. Nowoczesne podejście społeczno-humanistyczne oddaje przewagę badaniom konkretnych realiów w otaczającego człowieka świata w poszczególnych regionach. Autor artykułu podejmuje wciąż aktualną tematykę, która dotyczy przyczyn przedwczesnej śmierci w wieku dziecięcym i sposobów ochrony małoletnich przed nią w tradycyjnej kulturze ludowej na Polesiu. Celem pracy jest analiza przyczyn śmiertelności oraz podstawowych rytuałów magicznych związanych z ochroną dzieci przed przedwczesną śmiercią; analiza roli i znaczenia formuł słownych; analiza markerów przedmiotowych i „miejsc wspólnych” w tym procesie. Przedmiotem badań są obrzędy rodzinne jako składnik kultury ludowej mieszkańców Polesia. Podstawą metodologiczną pracy są zasady obiektywizmu i historyzmu. Do opracowania materiałów pochodzących z badań terenowych, archiwalnych, etnograficznych i folklorystycznych wykorzystano metody analizy porównawczej i strukturalno-funkcjonalnej. Bazę źródłową badań stanowią materiały zebrane w terenie przez autora oraz nagrania innych naukowców z Państwowego Naukowego Centrum Ochrony Dziedzictwa Kulturowego przed Katastrofami Technologicznymi, wykonanymi podczas kompleksowych wypraw historyczno-etnograficznych na terenie Polesia. Ludowe sposoby ochrony dziecka przed chorobą i śmiercią miały na celu jej „oszukanie” poprzez magiczne rytuały. Większość z nich wiąże się z wyborem rodziców chrzestnych, imieniem dziecka, imitacją kupna-sprzedaży dziecka, przeniesieniem dziecka przez okno, pochówkiem z kołyską itp.

RU

Палессе па сённяшні дзень прыцягвае ўвагу этнолагаў і антраполагаў, паколькі дагэтуль дазваляе фіксаваць рудыменты архаічных абрадаў, у тым ліку і з сямейнага цыкла. Сучасны сацыяльна-гуманітарны падыход аддае перавагу вывучэнню пэўных рэалій канкрэтных фрагментаў навакольнага свету ў канкрэтных рэгіёнах. Аўтар артыкула разглядае актуальную і сёння тэму, якая датычыць прычынаў заўчаснай смерці дзяцей і спосабаў абароны ад яе ў традыцыйнай народнай культуры на тэрыторыі Палесся. Мэтай працы з’яўляецца аналіз прычынаў смертнасці і асноўных магічных рытуалаў, звязаных абаронай малалетніх ад заўчаснай смерці; аналіз ролі і значэння вербальных формулаў; аналіз прадметных маркераў і “агульных месцаў” у гэтым працэсе. Абʼектам даследавання з’яўляюцца абрады сямейнага цыкла як кампанент народнай культуры жыхароў Палесся. Метадалагічнай асновай працы з’яўляюцца прынцыпы аб’ектыўнасці і гістарызму. Для апрацоўкі палявых, архіўных, этнаграфічных і фальклорных матэрыялаў выкарыстоўваліся метады параўнальнага і структурна-функцыянальнага аналізаў. Базу даследавання складаюць уласныя палявыя матэрыялы аўтара, а таксама запісы іншых навукоўцаў Дзяржаўнага навуковага цэнтра аховы культурнай спадчыны ад тэхнагенных катастроф, зробленыя падчас комплексных гісторыка-этнаграфічных экспедыцый на тэрыторыі Палесся. Народныя спосабы аховы дзіцяці ад хвароб і смерці былі накіраваны на „падман” смерці з дапамогай магічных рытуалаў. Большасць з іх звязаны з выбарам хросных бацькоў, імем дзіцяці, імітацыяй куплі-продажу дзіцяці, пераносам немаўляці праз акно, пахаваннем з калыскай і г.д.

Refine search results

Z badań nad neolityzacją polski środkowej. Pozostałości osadnictwa kultury pucharów lejkowatych ze stanowiska Polesie 1, gm. Łyszkowice

Nieznane łopatkowate ostrze kościane z Litwinek na Polesiu

U progu ostatniego etapu działalności. Sprawozdanie dla KC KPZB z jesieni 1936 roku

Wieś poleska doby przemian lat trzydziestych XX wieku w ujęciu Józefa Obrębskiego

Józefa Obrębskiego etnosocjologia Polesia w świetle pytań o jego życie i dzieło. Tytułem wprowadzenia

Українсько-білоруське пограниччя: Білоруські впливи на говірки Українського Полісся

Bajecznie egzotyczne Polesie? Reportaż z krainy tęsknych pieśni Maksymiliana Emmera w perspektywie ekokrytycznej.

Geneza jezior i torfowisk dorzecza Prypeci w świetle polskich badań okresu międzywojennego

Obraz Polesia w publikacjach wydanych przez Koło Krajoznawcze Uczniów Gimnazjum Państwowego im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Pińsku

Jews and social transformations in Polesie in the works of Józef Obrębski

Niektóre aspekty procesów narodotwórczych na Polesiu w dwudziestoleciu międzywojennym w świetle badań terenowych Józefa Obrębskiego

Próby wykształcenia tożsamości narodowej u ludności słowiańskiej na Polesiu w pierwszych latach II Rzeczypospolitej Polskiej (1920-1928)

Próby wykształcenia tożsamości narodowej u ludności słowiańskiej na Polesiu w pierwszych latach II Rzeczypospolitej Polskiej (1920-1928)

Między wrogami i sprzymierzeńcami. Opowieść poleskiego Żyda o latach 1939–1944

Bołt, dorożka, trehubica – utrwalone w Puszczy Józefa Weyssenhoffa nazwy przyrządów służących do połowu ryb

The bi-weekly Krasnoye Znamya (1925–1926) - a Russian-language periodical of the Polish Socialist Party (PPS)

The Nationality Issue on the Peripheries of Central and Eastern Europe. The Case of Polesie in the Interwar Period

Pomiędzy Lwą a Stwigą. Stanisław Kulczyński i jego projekt utworzenia poleskiego parku natury z 1932 roku

Nauka na usługach polityki? Przypadek Józefa Obrębskiego

Polesie: pogranicze archaicznych tradycji (na przykładzie polskiej, białoruskiej i ukraińskiej obrzędowości rodzinnej)