Search results

1

Odškodňování československých státních příslušníků za majetky zanechané na území Podkarpatské Rusi v letech 1945–2017/2018

100%

Hubený D.

Dvacáté století - The Twentieth Century

|

2018

|

vol. 10

|

issue 2

62-85

EN

After the World War II the Czechoslovak officials proceeded with arrangements and negotiation of quantification and compensation for ceded Ruthenia with due diligence. This effort was being pushed forward by Property Corporation in Slovakia and former Ruthenia and was supported by Ministry of Labour and Social Welfare. The Property Corporation also promoted its case in the press and actively influenced various politicians and officials. The Czechoslovak authorities’ position did not change even after the political shift in 1948. Although the Property Corporation in Slovakia and former Ruthenia was “freely” dissolved the officials didn’t abandon their agenda. Beside the compensation realised by the regime after the February 1948 there were three other compensation waves.

2

Marriages of the Mazovian Piasts with Princesses of Ruthenian Lineage in the Thirteenth and Fourteenth Centuries

75%

Jeż J.

Zapiski Historyczne

|

2021

|

vol. 86

|

issue 3

61-80

EN

The Mazovian dukes married Ruthenian princesses four times: these were the marriages of Conrad I with Agaphia, daughter of Sviatoslav Igorevich; Boleslaus I with Anastasia, the daughter of the former Prince of Belsk, Alexander Vsevolodovich; Siemovit I and Pereyaslava; and the one between Troyden and Mary, daughter of George I, Prince of Halych. Each of these marriages was arranged in particular circumstances and was aimed to achieve certain political goals. The article discusses the political situation that lead to and resulted from these matrimonies. The marriage of Conrad I and Agaphia was arranged to strengthen the alliance between the sons of Casimir the Just and Sviatoslav Igorevich, father of Agaphia. This alliance did not last long, but despite its dissolution and the death of Sviatoslav, Conrad I did not decide to break his marriage with Agaphia and send her away. The marriages of Boleslaus I with Anastasia and Siemovit I with Pereyaslava, contracted almost simultaneously, secured the eastern borders of the Duchy of Mazovia and provided Daniel of Halych with a strong Polish ally who could be engaged in the military coalition against Yotvingian tribes. In the following years Siemovit and Daniel cooperated in achieving their political and military objectives many times over, and Siemovit even participated in the coronation ceremony of his Ruthenian ally. The matrimony of Troyden and Mary was arranged to renew and strengthen good relations between the Piasts of Mazovia and Rurikids. The momentous political implications of this marriage were revealed many years later, when Boleslaus, son of Troyden and Mary, became the ruler of Galicia and Volhynia. The article is based on medieval written sources – mainly chronicles and annals – of Polish and Ruthenian origins that were confronted with relevant historical studies.

3

„…kazali mu klękać przed martwym wodzem, który poległ w Sandomierzu”. W kwestii pochówku mongolskich wojowników oraz ich ofiar w czasie najazdu na Europę

75%

Żerelik R.

Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka

|

2021

|

vol. 76

|

issue 3

7-30

EN

The paper presents the issue of burials of the victims of the Mongol invasion of Ruthenia, Poland and Hungary and the Mongol warriors in light of the surviving written sources by Christian authors, including i.a. envoys to Karakorum (Jan di Piano Carpini, C. de Bridia) and participants of the burial ceremonies (archdeacon Roger of Torre Maggiore from Great Várad, presently Oradea in Romania, and Kirakos Gandzaketsi), as well as according to uncovered archeological evidence. The author outlined the state of research on this subject and presented his own concepts regarding lack of burials of nomads on the lands they conquered.

4

“Within One’s Inner Circle”: The Identity of Ruthenian Szlachta (Noblemen) of the Grand Duchy of Lithuania at the Time of the Union of Lublin (the Case of Filon Kmita Czarnobylski)

75%

Koluzaeva I.

Colloquia Humanistica

|

2016

|

issue 5

EN

“Within One’s Inner Circle”: The Identity of Ruthenian Szlachta (Noblemen) of the Grand Duchy of Lithuania at the Time of the Union of Lublin (the Case of Filon Kmita Czarnobylski)The main aim of this article is to reconstruct the Ruthenian nobleman’s (szlachcic) perception of “us” and “the sphere of familiarity” in the second half of the sixteenth century and to place him within his respective communities and social groups by analyzing successive levels of his identity. It seems to be particularly important to study ideas and awareness of the common representative of the Ruthenian political nation of the Grand Duchy of Lithuania, as scholars have so far been paying attention only to the notions of identity held by particular representatives of the elite, or else by intellectuals. Clientelist relationships of particular Ruthenian families, which are of crucial importance for reconstructing the complete image of the period, have not commonly been the subject of scientific research.The main thesis posited by this work is that the perception of one’s inner, familiar circle, of “us” as opposed to “them,” in the case of Ruthenian nobility was as multilevel as their national identity. To elucidate the posed questions, I am going to analyze Filon Kmita’s personal correspondence, his public, family and matrimonial relationships, the social practices he engaged in, and military and official environments to which he belonged.Such approach can help us not only to reconstruct the circle of relationships of this remarkable person but also to show how one of three primary nations of the Polish-Lithuanian Commonwealth – the Ruthenians – was experienced from the perspective of one of its representatives. „W kręgu swoich”: O świadomości ruskiej szlachty Wielkiego Księstwa Litewskiego w dobie Unii Lubelskiej (na przykładzie Filona Kmity Czarnobylskiego)Głównym zadaniem mojego artykułu jest rekonstrukcja postrzegania „swojskości” przez ruskiego szlachcica z drugiej połowy XVI wieku oraz analiza jego wielopoziomowej świadomości, która umożliwi usytuowanie tego pojęcia w systemie odniesień poszczególnych grup i zbiorowości społecznych. Szczególnie istotne wydaje się zbadanie horyzontów i wyobrażeń przeciętnego przedstawiciela ruskiego narodu politycznego Wielkiego Księstwa Litewskiego w XVI wieku, dotychczas uczeni skupiali się bowiem najczęściej na wyobrażeniach elit (zwłaszcza ich pojedynczych przedstawicieli) lub intelektualistów, a związki klientalne poszczególnych rodzin ruskich, niezwykle istotne dla skonstruowania całościowego obrazu, praktycznie nie były przez nich jeszcze badane. Jedna z najważniejszych tez mojego artykułu zakłada, że świadomość przynależności do takiego „kręgu swoich” była jednym z nieodłącznych elementów ówczesnej ruskiej tożsamości. Jednocześnie zarówno postrzeganie „swoich”, jak i świadomość narodowa ruskiej szlachty charakteryzowały się wielopoziomową strukturą. Aby uzyskać rzucić światło na tak postawione kwestie, analizie poddam korespondencję osobistą Filona Kmity, jego powiązania społeczno-rodzinne, związki małżeńskie, zależności klientalne, praktyki społeczne, otoczenie wojskowe i służbowe. Takiego rodzaju podejście może pomóc nie tylko w przedstawieniu konkretnej jednostki (wprawdzie wybitnej, ale pozostającej poza środowiskiem elity Wielkiego Księstwa Litewskiego), lecz również w prezentacji trzeciego największego narodu Rzeczypospolitej w XVI wieku z punktu widzenia jednego z jego przedstawicieli.

5

Подкарпатская Русь в составе Чехословакии: история, культура, национальная идентичность

75%

Egorova K.

Adeptus

|

2014

|

issue 4

EN

Subcarpathian Rus as a part of Czechoslovakia: history, culture, national identitySubcarpathian Rus was incorporated into the Czechoslovak Republic as a result of the Treaty of Saint-Germain-en-Laye (1919). The following year Subcarpathian Rus being a part of Czechoslovakia was declared a self-governing autonomy with a certain number of democratic rights established by the Constitution. Among them was a right to use their national language. Codification of the Subcarpathian Ruthenian language has not yet been completed and it is an extensively discussed problem for contemporary linguists.After the First World War the Subcarpathian lands with its Ruthenian population was a poor farming region with a low level of ethnic self-awareness. Global economic and politic processes changed the situation dramatically and compelled the educated part of Subcarpathian Rus citizens into a discussion about their national language, culture and literature. The President of Czechoslovakia T. G. Masaryk participated in the discussion and was very interested in the cultural development of the region.Ruthenian society was split into two parts – pro-Russian and pro-Ukrainian. The national composition of the region was very complicated. In order to understand the flow of national ideas in Subcarpathian Rus, the research presented here sets out to cover the history of the codification of the Ruthenian language, the creation of grammar books for schools, and to analyze the role of both the Russian and Ukrainian components in the cultural development of this region. This research also takes into consideration the complex analysis of Masaryk’s Slavonic policy and cultural strategies. Ruś Podkarpacka jako część Czechosłowacji: historia, kultura, tożsamość narodowa Ruś Podkarpacka weszła w skład Republiki Czechosłowackiej w wyniku traktatu podpisanego w Saint-Germain-en-Laye (1919). W następnym roku ogłoszono autonomię Rusi Podkarpackiej jako części Czechosłowacji. Ruś otrzymała szereg demokratycznych praw określonych przez Konstytucję. Jednym z nich było prawo do korzystania z własnego języka narodowego. Kodyfikacja języka Rusinów na Rusi Podkarpackiej nie została jeszcze zakończona i nadal jest problemem szeroko dyskutowanym we współczesnym językoznawstwie.Po pierwszej wojnie światowej tereny Rusi Podkarpackiej były ubogim regionem rolniczym o niskim poziomie samoświadomości etnicznej zamieszkującej go ludności rusińskiej. Globalne procesy gospodarcze i polityczne zmieniły w sposób radykalny sytuację i zmusiły wykształconą część obywateli Rusi Podkarpackiej do rozpoczęcia dyskusji na temat swojego języka, kultury narodowej i literatury. Prezydent Czechosłowacji T. G. Masaryk brał udział w tej dyskusji i popierał rozwój kulturowy regionu.W społeczeństwie rusińskim istniały dwie dzielące je orientacje: prorosyjska i proukraińska. Struktura narodowościowa regionu była bardzo złożona. Artykuł próbuje przybliżyć czytelnikowi problem przepływu idei narodowych na Rusi Podkarpackiej. W artykule omówiono kwestie historii kodyfikacji języka rusińskiego i tworzenia podręczników do gramatyki dla szkół. Oprócz tego przeanalizowana została rola rosyjskiego i ukraińskiego wkładu w rozwój kultury tego regionu. W badaniach uwzględniono kompleksową analizę słowiańskiej polityki i strategii kulturowych Masaryka.

6

Подкарпатская Русь в составе Чехословакии: история, культура, национальная идентичность

75%

Egorova K.

Adeptus

|

2014

|

issue 4

76-85

EN

Subcarpathian Rus was incorporated into the Czechoslovak Republic as a result of the Treaty of Saint-Germain-en-Laye (1919). The following year Subcarpathian Rus being a part of Czechoslovakia was declared a self-governing autonomy with a certain number of democratic rights established by the Constitution. Among them was a right to use their national language. Codification of the Subcarpathian Ruthenian language has not yet been completed and it is an extensively discussed problem for contemporary linguists. After the First World War the Subcarpathian lands with its Ruthenian population was a poor farming region with a low level of ethnic self-awareness. Global economic and politic processes changed the situation dramatically and compelled the educated part of Subcarpathian Rus citizens into a discussion about their national language, culture and literature. The President of Czechoslovakia T. G. Masaryk participated in the discussion and was very interested in the cultural development of the region. Ruthenian society was split into two parts – pro-Russian and pro-Ukrainian. The national composition of the region was very complicated. In order to understand the flow of national ideas in Subcarpathian Rus, the research presented here sets out to cover the history of the codification of the Ruthenian language, the creation of grammar books for schools, and to analyze the role of both the Russian and Ukrainian components in the cultural development of this region. This research also takes into consideration the complex analysis of Masaryk’s Slavonic policy and cultural strategies.

PL

Ruś Podkarpacka weszła w skład Republiki Czechosłowackiej w wyniku traktatu podpisanego w Saint-Germain-en-Laye (1919). W następnym roku ogłoszono autonomię Rusi Podkarpackiej jako części Czechosłowacji. Ruś otrzymała szereg demokratycznych praw określonych przez Konstytucję. Jednym z nich było prawo do korzystania z własnego języka narodowego. Kodyfikacja języka Rusinów na Rusi Podkarpackiej nie została jeszcze zakończona i nadal jest problemem szeroko dyskutowanym we współczesnym językoznawstwie. Po pierwszej wojnie światowej tereny Rusi Podkarpackiej były ubogim regionem rolniczym o niskim poziomie samoświadomości etnicznej zamieszkującej go ludności rusińskiej. Globalne procesy gospodarcze i polityczne zmieniły w sposób radykalny sytuację i zmusiły wykształconą część obywateli Rusi Podkarpackiej do rozpoczęcia dyskusji na temat swojego języka, kultury narodowej i literatury. Prezydent Czechosłowacji T. G. Masaryk brał udział w tej dyskusji i popierał rozwój kulturowy regionu. W społeczeństwie rusińskim istniały dwie dzielące je orientacje: prorosyjska i proukraińska. Struktura narodowościowa regionu była bardzo złożona. Artykuł próbuje przybliżyć czytelnikowi problem przepływu idei narodowych na Rusi Podkarpackiej. W artykule omówiono kwestie historii kodyfikacji języka rusińskiego i tworzenia podręczników do gramatyki dla szkół. Oprócz tego przeanalizowana została rola rosyjskiego i ukraińskiego wkładu w rozwój kultury tego regionu. W badaniach uwzględniono kompleksową analizę słowiańskiej polityki i strategii kulturowych Masaryka.

7

Grzech sodomski Bolesława Szczodrego w świetle "Roczników" Jana Długosza

63%

Bielaszka-Podgórny B.

Studia Historyczne

|

2018

|

vol. 61

|

issue 2 (242)

21-36

PL

Sodom Sin of Boleslaus II the Generous in the Light of Jan Długosz's "Annals" In the relation entered into the third volume of his Annals, dated 1076, Jan Długosz describing the Kiev campaign of Boleslaus the Generous introduces a description of the moral metamorphosis of the Polish ruler and accompanying knights. He maintains that they were guilty of a Sodom sin, which they committed in Ruthenia. This very phenomenon received the chronicler’s decided anti-Ruthenian tone. The present article established the importance of Długosz’s accusation and explains how this very element had its role in developing negative opinions about Ruthenians in the Annals. The author also provides background information about earlier accusations against Boleslaus regarding his sexual impurity.

8

Curienses w służbie wojskowej na Rusi za panowania króla Jana Olbrachta – zarys problematyki źródłowej

63%

Nalewajek A.

Historia Slavorum Occidentis

|

2022

|

issue 1 (32)

119-136

EN

This article includes an analysis of the accounting records preserved in the Central Archives of Historical Records in Warsaw which refer to the years of the reign of King John I Albert (1492–1501), in terms of the issues connected with the military service performed by horse courtiers (curienses) in the defence of Ruthenia.

9

O formach zawierania małżeństw i statusie kobiet na Rusi w czasach pogańskich

63%

Kosowska K.

Roczniki Kulturoznawcze

|

2019

|

vol. 10

|

issue 4

109-121

PL

Celem niniejszego artykułu jest próba znalezienia odpowiedzi na pytanie, jakie formy zawierania małżeństwa oraz obrzędy ślubne znała Ruś okresu pogańskiego. Artykuł stanowi również próbę przedstawienia społecznego oraz majątkowego statusu kobiet staroruskich w badanych okresie. W charakterze źródeł badawczych wykorzystane zostały zabytki piśmiennictwa staroruskiego — latopisy: Powieść minionych lat oraz Latopis Pieriejasławia-Suzdalskiego. Analiza staroruskich latopisów pozwoliła na wyodrębnienie dwóch, zasadniczo różniących się sposobów zawierania małżeństwa w okresie przedchrześcijańskim: „porwania” („умычка”) oraz „prowadzenia” („ведение”) żony. Ponadto istnieje możliwość rekonstrukcji trzeciej, pośredniej formy zawierania małżeństwa — kupno-sprzedaż narzeczonej („купля-продажа”). Siła więzów małżeńskich oraz status kobiet w rodzinie pogańskiej były pochodną formy zawartego małżeństwa.

EN

This article analyses how marriages and wedding rites are concluded in Ruthenia in the pagan period. The article also presents the social and wealthy position of Old-Russia women during the studied period of time. The research sources used in the article are Old-Russian chronicles: The Russian Primary Chronicle and Letopisets Pereyaslavlya-Suzdal’skogo. Analysis of the Old-Russian chronicles allowed the separation of two fundamentally different ways of entering into marriage in the pre-Christian period: “kidnappings” (“umychka”) and “conduct” (“vedeniye”) of wife. In addition, it is possible to reconstruct the third intermediate form of marriage — purchase of the bride (“kuplya-prodazha”). The strength of the marital ties and the position of women in the pagan family was derived from the form of the marriage.

10

The Attitude of Ruthenian Magnates and Nobles toward the Union of Lublin (1569) and the Problem of the Autonomy of Ukrainian Lands within the Polish-Lithuanian Commonwealth

63%

Kempa T.

Zapiski Historyczne

|

2019

|

vol. 84

|

issue 4

EN

For a long time, historiography was dominated by a dualistic view on what had happened at the Sejm of Lublin in 1569. Thus, when describing the conclusion of the Union of Lublin, scholars focused on the Polish-Lithuanian dispute and the decisive role of King Sigismund Augustus in signing the agreement in Lublin. Recently, however, there have appeared publications highlighting the important role in the conclusion of the Lublin Union played by the Ruthenian nobility and noble representatives of the lands incorporated into the Polish Crown in 1569, that is Volhynia, eastern Podolia (Bracław Land) and the region of Kiev. The article sums up the existing knowledge on this subject, stressing the fact of the separate interests of the Ruthenian magnates, especially from Volhynia – where many well-known princely families had their family nests – in comparison to the Lithuanian magnates on the eve of the conclusion of the Union of Lublin. It facilitated the decision of the Ruthenian nobles to support not only the union itself, but also the incorporation of the above-mentioned provinces into the Polish Crown. Also thanks to this attitude of the princes and noblemen of Volhynia, Bracław Land and the region of Kiev, these areas gained relatively broad autonomy allowing them to preserve their cultural identity. There is no doubt, however, that the Union of Lublin accelerated the process of Polonization of these lands to some extent, although the process had begun well before 1569. Another important event from the point of view of maintaining the cultural identity of these provinces was the conclusion of the Union of Brest (1595–1596), as a result of which – upon the decision of most Orthodox bishops of the Polish-Lithuanian Commonwealth – the Kiev metropolitanate became subordinated to the Holy See. On the one hand, the majority of Ruthenian nobility from the aforementioned provinces reacted in defense of the Orthodox faith, and to some extent also of the Ruthenian region, which stimulated them to strengthen their identity. In this context, noble tribunes of Ruthenian origin, such as Adam Kisiel, and Orthodox polemic writers, such as Melecjusz Smotrycki (who later became a member of the Uniate Church), began to indicate the existence of a separate Ruthenian nation, also pointing to its different features and de facto forming the foundations of its historical tradition. Zaporizhian Cossacks, who consistently defended the Orthodox faith, also joined the process to some extent. On the other hand, in the long run, the Union of Brest led to the Catholicization of local noblemen. Most of Ruthenian nobles eventually converted to the Roman Catholic denomination. However, the fact that the Uniate Church existed might have led to the situation that at least some of the Ruthenian nobles remained in the Ruthenian cultural circle even in the 18th and 19th centuries. Meanwhile, in the 17th century the role of the Ruthenian language tended to decrease in the above-mentioned territories, as it was the case in the Grand Duchy of Lithuania. In the second half of the 17th century the Ruthenian language ceased to be the official language for the benefit of the Polish language.

11

The Attitude of Ruthenian Magnates and Nobles toward the Union of Lublin (1569) and the Problem of the Autonomy of Ukrainian Lands within the Polish-Lithuanian Commonwealth

63%

Kempa T.

Zapiski Historyczne

|

2019

|

vol. 84

|

issue 4

41-72

EN

For a long time, historiography was dominated by a dualistic view on what had happened at the Sejm of Lublin in 1569. Thus, when describing the conclusion of the Union of Lublin, scholars focused on the Polish-Lithuanian dispute and the decisive role of King Sigismund Augustus in signing the agreement in Lublin. Recently, however, there have appeared publications highlighting the important role in the conclusion of the Lublin Union played by the Ruthenian nobility and noble representatives of the lands incorporated into the Polish Crown in 1569, that is Volhynia, eastern Podolia (Bracław Land) and the region of Kiev. The article sums up the existing knowledge on this subject, stressing the fact of the separate interests of the Ruthenian magnates, especially from Volhynia – where many well-known princely families had their family nests – in comparison to the Lithuanian magnates on the eve of the conclusion of the Union of Lublin. It facilitated the decision of the Ruthenian nobles to support not only the union itself, but also the incorporation of the above-mentioned provinces into the Polish Crown. Also thanks to this attitude of the princes and noblemen of Volhynia, Bracław Land and the region of Kiev, these areas gained relatively broad autonomy allowing them to preserve their cultural identity. There is no doubt, however, that the Union of Lublin accelerated the process of Polonization of these lands to some extent, although the process had begun well before 1569. Another important event from the point of view of maintaining the cultural identity of these provinces was the conclusion of the Union of Brest (1595–1596), as a result of which – upon the decision of most Orthodox bishops of the Polish-Lithuanian Commonwealth – the Kiev metropolitanate became subordinated to the Holy See. On the one hand, the majority of Ruthenian nobility from the aforementioned provinces reacted in defense of the Orthodox faith, and to some extent also of the Ruthenian region, which stimulated them to strengthen their identity. In this context, noble tribunes of Ruthenian origin, such as Adam Kisiel, and Orthodox polemic writers, such as Melecjusz Smotrycki (who later became a member of the Uniate Church), began to indicate the existence of a separate Ruthenian nation, also pointing to its different features and de facto forming the foundations of its historical tradition. Zaporizhian Cossacks, who consistently defended the Orthodox faith, also joined the process to some extent. On the other hand, in the long run, the Union of Brest led to the Catholicization of local noblemen. Most of Ruthenian nobles eventually converted to the Roman Catholic denomination. However, the fact that the Uniate Church existed might have led to the situation that at least some of the Ruthenian nobles remained in the Ruthenian cultural circle even in the 18th and 19th centuries. Meanwhile, in the 17th century the role of the Ruthenian language tended to decrease in the above-mentioned territories, as it was the case in the Grand Duchy of Lithuania. In the second half of the 17th century the Ruthenian language ceased to be the official language for the benefit of the Polish language.

12

O urzędzie koniuszego przemyskiego i królewskim stadzie koni pod Przemyślem

63%

Wolski M.

Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych

|

2023

|

vol. 84

79-107

EN

Based on so far unused sources or used only marginally, the article presents the history of the royal horse breeding site near Przemyśl and the related office of the equerry – the only one which functioned in the Crown at the end of the Middle Ages and the dawn of the early modern era. The text describes the evolution of the office’s endowment, its competencies and duties, changes in its name, and, finally, the composition of its personnel from the end of the fifteenth century to 1614, when the last holder of the office died.

PL

Artykuł przedstawia – na podstawie źródeł dotąd niewykorzystywanych w ogóle bądź jedynie marginalnie – historię królewskiej hodowli koni pod Przemyślem oraz związanego z nią urzędu koniuszego, jedynego, jaki funkcjonował w Koronie na przełomie średniowiecza i czasów nowożytnych. Ukazuje ewolucję jego uposażenia, kompetencji i obowiązków, zmian w nomenklaturze, wreszcie skład osobowy, począwszy od schyłku XV w. po 1614 r., w którym umarł ostatni pełniący ten urząd.

13

Ruskie tropy w średniowiecznym Lublinie

51%

Chachaj J.

Roczniki Humanistyczne

|

2014

|

vol. 62

|

issue 7: Słowianoznawstwo

023-052

EN

The article concerns three out of many issues connected with the medieval history of Lublin, which are closely intertwined with the Ruthenian matters. The text, among other things, focuses on bringing to Lublin the relics of the True Cross, erecting in the city the tower by Daniel, the Prince of Galicia-Volhynia, as well as tracing the Chapel of the Holy Trinity’s origins. As an attempt to present the current views on the matter in question, the article begins with the presentation of the sources, then provides the outline of the state of research, and finally concludes with the hypotheses suggesting the clarification of any doubts concerning the subject of the article

PL

Artykuł dotyczy trzech, spośród wielu kwestii średniowiecznej historii Lublina, które mają związek z problematyką ruską. W treści zostały dokładniej omówione sprawy sprowadzenia do Lublina relikwii Drzewa Krzyża Świętego, wzniesienia w Lublinie wieży przez księcia halicko-włodzimierskiego Daniela, oraz genezy zamkowej kaplicy pod wezwaniem Świętej Trójcy. Tekst jest próbą przedstawienia dotychczasowych poglądów w omawianych sprawach, począwszy od zaprezentowania bazy źródłowej, poprzez zarysowanie stanu badań, skończywszy na hipotezach dotyczących wyjaśnienia związanych z nimi wątpliwości.

RU

Стаття відноситься до трьох проблем із середньовічної історії Любліна, пов’язаних із руською квестією. У статті обговорено справу спровадження до Любліна мощей Дерева Святого Хреста, будову вежі князем Данило Галицьким а також генезу каплиці Святої Трійці. Стаття це спроба зібрати і показати різні концепції і гіпотези, що стосуються вижче названих проблем.

14

Spór przemyskiej kapituły katedralnej ze szlachtą o dziesięcinę biskupią w drugiej połowie XVI wieku

51%

Wolski M.

Roczniki Historyczne

|

2018

|

vol. 84

EN

W drugiej połowie XVI w. doszło w diecezji przemyskiej do sporu miejscowej szlachty z kapitułą katedralną na tle zatrzymania przysługującej jej dziesięciny biskupiej, zwanej biskupczyzną. Dziesięcina ta, będąca zryczałtowanym ekwiwalentem dziesięciny snopowej z ról kmiecych, została nadana kapitule przez biskupów na przełomie XIV i XV w. W procesach sądowych, rozpoczętych w 1590 r., szlachta, wykorzystując różne argumenty natury prawnej, historycznej, a także retorykę protestancką, starała się zakwestionować prawa kapituły. Po pięciu latach sporu Trybunał Koronny przyznał ostatecznie rację stronie kościelnej. Był to ostatni na Rusi Czerwonej poważniejszy spór szlachty z Kościołem katolickim o dziesięciny. In the second half of the 16th century the Przemyśl diocese witnessed a dispute of local nobility with the cathedral chapter concerning the retention of their episcopal tithe, known as the bishop’s share. That tithe, being the lump equivalent of the sheaf tithe from peasants’ fields, was granted to the chapter by bishops at the turn of the 14th and 15th centuries. During court cases, started in 1590, the nobles, using a variety of legal and historical arguments, as well as Protestant rhetoric, tried to question the chapter’s rights. After five years of the dispute, the Crown Tribunal decided that the church side was right. It was the last serious argument between local nobility and the Catholic Church over tithes in Red Ruthenia.

15

Św. Demetriusz jako pogromca zła w tradycji bizantyńskiej i słowiańskiej (do XV w.)

51%

Sprutta J.

Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego

|

2018

|

vol. 38

|

issue 1

159-177

EN

Evil wins by good, darkness by light and profanum by sacrum in every tradition. The saints, and between them St Demetrius of Thessaloniki too, achieves an analogous victory. St Demetrius was a deacon, but he is most often presented as a soldier for example in art. The legend says that St Demetrius defeated the scorpion (the personification of evil) by the sign of the cross in prison. This saint can also win with the gladiator Lieus, emperor Maximian, tsar Kaloyan or the Turk instead of the scorpion, and he does it on horseback or on foot, with a weapon or by the calcatio gesture. Not only are there historical sources, liturgical texts or belles-lettres presenting St Demetrius, but also art as well as folklore.

PL

W każdej tradycji zło jest zwyciężane przed dobro, ciemność przez światłość, profanum przez sacrum. Analogiczne zwycięstwo odnoszą święci, a wśród nich św. Demetriusz z Tesaloniki. Mimo iż był diakonem, w sztuce najczęściej przedstawiany jest jako żołnierz. Legenda mówi, że w więzieniu pokonał znakiem krzyża skorpiona personifikującego zło. Zamiast skorpiona może także zwyciężać gladiatora Lieusa, cesarza Maksymiana, cara Kałojana lub Turka, a czyni to konno lub pieszo, za pomocą oręża lub poprzez gest calcatio. Nie tylko mówią o św. Demetriuszu źródła historyczne, teksty liturgiczne czy literatura piękna, ale także sztuka i folklor.

16

Jeden czy dwa groby? Transformacja obrazu czasu i przestrzeni sakralnej Lublina w dziełach Jana Długosza na przykładzie dominikańskiego kościoła św. Stanisława

51%

Chachaj J.

Roczniki Humanistyczne

|

2013

|

vol. 61

|

issue 2: Historia

41-61

EN

The article is an attempt to direct the reader’s attention to the doubts concerning credibility of the sources indicating the time and circumstances of bringing the relics of the True Cross to the Lublin Dominican Church. The existing sources basically differ from each other in this respect, which made researchers take an attitude towards credibility of the accounts, or make attempts at reconciling their contents. An analysis of the context of the events connected with the possible circumstances of bringing the relics from Ruthenia to Lublin shows that it is possible to fix the date of the event in the first decades of the 15th century and to indicate King Władysław II Jagiełło and the Polish Dominicans as the people who were especially involved in it. At the same time it means that it is necessary to depart from the literal understanding of Jan Długosz’s account of the circumstances of bringing the relics to Lublin, and also to ask the question about the causes why he made changes in his account of the events.

17

"Baptismus Ruthenorum" Stanisława Orzechowskiego z Rusi (1544)

51%

Kaim A.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

2000

|

vol. 73

227-253

DE

,,Baptismus Ruthenorum" ist ein unvergängliches, die Tiefe der Renaissancetheologie darstellendes Werk. Diese Theologie strebte nach Bewahrung und Wiederaufbau der religiösen und zivilisatorischen Einheit des christlichen Europas. Stanislaw Orzechowski (1513-1566), ein begabter Schriftsteller und Theologe, Humanist und religiöser Polemiker erweckt aus diesem Grunde, genauso wie seine Anschauungen - als ob aus dem Grenzbereich zweier Kulturen: der östlichen und der westlichen - das Interesse der Literatur-, Kultur- und Thologiehistoriker der Renaissance. Er nimmt einen besonderen Platz in der Theologiegeschichte ein wegen seiner eigenen Vorstellung von Wiederaufbau der religiösen und zivilisatorischen Einheit des Christentums. Als Humanist bleibt Orzechowski zwar unter der Beeinflussung von Erasmus aus Rotterdam und von den durch die Reformationswelle ausgelösten Strömungen, doch der Bezugspunkt seiner Theologie ist der Glaube an die Mission des gesamt-christlichen Konzils. Dieser Idee bleibt er treu trotz konfessioneller Wirbel in der Theologie. Eben in diesem Geiste entsteht „Baptismus Ruthenorum" (1544) als ein Beitrag zur großen Vorkonzildiskussion über die Wiederherstellung der Einheit in dem Christentum der lateinischen Tradition. Im Grunde genommen ist das eine Abhandlung über das richtige Verstehen der Katholizität und der Allgemeinheit der Kirche - des mystischen Leibs Christi. In dieser Kirche bildet die Taufe die Grundlage der antiken Einheit - der Katholizität christlicher Kirchen der fünf Traditionen. Es ist also eine Abhandlung über die Notwendigkeit der Wiederherstellung des komplementären Charakters in der Definition der römischen Kirche. Interessant ist hier der für das richtige Verständnis der Anschauungen des Theo-logen unentbehrliche ruthenische Kulturkontext. Dieses „gente Roxolanus" oder „gente Ruthenus" zeigt in dem Zusammenhang mit dem weiteren Teil (natione vero Polonus fidei catholicae) eine Spezifik der Kultur der ruthenischen Gebiete Polens in der Renaissanceetappe ihrer Entwicklung. Diese Spezifik stützt sich auf die Kontinuität des geschichtlichen Gedächtnisses, die auf die Taufe Rutheniens zurück-greift. Orzechowski, der „Prophet aus Ruthenien", setzt auf der Grundlage der lateinischen Theologie die altrussische Idee über die Würde der Taufe in der ruthenisehen Kirche und über die Notwendigkeit des Wiederaufbaus der ursprünglichen Einheit fort. Er weist deutlich auf den Bedeutungsunterschied zwischen den Begriffen „Ecclesia catholica" und „Ecclesia universalis" hin. Das vieldeutige Verstehen der „Katholizität" trug zur konfessionellen Teilung und letzten Endes zur Zerstörung der Einheit der christlichen Zivilisation bei. Da die genannte Abhandlung eine positive Antwort des Theologen auf das Problem der Epoche ist, bringt er in ihr seine eigene Vorstellung der künftigen Einheit zum Ausdruck. Geschichtliche Elemente erfüllen hier die Rolle eines die Einheit der östlichen und westlichen Slawen in einer Kirche illustrierenden Bildes. Der Autor führt Beispiele der Einigkeit an. Sie sind ein Symptom der Teilnahme der Orthodoxen und der römischen Katholiken in der ursprünglichen Tradition der nicht geteilten Kirche. Dadurch wird Orzechowski zum Sänger der vergessenen Gabe der Einheit. Ein Zeichen der Antizipation des Aufbaus der künftigen Brüderlichkeit ist das Beispiel der Zusammenarbeit der lateinischen und griechisch-orthodoxen Priesterherrschaft in Lemberg. Ihr Resultat ist das bis heute existierende russisch-orthodoxe Bistum von Halicz-Lemberg. sehen Kirche und über die Notwendigkeit des Wiederaufbaus der ursprünglichen Einheit fort. Er weist deutlich auf den Bedeutungsunterschied zwischen den Begriffen „Ecclesia catholica" und „Ecclesia universalis" hin. Das vieldeutige Verstehen der „Katholizität" trug zur konfessionellen Teilung und letzten Endes zur Zerstörung der Einheit der christlichen Zivilisation bei. Da die genannte Abhandlung eine positive Antwort des Theologen auf das Problem der Epoche ist, bringt er in ihr seine eigene Vorstellung der künftigen Einheit zum Ausdruck. Geschichtliche Elemente erfüllen hier die Rolle eines die Einheit der östlichen und westlichen Slawen in einer Kirche illustrierenden Bildes. Der Autor führt Beispiele der Einigkeit an. Sie sind ein Symptom der Teilnahme der Orthodoxen und der römischen Katholiken in der ursprünglichen Tradition der nicht geteilten Kirche. Dadurch wird Orzechowski zum Sänger der vergessenen Gabe der Einheit. Ein Zeichen der Antizipation des Aufbaus der künftigen Brüderlichkeit ist das Beispiel der Zusammenarbeit der lateinischen und griechisch-orthodoxen Priesterherrschaft in Lemberg. Ihr Resultat ist das bis heute existierende russisch-orthodoxe Bistum von Halicz-Lemberg.

PL

-

18

Ziemie nadbużańskie w pamięci polskich i ruskich kronikarzy XII–XIII w.

45%

Bartnicki M.

Historia Slavorum Occidentis

|

2021

|

issue 1 (28)

84-103

EN

The article deals with the issue of the Polish-Ruthenian part of the Bug river in the Middle Ages and is an attempt to explain how the area was perceived by inhabitants of the two neighboring countries.

19

Ambrogio Contarini i jego podróż na Wschód. Okoliczności nawiązania kontaktów dyplomatycznych przez Wenecję i Polskę z Persją w drugiej połowie XV w.

45%

Smołucha J.

Folia Historica Cracoviensia

|

2017

|

vol. 23/2

353-366

PL

Artykuł poświęcony jest mało znanemu w historiografii wątkowi dyplomatycznych kontaktów pomiędzy Europą chrześcijańską a Uzun Hassanem (1423-1478), władcą Persji. Stolicą jego państwa było, leżące obecnie w północno-zachodnim Iranie miasto Tabriz. Uzun Hassan wspierał militarnie przeciwników Turcji osmańskiej i dążył do nawiązania kontaktów dyplomatycznych z państwami chrześcijańskimi. Autor krótko przedstawił dzieje tych poselstw, których celem była zazwyczaj Wenecja i Rzym. W 1472 r. jedno z nich zawitało również do stolicy Królestwa Polskiego Krakowa. Poza krótkimi wzmiankami we współczesnych kronikach i dokumentach dyplomatycznych niewiele wiemy o szczegółach tych pierwszych politycznych kontaktów z Persją. Zasadnicza część artykułu odnosi się natomiast do niezwykle dobrze udokumentowanej źródłowo podróży na dwór Uzun Hassana w Tabriz weneckiego posła Ambrogio Contariniego. W dyplomatyczną podróż wyprawił się on z Wenecji w lutym 1474 r. Ponieważ Turcy w owym czasie blokowali przeprawę z Cypru do Azji Mniejszej wenecki poseł zdecydował się na podróż lądem poprzez Niemcy, Królestwo Polskie i Ruś. Niezwykle cenne są jego opisy mało znanych regionów leżących nad Dnieprem, w tym samego Kijowa. Szczegółowo opisał swoją pełną przygód podróż kierując się do Kaffy nad Morzem Czarnym. Stamtąd omijając posiadłości tureckie i góry Kaukazu, uniknąwszy wielu niebezpieczeństw Contarini przedostał się do Persji.

EN

The article discusses the little-known (in historiography) history ofdiplo- matic relations between Christian Europe and Uzun Hassan (1423—1478), the ruler of Persia. The capital of the country was located in Tabriz, cur- rently in north-western Iran. Uzun Hassan provided military support to Ottoman Turkey's enemies and sought to establish diplomatic relations with Christian states. The author briefly describes the history of Persia's diplomatic missions, which were usually aimed at Venice and Rome. In 1472, one of them also visited Krakow, the capital of the Kingdom of Poland. Aside from brief references in contemporary chronicles and diplomatic and diplomatic documents, we know little about details of those first political contacts with Persia. The main part of the article refers to an exceptionally well-documented, in terms of sources, journey of Venetian envoy Ambrogio Contarini to Uzun Hassan's court in Tabriz. He embarked on the diplomatic mission from Venice in February 1474. As Turks at that time were blocking the crossing from Cyprus to Asia Minor, the Venetian envoy de- cided to travel by land across Germany, the Kingdom of Poland and Ruthe- nia. His descriptions of obscure regions at Dnieper, including in Kiev itself, are extremely valuable. He also gave a detailed account of his adventurous journey to Caffa on the shore of the Dead Sea. From there, bypassing the Turkish territory and the mountains of the Caucasus, avoiding many dan- gers, Contarini made it to Persia.

20

Czerwień – the golden grail of the Polish historiography

45%

Bartnicki M.

Wschodni Rocznik Humanistyczny

|

2019

|

vol. XVI (2019)

|

issue 3: Rzeczpospolita i Wschód, pod red. Artura Góraka

7-20

EN

The article focus on the problem of shaping the Polish-Russian borderland in the early Middle Ages, especially the role played by the border town Czerwen in the political competition between of both neighboring authorities. The analysis of source concerning the aforementioned city and the so-called „Czerwienian Gorod” and their confrontation with the latest archaeological research, leads to the conclusion, that Czerwien did not play a key role in the Polish Ruthenian relations, as believed historians, of the end of the 10th and the first decade of the 11th century. The relation of the Tale of Bygone Years about achievements Volodimir I, should be considered not, as the sequence of events that took place during the reign of this ruler, but as a manifestation of historical memory, functioning in Ruthenia on the eleventh and twelfth centuries, achievements which were a kind of certificate justifying the right to rule over given territory of the successors of the mention ruler.

PL

Artykuł podejmuje problematykę kształtowania się pogranicza polsko-ruskiego we wczesnym średniowieczu, a zwłaszcza roli, jaką odgrywał pograniczny gród Czerwień w rozgrywkach politycznych obu sąsiadujących władztw. Analiza przekazów źródłowych dotyczących wspomnianego grodu jak oraz tzw. obszaru „Grodów Czetrwieńskich” i konfrontacja ich z najnowszymi badaniami archeologicznymi, prowadzi do wniosku, że wbrew opinii historiografii nie pełnił on kluczowej roli w relacjach polsko ruskich końca X i pierwszej dekady XI w. Przekaz Powieści Lat Minonych wspominający o zdobyciu Czerwienia przez Włodzimierza I, rozpatrywać należy nie tyle, jako sekwencję wydarzeń jaka miała miejsce za panowania władcy, lecz jako przejaw pamięci historycznej, funkcjonującej w środowisku dworu kijowskiego na przełomie XI i XII stulecia, która była swego rodzaju certyfikatem uzasadniającym panowanie, lub prawo panowania Rurykowiczów nad obszarem ziem nadbużańskich.

RU

В статье рассматриваются проблемы польско-русской границы в раннем средневековье и, в частности, роль пограничного города Червень в политических играх обеих соседних держав. Анализ исходных сообщений относительно указанной крепости и так называемой территории «Городов Червенских и их противостояние новейшим археологическим исследованиям позволяют сделать вывод, что, вопреки мнению историографии, эта территория не играла ключевой роли в польскороссийских отношениях конца 10-го и первого десятилетия 11-го века. Передача Повести временных лет, в котором упоминается о захвате Червеня Влодимиром I, следует рассматривать не столько как последовательность событий, имевших место во времена правления правителя, но как проявление исторической памяти, функционировавшей в среде киевского двора на рубеже XI-XII веков, что было своего рода свидетельством обоснования правления или права Рюриковичей править землями над Бугом

Refine search results

Odškodňování československých státních příslušníků za majetky zanechané na území Podkarpatské Rusi v letech 1945–2017/2018

Marriages of the Mazovian Piasts with Princesses of Ruthenian Lineage in the Thirteenth and Fourteenth Centuries

„…kazali mu klękać przed martwym wodzem, który poległ w Sandomierzu”. W kwestii pochówku mongolskich wojowników oraz ich ofiar w czasie najazdu na Europę

“Within One’s Inner Circle”: The Identity of Ruthenian Szlachta (Noblemen) of the Grand Duchy of Lithuania at the Time of the Union of Lublin (the Case of Filon Kmita Czarnobylski)

Подкарпатская Русь в составе Чехословакии: история, культура, национальная идентичность

Подкарпатская Русь в составе Чехословакии: история, культура, национальная идентичность

Grzech sodomski Bolesława Szczodrego w świetle "Roczników" Jana Długosza

Curienses w służbie wojskowej na Rusi za panowania króla Jana Olbrachta – zarys problematyki źródłowej

O formach zawierania małżeństw i statusie kobiet na Rusi w czasach pogańskich

The Attitude of Ruthenian Magnates and Nobles toward the Union of Lublin (1569) and the Problem of the Autonomy of Ukrainian Lands within the Polish-Lithuanian Commonwealth

The Attitude of Ruthenian Magnates and Nobles toward the Union of Lublin (1569) and the Problem of the Autonomy of Ukrainian Lands within the Polish-Lithuanian Commonwealth

O urzędzie koniuszego przemyskiego i królewskim stadzie koni pod Przemyślem

Ruskie tropy w średniowiecznym Lublinie

Spór przemyskiej kapituły katedralnej ze szlachtą o dziesięcinę biskupią w drugiej połowie XVI wieku

Św. Demetriusz jako pogromca zła w tradycji bizantyńskiej i słowiańskiej (do XV w.)

Jeden czy dwa groby? Transformacja obrazu czasu i przestrzeni sakralnej Lublina w dziełach Jana Długosza na przykładzie dominikańskiego kościoła św. Stanisława

"Baptismus Ruthenorum" Stanisława Orzechowskiego z Rusi (1544)

Ziemie nadbużańskie w pamięci polskich i ruskich kronikarzy XII–XIII w.

Ambrogio Contarini i jego podróż na Wschód. Okoliczności nawiązania kontaktów dyplomatycznych przez Wenecję i Polskę z Persją w drugiej połowie XV w.

Czerwień – the golden grail of the Polish historiography