Search results

1

Lingwizm jako antropomorfizm. Wokół poetyckiej historiozofii Zbigniewa Bieńkowskiego

100%

Stankowska A.

Przestrzenie Teorii

|

2013

|

issue 19

41-56

EN

The sketch presents the reconstruction of Zbigniew Bieńkowski’s theory of linguistic poetry. This author who is classified by critics and researchers as a member of linguistic poetry movement is by no means uncritical of its various perspectives and accomplishments. This complicated approach is reflected in the dispute that Bieńkowski was engaged in with Karpowicz and the poets of the New Wave in his critical sketches. He unfairly accuses them of being too minimalistic and of paying too much attention to linguistic experiments. He claims that distrust of language and its communicative functions in New Wavers’ programs overshadowed the broad philosophical and ideological functions of word games. Instead he proposed his own poetological project “Trzy poematy” [“Three poems”], where avant-garde traditions mingled with symbolist ones and called for breaking the numbness of language for broader, idealistic purposes. Referring to Vico’s historiosophy, Bieńkowski wishes to treat linguistic poetry both as a tool (a trick) and space for intervention, whose final purpose is to rebuild the anthropogenic locus amoenus in language.

2

Mindreading in the Animal Kingdom: Philosophical Controversies

75%

DUTKOWSKA A., WRÓBLEWSKI Z.

Roczniki Filozoficzne

|

2018

|

vol. 66

|

issue 3

101-122

EN

The central issue in the debate on animal minds is the issue of mindreading. This complicated cognitive ability belongs to the key elements of social cognition—as a form of adapting to specific circumstances connected with living in groups, it enables the reading of the mental states of other individuals, e.g. intentions, desires, and beliefs as well as the adaptation of one’s own behavior to this information. The primary purpose of the article is to present the main philosophical controversies which arise in the discussion of whether this ability can be attributed to animals; if so, then to what extent. Philosophical discussions concentrate on methodological issues: alternative interpretational models of animal behavior (mindreading vs reading behavior), anthropomorphism, experimental protocols, and gradeability of mindreading as well as the nature of the mind (thinking).

PL

Główną kwestią w debacie na temat umysłu zwierząt jest kwestia czytania umysłu (mindreading). Ta złożona zdolność poznawcza należy do kluczowych elementów poznania społecznego — jako forma dostosowania się do konkretnych okoliczności związanych z życiem w grupach umożliwia odczyt stanów psychicznych innych podmiotów, np. intencji, pragnień i przekonań, a także adaptację własnego zachowania do tych informacji. Celem artykułu jest przedstawienie głównych kontrowersji filozoficznych, które pojawiają się w dyskusji na temat tego, czy zdolność tę można przypisać zwierzętom, a jeśli tak, to w jakim stopniu. Dyskusje filozoficzne koncentrują się na zagadnieniach metodologicznych, takich jak: alternatywne modele interpretacyjne zachowań zwierząt, antropomorfizm, protokoły eksperymentalne i zdolność oceny umysłu, a także natura umysłu (myślenia).

3

„Jest tam, gdzie go wpuścimy!” Kilka uwag o transcendencji i immanencji Boga w nawiązaniu do klasycznej metafizyki i Buberowskiej dialogiki

75%

Szczyrba S.

Łódzkie Studia Teologiczne

|

2013

|

vol. 22

193-208

EN

A famous Rabbi of Kotzk surprised his guests with a question “Where is God’s dwell-ing?”. When their thoughts started to wander off towards too speculative and abstract formula of God’s “dwelling place”, the Rabbi surprised them for the second time, giving the answer himself, the answer which is generally well known to us: “God dwells where man lets Him in”. Avoiding the answer which would be situated in a spatial paradigm, the hero of Buber’s existential treaty about a dialogic nature of human existence in the world (The Way of Man According to the Teaching of Hasidim) skillfully shifted the focus on anthropological dimen-sion of the issue of God’s transcendence and immanence. Perhaps prima facie well practiced and subject-oriented metaphysical reflection is not our primary necessity, but that does not mean that it is totally redundant and that it is enough to pause on a certain surface of witty retorts. It is worth noting that metaphysical assumptions are hiding behind existentially compelling retorts. The author in his article, starting from the above mentioned controversy, wants to point out several issues: paradoxicalness of God’s presence in the world, possibility of ideologizing the category “transcendence – immanence” in relation to God and neo-anthropomorphism in statements about God.

4

O PEWNEJ PRÓBIE OBRONY WYJAŚNIANIA TELEOLOGICZNEGO

63%

Wróblewski Z.

Roczniki Filozoficzne

|

2012

|

vol. 60

|

issue 4

339-359

EN

The aim of the article is to present the strategy of rehabilitation of the teleology in the conception of Robert Spaemann, Reinchard Löw and Hans Jonas. That strategy takes into account a few aspects: (1) the analysis of general conception of explanation in which the character of questions activating the process of explanation is taking into consideration, (2) the analysis of the conception of the teleological and causal explanations (according to the Hempel-Oppenheim model), (3) determination of the pragmatic background of the controversies concerning teleology, (4) determination of the domain and aims of teleological and causal interpretations.

XX

Celem artykułu jest prezentacja strategii rehabilitacji teleologii w ujęciu: Roberta Spaemanna, Reincharda Löwa oraz Hansa Jonasa. Strategia ta uwzględnia kilka aspektów: (1) analizę ogólnej koncepcji wyjaśniania, w której jest uwzględniony charakter pytań uruchamiających proces wyjaśniania, (2) analizę koncepcji wyjaśniania teleologicznego i przyczynowego (według modelu Hempla- Oppenheima) (3) określenie pragmatycznego tła sporu o teleologię, (4) określenie domeny i celów interpretacji teleologicznych i przyczynowych.

5

Świat człowieka i jego granice w świetle danych językowych

63%

M. Tołstojowa S.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2018

|

vol. 30

EN

In this article the author synthetically surveys the most important problems of linguistic “humanisation of reality”. Various aspects and forms of anthropocentrism are analysed on the basis of linguistic data, texts of folklore, belief tales, and ritualised practices. Anthropocentrism is viewed from the inside (from humans to the world) but also from the outside (from the world to humans). This is because humans not only make the world familiar to themselves by imprinting their mark on it: they also measure themselves to the world of animals, plants, or artefacts. Two aspects are thus discussed of the reciprocal relations between humans and animals, plants, wildlife, and matter, with a focus on linguistic and cultural markers of humanising the latter, contrasted with humans being assimilated to those aspects of reality. Two aspects are also discussed of the relation between humans and the world of the divine and the demonic, with a focus on the linguistic and cultural exponents of the humanisation of demons, God, and saints vs. the demonisation and deification of humans.Finally, referring to the contrasting views of Vyacheslav Ivanov (who accepts the anthropic world order and the idea of anthropocentrism in its theological aspect) and Miriana Detelić (for whom the maxim of man being “the measure of all things” is harmful, for it justifies the destruction of biosphere on the cosmic scale), the author claims that the problems of locating humans in the world and establishing the boundaries between humans and other inhabitants of the Universe are topical also in this day and age.

PL

Autorka przedstawia w syntetycznej formie najważniejsze problemy związane z językowym „uczłowieczaniem rzeczywistości”. Różne aspekty i różne formy antropocentryzmu analizuje na podstawie danych językowych, tekstów folkloru, podań wierzeniowych i rytualnych praktyk. Ujmuje antropocentryzm zarówno od wewnątrz, jak też od zewnątrz, tzn. nie tylko od człowieka do świata, ale i od świata do człowieka. Bowiem człowiek nie tylko „przyswaja” sobie świat, nakłada na niego swoje piętno, ale też „przymierza” samego siebie do świata zwierząt, roślin, czy rzeczy materialnych. Kolejno omawiane są więc dwa aspekty wzajemnych relacji człowiek a zwierzę, roślina, przyroda, świat materii z pokazaniem językowych i kulturowych wykładników uczłowieczania zwierząt, roślin, przyrody i rzeczy w kontraście do upodobniania człowieka do zwierząt, roślin, przyrody, przedmiotów; oraz dwa aspekty relacji człowiek a świat demoniczny i boski z pokazaniem językowych i kulturowych wykładników uczłowieczania demonów, Boga i świętych w kontraście do demonologizacji i ubóstwiania człowieka.W zakończeniu, nawiązując do kontrastowych opinii Wiaczesława Iwanowa (który akceptuje antropiczną zasadę układu świata i ideę antropocentryzmu w jego aspekcie teleologicznym) i Miriany Detelić (która maksymę «człowiek jest miarą wszystkich rzeczy» uznaje za szkodliwą, bo usprawiedliwia niszczenie biosfery w skali kosmicznej), autorka artykułu podkreśla, że problemy miejsca człowieka w świecie i granic, oddzielających człowieka od innych mieszkańców Wszechświata, są aktualne także dla naszego czasu.

6

Postrzeganie samochodów o różnych cechach antropomorficznych w zależności od płci i nastroju

63%

Wanat T., Bar-Tal D.

Handel Wewnętrzny

|

2017

|

issue 2 (367)

382-391

PL

Niektóre produkty mogą przypominać ludzi lub ludzkie zachowania. Powodować to może u konsumentów uaktywnienie się procesów antropomorfizacji. Celem artykułu jest określenie, jak płeć i nastrój ludzi wpływają na postrzeganie atrakcyjności samochodów o różnych typach cech antropomorficznych. Do realizacji tego celu przeprowadzono badanie na planie eksperymentu. Wyniki badania wskazują, że nastrój osób badanych różnicuje postrzeganie antropomorficznego samochodu w ramach płci. Kobiety w dobrym humorze oceniały antropomorficzny samochód wyrażający negatywne emocje dużo mniej pozytywnie niż mężczyźni. Nie wykazano natomiast wpływu pozostałych interakcji między zmiennymi na postrzeganie antropomorficznych samochodów.

EN

Some products may resemble people or human behaviour. This may cause in case of consumers activating of the processes of anthropomorphization. An aim of the article is to define how the gender and mood of people affect the repception of attractiveness of cars with different types of anthropomorphic features. In order to achieve this goal the authors carried out a survey based on an experiment. The survey findings show that the respondents’ mood differentiate perception of the anthropomorphic car within the gender. Women in good humour were evaluating the anthropomorphic car expressing negative emotions much less positively than men. However, there was not revealed any impact of other interactions between variables on perception of anthropomorphic cars.

RU

Некоторые продукты могут напоминать людей или поведение человека. Это может вызывать у потребителя бóльшую активность процессов антропоморфизации. Цель статьи – определить, как пол и настроение людей влияют на восприятие привлекательности автомашин с разными типами антро- поморфических черт. Для осуществления этой цели провели обследование на плане эксперимента. Результаты обследования указывают, что настроение обследуемых лиц дифференцирует восприятие антропоморфической машины в рамках пола. Женщины с хорошим настроением оценивали антропоморфическую автомашину, отражающую отрицательные эмоции, намного меньше положительным образом, чем мужчины. Не выявили же влияния остальных интеракций между переменными на восприятие антропоморфических машин.

7

She-Writes. Narrating Animality in Barbara Gowdy’s The White Bone

63%

Szatanik Z.

Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

|

2020

|

issue 6

241-251

RU

Статья предлагает интерпретацию романа Барбары Гоуди Белая кость (1998). Действие романа происходит в Кении в 1980-х гг., то есть в период крупнейшего в истории страны убийства слонов браконьерами. Герои романа – слоны, ищущие мифическое Безопасное место. Роман Гоуди часто классифицируется как постколониальный, потому что повествование ведется вразрез с колонизационным дискурсом. Одновременно, книга – попытка рассказать об опыте слонов, а сам рассказчик становится в этом случае как переводчиком, так и посредником между животными двух разных видов. Представление о том, что животное думает и чувствует, происходит за счет антропоморфизации этого животного. Однако анализ предполагает, что антропоморфизм не всегда означает антропоцентризм, и может указывать путь к эмпатии.

PL

Niniejszy artykuł stanowi interpretację powieści kanadyjskiej autorki Barbary Gowdy z 1998 roku zatytułowanej The White Bone (Biała kość). Akcja powieści toczy się w Kenii w latach 80. XX wieku – a więc w okresie największego w historii kraju „słoniobójstwa”. Jej bohaterami są właśnie słonie, poszukujące mitycznego Bezpiecznego Miejsca. Powieść Gowdy często klasyfikowana jest jako postkolonialna, bo narracja prowadzona jest na przekór dyskursowi kolonizacji. Jednocześnie stanowi ona próbę opowiedzenia doświadczenia słoni, narrator zaś staje się tu tłumaczem i łącznikiem między zwierzętami dwóch różnych gatunków. Wyobrażenia dotyczące tego, co zwierzę myśli i czuje zawsze odbywają się kosztem antropomorfizacji tego zwierzęcia. Przedstawiona tu analiza sugeruje jednak, że antropomorfizm nie musi pociągać za sobą antropocentryzmu, a może wskazywać drogę do empatii.

8

Obraz Boga w apoftegmatach ojców pustyni

63%

Nocoń A.

Vox Patrum

|

2018

|

vol. 70

93-105

EN

It is often said today that the current religious crisis is caused by a false image of God. The question therefore is how is He to be presented, so that with all the limitations of the human intellect and language in the face of the apophatic character of the Divine Majesty, God will be expressed in a way that will be the least “detrimental” to Him (and also to man)? It seems that the Egyptian Desert Fathers may be qualified teachers, even masters in this matter, not only, because the “semblance of God” was an issue that greatly engaged their community which had to deal with the heresy of anthropomorphism, but even more so, because as men of deep faith and prayer, often great mystics, they had an experience of God and so they continue to be for us unrivalled “experts” in this field. Analysing therefore their teaching on the image of God contained in the Apophthegmata of the Desert Fathers, we have arrived at the following conclusions. The Desert Fathers were fully aware how important the image of God is in the process of faith, knowing that a false image may lead not only to personal tragedies, but even to social unrest, and that it always leads to an atrophy of prayer and is an obstacle on the way to perfection. In spite of this, even though the word “God” appears in the Apophthegmata very often, the search for some uniform image of God and even clauses of the type: “God is…” that are extremely rare, would be in vain. What could be the reasons for the “silence” of the Desert Fathers in this matter? In our view, first of all the fundamental reason was their humility and the fact that they did not see themselves as teachers of others, and second, their suspicion as to their own visions that could in fact hide the ruses of Satan. However, the most important reason for the “omission” of the image of God in the Apopthegmata is, in our view, Eastern spirituality which treated every endeavour to define God and to demonstrate His image as an attempt to limit His divine nature. The ineffable and infinite God in the understanding of the Desert Fathers was also a God who is unique and unspeakable, to such an extent that each individual has to arrive alone, in his own heart, as far as this is possible, at His true image. Thus, in the Apophthegmata we do not find univocal statements declaring what is the true image of God, and the only thing that the Desert Fathers have conveyed to us is that approaching God is something of a process, at the beginning of which, yes certainly, some even infantile imagination of God may be admissible (hence a “leniency” towards anthropomorphism), but then it has to be subjected to a progressive purification, in the knowledge that “that which is perfect will come later”. This will come, not so much as a result of hearing about God or the acquisition of knowledge about Him, but through the practice of prayer, pe-nance and almsgiving.

9

The New Anthropomorphism Debate and Researching Non-Human Animal Emotions: A Kantian Approach

63%

Białek M.

Roczniki Filozoficzne

|

2023

|

vol. 71

|

issue 3

205-229

PL

Badacze emocji zwierząt pozaludzkich mają tendencję do obrony niektórych form antropomorfizmu i szukają sposobów na uczynienie go bardziej krytycznym, samoświadomym i użytecznym dla celów naukowych. Proponuję, że aby osiągnąć ten cel, musimy najpierw przeprowadzić kantowskie badanie głębszej struktury antropomorfizmu. Twierdzę, że możemy wyróżnić co najmniej trzy poziomy antropomorfizacji: poziom narracyjny, poziom poznawczy i poziom pośredni, metateoretyczny, który jest głębszą strukturą określającą sposób, w jaki antropomorfizujemy. Ponieważ obecna debata zazwyczaj skupia się wyłącznie albo na poziomie narracyjnym, albo na poziomie poznawczym, niniejszy artykuł koncentruje się na poziomie metateoretycznym, omawia jego rolę w badaniach nad emocjami, możliwe błędy, które może powodować, oraz sposób, w jaki możemy nad nim pracować, opierając się na teoriach emocji opartych na przetwarzaniu predykcyjnym i podejściu ewolucyjnym. Kluczem do krytycznego podejścia do antropomorfizmu jest świadomość złożoności całej tej struktury, a także umiejętność kwestionowania i podawania w wątpliwość wszystkich jej elementów.

EN

Researchers of non-human animal emotions tend to defend some forms of anthropomorphism and seek ways to make it more critical, self-aware, and useful for scientific purposes. I propose that to achieve this goal, we need first to conduct a Kantian investigation into the deeper structure of anthropomorphism. I argue that we can distinguish at least three levels of anthropomorphising: a narrative level, a cognitive level and an in-between, metatheoretical level which is the deeper structure determining how we anthropomorphise. Because the current debate tends to focus either on the narrative level or on the cognitive level, this paper concentrates on the metatheoretical level, discusses its role in emotion research, the possible errors it may cause, and how we can work on it, drawing on predictive processing-based theories of emotions and an evolutionary approach. The key to being critical in anthropomorphism is to be aware of the complexity of this whole structure, as well as to be able to challenge and put into question all and any of its elements.

10

Chance or Agency? A Response to “Divine Providence and Chance in the World”

62%

Forrest P.

Roczniki Filozoficzne

|

2020

|

vol. 68

|

issue 3

111-125

EN

Dariusz Łukasiewicz distinguishes six concepts of chance, some (C3, C5, C6) but not others (C1, C2, C4) compatible with human freedom in the robust (“libertarian”) sense. In this paper, I argue in two ways that theists should reject ontological chance (C1) and rely instead on irreducible agency when considering events that are providentially not predestined by God. My arguments depend on a univocal understanding of the assertions that God is a loving agent and that, at their best, human beings are loving agents. Implicit in Łukasiewicz’s paper, is the objection that this an improper anthropomorphism. I am an unashamed anthropomorphist and will defend univocity.

PL

Przypadek czy sprawczość? Odpowiedź na „Divine Providence and Chance in the World” Dariusz Łukasiewicz wyróżnia sześć pojęć przypadku, spośród których jedne (C3, C5, C6) są spójne z ludzką wolnością rozumianą po libertariańsku, a inne nie (C1, C2, C4). W tym eseju argumentuję na dwa sposoby, że teiści powinni odrzucić przypadek ontologiczny (C1) i odwołać się zamiast tego do nieredukowalnej sprawczości w odniesieniu do zdarzeń, które nie są opatrznościowo wyznaczone przez Boga. Moje argumenty zależą od jednoznacznego rozumienia twierdzeń, że Bóg jest kochającym sprawcą oraz że istoty ludzkie, w swoim najlepszym zachowaniu, są kochającymi sprawcami. Łukasiewicz zakłada milcząco, że takie twierdzenia cechuje niewłaściwy antropomorfizm. Opowiadam się za antropocentryzmem i będę bronić jednoznaczności.

11

Good to love or good to eat? Ethical and ideological implications of hunting, killing and the consumption of anthropomorphic animals in popular picturebooks

51%

Hübben K.

Problemy Wczesnej Edukacji

|

2016

|

vol. 12

|

issue 3(34)

48-57

EN

This paper discusses the visual and narrative construction of species difference in a selection of Little Golden Books, as well as its ethical and ideological implications. I will focus on how certain picturebooks encourage thinking about species in terms of difference and hierarchy, while simultaneously blurring species boundaries through visual and/or verbal anthropomorphism. From an early age, children are taught that animals come in different categories, some of which are good to love, and should be treated with due respect (pets) and others that are good to eat, and, at least in Western cultures, less deserving of our compassion. Focusing on a selection of Little Golden Books, American merchandise books aimed at young readers, I investigate how children learn to distinguish between these two classes of animals.

12

Mapa z Albi jako geopolityczny kryptogram. Propozycja nowej interpretacji

51%

Kochanek P.

Res Historica

|

2020

|

issue 49

EN

This article on the one hand is intended to present the history of research on the Albi map, and on the other, to show that the map is essentially a graphical cryptogram. The essence of this cryptogram is the schematic shape of the Mediterranean, which resembles the shape of a human head. The head has a horrible, almost diabolical profile, and its face is turned to the left, towards the geographical North. The lands surrounding this profile serve only as a kind of portrait framework. The analysis of this caricatural cryptogram, taking into account the time and place of the map’s creation and the geopolitical context, suggests that the anonymous author of the Albi map seems to silently accuse the leaders of the Christian world of allowing Islam to dominate the Mediterranean.

PL

Artykuł ten ma z jednej strony przybliżyć historię badań nad mapą z Albi, z drugiej zaś pokazać, że mapa ta jest w gruncie rzeczy kryptogramem graficznym. Istotą tego kryptogramu jest schematyczny kształt Morza Śródziemnego, które przypomina kształt ludzkiej głowy. Głowa owa ma okropny, niemal diaboliczny profil, a jej twarz jest zwrócona w lewo, czyli w kierunku geograficznej Północy. Ziemie otaczające ten profil pełnią jedynie funkcję swego rodzaju ram portretu. Analiza tego karykaturalnego kryptogramu, uwzględniając czas i miejsce powstania mapy oraz kontekst geopolityczny, pozwala wysunąć hipotezę, że anonimowy autor mapy z Albi wydaje się milcząco oskarżać przywódców świata chrześcijańskiego o dopuszczenie do sytuacji, w której islam zdominował basen Morza Śródziemnego.

13

Истребление живого как зеркало человеческой души (на материале произведений Валентина Распутина)

51%

Urban-Podolan A.

Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

|

2019

|

issue 5

265-273

PL

Stosunek do śmierci zwierząt jako miernik człowieczeństwa(na podstawie utworów Walentina Rasputina) W tekście przeanalizowano utwory Walentina Rasputina, w których stosunek bohaterów do śmierci zwierząt, śmierci, której są zarówno świadkami, jak i sprawcami, stanowi niejako miernik ich człowieczeństwa. Uwaga skupiona została przede wszystkim na utworach Продается медвежья шкура oraz Живи и помни. W pierwszym z nich mamy do czynienia z jednej strony z „uczłowieczeniem” zwierzęcia, który, tropiąc myśliwego, przejawia niespotykaną chęć zemsty oraz konsekwencję w dążeniu do celu, z drugiej – możemy zaobserwować ewolucję charakteru głównego bohatera od bezrefleksyjnego uśmiercania zwierząt w celach zarobkowych do całościowego postrzegania świata i przyrody, w którym każda żywa istota ma prawo do życia. Z kolei w drugim z utworów obserwujemy proces wprost przeciwny – moralną degradację człowieka, której świadectwo stanowi między innymi nieuzasadnione zabicie bezbronnego zwierzęcia. W kontekście rozważań o sakralnym charakterze przyrody obraz głównego bohatera można odczytywać także jako antyreligijny model zachowania człowieka.

EN

Attitude towards Animal Slaughter as the Reflection of Human PersonalityPortrayed in Valentine Rasputin’s Works In this article, the focus in placed on the works of Valentine Rasputin in which the attitude that the characters have towards animal slaughter, of which they are both witnesses and executers, constitutes to some extent the determiner of their human quality. Above all, Selling Bear’s Skin and Live and Remember are analyzed. The former deals, on the one hand, with the humanization of an animal that seeks revenge and its consistent pursuit while following the hunter. On the other hand, the evolution of the main character’s attitudes from thoughtless animal slaughter for the sake of material profiteering to the holistic perception of the world and nature, in which every being has the right to live, is observable. The latter work, in turn, depicts just the reverse process, mainly the moral degradation of the human being, evidenced by unwarranted slaughter of a defenseless animal. In the context of the perspective on the sacred dimension of nature, the attitude of the main character might be interpreted as an antireligious mode of human behavior.

14

Uproszczone dziedzictwo. Współcześni wobec helleńskiej koncepcji boskiego antropomorfizmu

51%

Kostuch L.

Stan Rzeczy

|

2012

|

issue 2(3)

76-88

PL

W artykule poddane zostały analizie helleńskie koncepcje dotyczące antropomorfizacji bóstw i nasze współczesne poglądy – zarówno te popularne, jak i naukowe – na temat greckiej wiary w możliwość przybierania przez bogów postaci ludzkich. W tekście podjęto próby odpowiedzi na następujące pytania: Czy Hellenowie konsekwentnie wierzyli w bóstwa w ludzkiej formie? Czy uproszczone wizerunki bóstw greckich z atrybutami, które znamy z opracowań mitologii, są dziełem wyłącznie późniejszych epok, czy też to sami Grecy przyczynili się do powstania uproszczeń? Okazuje się, że choć bóstwa greckie przedstawiano w ludzkich postaciach i antropomorficzne bóstwo pod postacią statuy było trwałym elementem kultu, to jednak paradoksalnie wierzono, że boski kształt pozostaje dla człowieka nieuchwytny. Znane dziś powszechnie postaci greckich bóstw, sprowadzone do określonych wizerunków ze specyficznymi atrybutami i wyznaczonym patronatem nad poszczególnymi dziedzinami życia, nie są wcale dziełem późniejszych epok, gdyż wprowadzili je już starożytni greccy twórcy, począwszy od samego Homera.

EN

The article analyses the Hellenic conceptions related to anthropomorphisation of deities, as well as our modern views – both popular and scientific – related to Greek belief in the possibility that gods could exist in human form. The author tries to answer the following questions: Did the Hellenes consistently believe in deities as being in human form? Are the simplified images of Greek deities, with attributes known from studies of mythology, the result of the subsequent epochs only? Or maybe the Greeks contributed to creation of such simplifications. It appears that although Greek deities were presented in human form and anthropomorphic gods in the form of a statue were a permanent element of the cult, it was paradoxically believed that a divine shape was elusive for a human being. The presently well known Greek deities, with their own characteristic appearances, specific attributes and patronages over given areas of life, are not the invention of the subsequent periods in Greek history. They were introduced by ancient Greek authors, with Homer himself at the head.

15

Roberta Spaemanna próba przywrócenia myślenia teleologicznego we współczesnej filozofii

38%

Biesaga T.

Logos i Ethos

|

2020

|

vol. 55

|

issue 2

41-62

EN

The paper is reconstructing the process of elimination of teleology in philosophical thinking. It shows theoretical source of this process and its catastrophic practical effects. In the end of Middle Ages, St. Thomas’ genies synthesis of Aristotle’s teleology of being with Christian teaching of creation of the world, was contested by nominalists theologian. This process of destruction was continued by modern and contemporary philosophy. Today is easy to see the theoretical contradiction in this thinking and practical disastrous effects on natural and human environment. The restoring of teleological thinking in philosophy, give us possibility to define boundary line, measure, criterions and norms for human activity, to take proper care for nature, for living creatures and for human being himself.

PL

Artykuł rekonstruuje dzieje likwidacji teleologii bytu w myśleniu filozoficznym. Wskazuje na teoretyczne źródła tego procesu oraz na jego katastrofalne skutki praktyczne. Już pod koniec średniowiecza św. Tomasza genialna synteza teleologii Arystotelesa z chrześcijańską nauką o stworzeniu została zakwestionowana przez teologów nominalistów. Dzieło destrukcji kontynuowała filozofia nowożytna i współczesna. Dziś bez większego trudu można zauważyć, że proces ten teoretycznie prowadzi do samolikwidacji tego myślenia, a praktycznie do katastrofalnych skutków niszczących przyrodę i cielesność człowieka. Przywrócenie myślenia teleologicznego w filozofii pozwala określić granicę, miarę, kryteria i normy aktywności człowieka względem przyrody oraz względem istot żywych i względem niego samego.

Refine search results

Lingwizm jako antropomorfizm. Wokół poetyckiej historiozofii Zbigniewa Bieńkowskiego

Mindreading in the Animal Kingdom: Philosophical Controversies

„Jest tam, gdzie go wpuścimy!” Kilka uwag o transcendencji i immanencji Boga w nawiązaniu do klasycznej metafizyki i Buberowskiej dialogiki

O PEWNEJ PRÓBIE OBRONY WYJAŚNIANIA TELEOLOGICZNEGO

Świat człowieka i jego granice w świetle danych językowych

Postrzeganie samochodów o różnych cechach antropomorficznych w zależności od płci i nastroju

She-Writes. Narrating Animality in Barbara Gowdy’s The White Bone

Obraz Boga w apoftegmatach ojców pustyni

The New Anthropomorphism Debate and Researching Non-Human Animal Emotions: A Kantian Approach

Chance or Agency? A Response to “Divine Providence and Chance in the World”

Good to love or good to eat? Ethical and ideological implications of hunting, killing and the consumption of anthropomorphic animals in popular picturebooks

Mapa z Albi jako geopolityczny kryptogram. Propozycja nowej interpretacji

Истребление живого как зеркало человеческой души (на материале произведений Валентина Распутина)

Uproszczone dziedzictwo. Współcześni wobec helleńskiej koncepcji boskiego antropomorfizmu

Roberta Spaemanna próba przywrócenia myślenia teleologicznego we współczesnej filozofii