Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 16

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  Latin language
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Z polsko-łacińskiej leksykografii przekładowej. Cz. II. Bibliografia słowników z językiem łacińskim za lata 1990–2011 w układzie chronologicznym

100%
Wojan K.
Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae
|
2014
|
vol. 24
|
issue 1
237-278
PL
The article contains a list of 405 lexicographical items (each including Latin language), published in Poland during the years 1990–2011. The bibliography, composed in chronological order. The material in question has been excerpted and catalogued on the basis of bibliographical sources, scientific publications, publishing and library catalogues, available at the time. The fact that so much bibliographical material has been collected proves that for publishers, Latin is still a prestigious language, which enjoys a high scientific and academic status. The bibliography exemplifies editorial dynamics and welcoming attitude towards Latin language on the part of national publishers and scientific centers.
2
Publication available in full text mode
Content available

Las denominaciones de la mujer anciana en la lengua latina: interpretación etnolingüística

100%
Pascual Lopez X.
Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae
|
2015
|
vol. 25
|
issue 1
15-31
PL
Ethnolinguistic approach allows to track cultural information included in language, especially lexical and phraseological units. From this perspective, the language tells us about the particular way a linguistic-cultural community perceives reality. Society attributes to women a number of features, qualities, defects and social functions. These traits shape a cultural image of women, and this biased picture is functional in social relationships and it is reflected on the terms a language uses to refer to women. The purpose of this paper is to describe the perception of old women in Roman society by means of the associations and connotations carried by Latin terms anus, anicula and vetula.
3
Publication available in full text mode
Content available

O kształtowaniu się polskiej terminologii gramatycznej

100%
Decyk-Zięba W.
Poradnik Językowy
|
2020
|
vol. 774
|
issue 5
60-75
EN
The first Polish grammatical terms came into existence as early as in the Middle Ages. Due to the role played by Latin in the Polish culture and science, the relations between the Polish terminology under forma tion and the already formed Latin terminology are signifi cant. This is noticeable not only in bilingual (Latin–Polish) grammar book by E. Donat but also in the first Polish-language grammar books by W. Szylarski and O. Kopczyński. The latter rendered considerable services to the codifi cation of grammatical terminology. In the 19th century, it was impossible to popularise J. Przybylski’s and A. Morzycki’s innovative terminological propositions. The development of the Polish scientific linguistics gives rise to a revision of the earlier grammatical systematics, which results also in a change in the nomenclature. The distinctness of grammatical lexis is evidenced by the glossaries attached to the grammar books. Some of the terms have entered the vocabulary common to various varieties of Polish over time.
4
Publication available in full text mode
Content available

The Untranslatability of Silence? A Voice in the Discussion on Translation of Catullus’ “Ad Inferias” by Anne Carson

86%
Zbądzki J.
Academic Journal of Modern Philology
|
2023
|
issue 19
435-444
EN
Although Catullus’ relevance may appear diminished to modern audiences, his themes of intimacy and vulnerability still find echoes in newer works, notably Anne Carson’s translation of “Ad Inferias”, included in the book Nox. This analysis examines the debate about the perceived untranslatability of this poem. Catullus’ oeuvre is well known for its linguistic intricacies and explicit motifs, which often pose translation hurdles. “Ad Inferias”, a traditional elegy, seems to lack such complexities and has been frequently translated. As indicated, an existential interpretation of the verse “et mutam nequiquam alloquerer cinerem” (and that I would talk in vain to the silent ash), contextualized within Carson’s metaphysical silence concept, reframes the discussion. The article underscores the untranslatability as a primarily philosophical aspect, arising from the incommunicability of experiences centred around transcendence, death, mourning, and suffering, and presents examples of translations that maintain the emotional and thematic intensity of the piece.
5
Publication available in full text mode
Content available

The Unbearable Lightness of Being a Copula in Latin: on a Textual Problem in Cicero's Orationin Defence of Publius Sestius

86%
Jakielaszek J.
Research in Language
|
2007
|
vol. 5
81-107
EN
A textual problem from Cicero's oration In defence of Publius Sestius is discussed in order to determine syntactic and semantic consequences of editorial choices. The discussion involves semantic and syntactic properties of Latin past participles within a minimalist setting. A detailed investigation of the passage indicates that a textual variant not accepted by most editors is to be preferred.
6
Publication available in full text mode
Content available

The Unbearable Lightness of Being a Copula in Latin: on a Textual Problem in Cicero’s Oration „In Defence of Publius Sestius”

86%
Jakielaszek J.
Research in Language
|
2007
|
vol. 5
81-107
EN
A textual problem from Cicero’s oration In defence of Publius Sestius is discussed in order to determine syntactic and semantic consequences of editorial choices. The discussion involves semantic and syntactic properties of Latin past participles within a minimalist setting. A detailed investigation of the passage indicates that a textual variant not accepted by most editors is to be preferred.
7
Publication available in full text mode
Content available

Pole semantyczne choroby w De civitate Dei Augustyna z Hippony

86%
Lipiński D.
Linguistica Copernicana
|
2011
|
issue 2(6)
313-337
EN
In this paper I try to analyze the lexemes belonging to the semantic field of disease in the apologetic treatise "De Civitiate Dei" of Augustine of Hippo. This treaty was written in order to deal with pagan religion and to present the concept of the two states: the divine and the earthly. To accomplish this aim, Augustine first builds the opposition "we - the Christians" and "they - the pagans", and employs vocabulary from six different semantic fields: epistemic (veritas, errores, imperiti, falsi), quantative (unus, multi, turba), moral (humiles, superbi, eversio probitatis, impii, impietas), verba dicendi (adversus Deum mururare), civitas (custos, rector, idonei cives, inimici), and disease (morbus, medicus, medicina). In this article I briefly present the first five fields, and in more detail the semantic fields of disease, which, like the field civitas, was applied by the Bishop of Hippo in a metaphorical presentation of the pagan religion.
8
Content available remote

Łacińskie lōrum w świetle etymologii

72%
Witczak K. T.
LingVaria : Półrocznik Wydziału Polonistyki UJ poświęcony zagadnieniom języka i językoznawstwa
|
2017
|
issue 24
185-196
EN
The traditional etymology of Lat. lōrum n. ‘strap, girdle, rein’, according to which it is related to Arm. lar ‘strick, rope, band’ and Greek (Homeric) εὔληρα, Doric αὔληρα n. pl. ‘reins’, should be rejected for phonological and morphological reasons. The present author suggests a new explanation of the Latin term in question. It derives from the Italic archetype *lōsom n. ‘strap, belt, girdle’. Close equivalents are attested in Indo-Iranian, cf. Old Indic rā́snā- f. ‘girdle’ (< IE. *lōsnā); Khotan Saka rrānä ‘belt’, Ossetic ron ‘belt, girdle’ (< Iranian *rāhnā- < IE. *lōsnā), Sogdian r’n’(kh) ‘belt’ (< Iran. *rāhnā-ka-); Wakhi ran-dáq, ran-dak ‘leather strap’ (< Iran. *rāhna-taka-). The Indo-European root *lōs- (< PIE. *leh₃s-) is also attested in Ancient Greek, cf. Gk. λῶμα n. ‘hem, fringe, border of cloths’ (< IE. *lṓs-mn̥ n.), Aeolic λῶστοι pl. ‘stitched’, ἄλωστοι pl. ‘unstitched’, εὔλωστοι pl. ‘well-vowen’ (< IE. *lōs-tó-). The author explains Latin lōrus (m.) as an innovative form created on the basis of the irregular plural lōrī, originally nom.-acc. du. n. *lōso-ī ‘two straps, two reins’ (< PIE. *leh₃so-ih₁). The loss of the dualnumber in the early pre-literary phase of the development of the Latin language caused the reinterpretation of preserved dual forms. It is emphasized that Lat. frēnum n. ‘bit, cub, bridle’ attests not only the regular plural frēna ‘reins’, but also the irregular frēnī (orig. nom.-acc. du. n.).
9

Miejsce łaciny w liturgii Kościoła po Soborze Watykańskim II – analiza problemu i próba syntezy

72%
Szebla K.
Roczniki Teologiczne
|
2015
|
vol. 62
|
issue 8: Liturgika
159-171
EN
The article takes up the problem of the presence of Latin in the liturgy of the Church after the Second Vatican Council. Despite the recommendations contained in the Constitution on the Liturgy, Latin was excluded from the life of the Church. The numerous testimonies of ancient authors convince about the great virtue and practicality of Latin in the worship of God and in the mutual communication. The statements of the Popes of the twentieth century include praise this ancient language and recommendation to keep it in the rites and education (especially in the study of theology). After the Second Vatican Council, there was the “sacrifice” (elimination) of that unitatis vinculum in favor of specifically conceived accessibility and comprehensibility of rites. Some lay and spiritual writers of those times do not agree with this situation. A special place have here explanations of J. Ratzinger, who in his numerous publications devoted much attention to the place of Latin in the liturgy of the Church.
PL
Artykuł podejmuje problem obecności łaciny w liturgii Kościoła po Soborze Watykańskim II. Pomimo zaleceń zawartych w Konstytucji o liturgii łacina została wyłączona z życia Kościoła. Liczne świadectwa starożytnych autorów wyrażają przekonanie o wielkiej mocy i praktyczności łaciny w kulcie Bożym i wzajemnej komunikacji. Wypowiedzi papieży XX wieku zawierają pochwały tego starożytnego języka i zalecenie utrzymania go w obrzędach i edukacji (zwłaszcza w studium teologii). Po Soborze Watykańskim II doszło do „ofiarowania” (eliminacji) tego unitatis vinculum na rzecz specyficznie pojmowanej dostępność i zrozumiałości obrzędów. Niektórzy świeccy i duchowi pisarzy tamtych czasów nie pogodzili się z taką sytuacją. Szczególne miejsce zajmują tu wyjaśnienia J. Ratzingera, który miejscu łaciny w liturgii Kościoła poświęcił wiele uwagi w swoich licznych publikacjach.
10
Content available remote

Mirabilia animalia w Nocach attyckich Aulusa Gelliusza. Wybrane przykłady

72%
Piechocka-Kłos M.
Studia Warmińskie
|
2017
|
issue 54
281-293
PL
Noce attyckie Aulusa Gelliusza są niezwykle cennym źródłem wiedzy o antyku, gdyż zawierają wiadomości dotyczące wielu aspektów życia codziennego starożytnego świata grecko-rzymskiego. Dzieło Gelliusza stanowi także wyjątkowy i wszechstronny materiał badawczy ze względu na zawarte w nim anegdotki, ciekawe i niezwykłe historyjki oraz opowieści. Głównym celem prezentowanej publikacji jest omówienie i przedstawienie treści wybranych rozdziałów, w których Gelliusz opisuje historie o zwierzętach. Punktem wyjścia dla badań prowadzonych nad wątkiem zwierząt, które pojawiają się w dziele Gelliusza, jest ich zauważalna niezwykłość. W niniejszym opracowaniu w kontekście mirabilia animalia przeanalizowano rozdział o koniu Aleksandra Wielkiego (5.2), opis konia sejańskiego (3.9) oraz historię o wężu o niespotykanej długości (7.3).
EN
Aulus Gellius’ The Attic Nights are an extremely valuable source of knowledge about antiquity, as it contains information regarding many aspects of everyday life in the ancient Greco-Roman world. Gellius’ work also contains very valuable and comprehensive research material due to the anecdotes, interesting and unusual stories and tales it contains. The main goal of this publication is the discussion and presentation of selected chapters in which Gellius describes stories about animals. The starting point for research into the animals that appear in Gellius’ work is their fantastic nature. This paper, in the context of mirabilia Animalia, contains analyses of the chapter on Alexander the Great’s horse (5.2), the description of the Seian Horse (3.9), and the tale of the snake of unusual length (7. 3).
11
Publication available in full text mode
Content available

Problem obecności i teologii języka łacińskiego w liturgii rzymskiej pięćdziesiąt lat po II Soborze Watykańskim

72%
Beyga P.
Teologia w Polsce
|
2017
|
vol. 11
|
issue 2
153-166
PL
W świadomości wielu wiernych łacina jako język liturgiczny należy już do przeszłości. Jednakże ostatni sobór podtrzymał używanie tego języka w celebracji katolickiej Mszy św. Nie tylko liturgika, lecz także dogmatyka powinna podjąć problematykę związaną z używaniem łaciny w czasie sprawowania Eucharystii. Jednym z powodów podjęcia tego tematu jest niedawna pięćdziesiąta rocznica zakończenia II Soboru Watykańskiego
EN
Fiftieth anniversary of completing the II Vatican Council works allows us to look critically on theology and the post-conciliar achievements in topic of liturgy. The article regards chosen theological aspects of Latin as a liturgical language. On the one hand the Latin language in the liturgy is liturgical problem in theological debate, but on the other we can find a theological arguments for using this language. In the article the author also tried to show the timeliness of problems regarding liturgical theology fifty years after the last Council.
12
Publication available in full text mode
Content available

La synonymie partielle entre deux signifiants : un moteur d’évolution et de création. Le cas de la genèse, en latin, du pronominal français

72%
Joffre M.-D.
Orbis Linguarum
|
2018
|
issue 50
103–114
EN
The reflexive construction and some of the uses of passive voice in Latin: the mainspring of the creation of the Romanic pronominal. In Latin they are not strictly speaking pronominal verbs. Latin uses only verbal constructions with reflexive pronoun. The meaning is always reflexive: the subject acts on himself. This meaning is also expressed by passive voice which P. Flobert calls “intrinsèque”. On the other hand, in a few examples, the pronominal construction, as the passive voice does, signifies a process of which agent can’t be named. Such synonymy is the way to the development of pronominal verbs in romance languages.
13
Publication available in full text mode
Content available

Problem obecności i teologii języka łacińskiego w liturgii rzymskiej pięćdziesiąt lat po II Soborze Watykańskim

72%
Beyga P.
Teologia w Polsce
|
2017
|
vol. 11
|
issue 2
153-166
EN
Fiftieth anniversary of completing the II Vatican Council works allows us to look critically on theology and the post-conciliar achievements in topic of liturgy. The article regards chosen theological aspects of Latin as a liturgical language. On the one hand the Latin language in the liturgy is liturgical problem in theological debate, but on the other hand we can find a theological arguments for using this language. In the article the author also tried to show the timeliness of problems regarding liturgical theology fifty years after the last Council.
PL
W świadomości wielu wiernych łacina jako język liturgiczny należy już do przeszłości. Jednakże ostatni sobór podtrzymał używanie tego języka w celebracji katolickiej Mszy św. Nie tylko liturgika, lecz także dogmatyka powinna podjąć problematykę związaną z używaniem łaciny w czasie sprawowania Eucharystii. Jednym z powodów podjęcia tego tematu jest niedawna pięćdziesiąta rocznica zakończenia II Soboru Watykańskiego.
14
Publication available in full text mode
Content available

Język polski w statucie synodu łęczyckiego z 1285 roku – tłumaczenie kanonów

58%
Stelmach W.
Poznańskie Spotkania Językoznawcze
|
2018
|
issue 35-36
131-144
EN
The aim of this article is to present the attitude of the Polish Episcopate towards the Polish language in the 13th century. The issue has been presented swith reference to the statute of the synod of Łęczyca of 1285. The content of most of the canons is briefly outlined together with the topics discussed by the Episcopate during the synod. Canons 3, 4, 5 and 6 – the most essential to the history of the Polish language – have been subjected to a deeper analysis; this enables us to recreate the most likely situation that prevailed in the Church in the 13th century in Poland. They also present the Episcopate’s attitude towards the Polish language and use thereof in teaching and liturgy. Moreover, a philological Polish translation of the above mentioned canons is based on the source editions of ecclesiastical documents.
PL
Przedmiotem badań w artykule jest stosunek polskiego episkopatu do języka polskiego w XIII wieku. Problem został przedstawiony w oparciu o statut synodu łęczyckiego z 1285 roku. Treść większości kanonów została przedstawiona w skrócie – tym samym przybliżono tematy, jakimi zajął się episkopat podczas synodu. Natomiast istotne dla historii języka polskiego kanony 3, 4 i 6 zostały poddane głębszej analizie. Podjęto próbę odtworzenia prawdopodobnej sytuacji panującej w Kościele na ziemiach polskich w XIII wieku oraz przedstawienia stosunku episkopatu do języka polskiego i jego wykorzystania w nauczaniu i liturgii. Ponadto na podstawie wydań źródłowych dokumentów kościelnych dokonano przekładu filologicznego wskazanych kanonów na język polski.
15
Publication available in full text mode
Content available

Zagadnienie periodyzacji literatury łacińskiej doby republiki rzymskiej

51%
Witczak K. T.
Roczniki Humanistyczne
|
2020
|
vol. 68
|
issue 3
133-153
EN
The article deals with the problem of periodization of Latin literature in the time of the Roman Republic. The author recognizes the traditional division into three literary periods (i.e. archaic, Ciceronian and Augustean) as partially correct. Basing on J. Krzyżanowski’s theory of periodization of literature (1937), which assumes the cyclical nature of phenomena in the field of culture and literature, the author proposes to separate four successive historical-literary phases: [1] the early-archaic or ‟Hellenizing” period (240–160 BC); [2] the late-archaic or ‟reactionary” period (160–81 BC); [3] the Ciceronian age (81–31 BC); [4] the Augustean age (31 BC–14 AD). The individual literary periods stand in clear opposition to the preceding and following phases. They contain dominant currents and literary phenomena, different than in the preceding and immediately following them. Taking into account the criterion of foreign (Hellenic) influences and nativity, we can easily conclude that odd periods [1, 3] are clearly favorable to the Greeks, which is manifested, inter alia, in translating or adapting the most important works of Greek literature, using literary genres existing in Greece, acquiring foreign metrical structures, literary motifs or philosophical currents, while in even periods [2, 4] Latin writers introduce native themes and purely Roman motifs, as well as develop their own literary genres (e.g. Roman satire, subjective love elegy).
PL
Artykuł podejmuje problem periodyzacji literatury rzymskiej doby republiki. Autor uznaje tradycyjny podział na 3 okresy literackie: (1) archaiczny; (2) cyceroński; (3) augustowski za częściowo poprawny. Bazując na teorii periodyzacji literatury, opracowanej przez prof. Juliana Krzyżanowskiego (1937), która zakłada cykliczność zjawisk w dziedzinie kultury i literatury, autor proponuje wydzielenie czterech kolejnych faz historycznoliterackich: [1] Okres archaiczny albo „hellenizujący” (240-160 r. przed Chr.); [2] Okres późnoarchaiczny albo „reakcyjny” (160-81 r. przed Chr.); [3] Okres cyceroński (81-31 r. p.n.e.); [4] Okres augustowski (31 r. przed Chr. – 14 r. po Chr.). Poszczególne okresy literackie stoją w wyraźnej opozycji do faz poprzedzających i po nich następujących. Występują w nich dominujące prądy i zjawiska literackie, odmienne niż w fazie poprzedzającej i bezpośrednio po nich następującej. Biorąc pod uwagę kryterium wpływów obcych (helleńskich) i rodzimości, możemy łatwo stwierdzić, że okresy nieparzyste [1, 3] mają charakter wyraźnie prohelleński, co przejawia się między innymi w tłumaczeniu bądź adaptacji najważniejszych dzieł literatury greckiej, wykorzystaniu istniejących w Grecji gatunków literackich, przyswojeniu obcych struktur metrycznych, motywów literackich lub prądów filozoficznych, podczas gdy w okresach parzystych [2, 4] twórcy literatury łacińskiej wprowadzają rodzime wątki i czysto rzymskie motywy, a także rozwijają własne gatunki literackie (np. satyrę, rzymską elegię miłosną).
16
Publication available in full text mode
Content available

Scientific approach to the specific liturgical features in the pontificate of Pope Benedict XVI

51%
Caban P.
Ruch Biblijny i Liturgiczny
|
2010
|
vol. 63
|
issue 1
PL
Artykuł dotyczy pontyfikatu papieża Benedykta XVI i jego wkładu w dziedzinie liturgii. Zwraca uwagę na różne fakty rozwijające się w duchu autentyczności i wierności względem liturgii rzymskokatolickiej, na możliwości liturgicznej formy rytów, na nowe motu proprio i na użycie języka łacińskiego w liturgii zachodniej. Artykuł pragnie dać obraz pontyfikatu obecnego papieża w relacji do duszpasterskiej posługi w parafiach. Chce ukazać, że liturgia w jej różnorodności nie jest nigdy krokiem wstecz, ale przejawem autentyczności i wierności względem orędzia Chrystusa.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.