Search results

1

Poprawne vs. właściwe użycia języka. Uwagi w kontekście Słownika właściwych użyć języka

100%

Zdunkiewicz-Jedynak D.

Język Polski

|

2021

|

vol. 101

|

issue 2

5-16

PL

Autorka proponuje, by pojęcie poprawności językowej zostało zastąpione pojęciem właściwego użycia języka. Ocenie w tym ujęciu poddawany jest element językowy (znaczenie, forma, konstrukcja) w konkretnej wypowiedzi, w danych okolicznościach komunikacyjnych, a nie w oderwaniu od nich – w sposób bezwzględny. W praktyce w słownikach ortoepicznych ten aspekt jest pomijany albo rozstrzygnięcia w tej kwestii bywają arbitralne, w efekcie ocena ma charakter uniwersalny (bez odniesienia do kontekstu). W świetle dostępnych reprezentatywnych korpusów tekstowych można dziś dokładnie określić zakres możliwych ograniczeń w występowaniu wyrazów, ich znaczeń, konstrukcji, form, połączeń. Zadaniem językoznawcy popularyzującego kulturę języka jest możliwie najdokładniejszy opis wspomnianych ograniczeń, przez zbudowanie ich profilu stylistycznego, chronologicznego, środowiskowego, dziedzinowego, grzecznościowego itp.

EN

The author proposes that the notion of correctness would be replaced with the notion of proper language use. In this approach, the linguistic element (meaning, form, structure) is assessed in a specific statement, in given communicative circumstances, and not in isolation – in an absolute manner. In practice, in orthoepic dictionaries, this aspect is actually omitted or the decisions on this issue are sometimes arbitrary, and as a result, the assessment is universal (without being dependent on the context). In the light of the available representative text samples, we are able today to precisely define the scope of possible limitations in the occurrence of words, their meanings, structures, forms and combinations. The role of a linguist who popu-larizes the culture of language is to describe the aforementioned limitations as precisely as possible, by building their profile (stylistic, chronological, environmental, domain, politeness, etc.).

2

Ewolucja normy językowej (na przykładzie form wariantywnych zawartych w Słowniczku błędów językowych Artura Passendorfera)

100%

Ruszkowski M.

Język Polski

|

2014

|

vol. 94

|

issue 4

322-329

PL

Aby pokazać ewolucję normy językowej, w artykule porównano formy wariantywne zawarte w Słowniczku błędów językowych i najważniejszych prawideł gramatycznych A. Passendorfera (wyd. 1904) z rozstrzygnięciami normatywnymi, które podaje Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN pod red. A. Markowskiego (wyd. 2004). Wydania obu prac dzieli dokładnie 100 lat. Jeśli jakiejś formy nie było w WSPP, porównano ją z odpowiednim hasłem zawartym w Uniwersalnym słowniku języka polskiego pod red. S. Dubisza (wyd. 2003). Porównanie wariantów zawartych w słownikach pozwala zaobserwować nieregularną ewolucję normy językowej. Po upływie wieku niektóre formy mają taką samą ocenę normatywną, inne zostały uznane za niepoprawne lub w ogóle nie są rejestrowane, jeszcze inne zostały opatrzone odmiennymi kwalifikatorami (ekspr., pot., przestarz., rzad.). Ale są również takie, które A. Passendorfer uznaje za rzadkie, a oba współczesne słowniki za równoprawne. Poczynione obserwacje pokazują, jak trudnym i ryzykownym zadaniem są prognozowanie rozwoju form językowych oraz ich normatywna ewaluacja.

EN

To show the evolution of the linguistic standard, variant forms contained in A. Passendorfer’s Concise Dictionary of Language Errors and major grammar rules (published in 1904) were compared with normative determinations offered by PWN Great Dictionary of the Polish Language Usage ed. by A. Markowski (published in 2004). 100 years passed between the two publications. If any form was missing in the Great Dictionary of the Polish Language Usage, it was compared with a relevant entry in the Universal Dictionary of the Polish Language ed. by S. Dubisz (published in 2003). When comparing the variants in the two dictionaries, one can observe irregular evolution of the linguistic standard. After 100 years, some forms are assessed likewise in terms of the linguistic standard, while others are considered incorrect, are not recorded at all or had different usage labels (expressive, colloquial, dated, rare). Finally, there are some variants A. Passendorfer assumed rare, and the two contemporary dictionaries — as equal. The observations made in the research show how difficult and risky it is to predict the development of linguistic forms and their assessment in terms of the linguistic standard.

3

Istnienie i kształt normy językowej po przełomie cyfrowym

100%

Kłosińska K.

Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego

|

2017

|

vol. 73

81-90

PL

W tekście zostały wskazane czynniki, które wpływają na współczesną komunikację językową: rozpad uniwersum kulturowego, polifunkcyjność komunikacyjna (każdy użytkownik języka może być nie tylko odbiorcą, lecz także nadawcą tekstów o zasięgu publicznym), zacieranie się granic między tym, co prywatne, a tym, co publiczne (a raczej: ekspansja intymności) oraz tworzenie się neoplemion (małych wspólnot tworzonych po to, by „być razem bez celu”). Ich istnienie sprawia, że zaciera się społeczne poczucie granic normy językowej. Należy zatem postawić pytanie o istnienie i kształt współczesnej normy językowej, a także o sposób jej opisu (czy da się do niej przykładać narzędzia wytworzone w epoce przedcyfrowej?). W artykule postawiono hipotezę o wytworzeniu się normy nowego typu.

EN

The present text explores the factors that influence contemporary linguistic communication: breakdown of the cultural universe, communicational polifunctionality (each language user can be both the receiver and the sender of a public text), blurring the boundaries between private and public spheres (or rather: the expansion of intimacy), and the formation of neo-tribes (little communities formed in order to ‘’be together with no purpose’’). Their existence makes the social sense of langauge norm boundaries blur. Hence, one should ask about the existence and shape of contemporary language norm and the way it should be described (can the tools created in the pre-digital age be applied?). The article puts forward a hypothesis that a new kind of norm has emerged.

4

Kto jest dzisiaj autorytetem językowym?

100%

Kołodziejek E.

Język Polski

|

2013

|

vol. 93

|

issue 5

339-343

PL

Autorka zadaje pytanie o to, kto jest dla użytkowników współczesnej polszczyzny autorytetem językowym, i kwestionuje pojawiające się sugestie zrezygnowania z kryterium autorytetu kulturalnego w ocenie faktów językowych. Na podstawie analizy pytań przychodzących do poradni językowej Uniwersytetu Szczecińskiego uznaje, że współcześnie autorytetem są dla użytkowników językoznawcy, którzy upowszechniają wiedzę o poprawnej polszczyźnie w prasie, w radiu, telewizji i w Internecie.

EN

The authoress poses the question of who the language authority is for users of the contemporary Polish language, and she challenges occurring suggestions to abandon the criterion of cultural authority in assessing the language facts. Based on the analysis of the inquiries coming to the Language Advisory Office of the University of Szczecin, she argues that for the contemporary language users the linguists who promote awareness of the correct Polish language in the press, radio, television and the Internet are the authority.

5

Norma językowa w kontekście kontaktów językowych

100%

Mańczak-Wohlfeld E.

Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego

|

2017

|

vol. 73

211-220

PL

Celem artykułu jest przedstawienie rozmaitych rodzajów wpływu języka angielskiego na polski. W większości wypadków wpływ ten nie narusza normy językowej polszczyzny. Wyjątkiem są wykrzykniki wyrażające emocje oraz pewne struktury syntaktyczne.

EN

The aim of the article is to present different types of influence of English on the Polish language. In most cases this impact does not violate the norm of Polish. Certain interjections that refer to emotions as well as some syntactic structures constitute exceptions.

6

Internetowy dyskurs sportowy a norma językowa

100%

Grochala B.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica

|

2022

|

vol. 56

227-237

EN

The article contains considerations on the observance of the linguistic norm in online sports discourse. Internet genres related to sport were subject to observation, e.g. minute-by-minute sport commentary, and sports sections in general thematic portals. Research has shown that the standard is not complied with and that it does not raise objections (or any other reaction) from the recipient. This shows a change from the norm compared to traditional media. Within them, the mistakes of sports journalists have been stigmatized many times.

PL

Artykuł zawiera rozważania na temat przestrzegania normy językowej w internetowym dyskursie sportowym. Obserwacji poddano gatunki internetowe związane ze sportem, np. relację online, oraz działy sportowe w portalach ogólnotematycznych. Badania pokazały, że norma nie jest przestrzegana i nie budzi to sprzeciwu (ani innej reakcji) odbiorcy. Pokazuje to zmianę w stosunku do normy w porównaniu z mediami tradycyjnymi. W ich obrębie wielokrotnie piętnowano błędy dziennikarzy sportowych.

7

SPRACHNORM UND SPRACHVARIETÄTEN ALS MESSKRITERIEN DER PRÄSENTATIONSFUNKTION DER ÄUSSERUNG IM FACHTEXT

94%

SZUBERT R.

Comparative Legilinguistics

|

2011

|

vol. 5

111-124

PL

W niniejszym artykule zajmuję się zagadnieniem wariancji w użyciu języka i jego konsekwencjami dla przekazywanego w danej formie znaczenia ze szczególnym uwzględnieniem funkcji prezentacyjnej wypowiedzi. Wychodzę z założenia, że pomiędzy strukturą języka w zakresie leksykalnym, jej stabilnością oraz warunkami jej zaburzenia i jego konsekwencji oraz strukturą społeczną istnieje pewna wzajemna zależność. Metodą pozwalającą na zaobserwowanie tej wzajemnej zależności może być moim zdaniem analiza wypowiedzi, tzn. analiza jednostek komunikacyjnych, które oceniane są pod kątem celu porozumienia, a nie jak zdania pod kątem ich poprawności. Spośród funkcji znaczenia wypowiedzi interesuje mnie szczególnie funkcja prezentacyjna oraz to, jakie formy przyjmuje ona w procesie komunikacji. W pracy dydaktycznej podjąłem próbę podbudowania istniejących założeń teoretycznych materiałem empirycznym. Temu celowi służył eksperyment, który przeprowadziłem ze studentami germanistyki w Instytucie Germanistyki na Uniwersytecie Wrocławskim.

EN

This paper deals with the issue of variants in language use and its consequences for the meaning transfer. Special attention shall be paid to the presentative function of an utterance. The author assumes that there is a sort of interrelation between the lexical language structure, its stability, conditions for its disfluencies and consequences resulting therefrom as well as langauge social funcion. A method which may be used to observe this interrelation may be the utterance analysis (the analysisi of communication units focused on their communication aim and correctness). The author presents the results of an experiment carried out among the students of German studies at the University of Wroclaw.

DE

In diesem Beitrag wird auf die Problematik der Varietät in der Sprachverwendung und ihre Auswirkungen auf die in einer Äußerung (Form) zu transportierenden Bedeutungen eingegangen. Dabei wird die Präsentationsfunktion der Sprache in den Vordergrund gerückt. Ich gehe von der Annahme aus, dass zwischen Sprachstruktur insbesondere im lexikalischen Bereich, ihrer Stabilität sowie den Bedingungen für ihre Aufhebung und deren Folgen, und der sozialen Struktur eine Kovariation besteht. Eine Methode zur Beobachtung dieser Kovariation kann meiner Meinung nach die Analyse von Äußerungen sein, also von kommunikativen Einheiten, die nach ihrem Verständigungszweck und nicht wie die Sätze nach ihrer Korrektheit zu bewerten sind. Unter den Bedeutungsfunktionen der Äußerungen interessiert mich besonders die Präsentationsfunktion und die Frage, welche sprachliche Form sie im Kommunikationsprozess annimmt. In meiner didaktischen Praxis unternahm ich den Versuch, die bestehenden theoretischen Vermutungen mit empirischen Belegen zu untermauern. Diesem Zweck diente das Experiment, das ich während des Übersetzungsunterrichts mit den Germanistikstudenten im Institut für Germanistik an der Universität Wrocław durchführte.

8

Glottodydaktyczne a lingwistyczne spojrzenie na błąd językowy

94%

Skura M.

Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców

|

2018

|

vol. 25

43-54

EN

This article concerns the concept of language error in linguistics and in glottodidactics. The starting point is that the approach to language errors in the first language teaching differs from the one prevalent in glottodidactics. Apart from the linguistic norm, glottodidactics also refers to the changing glottodidactic norm, which incorporates a didactic perspective, i.a. proficiency level. Next, three typologies of errors are discussed: one present in Polish-language culture, one classifying errors in the Polish language made by secondary school students, and one for errors in the Polish language made by foreigners. Finally, lexical errors in the Polish language made by native speakers are compared with those made in Polish as a foreign language.

PL

Artykuł dotyczy lingwistycznego i glottodydaktycznego ujęcia błędu językowego. Punktem wyjścia jest stwierdzenie, że stosunek do błędu językowego w nauczaniu języka ojczystego jest inny od tego obecnego w glottodydaktyce. W glottodydaktyce obok normy lingwistycznej jest mowa o zmieniającej się normie glottodydaktycznej, która uwzględnia dydaktyczny punkt widzenia, np. poziom zaawansowania. Następnie zostają przedstawione typologie błędów – jedna obecna w kulturze języka polskiego, jedna klasyfikująca błędy popełniane w języku polskim przez uczniów liceum oraz jedna dotycząca błędów cudzoziemców w języku polskim. Na koniec dokonano zestawienia błędów leksykalnych popełnianych w języku polskim przez rodzimych użytkowników języka z błędami popełnianymi w języku polskim jako obcym.

9

Specification of selected honorifics in relation to the general Polish standard in the written Polish as a heritage language in Ukraine (using the material of the Polish-language Gazeta Polska Bukowiny periodical)

94%

Krawczuk A.

Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców

|

2019

|

vol. 26

311-328

PL

W artykule na materiale tekstów „Gazety Polskiej Bukowiny” reprezentujących pisaną odmianę polszczyzny odziedziczonej na Ukrainie przeanalizowano swoiste na tle skodyfikowanej normy ogólnopolskiej formy grzecznościowe w zakresie sposobów zwracania się do adresata, składania gratulacji i życzeń, podziękowań, a także używania słów pan/pani przed antroponimami w strukturach nieadresatywnych tekstów informacyjnych. Ujawniono przyczyny trwałości tych form w małej wspólnocie komunikatywnej: interferencja z języków wschodniosłowiańskich, oddziaływanie uzusu ogólnopolskiego, tradycyjność określonych struktur na tych trenach, także szereg czynników pozajęzykowych – np. chęć szczególnego wyrażania szacunku wobec odbiorcy, ocieplania z nim relacji, ekonomiczność wyrażeń językowych, wreszcie akceptowalność swoistych jednostek etykietalnych w ramach wspólnoty.

EN

In this article, the author analyses honorifics in relation to the codified general Polish norm in terms of the modes of addressing people, congratulating and well-wishing, as well as the use of the words “pan/pani” (sir/ma’am) in front of anthroponyms in non-addressable structures of information texts, on the basis of the texts of the Gazeta Polska Bukowiny periodical which represent the written version of Polish as a heritage language in Ukraine. The author reveals the reasons for the persistence of those forms among the small linguistic community: instances of interference from East Slavic languages; influence of the general Polish usage; the traditions of specific structures in those areas; as well as a series of extra-linguistic factors, e.g. the intention to express respect towards a recipient, warming relations with them, the efficiency of linguistic expressions, and, finally, the acceptability of specific etiquette units within a community.

10

Przekład na peryferiach kanonu literackiego i normy językowej: ukraińska wersja Lubiewa Michała Witkowskiego

84%

Saweneć A.

Przekłady Literatur Słowiańskich

|

2020

|

vol. 10

|

issue 1

79-95

UK

Стаття присвячена опублікованому в 2006 році українському перекладу роману «Хтивня» Міхала Вітковського, здійсненому Андрієм Бондарем, у контексті суспільно-культурних реалій сучасної України. Вибір перекладача, який є естетичним жестом, спрямованим проти традиційних взірців і схем у цільовій культурі, знаходить логічний вияв у мовному пласті перекладу, який відзначається периферійною, як на стандарти перекладу в цільовій культурі, тенденцією до вульгаризації мови.

EN

The paper focuses on the Ukrainian translation of Michał Witkowski’s Lovetown, published in 2006, in the context of social and cultural background of today’s Ukraine. The decision of the translator Andrii Bondar to render the text into Ukrainian may be regarded as an aesthetic gesture directed against traditional patterns and models in the target literature. This decision finds its logical continuation in the translator’s approach to rendering the original stylistic pattern, which results in a series of shifts in register from neutral to colloquial and from colloquial to vulgar. This strategy is rather peripheral for the translation traditions of the target literary culture.

PL

Artykuł skupia się na opublikowanym w roku 2006 tłumaczeniu powieści Michała Witkowskiego Lubiewo na język ukraiński dokonanym przez Andrija Bondara. Przekład ten omawiany jest w kontekście realiów społecznych i kulturowych współczesnej Ukrainy. Wybór tłumacza będący gestem estetycznym skierowanym przeciwko tradycyjnym wzorcom i schematom w rodzimej kulturze znajduje logiczną kontynuację w warstwie językowej przekładu, którą cechuje peryferyjna - jak na standardy tłumaczenia w kulturze docelowej - tendencja do wulgaryzacji języka.

11

Wielkie problemy mikrojęzyka

84%

Walczak-Mikołajczakowa M.

Poznańskie Studia Slawistyczne

|

2021

|

issue 21

295-303

EN

The article contains a review of Marinela Mladenova’s book Банатски български книжовен език в контекста на славянската микролингвистика. История, динамика на нормата и езикови политики, the author of which focuses on the normalization and development of the language norms of the Bulgarian minority living in Banat. The literary language of the Banat Bulgarians has the status of an island language because it has been used by the Catholic community for over two hundred years living outside their homeland, in a foreign linguistic environment. It developed its own literary norm through time, mostly under the influence of Croatian, Romanian, and Hungarian, and is now regarded a micro-language. Marinela Mladenowa’s book, as well as the accompanying article, discuss the political and societal reasons that influenced the development of this standard.

PL

Artykuł zwiera recenzję książki Marineli Mladenovej Банатски български книжовен език в контекста на славянската микролингвистика. История, динамика на нормата и езикови политики, której autorka skupia się na normalizacji i rozwoju norm języka bułgarskiej mniejszości zamieszkującej Banat. Literacki język Bułgarów z Banatu ma status języka wyspowego, gdyż posługuje się nim katolicka społeczność od ponad dwustu lat żyjąca poza ojczyzną, w obcym otoczeniu językowym. Z czasem – w dużej mierze pod wpływem języka chorwackiego, rumuńskiego i węgierskiego – rozwinął własną normę literacką i uznawany jest dziś za mikrojęzyk. Książka Marineli Mladenowej, a w ślad za nią także niniejszy artykuł dotyczą czynników politycznych i społecznych, które oddziaływały na rozwój tej normy.

12

Nieodmienność rzeczowników w systemie norm współczesnej polszczyzny

84%

Krzyżanowski P.

Język Polski

|

2020

|

vol. 100

|

issue 2

49-59

PL

W artykule rozpatrywane jest zjawisko nieodmienności rzeczowników w odniesieniu do różnych poziomów organizacji języka: systemu gramatycznego – normy – uzusu. Blokadę odmienności niektórych rzeczowników zapożyczonych o nietypowej postaci morfonologicznej i adaptację morfologiczną innych uznano za przejawy presji reguł systemowych. Dopuszczenie nieodmienności wyrażeń, w wypadku których nieodmienność nie znajduje uzasadnienia systemowego, uznano za przejaw liberalizacji normy skodyfikowanej. Stylistyczne nacechowanie wariantów (nie)odmiennych realizowane jest na poziomie normy użytkowej. Uzus pokazuje liczne wypadki naruszenia normy fleksyjnej w zakresie realizacji systemowej zasady odmienności rzeczowników. Nieodmienność jest też odnoszona do podstawowych tendencji rozwojowych języka: tendencji do uproszczeń, realizowanej przez różne procesy redukcji odmiany (np. przez zaniechanie odmiany rzeczowników), oraz tendencji do zróżnicowań i wyrazistości (np. funkcjonalizacja wariantywności fakultatywnej, czyli nadawanie szczególnych funkcji formom nieobciążonym funkcjonalnie, a także uwydatnianie kontrastów już istniejących w języku).

EN

The article discusses the problem of nominal uninflectedness with regard to various levels of language organization: the grammar system – norm – usage. The uninflectedness of some loan nouns of untypical morphonological structures and a morphological adaptation of others may result from systemic pressure; the omission of declining of the inflectible nouns may be viewed as a liberalization of the codified norm; cases of stylistic marking of (un)inflected variants are realized at the level of the norm of usage; cases of the violation of the nominal inflectional norm are a matter of usage as such. Another context of the phenomenon of uninflectedness are the basic trends in language developments: the tendency to simplify forms, realized through a reduction of inflection, e.g. through a blockage of inflection of the nouns and the tendency to differentiate and augment salience when optional variantability is functionalized (i.e. functions are assigned to functionally empty forms, the already existing contrasts are augmented).

13

Konstrukcja adres zamieszkania w perspektywie pragmatycznej i normatywnej

84%

Kowalczyk J.

Prace Językoznawcze

|

2019

|

issue XXI/1

77-91

PL

Artykuł poświęcono jednostce adres zamieszkania na tle konstrukcji zawierających wyrażenie adres. Obecnie część z tych połączeń jest normatywnie kwalifikowana jako błędy językowe, choć z powodzeniem funkcjonują w dyskursach specjalistycznych i ogólnych. Przedmiotem refleksji uczyniono sensowność utrzymywania orzeczeń o niepoprawności tego typu konstrukcji. Celem badania jest określenie, czy w wypadku jednostek spornych stroną decyzyjną powinni być językoznawcy czy wspólnota użytkowników języka, a także ustalenie, czy połączenia typu adres zamieszkania mają szansę na uzyskanie statusu poprawny, akceptowalny lub przynajmniej dopuszczalny. W konkluzji opracowania zaproponowano rewizję statusu omawianych znaków nominacji i readaptację ich do współczesnych warunków językowych.

EN

The article is devoted to the linguistic unit adres zamieszkania ‘address of residence’ and other phrases including the word address. At present, some such phrases are classified as linguistic errors, even if they function successfully in general and specialist discourses. The analysis calls into question the justifiability of such classifications. The aim of the study is to determine whether settling disputes about such troublesome cases should be delegated to linguists or left with the community of language users. The analysis also aims to determine if phrases such as adres zamieszkania stand a chance of obtaining the status of being correct, acceptable or at least permissible. The conclusion of the study proposes a revision of the status of the examined expressions and its re-adaptation to contemporary language conditions.

14

O błędach (nie tylko) językowych, stylu odbioru dzieła leksykograficznego i perspektywach polskiej normatywistyki językowej (w odpowiedzi Piotrowi Zbrógowi)

84%

Żmigrodzki P.

Język Polski

|

2015

|

vol. 95

|

issue 3

231-238

PL

Artykuł stanowi odpowied autora, będącego jednocześnie redaktorem naukowym Wielkiego słownika języka polskiego PAN, na uwagi, jakie w stosunku do tego słownika zgłosił Piotr Zbróg, dotyczące przedstawienia w nim wybranych aspektów problematyki poprawności językowej. Część uwag autor uznał za słuszne, część - za wynikające z błędnej interpretacji zasad opisu leksykograficznego w WSJP PAN. Przedstawił także kilka postulatów dotyczących zadań współczesnej normatywistyki językowej w Polsce.

EN

The paper provides the authors response to Piotr Zbrogs comments on the interpretation of some language correctness problems in Wielki słownik języka polskiego PAN (The PAN Great Dictionary of Polish Language). The author, who is the editor-in-chief of this dictionary, admitted to some mistakes in the lexicographic descriptions there, but he claims that a great part of Zbrogs criticism is the result of misinterpretation of the rules of lexicographic description in the dictionary. The author also presents a few proposals concerning further development of normative linguistics in Poland.

15

Il ministro è tuttora incinta? Fra la norma, l’uso e il parlante

84%

Latos A.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Cultura

|

2017

|

issue 9(3)

54-64

IT

Nonostante la proliferazione di ministre e deputate sulla stampa italiana, il sistema linguistico continua a oscillare fra la norma e l’uso: alcune forme risultano plausibili, diventando sempre più frequenti, altre, seppur grammaticalmente consentite, non godono della stessa fortuna. Attraverso la ricerca su diversi dati disponibili in rete e l’interrogazione diretta dei parlanti nativi, questo studio empirico intende “fotografare” la situazione attuale concernente l’uso degli agentivi femminili in italiano, tenendo conto dei bisogni comunicativi, preferenze e sensibilità dei parlanti che devono confrontarsi con i cambiamenti linguistici in corso.

PL

Formy żeńskie takie jak ministra (minister.F) czy deputata (posłanka) mnożą się w prasie włoskiej. Mimo to włoski system językowy nadal oscyluje między normą i użyciem. Niektóre nazwy nie wydają się problematyczne, a ich użycie wzrasta; inne natomiast, choć gramatycznie poprawne, nie cieszą się popularnością. W analizie wykorzystano różnorodne dane pochodzące z sieci internetowej oraz informacje i opinie uzyskane od rodzimych użytkowników języka. Głównym celem tego empirycznego studium jest „sfotografowanie” aktualnej sytuacji dotyczącej użycia żeńskich nazw wykonawców czynności w języku włoskim, ze szczególnym uwzględnieniem zagadnienia świadomości językowej, potrzeb komunikacyjnych oraz preferencji użytkowników języka, którzy codziennie konfrontują się z zachodzącymi w słownictwie zmianami.

16

Ciemna, szpetna, zepsuta. Norma i anomalia w opisie łaciny średniowiecznej

84%

Nowak K.

Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego

|

2017

|

vol. 73

161-174

PL

W artykule omawiamy wybrane aspekty pojęcia normy, jakie dawały i niekiedy dają jeszcze o sobie znać w badaniach nad łaciną średniowieczną. Analizując wywód Charlesa du Cange’a z jego Glossarium, wskazujemy na preskryptywizm, jaki cechował wczesny dyskurs mediolatynistyczny. Przedstawiał on łacinę średniowieczną jako produkt zepsucia łaciny klasycznej, a dziś – będąc przejawem uniwersalnego mitu językowego (Watts 2014) – daje o sobie znać w opisie łaciny średniowiecznej jako zestawu dewiacji. Następnie omawiamy, odwołując się do modelu normy wypracowanego przez Bartsch (1982), efekty reformy karolińskiej z VIII w. jako przykładu szeroko zakrojonej polityki językowej. Ów akt „higieny językowej” (Cameron 1995) skutkował podniesieniem odmiany języka do statusu języka wzorcowego oraz kodyfikację i promulgację normy. W zakończeniu poświęcamy nieco miejsca roli błędu językowego w praktyce filologa i językoznawcy.

EN

The paper presents selected prescriptive tendencies that influenced and still influence Medieval Latin studies. It starts with a discussion of the preface of du Cange’s Glossarium, which demonstrates prescriptivism, typical of the early linguistic discourse. In this perspective Medieval Latin necessarily appears as a result of the decay of the purity of Classical Latin. This view, a universal linguistic myth (Watts 2014), is at present responsible for the misrepresentation of Medieval Latin as a set of mere deviations. Next, following the descriptive framework proposed by Bartsch (1982), the article shows the effects of the 8thcentury Carolingian reform. This act of “verbal hygiene“ (Cameron 1995) resulted in turning a specific language variety to a linguistic standard, which was then codified and promulgated. The article closes with a brief discussion of the role that language error plays in the work of a philologist and linguist.

17

Zmiana – ewolucja – rewolucja. O języku, normie i metodach na przykładzie rekcji dopełniaczowej czasownika polskiego

84%

Wiśniewiecka-Brückner K.

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

|

2016

|

vol. LXII

191-202

PL

Digitalizacja zasobów językowych umożliwia przeprowadzanie badań nad językiem na niespotykaną dotąd skalę. Komputerowe bazy językowe i nowoczesne oprogramowanie w postaci analizatorów tekstu różnego typu (semantycznych, morfosyntaktycznych i innych) wykorzystują w swoich badaniach zarówno językoznawcy deskryptywiści, jak i przedstawiciele lingwistyki preskryptywnej. Artykuł oferuje analizę aktualnej sytuacji badawczej uzusu językowego i normy językowej, uwzględniając nie tylko literaturę normatywną, lecz także obszerne studia deskryptywne, w celu wskazania konieczności syntezy obustronnej recepcji i wzajemnego uwzględniania wyników badań wymienionych gałęzi językoznawstwa w procesie aktualizacji standardu językowego, jak też konieczność sprecyzowania użycia kryterium kwantytatywnego w działaniach związanych z prognostyką rozwoju normy. Artykuł ogranicza się do schematycznego i egzemplarycznego przedstawienia obszaru rekcji dopełniaczowej czasownika polskiego.

EN

The digitization of language resources enables to explore natural languages in a previously unprecedented scale. In their research descriptive linguistic researcher as well as prescriptive linguists make use of computer based language resources and modern software in the form of text analyzers of various types (semantic, morphosyntactic). The article offers an analysis of the current research situation on language use and language norm taking into consideration not only normative linguistic literature, but also extensive descriptive language studies to indicate the necessity for synthesis of mutual reception and mutual consideration of research results of both linguistic research areas in the process of the actualizing language standard, as well as the need to clarify the application of quantitative criterion in development of standard prognosis related activities focusing schematic and exemplary the genitive government of the polish verb.

18

Konstrukcja adres zamieszkania w perspektywie pragmatycznej i normatywnej

84%

Kowalczyk J.

Prace Językoznawcze

|

2018

|

issue XX/4

PL

Artykuł poświęcono jednostce adres zamieszkania na tle konstrukcji zawierających wyrażenie adres. Obecnie część z tych połączeń jest normatywnie kwalifikowana jako błędy językowe, choć z powodzeniem funkcjonują w dyskursach specjalistycznych i ogólnych. Przedmiotem refleksji uczyniono sensowność utrzymywania orzeczeń o niepoprawności tego typu konstrukcji. Celem badania jest określenie, czy w wypadku jednostek spornych stroną decyzyjną powinni być językoznawcy czy wspólnota użytkowników języka, a także ustalenie, czy połączenia typu adres zamieszkania mają szansę na uzyskanie statusu poprawny, akceptowalny lub przynajmniej dopuszczalny. W konkluzji opracowania zaproponowano rewizję statusu omawianych znaków nominacji i readaptację ich do współczesnych warunków językowych.

EN

The article is devoted to the linguistic unit adres zamieszkania ‘address of residence’ and other phrases including the word address. At present, some such phrases are classified as linguistic errors, even if they function successfully in general and specialist discourses. The analysis calls into question the justifiability of such classifications. The aim of the study is to determine whether settling disputes about such troublesome cases should be delegated to linguists or left with the community of language users. The analysis also aims to determine if phrases such as adres zamieszkania stand a chance of obtaining the status of being correct, acceptable or at least permissible. The conclusion of the study proposes a revision of the status of the examined expressions and its re-adaptation to contemporary language conditions.

19

Uwagi na temat normy językowej z perspektywy metodologii strukturalnej

84%

Gębka-Wolak M.

Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego

|

2017

|

vol. 73

19-28

PL

Zadaniem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie, jak w świetle współczesnych interpretacji myśli Ferdynanda de Saussure’a patrzeć na problematykę normatywności w języku. W pierwszej części tekstu norma językowa jest ujmowana z perspektywy triady lingwistycznej langage – langue – parole. Normatywność jest tu przedstawiana jako immanentna właściwość danego kodu. To systemy konwencji (m.in. gramatyczne, semantyczne, pragmatyczne), na których opiera się język naturalny i które warunkują jego funkcjonowanie w sferze komunikacji międzyludzkiej. W drugiej części artykułu normatywność jest rozpatrywana w aspekcie badań lingwistycznych. W tym ujęciu norma jest postrzegana w opozycji do dewiacyjności. Opozycję normatywność – dewiacyjność wykorzystuje się z kolei do uzyskania wiedzy wyraźnej o języku. Stanowi element procedury delimitacji jednostek języka oraz ich adekwatnego opisu.

EN

The purpose of this paper is to investigate the way linguistic normativity may be approached, using contemporary interpretations of Ferdinand de Saussure’s writings. The first part of the article presents language norm from the perspective of the linguistic triad of langage – langue – parole. Normativity is perceived here as an inherent feature of each linguistic code. It is a system of conventional rules (concerning grammar, semantics, pragmatics, etc.) which are the basics for a natural language, conditioning its functioning in human communication. The second part of the article presents normativity in the context of linguistic research. In this approach, the norm is perceived in opposition to deviation. The normativity vs. deviation opposition is used, in turn, to gain explicit knowledge about language. It is part of a larger procedure of defining and describing linguistic units.

20

Zagadnienia poprawności językowej w Wielkim słowniku języka polskiego PAN

84%

Zbróg P.

Język Polski

|

2015

|

vol. 95

|

issue 3

214-230

PL

W artykule omówiono wybrane zagadnienia ujmowania kwestii poprawnościowych w Wielkim słowniku języka polskiego PAN. Wkrótce będzie to największy elektroniczny słownik ogólny, zawierający rozbudowaną siatkę informacji o jednostkach języka. Z tego względu dla wielu użytkowników polszczyzny stanie się on ważnym narzędziem w ocenie normatywnej zjawisk językowych. Jak wynika z analizy części haseł, opublikowanych dotychczas w sieci, autorzy pośrednio lub wprost podają w nich wskazówki poprawnościowe dotyczące posługiwania się opisanymi jednostkami, przestrzegają także przed formami uznanymi za błędne. Niejednokrotnie jednak opisy nie są konsekwentne, kompletne, niekiedy brakuje informacji podawanych w bardzo podobnych grupach leksemów, nie zawsze są przestrzegane założenia metodologiczne, przedstawione we Wstępie. W artykule wykazano, że ze względu na rangę społeczną słownika warto dokonać ponownej analizy opracowanego materiału tak, aby stał się on kompletnym ródłem dla jego użytkowników.

EN

The article discusses selected issues of presenting the problems of correctness in Wielki słownik języka polskiego PAN (The PAN Great Dictionary of Polish Language). It will soon be the largest electronic, general dictionary containing a complex system of information about units of language. This is the reason why it will become an important tool of normative assessment of linguistic phenomena for Polish language users. As it results from the analysis of a part of entries which were published on the Internet so far, the authors, directly or indirectly, give correctness hints related to the use of the units described and caution against the forms which are perceived as incorrect. In some cases the descriptions are not consistent or complete, they sometimes lack information provided in groups of lexemes which are very similar while the methodological assumptions presented in the Introduction are not always followed. The article shows that owing to the social importance of the dictionary it is worth analysing the material once again so that it becomes a complete source for its users.

Refine search results

Poprawne vs. właściwe użycia języka. Uwagi w kontekście Słownika właściwych użyć języka

Ewolucja normy językowej (na przykładzie form wariantywnych zawartych w Słowniczku błędów językowych Artura Passendorfera)

Istnienie i kształt normy językowej po przełomie cyfrowym

Kto jest dzisiaj autorytetem językowym?

Norma językowa w kontekście kontaktów językowych

Internetowy dyskurs sportowy a norma językowa

SPRACHNORM UND SPRACHVARIETÄTEN ALS MESSKRITERIEN DER PRÄSENTATIONSFUNKTION DER ÄUSSERUNG IM FACHTEXT

Glottodydaktyczne a lingwistyczne spojrzenie na błąd językowy

Specification of selected honorifics in relation to the general Polish standard in the written Polish as a heritage language in Ukraine (using the material of the Polish-language Gazeta Polska Bukowiny periodical)

Przekład na peryferiach kanonu literackiego i normy językowej: ukraińska wersja Lubiewa Michała Witkowskiego

Wielkie problemy mikrojęzyka

Nieodmienność rzeczowników w systemie norm współczesnej polszczyzny

Konstrukcja adres zamieszkania w perspektywie pragmatycznej i normatywnej

O błędach (nie tylko) językowych, stylu odbioru dzieła leksykograficznego i perspektywach polskiej normatywistyki językowej (w odpowiedzi Piotrowi Zbrógowi)

Il ministro è tuttora incinta? Fra la norma, l’uso e il parlante

Ciemna, szpetna, zepsuta. Norma i anomalia w opisie łaciny średniowiecznej

Zmiana – ewolucja – rewolucja. O języku, normie i metodach na przykładzie rekcji dopełniaczowej czasownika polskiego

Konstrukcja adres zamieszkania w perspektywie pragmatycznej i normatywnej

Uwagi na temat normy językowej z perspektywy metodologii strukturalnej

Zagadnienia poprawności językowej w Wielkim słowniku języka polskiego PAN